afn ;+;f/sf s]xl k sfzgx

Similar documents
lxhf]sf lzifs lxhf]sf ljbfyl{ I #$ a]nfotsf :s"n lzifs ;Ddfg / cfsif{0f b'j} a9\bf]

k Tofe"ltsf] cfjzostf

tkfo{+n] k9]sf] :s"n / k9fpg] lzifsx nfo{ ;D g'x'g5 <

hg;+vof tyf jftfj/)f cg";gwfg k of]uzfnf

a f08 eg]sf] k};f xf]og

l;dlk G6;n] s] s] JolQmut 8f6f lng5, / tlgsf] k of]u s]df x'g5<

gfglx sf] efudf hí km"8ú

k"0ff{í!( Evolution of English Imran Saifur %^ lkmndm lb /]8 a]n'gú k 1f ltldln;gf %*

afn ;+;f/sf s]xl k sfzgx

;]jfyl{x?sf s]xl egfox?

;+ljwfg;ef. ;+ljwfg clen]v cwoog tyf lgsof}{n ;ldlt

jftfj/0flo clwsf/sf] nflu n8\g sfg'gsf] k of]u

lvof k'5f}+, w"nf] 6S6SofpmF

k'l:tsf lgdf{0f M Boise ljbfno lhnnf, km]8/n k f]u fd;\ -;+3Lo sfo{qmd_ Boise, cfo8fxf]

jif{ % k"0ff{í %% hljg / l;sfo

;'rgf tyf ;~rf/ k ljlw ;]jf kx'fr of]hgf

;"rgfsf] xs / k ]; ljgos'df/ s;h"

cleefjs ;lqmo ep ;lk G5 :s"n /f]rs ax; cltlysf] ctofrf/ jif{ # lzifs / nf7l Û Jun Jul 2010 :tde

s[lif cj{df ^ cj{ lk mh

xfd f] af/]df ;]Sof]/ nfoenlx'8 l/;r{ sg;f]l6{od cf]e/l;h l8enkd]g6 ANofslk mo;{ /f]8, ng8g SE1 8NJ, la 6]g

lu g xfp;df wfgsf] Aof8

g]kfn art tyf C0f s]gb Lo ;xsf/l ;+3 ln= NEPAL FEDERATION OF SAVINGS & CREDIT CO-OPERATIVE UNIONS LTD. NEFSCUN

;Dkbf Joj:yfkgsf] ^) jif{

ADDCN ;fnsf] z'e lbkfjnl, g]kfn ;Dat\ tyf 57 kj{sf] xflb{s d+undo z'esfdgf. pmhf{ nufgl kmf]/dsf] a}7s ;DkGg

g]kfn art tyf C0f s]gb Lo ;xsf/l ;+3 ln= NEPAL FEDERATION OF SAVINGS & CREDIT CO-OPERATIVE UNIONS LTD. NEFSCUN

;Dkfbs Editor >L lbjfs/ s]=;l= Mr. Deewakar K.C. >L eldaxfb/ kgy Mr. Bhim Bahadur Pantha

The Voice of Madhesh. xfdln] g]skf;fu tlg bzsb]lv dw]z d'2f af]s]/ dw]zs]lgb t. xfdl ;dfof]hgsf lgs} rf;f]sf ;fy x]l/psf] 5.

cdfs{ ;Gb]z ;fd'bflos /]l8of]x sf] cfjfh cdfs{ cdfs{ cdfs{ Plzof k zfgt cwoif Eff/tbQ sf]o/fnfsf] ;fd'bflos :yfglo /]l8of]m ; 6sfnb]lv clxn];ddsf emns

d]/f] /]8qm; syf ;Nnfxsf/ ;~hlj yfkf b]j/tg wfvjf nlnt h+u zfxl d's'gbaxfb'/ k wfg OGb axfb'/ s]=;l=

cflbjf;l hghflt cfgbf]ngdf /fho ;+ogqúsf] ;Gbe{

Plk; ;]/fgfsf] ;fdfgo kl/ro

g]kfn ef]s]zgn Ps]8]dL

lzifssf nflu c;n ceof;: siffsf]7fdf ljb\ofyl{x?sf] Jojxf/ s'zn l;k ljsf; lj mofsnfk

e"sdkaf6 Àg ;Sg] hg wgsf] Iflt Go"lgs/0fsf nflu hfgsf/l k'l:tsf

;+jfxs. Sambahak. dfgj clwsf/ klqsf. jif{ # cí *

:jb]zdf k jf;l sfdbf/sf] Gofodf kx'fr M g]kfn

tlg aiflo{ /0fg}lts of]hgf &)_

;fktflxs. xxx/bcijzboxfflmz/dpn

lbuf] s[lif / g]kfnsf] efjl s[lif ljsf; /0fgLlt

cfdx8\tfn;ddsf ;+3if{sf sfo{qmd ;fj{hlgs

o]z" v Li6sf] syf David C Cook

hfgsf/l kq If]qut lgodgstf{sf] e"ldsf BRIEFING PAPER :jr5 k lt:kwf{sf] k j4{gdf c+s

bfhl{lnªdf g]kfnl hflt / hghftlo lrgf/lsf gof c*fgx

ls;fg 7Ug] k fëfl/s dn ;fx' k zf;gsf] kmgbfdf ;dfrf/ k efj g]kfnsf] klxnf]

/fhkfåf/f dw];nfo{ wf]sf

a'n]l6g dfgl;s :jf:yo tyf k/fdz{ s]gb g]kfnsf] jflif{s a'n]l6g jif{!%

kf7s / u fxssf] ;'ljwfsf] nflu ;fktflxs j]j;fo8df klg

o;aif{ rf/;o d]l6«s 6g dfq ;'Gtnf laqml

;+;bsf kf r 7"nf bn j}zfv #! d} lgjf{rg u/fpg ;xdt

cgt/f{li6«o PsLs[t kj{tlo ljsf; s]gb

ljkb\df Ho]i7 gful/ssf] dxtj

a'4jrgfd[t dqf ;'vkl/rrfuf k:;] r] ljk'n+ ;'v+. rh] dqf ;'v+ wl/f] ;Dk:;+ ljk'n+ ;'v+.. jflif{s =!%) Psk lt jflif{s u fxs agl ;xof]u u/f} +.

