Дэлхийн Эдийн засгийн Хямрал ба 2010 оны зуд ядууралд нөлөөлсөн нь Дэлхийн Банк 2010 оны 12 дугаар сар Улаанбаатар хот, Монгол Улс 1
Илтгэлийн Агуулга Нөхцөл байдал Дэлхийн хямрал ба эдийн засгийн сэргэлтийн үр нөлөөг үнэлэх нь Зудын үр нөлөөг үнэлэх нь Дүгнэлтүүд 2
% Нөхцөл байдал: Эдийн засгийн өсөлтийн он жилүүдэд 2002 оноос 2008 оны эхлэл хүртэл ядуурал буурсан 80.0 70.0 60.0 50.0 40.0 30.0 20.0 10.0 0.0 Poverty headcount by region Urban Rural Total 2002/3 2007/8 3
Дэлхийн хямрал Монголын эдийн засгийн өсөлтөнд ихээхэн хэмжээгээр нөлөөлсөн % 20 ДНБ-ий Өсөлт, салбараар 15 10 5 4 0-5 2005 2006 2007 2008 2009 GDP growth Agriculture Industry Services
Өрхийн түвшинд энэ нь хэд хэдэн замаар нөлөөлөхөөр байна 5 Бараа, түүхий эдийн үнийн өөрчлөлт: Мал, ноолуур, хүнс, тээврийн үнэ Ашигт малтмалын үнэ төсвийн орлого буурна зардал талд дээр төсвийн дарамт нэмэгдэнэ Хувь хүмүүс/өрхийн хөдөлмөр эрхлэлт ба цалин хөлсөнд нөлөөлнө Нийгмийн үр нөлөө Жендерийн эрх тэгш байдал Архидалт ба хар тамхи Гэмт хэрэг
Дэлхийн Банк нь хямралаас үүдсэн ядуурал, хуваарилалтын болон нийгмийн үр дагаварыг үнэлж дүгнэсэн Үр нөлөөг урьдчилан тооцоолох тоон/статистикийн аргачлал Макро ба микро түвшний тоон мэдээллийг ашиглан төсөөлөл гаргах Хямралыг даван туулах өрхийн түвшний стратегийг судлах чанарын аргачлал Хэд хэдэн удаа зохион байгуулсан ганцаарчилсан ярилцлага болон зорилтот бүлгүүдтэй хийсэн хэлэлцүүлэг 6
Хямралын өмнөх үеийн мэдээлэл ба төсөөлөлд суурилан хямралын үр нөлөөг судлах тоон аргачлал Хямралын өмнөх үе (2008) Макро эдийн засгийн төсөөлөл Дэлхийн Банк (2009-11) Тооцооллын үр дүн (2009-2011) Микро түвшний мэдэээл (2007/2008 Өрхийн судалгаа) Хувь хүн, өрхийн түвшин дэх ядуурлын тархалт, үзүүлэх үр нөлөө 7
8 Дүгнэлтийн хураангуй (1): 2008-9 онд ДНБ-ий өсөлт бага хүн амын өсөлт их байсан нь дараах зүйлд нөлөөлсөн байна: Хөдөлмөр эрхлэлт ба орлогын хэмжээ буурсан (ялангуяа ажлын хөлс буурах) Ядуурал нэмэгдсэн Орлогын бууралт нь хамгийн бага орлоготой бүлэг болон хот суурин газарт оршин суугчдад илүү ногдож байна
Дүгнэлтийн хураангуй (2): 2009-11 онд ДНБ-ий хэмжээ өссөн нь дараах зүйлд нөлөөлөхөөр байна: 9 Хөдөлмөр эрхлэлт ба орлогын хэмжээ нэмэгдэнэ Гэхдээ ажлын байр шинээр бий болох явдалд ахиц бага гарсан Ядуурал буурна Гэхдээ орлогын ялгаа нь хямралын өмнөх үеэс өндөр байна Эдийн засгийн өсөлтийн үр шимийг дунд ба түүнээс дээш орлоготой бүлэг илүү хүртэхээр байна Хөдөлмөр эрхлэлтийн өсөлт бага ба хүн амын өсөлт өндөр байгаа нь хот суурин газрын ядуу иргэдийн нэг хүнд ногдох орлогын хэмжээ буурахад хүргэнэ
Өрхийн орлого нь хямралын үеэр буурч эдийн засаг сэргэх үеэр нэмэгдсэн байна Өрхийн орлогын төлөв ба эх үүсвэрүүд Бодит Төлөв байдал (өмнөх онтой харьцуулсан %) Өрхийн нийт орлого Ажил эрхлэлтээс олох өрхийн нийт орлого Бусад эх үүсвэрээс олох өрхийн нийт орлого Нэг хүн амд ногдох орлого 10