(=;~rf/ k yd dlxnf ;Dkfbs ;fwgf k wfg

ul/al lgjf/0f sf]if k/fdz{bftf M &! sf7df8f}+

kl/toqm dw]; M lnvtåf/f s}b g]kfnl /fli6«otf

gful/s kqsfl/tf kqsf/ gf/fo0f sfsl{sf] 3/ -k5fl8 b]lvpsf]_ Go"/f]8 d"n ;8sdf hf]8]/ /flvpsf] sjf8l

g]kfndf e"ld /fhgllt / ågå

bf]/daf / df8l legg 36gf, ;dfg d'2f

Janapriya Journal of Interdisciplinary Studies, Vol. III (December 2014)

;/sf/l lgzfg 5fkd} sfnfkfgl ufoa

;+ljwfg c;kmn x'g] vt/f

sf+u ];nfo{dg gk/]kl5 rf}w/l s[lif dgql

nf]stflgqs u0ftgq g]kfnsf] ;+3Lo /fhg}lts :j?k M Ps ljrf/

r]kfª, lrp/l / rd]/f

o;sf/0f hljgnfo{ /f]h Û

dgql / /fhodgqlsf] ;DjGw lrl;+b}

s[lifsf] nufgl kf/bzl{ agfcf} +, k/dk/fut xf]og Joj;flos agf} +, s'/fsf] v]tl xf]og, v]tlsf] s'/f u/f} +.

cfufdl jif{ ah]6 ljlgof]hg ug{ of]hgfdf bjfj

g]kfnl blnt ;d'bfo;dagwl n]vgsf] ;dliff

sdnf ;?k xf]dgfy ;'j]bl

>L s'df/l a}+s lnld6]8sf] Affx«f}+ jflif{s ;fwf/0f ;efsf] lg0f{o ljj/0f

kf7s / u fxssf] ;'ljwfsf] nflu ;fktflxs j]j;fo8df klg Pdfcf]jfbLleq sf]tkj{sf] ;+s]t

April 2, c3f{vffrlsf Psn====

xfd f] kfqf]df goff ;'ljwf vfnlv' ] dlxnf 8fS6/ gflosfnfo{ Do'lhs lel8of]sf] e/ leotgfdsf] cfggbbfol 3'dfO HOT NEPAL Monthly

;'v] {tdf!) s/f]8sf] nufgldf zlt e08f/ lgdf{0f x'g]

s[lifsf] nufgl kf/bzl{ agfcf} +, k/dk/fut xf]og Joj;flos agf} +, s'/fsf] v]tl xf]og, v]tlsf] s'/f u/f} +.

NEPAL NATIONAL SECTOR EXPORT STRATEGY TEA. Government of Nepal

cw c o W og g k l k tj t ]b j g

/0fgLlt lgdf{0fdf ;+nug JolQmx? g} ljjfb lgsfnb} jl; aif] { s[lif /0fgLlt g]kfnl ls;fgsf kifdf gepsf] cf/f]k of]u]gb k tfk zfxl

;+:yfgn] b"w glslglbpkl5 ls;fgn] ;8sdf kf]v] ldns] xf]nl 8] agfpg] if8\ogq a'gb} b'uw ;+:yfgsf dxfk jgws of]ug] b k tfk zfxl

;'ld/g s/n] dgf /fwf c /fwf /dgf..

df6f]sf] nflu pj{/fzlqm

#* nfvsf] s[lif xfd f] hljg ljjfbdf

s[lif sd{df /dfp b}k"j{ dgqlx? ;ldiffsf gfddf s[lifsf] nfvf} + ah]6 vr{ sfd s'/f] Psflt/ emf]nf jf]sl lhnnflt/ vfb k ljlwdf klg cj}w v]n k]h * df

af}nfxf kf]v/l bf]nvf ;+/If)fdf wd{, ;+:s[lt / k/dk/fsf] dxtj

kf]v/fnfo{ cgt/f{li6«o ko{6slo ugtjo agfp 5f}+

s[lifsf] nufgl kf/bzl{ agfcf} +, k/dk/fut xf]og Joj;flos agf} +, s'/fsf] v]tl xf]og, v]tlsf] s'/f u/f} +.

btf{ g} gepsf u'0f:t/lxg kz'k+iflsf cf}ifwl cfoft

n3'ljqn] lxddt a9fof] x]dfsf]

sfnldf6l t/sf/l ahf/ leqsf] cg';gwfg /f]lsof]

s[lifdf a} +sx?sf] nufgl kf r k ltzt egbf sd /fi6«a}ssf] lgb] {zg ntofp b} afl0fho a}sx? of]u]gb k tfk zfxl

g]kfndf lxp lrt'jfsf] ;+/If0f s/g axfb'/ zfx x]d;fu/

sfg"gl ;xfotf lbubz{g lgdf{0fsf] Oltxf;

Monthly. Vol. 2, Issue 11, September-October, k"0ff{ª\s!!, d"no #). HOT NEPAL N

/fw] gfd n]g] jfnf uf]lj+b /fw]. ejl;gw' sf] el /;l;gw' agf b]..

;lrj e /fon] lbp clvtof/nfo{ bf]if

FOOD AND LIFE STYLE FOR CANCER PATIENTS

lhnnfx?sf] sfo{;dkfbg d"nofíg

ofqf a'4 c+s *, ) ) ^

o's]af ofsy'ixfc vf;fd nfddf]

Transcription:

agr/f sf7sf t:s/x ck/fwl x'g\, hf] sf7 rf]g] { ck/fw u5{g\. pglx v sf6\5g\ / o;f] u/]/ hª\un df:g] sfd ub{5g\. hª\un dfl;of] eg] hljhgt' dfl;g5g\. k fs[lts jftfj/0f vnalng5. clg dfgj;eotfsf] hu xlnng5. To;}n] hgd eof] agr/fsf], hf] PSnf] kx/]bf/ agof] hª\unsf]. g]kfnl efiffdf slds;ú z}nlsf] klxnf] afnk':ts xf] agr/fú. d"no?= #% d"no?= () afn ;+;f/sf s]xl k sfzgx dfzfsf] lk/fxf tlsof ;fgl s]6l dfzfnfo{ cfˆgf] Gofgf] / g/d cf]5øfg dg k/]g. w]/} dflg;nfo{ cfk"ml;t epsf] s'/f dg kb} {g. cfˆgf] rlh g/fd f] nfu5. t/ g/fd f] 7fg]/ cfˆgf] rlhnfo{ ldnsfpfb}df gepsf] s'/f kfofb}g. cfk"ml;t epsf] rlh kf] cfˆgf] xf]. To;}n] dflg;n] cfˆgf] rlhsf] u'g lrgg ;Sg'k5{. dfzfn] klg cflv/df cfˆgf] cf]5øfgsf] u'g yfxf kfo{. p;sf] h:tf] Gofgf] / g/d cf]5øfg c sf] sxff x'g' Û ;L dxfjl/x sf] syf k frlg ;L /fhox sle / gf]euf]/f]bl;t d"no?= ^% ;DalGwt ol nf]sufyfx df ;L dxfjl/x sf] k/fqmd Pj+ jl/tfsf] avfg kfog5. v' Fvf/ 8fFs" dfgjeifl b}to / p8\g] zlqm epsf] tlg6fps] clhª\u/x nfo{ k/f:t u/l ltgsf] ctofrf/af6 ;L hgtfnfo{ d'lqm lbg] ONof d'/f]d]t;, bf]a LGof lgslltr / cfnof]zf kf]kf]lerh:tf gfosx sf] kf}/v syf /dfonf / k ]/0ffbfoL 5g\. d"no?= $% d"no?= #) glnf 8lNkmgx sf] 6fk' k zfgt dxf;fu/df cjl:yt 7"nf] df5fh:tf] cfsf/sf] Pp6f 6fk'df s'g} ;do cflbjf;l OlG8ogx a:y]. ;g\!*#% df ToxfFsf k"/} afl;gbf hxfh r9]/ cgoq a;fof ;bf{ Pp6L lszf]/lrflxf 6fk'df cnkq 5fl8g uo{. To;/L 5fl8PsL Tof] s]6l c7f/ jif{;dd To; lgh{g 6fk'df cg]s b'mv / si6 ]Nb} PSn} a:g afwo eo{. glnf 8lNkmgx sf] 6fk'Ú s/fgf gfdsl To; s]6ln] lhpfbf] /xgsf nflu u/]sf] cb\e't ;ª\3if{sf] dd{:kzl{ syf xf]. hxfhl l;gbafb hxfhl l;gbafbsf] syfú ljzjk l;4 syf z[ª\vnf c/asf /ftx Ú s} Pp6f s8l xf]. l;gbafbsf syfx n] ljzj;flxtodf Pp6f 5' } / ljlzi6 :yfg cf]u6]sf 5g\. ;ft ;ft k6ssf] ;d'b L ofqfsf] l;nl;nfdf l;gbafbn] ef]ug'k/]sf cgf}7f / lj:dosf/l 36gfqmdsf aofg k9\bf s] jo:s / s] afns ;a}n] /f]dfgr / sf}t'xnsf ;fy} cfggbsf] cg'e"lt ub{5g\. afn ;+;f/ lxdfn P;f]l;P;g kf6g9f]sf, nlntk'/ kmf]g g+= %%$@%$$ @!@)#@!

] dfl;s r}t @)^$ SHIKSHAK Monthly March 2008 k sfz kgt t]; f] cí cfj/0fm sf7df8f} +sf] ljh]zj/ll:yt ultfdftf dfljsf k wfgfwofks ljbfb]jl dxh{g. tl:a/m ls/0f kf08]. lxdfn P;f]l;P;gsf nflu a;gt yfkfåf/f ;Dkflbt tyf k sflzt ;Dks{M lxdfn P;f]l;P;g kf6g9f]sf, nlntk'/ kf]=a=g+=!^^, nlntk'/ kmf]gm %%$#@%@ %%$@%$$ km\ofs;m %%$!!(^ Od]nMmail@teacher.org.np j]amwww.teacher.org.np klqsf k flkt tyf laqml ljt/0f;dagwl ;f]wvf]hsf lgldt cz' sf]o/fnf d'b 0fM hubdaf k ]; xfqljg, nlntk'/ /fd f ;fd'bflos :s"n s;/l /fd f ep < g]kfnsf] :s"n lziffsf] :t/ cyjf P;Pn;L k/liffsf] kl/0ffdnfo{ jfl~5t txdf psf:g w]/} 7"nf] cfly{s ef}lts nufgl of qmflgtsf/l lziff glltú g} klv{/xg' cfjzos 5}g. cwoogx n] b]vfpsf 5g\ d u5' {Ú eg]/ cl3;g{ b[9lgzrol JolQmsf] vffrf]. cfj/0f I @^ lzifs /fhgllt bnlo bnbnaf6 d'qm xf]nf < bnlo /fhglltsf] lvrftfglaf6 ljbfnonfo{ 6f9f /fvg ;fdflhs bafa a9\b} upkl5 g]kfn lzifs o'lgogsf kbflwsf/lx ;+:yfsf] ljwfg ;+zf]wg u/l cfkm"nfo{ u}/ /fhgllts bzf{pg] k of;df nfu]sf 5g\. l/kf]6{ I * x]/fo a' ffo # ;dfrf/df lzifs cg';gwfgm 5fq 5fqfM sf] s;/l l;s5g\ <!^ ljbfno Joj:yfkgM ;d'bfo e/kbf{] ljsnk!* ljbfno Joj:yfkgM lhdd]jf/l :yfglo ;/sf/sf] ljrf/m lziff, lzifs / :yfglo kl/j]z cgtjf{tf{m dft[efiffdf k fylds lziff h?/l 5=== #( lrgtgm lziff / rl/q lgdf{0f siff sf]7fm sljtfsf] :jfb $$ cftd ;dliffm d cgfbz{ lzifs 1fg lj1fgm ef]lnsf] s[lif k ljlw lhpdcf] %% l/kf]6{m Mt. 8848: lzifssf] kk\ Aof08 %* ;dliffm k':ts ^) d"nof+sgm c;n lzifs ^$ ^ @! @$ $@ %@ lzifs r}t @)^$ 1