Ядуурал нь хямралын үеэр бага зэрэг нэмэгдэж эдийн засаг сэргэх үеэр буурсан байна 40.0 2008-11 оны ядуурлын хамралтын хүрээний индекс 35.0 30.0 25.0 20.0 15.0 10.0 5.0 0.0 Moderate Poverty 2008 2009 2010 2011 Extreme Poverty 11
Хямрал болон сэргэлтийн үеэр хэн ядууралд орж, хэн ядуурлаас гарсан вэ? 2008 2009 2011 Архаг ядуу Ядуу Ядуу Ядуу бус Ядуу бус Ядуу бус Хямралд эмзэг Ядуу бус Ядуу 12 Хямралаас гарсан Ядуу Ядуу бус
Хямралд эмзэг өрхүүдийн шинж чанарууд Архаг ядуу хүмүүстэй харьцуулахад Ам бүл цөөн ба тэжээгдэгчдийн тоо цөөн Гол төлөв хот суурин газарт амьдардаг Хөдөлмөр эрхлэлтийн байдал/түвшин доогуур Хөдөлмөр эрхэлж байгаа хүмүүсийн дийлэнхи нь үйлдвэр, үйлчилгээний салбарт ажилладаг Ядуу бус хүмүүстэй харьцуулахад Ам бүлийн тоо ба тэжээгдэгчдийн тоо ойролцоо Гол төлөв хөдөө орон нутагт амьдардаг Хөдөлмөр эрхлэлтийн байдал/түвшин доогуур Хөдөлмөр эрхэлж байгаа хүмүүсийн дийлэнхи нь үйлдвэрлэлийн салбарт ажилладаг 13
Хямралаас гарагсад нь хямралын үеэр төрсөн шинэ ядуучуудтай төстэй Хямралд эмзэг өрхүүд хямралаас гарагсадтай төстэй шинж төрхтэй Хямралын үеэр ядуу болсон зарим хүмүүс эдийн засаг сэргэх үеэр ядуурлаас гарсан байна (түр зуур ядууралд орсон) 14
Монгол айл өрхүүд дэлхийн эдийн засгийн хямралыг хэрхэн давж гарсан бэ? 15
Өрхүүдэд хямралыг давж гарах олон янзын арга байсан нь чанарын үнэлгээнээс харагдсан: Хэрэглээгээ багасгах Зээл авах Гэр бүл болон хамт олны дэмжлэгийг авах Орлогын эх үүсвэрийг нэмэгдүүлэх Олон эмэгтэйчүүд хөдөлмөрийн зах зээлд орсон ГЭВЧ Боловсролын зардлаа хэвээр хадгалахыг хичээсэн (дээд боловсролоос бусад) 16
Ядуу хүмүүс хямралыг давж гарах тодорхой аргыг сонгосон Ядуу малчин өрхүүд ноолуур болон малаа доогуур үнээр зарсан байна Орлого олохын тулд олон өрхүүд хууль бус үйл ажиллагаанд оролцсон байна, тухайлбал хууль бусаар алт олборлох Ядуу өрхүүд халамж, тэтгэмжээс илүү хамааралтай болсон 17 Дэлхийн хямралын үр нөлөө нь ядуу өрхүүдийн хувьд бусад гамшигийг хүлээн авах тал дээр илүү эмзэг болгосон байна (зуд, улирлын чанартай үнийн хэлбэлзэл, сургалтын төлбөрийн жил бүрийн өсөлт, эрүүл мэндийн зардал, г.м.)
2010 оны зудын үр дүнд хөдөө аж ахуйн өсөлт буурч ядуурал нэмэгдэх хандлагатай байсан Table 4: Output projections with and without the dzud (in real terms) Хүснэгт 4: Бүтээгдэхүүний хэмжээ зуд болсон ба болоогүй дүр зураг (бодит үнээр) Actual Without Dzud With Dzud 2008 2008-10 2008-10 (tg billions) (% growth) (% growth) Total GDP 3,151 7.4 7.2 Нийт ДНБ Agriculture 796 6.0-3.6 Хөдөө АА Industry 979 4.1 6.9 Аж үйлдвэр Үйлчилгээ Жинхэнэ Зудгүй Зудтай 2008 2008-10 2008-10 (тэрбум ) (өсөлт, %) (өсөлт, %) Services 1,377 10.6 13.6 18 Sources: MNGLDB, IMF Ядуурлын хамралтын хүрээний индекс нь зуд болоогүй гэсэн байдалтай харьцуулбал 0.6 пүнктээр их байхаар тооцоо гарч байна
Гол дүгнэлтүүд: Дэлхийн эдийн засгийн хямрал болон зудын үеэр ядуурал бага зэргээр нэмэгдсэн байна. Гэхдээ эдийн засаг сэргэх тусам ядуурал буурсаар байх төлөвтэй байна Тэнцвэргүй байдал нь хямралын дараа нэмэгдэх хандлагатай байна 19
20 БАЯРЛАЛАА!