;DkfbsLo ;fg} xf];\, ;Sg] k of; u/f}+ 2 @ )^! ;fndf @!^ j6f :s"naf6 P;Pn;L k/liff lbg] Ps hgf klg k/liffyl{ kf; epgg\. @)^@ ;fndf P;Pn;L lbg] cfwfegbf a9l ljbfyl{ km]n ep. PsfwnfO{ 5f8]/ km]n epsf ;a} ljbfyl{ ;fd'bflos :s"nsf lyp. lghl :s"ndf k9\g] ljbfyl{ lsg kf; x'g5g\ < ;fd'bflos :s"ndf k9\g] lsg km]n x'g5g\ < of] kl/0ffd ejg, hldg, v]n d}bfg h:tf ef}lts k"jf{wf/sf sf/0f cfpsf] xf] egf}f eg] w]/}h;f] lghl :s"nx ;fd'bflos :s"nsf t'ngfdf cfpg ;Sb}gg\. zx/l If]qsf w]/} lghl :s"nx t cfjf;lo 3/df jf 6x/fdf :yfkgf ul/psf 5g\. lzifsx sf] tna, ;'ljwf, :yflotj h:tf s'/fdf klg clwsf+z lghl :s"nsf] cj:yf boglo 5. clwsf+z ;fd'bflos :s"nx km/flsnf] 7fpFdf :yflkt 5g\. w]/}df km/flsnf v]n d}bfg klg 5g\. ;/sf/l tna:s]n /fd f] 5 / ykdf ;~rosf]if / lgj[lqe/0f klg 5. /fd f] k9fpg] 7flgPsf lghl :s"nsf lzifsn] ;fd'bflos :s"nsf lzifs;/x tna ;'ljwf kfpg' k of] eg]/ dfu ug] { u/]sf 5g\. o;af6 s] b]lvg5 eg] kof{kt cfly{s ef}lts ; f]t x'fb}df / hgzlqmnfo{ /fd f] tna ;'ljwf lbfb}df :s"nsf] k9fo /fd f] x'fb}g. To;f] ep s] ug{'k5{ t < ;fd'bflos :s"n ;~rfng x'g] kl/kf6ldf cfd"n kl/jt{g kf] ug{'k5{ ls < o;sf] hjfkm vf]hg lzifs n] o; k6s lghl :s"ns} h:tf] glthf Nofpg] s]xl ;fd'bflos :s"nsf] cwoog ubf{ s] s'/f :ki6 eof] eg] Joj:yfkg, ef}lts k"jf{wf/, b]zsf] zflgt ;'Joj:yf, ljbfyl{ / cleefjssf] cfly{s / ;fdflhs :t/, k/liff k 0ffnL, kf7\oqmd h:tf :s"nsf] lgogq0f egbf aflx/sf s'/f oyfjt /xfbf klg :s"nleqsf] jftfj/0f km]g{ ;lsof] eg] afnaflnsfnfo{ k9fok lt cfslif{t ug{, k7g kf7gsf] ;du :t/ ;'wfg{ / lzifs r}t @)^$ /fd f] glthf k fkt ug{ ;lsg5. :s"ndf epsf /fd f kl/jt{gsf] k efj :s"n sdkfpg8leq dfq ;Lldt geo{ cgoq klg :jtm km}lng5. :s"ndf k9fosf] jftfj/0f ;'lw Pkl5 ljbfyl{n] 3/df klg k9fok lt Wofg lbg yfn5g\. kl/0ffdtm 5f]/f5f]/Lsf] k9fodf Wofg glbg] 7flgPsf cleefjssf] ;d]t rf;f] a9\g yfn5. :s"nsf] cj:yf ;'wfg{ Wofg} glbg] 7flgPsf cleefjs / :s"n j/k/ /x]sf hfgg];'gg] dfg5]x sf] klg :s"nk lt rf;f] hfug yfn5. ; f]t;fwg 5}g elgpsf 7fpFdf blks cf]nl a fª ef]k'/l:yt ;TojfbL prr dflj. klg ; f]t;fwg h'6\g yfn5. o;sf nflu :s"nleq w]/} 7"nf] qmflgt klg ug{' gkg{] tyo lzifs sf] cwoogn] b]vfpsf] 5. :s"ndf h] sfd ug{'kg{] xf] Tolt dfq, t/ k"0f{ lgi7f / cg'zf;gsf ;fy u/] :s"n ;'lw xfng] /x]5g\. lgoldt k7gkf7g / d"nofíg ug{] kl/kf6lsf] bl3{sfnlg k efj kbf]{/x]5. h] sfdsf nflu cfkm"nfo{ ;dfhn] lglzrt tna ;'ljwf lbpsf] 5 lzifsn] ToxL sfd dfq ug{] xf] eg] kl/0ffd /fd } cfpf5 egg] s'/f w]/} 7fpFdf 5n{Ë b]lvpsf] 5. bnut /fhglltn] :s"nsf] jftfj/0f lauf5{ egg] t 5n{Ë g} eo;s]sf] tyo xf]. ol lgisif{x nfo{ Jojxf/df ptfg'{ lzifssf] st{jo xf] lsgeg] o;n] cftd;gt'li6 / ;fdflhs dof{bf a9fpf5 / pglx nfo{ ;fdflhs g]tfsf kdf :yflkt u/fpf5. /fd f ljbfyl{sf lzifsn] /fhgllt, cy{gllt, ;dfh gllt h] ljifodf af]n] klg p;sf] s'/f ;dfhn] ;'G5, ktofpf5, dfg5. Pp6f lzifsn] rfxg] k]zfut ;Gt'li6 log} b'o{ s'/faf6 cfpf5g\. klxnf], cfˆgf ljbfyl{ pql0f{ x' Fb} hfpmg\ / bf]; f] ;dfhdf cfˆgf] of]ubfgsf] sb/ xf];\. P;Pn;Ldf /fd f] glthf xfl;n ug]{ ;fd'bflos :s"nx n] ;fdfgo k otgaf6 g} xfl;n u/]sf dxœjk"0f{ pknlawaf6 ;a}n] k ]/0ff lng ;Sg'k5{. lsdlwsd\ Û

+ æpshgf uf]7fnf]sf Ps ;o j6f e]8f /x]5g\. tldwo] Pp6f e]8f] ayfgaf6 5'l P/ x/fp5. uf]7fnf] lrlgtt ep/ (( j6f e]8f 5f8]/ x/fpsf] Pp6f e]8f] vf]hg up5. vf]hbf vf]hbf u/]kl5 e]8f] km]nf k/]5. uf]7fnf] v'zln] ub\ub\ ep5. uf]7fnfsf] o:tf] rfnf b]v]/ (( j6f e]8f 5Ss k/]5g\. To;kl5, uf]7fnfn] tl e]8fnfo{ ;DemfP5, æx]/, ltdlx? t ;'/lift lyof}. t/ x/fpsf] e]8f] c;'/lift lyof]. c;'/liftnfo{ arfpg' g} c;n uf]7fnf]sf] st{jo xf].æ To; uf]7fnfn] h:t} Pp6f lzifsn] klg hf] sdhf]/ x'g5 p;}nfo{ d2t ug{'k5{, hf] lziffsf] phofnf]af6 aflx/ kb{5, p;nfo{ vf]h]/ lziff lbg'k5{. x]/fo / a' ffo pbfpfbf] k':tfnfo{ k9fpg'egbf pqd sfd c? s] x'g ;S5 / < /fhonfo{ k9fpg] dflg;n] egbf a9l of]ubfg c? s;n] ug{ ;Snf / < dfs{; 6'lno; l;;]/f dfg5]n] h] ;'G5, Tof] la;{g5. h] b]v5, Tof] ;DemG5. h] u5{, Tof] a'em\5. lrlgoff pvfg hf] dfg5] l;sg 5f8\5 pm a"9f] x'g5, pd]/n] al; jif{sf] ep klg. hf] dfg5] l;ls/xg5 pm o'jf /lx/xg5, pd]/n] c;l jif{sf] ep klg. x]g/l kmf]8{ /fd f] lzifsn] sdhf]/ ljbfyl{nfo{ /fd f] agfpf5 / /fd f] ljbfyl{nfo{ pqd. ljbfyl{ km]n x'fbf pm cfkm" klg km]n epsf] 7fG5. dfdf{ sf]lng; o]z" cfkm\gf of]uotd!@ hgf r]nfnfo{ nfdf] ;do 5f8]/ kms{+bf tl r]nfx?n] lsg olt nfdf] ;do xfdlnfo{ 5f]8L upsf] egl u/]sf] u'gf;f]sf] hjfkm lb+b}. u'0f:t/ slxno} klg ;+of]ujz k fkt x'g] kl/0ffd xf]og, of] t ;w}+sf] prr nufj, udel/ k otg, s'zn lgb]{zg / Ifdtfk"j{s sfdu/fosf] kl/0ffd xf]. ljlnod P= kmf]:6/ w]/} untl u/]sf 5f} +, w]/} e"nx? u of} x]kof}+ gfglx?nfo{ hljgfwf/ lal;{of}+ xfdln] rfxg] w]/} rlh kv{g ;Sb5g\ gklv{sg ;+;f/l ult afns a9\b5g\ xf8 df;' /ut p;sf] agb} a9\b} 5 b]xdf r]tgfsf] lbof] k 1f Hof]lt agb}5 g]qdf ;Sb}gf} + kv{ x} egg,?sb}g pm t j]u xf] x's{ +b}5 pm a9\b}5, p;sf] gfd cfhú xf] ufla onf ld:6«n Æ cg'jfbm ljwfg cfrfo{ / s]bf/ zdf{ /ljg ;fo\ld lzifs r}t @)^$ 3

{ { k ltlqmof / ;'emfj ef]lnsf sfd lzifs sf] bf]; f] cí k9\g] cj;/ ldnof]. s]xl lgofn]/ / s]xl ;/;tl{ x]b} {5'. /fd f] nfuof]. cfj/0f rflxf lkmndl h:tf] nfuof]. o; cídf!# j6f ;Gbe{ ;d]l6psf /x]5g\. t/ siffleqsf] lzif0f cj:yf, lzifs ultljlw, ljbfyl{ cleefjssf] ck]iff, siff Joj:yfkg / ljbfno Joj:yfkg;Fu ;DalGwt ;fdu Lx?sf] cefj v6\lsof]. To:t} ;f+:s[lts ynf]sf kdf siffsf]7f, ax'eflifs cj:yfsf kdf siffsf]7f / siffsf]7fleqsf lzif0f l;sfosf ultljlw;fu ;DalGwt ;fdu L epdf To;af6 lzifsn] nfe lng kfpf5g\. lzifsn] k To]s ljbfyl{sf] hftlo ;+:s[ltsf] ;Gbe{nfO{ dfgotf lbp/ lzif0f ug] { tl/sf, ljbfyl{sf] ;f+:s[lts k[i7e"ldsf] 1fgnfO{ cfwf/ agfp/ l;sfosf k lqmofsf] yfngl s;/l ug] { < lzifsn] ljbfyl{nfo{ s;/l ;Daf]wg ug] { < ol k Zgx?sf] pq/n] lzifsnfo{ ljbfyl{;fu ;xl tl/sfn] Jojxf/ ug{ d2t k' ofpf5. ljbfyl{x?sf] ;fdflhs, cfly{s / /fhgllts cj:yfsf] hfgsf/l lnp/ lzif0f ug] {, Joj:yfkgdf pko'qm ;f+:s[lts /0fgLltx? pkof]u ug] lzifssf] ;Lk / siffsf]7fsf] pko'qm 9Ën] ;Daf]wg ug] { tl/sf h:tf s'/fnfo{ cjzo klg ;d]6]sf] xf]nf egg] ;f]r]sf] lypf t/ ck]iff k"/f epg. afxo Joj:yfkgnfO{ o;n] cfwf/ agfof], l6kg6fkg eof] t/ lzifssf ;dfrf/ ;d]6\g ;s]g. k :t'lt /fd f] 5. o;n] clxn]sf] lziffsf] cj:yfsf] ;dliff u/]sf] kfopsf] 5. g]kfnsf] lziffsf] cj:yfsf] t'ngf ubf{ ;fs{ b]zs} t'ngf u/]/ cl3 a9\g kfp /fd f] x'g]lyof]. lziffsf] cj:yfsf] ;'wf/ ug{ ljzj a} +s, Pl;ofnL ljsf; a} +s, cf]o{8l;l, 8flg8f nufotsf bftf ;d"xsf] ;xof]u xf 'b} cfpsf] cj:yfdf dflysf ;Gbe{x? a9l ;fgble{s 5g\. o; cídf ;dfj]z ul/psf cgtjf{tf{, lrgtg / ljzn]if0fn] lzifsnfo{ pmhf{ lbpsf 5g\. ;d'bfodf ljbfno x:tfgt/0f / tt;dagwl l/kf]6{x?n] ;d;fdlostfnfo{ ;d]6\g] k otg u/]sf 5g\ t/ alrdf sltko kblo JolQmx?sf] x'lnof lbfbf kb km/s k/]sf] 5. ;Dkfbgsf] qmddf o;nfo{ Vofn ug' h?/l 5. cg';gwfgnfo{ k fyldstf lbp /fd } x'g5. ljbfnosf] ljsf;df sf] s;/l lhdd]jf/ x'g] < o;tkm{ cfpfbf cídf o:tf ;fdu Ln] k fyldstf kfpg] ck]iff u/]sf] 5'. l8nnl/fd l/dfn pk;lrj, lziff tyf v]ns'b dgqfno lj/f]wsf] t"s 5}g lziff;fu ;/f]sf/ /fvg] JolQmTjx sf] nflu ;fx } nf]slk o dfl;s lzifsú klxnf] / bf]; f] cí ;dod} xftnfuof]. klqsfdf epsf ;Dk"0f{ v'/fsx dgglo 5g\. kmfu'g cídf k sflzt a} +s 5f8]/ :s"nú zlif{ssf] n]vn] k};fegbf k]zfdf ;dlk{t x'g]x sf nflu dfu{bz{g u/]sf] 5. k};fsf] kl5 bf}l8g]x sf] clvtof/lsf] s73/fdf k'u]sf y'k } pbfx/0f xfdl ;a}n] b]v] ;'g]s} 5f} +. ljbfno Joj:yfkg x:tfgt/0f cfsif{0f / cfklqú zlif{sn] dg tfgof]ù h;df ljlegg JolQmTjx sf] ljrf/ k9\g] cj;/ kfoof]. ;/sf/n] ljbfnosf] Joj:yfkgsf] lhddf dfq ;d'bfonfo{ lbpsf] t/ cfly{s Jooef/ cfkm} Fn] g} Joxf]g] { u/]sf] ;Gbe{df sfo{qmdsf] lj/f]w ug{ 'df s'g} t"s b]lvfb}g. lziff / :jf:yo ;/sf/sf] k fyldstfsf] If]q cgtu{t /flvg'k5{. pqm ;+j]bgzln If]qaf6 ;/sf/ kl5 x6\g ldnb}g. s]xl u/f} F, s]xl ug{ 'k5{ egg]sf nflu of] sbd :jfutof]uo 5. ;/sf/ lziffaf6 xft l S5 eg]/ s;/l egg] < hltaxfb'/ yfkf k wfgfwofks ;/:jtl k flj, sf]xnk'/ *, affs] ljbfyl{ agfpg ;sf];\ lzifs sf] b'j} cí ;dod} k9\g] cj;/ ldnof]. lziffnfo{ ;do;fk]if agfpg xfd f lzifsx? ;do;fk]if x'g' lgtfgt cfjzos 5. Tof] cleef/f lzifs n] k"/f ub} { hfg]5 egg] ljzjf; 5. lzifs n] ;d]6]sf ljifoj:t'x ax' 't} pkof]ul 5g\. klxnf] / bf]; f] císf cfj/0f d'2f w]/} klxn] p7\g'kg] { ljifo x'g\. h;nfo{ p7fp/ lzifsn] w]/}sf dgsf lh1f;fnfo{ zfgt kf/]sf] 5. To;sf lgldt lzifs nfo{ xflb{s awfo. cgo j:t'af6 klg lzifs n] dfq geo{ ;a} kf7sn] kof{kt hfgsf/l tyf v'/fs kfpg ;S5g\ hf] Jofjxfl/s / hljgf]kof]ul 5g\. lzif0f k]zfsf] dof{bf hf]ufpgù lzifsnfo{ v'/fs lbg lzif0f ;Lksf] k of]u a9fpg / z}lifs ;fdu Lsf] rog ug{ tt;dagwl pkof]ul ;fdu Lsf] lg/gt/ vffrf] 5. ljbfyl{ ;lqmotf j[l4sf] tl/sf, afnaflnsfsf] ;+j]uaf6 afn dgf]lj1fgsf] cwoog u/l pko'st Jojxf/ ug] { tl/sf, cfwf/, dfgotf, c;n / ;kmn lzifs agg] tl/sf, ;kmn lzifssf] syf klg xfdl lzifsx?sf] nflu cfjzos ;fdu L x'g\. lzif0f sfo{df cfok/]sf sl7gfo;fu ;DalGwt lzifssf] ;jfndf ljz]if1sf] hjfkm klg lbg;s] To;af6 w]/} lzifsx?n] nfe lng kfpg] s' '/fdf s'g} ;Gb]x 5}g. gd'gf ljbfnosf ;kmntfsf] /x:où ;d'bfosf] ljbfno /fd f] agfpg] lzifssf /rgf cflb qmlds kdf k9\g kfog]df 4 lzifs r}t @)^$

} cfzfjfbl 5'. ;a} lzifs / ;/f]sf/jfnfx sf] xftdf k To]s cí k' ofo{ ljz]if u/l cfd lzifsnfo{ ljbfyl{ agfpg lzifsú ;kmn xf];\ Û s[i0fs'df/ s];l k wfgfwofks ljbflwzj/l dflj cf>fª, nlntk'/ /fd f], ;"rgfd"ns / ;do ;fgble{s ;fdu L k sfzg u/]sf]df lzifsú dfl;s klqsfsf ;Dk"0f{ kl/jf/nfo{ xflb{s awfo Û d klg /fi6«;+3lo lgsfo;fu ;DalGwt eo{ lziff If]qdf g} sfd ub} {5'. k fylds lziffdf kx' Fr / :t/ j[l4 d]/f] d'vo sfo{ If]q xf]. o; klqsfn] Jofj;flos nfk/afxlnfo{ phfu/ ub} { o;nfo{ ;Daf]wg ug] {5 egg] cfzf lnpsf] 5'. s]zjnf]rg zdf{ rf}tf/f, l;gw'kfnrf]s lzifs sf] k yd cí l9n} ep klg xft k of]. c;'/lift / pk]lift agb} upsf] lzif0f k]zf ;'/lift / ck]lift agfpg] e"ldsf v]nf];\ o; klqsfn]. ;ffjf cif/ jf afx v/lsf v]tfnf lzifsn] cflv/ s;sf] s] lauf/]sf 5g\ / lx+;fsf lgzfgf agfog5g\ Û < lziff dgql k blk g]kfnsf] tl d]/f cfb/0flo u'?x?ú zlif{ssf] n]v ;fx /f]rs / dd{:kzl{ nfuof]. cfufdl cídf o:tfvfn] n]vsf] ck]iff ub{5'. lzif0f k]zfdf nfu]sf ;a}n] k9\g'kg] { klqsf xf] lzifs. cfufdl cíx lg/gt/ kdf k sfzg xf]pmg\, z'esfdgf Û Hof]ltnfn a"9f efg'eqm k flj, vlgofvs{, ;Nofg ;dod} ;a}lt/ k'lu/xf];\ b'o{ dlxgfb]lv dfq k sflzt x'gyfn]sf] lzifsú dfl;ssf ;+of]un] b'j} cí cwoog ug] { df}sf kfpf. klqsfleq ;dfj]z ljifoj:t'sf] cg'zlngn] dnfo{ cfˆgf] k]zfk lt c a9l OdfGbf/ tyf lhdd]jf/ agfpg ;xof]u k' ofpsf] dx;"; u/]sf] 5'. cgo kf7sx nfo{ klg o;n] ;sf/ftds ;Gb]z lbof] xf]nf. lzifsx df rf}tkml{ 1fgsf] ljsf; u/fpg] kljq p2]zo tyf ;ÍNk lnp/ k sflzt of] klqsf nfvf} + lzifsx nfo{ cfˆgf] u fxs agfpg ;xh} ;kmn x'g] cfzf lnpsf] 5'. ;ffrr} of] lzifs lbubz{g ;bf pkof]ul, dgglo / k ]/0ffTds 5. /fli6«o tyf cgt/f{li6«o ;do ;Gbe{df n]lvpsf n]v, /rgfsf ;fy} k :t't tyo ljj/0fx sf] k :t'ltn] klqsfnfo{ ax'kof]ul agfpsf] 5. k sfzg k f/desf] 5f]6f] cjlwdf klg l6kk0fl ug} { kg] { kif vf; gb]lvg' k z+;glo kif xf]. lzifssf efjgf, ljrf/ / k] /s kifnfo{ ;d]t prr k fyldstf lbp/ kf7sx df pt;fx, k ]/0ff / xf};nf hufpg ljb]zl /fi6«x n] lziff If]qdf k fkt u/]sf] ;kmntf k5fl8 ;DalGwt /fi6«sf] of]ubfg clg To;df lzifsx sf] pnn]vglo e"ldsf, ;]jfk lt ;dlk{t ultljlwnfo{ ;d]t prr dxœjsf ;fy :yfg lbg' klqsfsf] ;a}egbf ;'Gb/ kif dfgg ;lsg5. xfdl lzifsx cfˆgf] k]zfdf of]uo, ;Ifd / sd{lgi7 x'g cfkm" klg cwoogzln x'g' h?/l x'g5. oyf ;Dej cg's"n ldnfo{ xfdl ;Dk"0f{ lzifsx n] lzifs gfds o; klqsfnfo{ cfˆgf] clegg cë agfpg] sfd u/f} +. k"j{ d]rlb]lv klzrd dxfsfnl / pq/sf ;fylx sf cltl/st cgo z'e]r5's kf7sx sf xftdf ;dod} of] dfl;s klqsf ;w} F ;w} F kqfrf/sf] gof 7]ufgf k'ug ;kmn xf];\ oxl z'esfdgf Û s]zj/fh sfˆn] cfbz{ sgof lgs]tg prr dflj dënahf/, nlntk'/ kf r?k}of 36fpg' k of] lzifs sf] k yd císf k sflzt cf]zf]sf] lxgblaf6 kfgtl/t / /fw]zofd clwsf/lsf] z}lifs ax; lzifssf] dof{bfú n] z}lifs jftfj/0fdf goff r'gf}tl ylklbpsf] 5. sdn blliftsf] 5Gb k9fpfbfsf] cg'ej k9\bf 5Gbdf sljtf jfrg ug{ / sf]g{ dg nfuof]. a]nfotl lzifs bdktlsf] hffu/ú zlif{ssf] l/kf]6{n] :j+o;]js lzifsx sf] lzif0f ljlwdf ;'wf/ftds of]ubfgsf] ;dfrf/ k9\g kfpfbf w]/} v'zl nfuof]. cgo JolQmTj, ;+:d/0f, ;fy{s lzif0f, clen]v, ;dliff cflb dxœjk"0f{ / pkof]ul nfuof]. lzifs df z}lifs If]q;Fu ;DalGwt lziff cfof]u, g]kfn lzifs o'lgog, lziff dgqfnosf ;"rgfd"ns s'/fx nfo{ :yfg lbg' k of]. lziffdf ;flxtosf] uxg e"ldsf x'g] epsfn] o; ljwfsf] :tdenfo{ ;dfj]z ubf{ s;f] xf]nf < klqsfsf] d"no klg kffr k}off 36fpg' k of]. o; klqsfsf] p2]zo hfoh 5. lzifs df :s"n lziff;fu uffl;psf ;a}vfn] ;d:of / ;Defjgfx vf]hl ubf{ lzifsnfo{ ldof]sf] kdf lnfbf plrt nfuof]. lzifsnfo{ ;dfrf/ú / ;dfrf/df lzifsú :tden] lzifsx nfo{ 7"nf] /fxt ldn]sf] 5, o;n] lg/gt/tf kfcf];\. lziff If]q;Fu uffl;psf lzifs cleefjs, z}lifs ;+:yf, lziff;]jlsf nflu of] w]/} pkof]ul b]lvg5. cfo{=p8, al=p8= k9\b} u/]sf lzifssf nflu of] klqsf k sfzg eolbp/ 7"nf] u'g nfu]sf] 5. lzifs dfl;snfo{ ;'gf}nf] eljiosf] clu d z'esfdgf Û sfzlgfy s'dfn k[yjlgf/fo0f SofDk;, kf]v/f al=p8=k yd jif{ lzifs dfl;s, lxdfn P;f]l;P;g, kf6g9f]sf, nlntk'/ kf]=a=g+=!^^, nlntk'/, kmf]gm %%$#@%@, km\ofs;m %%$!!(^ Od]nM response@teacher.org.np lzifs r}t @)^$ 5

;dfrf/df lzifs lzifsnfo{ v'zlsf] va/ plxn] ef/tsf k6gf / bfhl{lnª nufotsf 7fpFaf6 g]kfnsf :s"ndf lzifs ag]/ cfpg] rng lyof]. @$ kmfu'gdf sflgtk'/ df 5flkPsf] ;dfrf/ k9]kl5 l:ylt pn6g nfu]sf] cfef; x'g5. t/ g]kfnl lzifssf] dfu cgt st} gep/ lj/f6gu/sf] ;LdfjtL{ ef/tlo ufpf c/l/ofsf] aygfx ufpfdf epsf] /x]5. ;dfrf/ cg';f/, cfo{prprp; gfdsf] ;f] ljbfnodf!( dwo]!! hgf lzifs g]kfnl /x]sf 5g\. siffsf] tx / of]uotf cg';f/ g]kfnl lzifsn] ;f] ef/tlo ljbfnodf g]kfnl?=@% ;ob]lv?=^ xhf/;dd tna vfg] u/]sf 5g\. g]kfnl lzifsn] dfl;s tna afx]s g]kfnaf6 ef/tlo ;Ldf cfjthfjt ug{ ef8f klg kfpg] u/]sf /x]5g\. tna / cgo ;'ljwfdf g]kfnl / ef/tlo lzifs alr s'g} leggtf 5}g /]. s] ef/tdf lzifs agg rfxg] g]kfnl lzifssf] nflu v'zlsf] s'/f xf]og / < lzifssf nflu OG6/g]6 vt/f Û lzifsn] cfˆgf] 1fgsf] bfo/f km/flsnf] kfg{ / cbfjlws ug{ OG6/g]6sf] pkof]u slqsf] u5{g\ s'lgg < olb ub}{gg\ eg] ca ltglx ljbfyl{egbf klg kl5 kg{ a]/ 5}g. lsgls ca zx/l If]qsf ljbfyl{x n] lzifssf] dfq e/ gk/l OG6/g]6af6 ;fdu Lx vf]h]/ k9\g yfn]sf 5g\. To;sf] Pp6f pbfx/0f x'g\ j}i0fjl dfwolds ljbfnosl 5fqf ;/:jtl zfx. k9fodf lgs} ;xof]u k'lu/x]sfn] pgl lgoldt OG6/g]6 x]g]{ u/]sf] atfpfl5g\. @$ kmfu'gdf /fhwfgl df k sflzt ;dfrf/ cg';f/ OG6/g]6 k of]u ug{ yfn]kl5 ljbfyl{x sf] k9\g] afgldf ;d]t kl/jt{g epsf] 5. :s"nsf] lstfa dfq k9\g] afgl k/]sf ljbfyl{x nfo{ OG6/g]6sf] k of]ukl5 sf];{egbf aflx/sf?lrk"0f{ s'/fx klg plqs} k9\g yfn]sf 5g\ h;n] pglx sf] 1fgsf] bfo/fnfo{ km/flsnf] kfg{ d2t u5{. ljbfyl{n] } F lzifsn] klg OG6/g]6sf] pkof]u u/]gg\ eg] t pglx nfo{ ljbfyl{n] cfr5'cfr5' kfg{ ' c:jfefljs xf]og. clg OG6/g]6 lzifssf nflu vt/f epg t < b/agbl Û b/agbl ÛÛÛ b/agblûû Û DofUbLsf $* ljbfno b/agbl ljxlg lzifsx sf] cefjsf sf/0f ljbfyl{x dsf{df k flj lzifsn] g} dflj rnfpf5g\ b'o{ txsf ljbfyl{ k9fo Pp6} siffdf lzifs cefjn] k9fo k efljt rgbf p7fpfb}, tna v'jfpfb} rf}/df a;]/ k9\g'kg]{ afwotf kmfu'g dlxgfdf sf7df8f}+af6 k sflzt b}lgs ;dfrf/kqsf zlif{sx x'g\ ol. ol zlif{sx g} sfkml 5g\ ;fd'bflos ljbfnodf lzifssf] slt xfxfsf/ egg] tfhf l:yltsf] af]w u/fpg. lziff dgqfnon] lxdfnl e]udf $), kxf8df $%, t/fo{ / pktosfdf %) hgf ljbfyl{ a/fa/ Ps hgf lzifs lbg] gllt to u/]sf] 5. of] ;/sf/l dfkb08 cg';f/ dxf]q/ldf k flj txdf dfq & ;o $@ hgf, lgdflj txdf # ;o &( hgf lzifs gk'u epsf] ;dfrf/!! kmfu'gdf /fhwfgldf 5flkPsf] 5. alb{of, uf]/vf nufot c lhnnfx af6 klg o:t} ;dfrf/ cfpsf 5g\. cfly{s cefjsf sf/0f s'g} klg afnaflnsfn] :t/lo lziff k fkt ug{af6 al~rt x'g] 5}g eg]/ ljzj lziff d~rdf JoQm k lta4tf cg';f/ t g]kfn ;/sf/n] k};f 5}g eg]/ klg5g} kfpfb}g. lsgls bftfn] ;/sf/nfo{ rflxg] hlt k};f lbg5f} + egg] Uof/]G6L u/]sf 5g\. a? ca xfdl ;a}n] lsg kof{kt lzifssf] Joj:yf gu/]sf] eg]/ ;/sf/l;t k Zg ug{] xf] ls Û glltlgdf{tfnfo{ d'gglsf] k Zg df5f dfg] { / csf{sf] 3/sf] h'7f] eff8f df g] k'vof} {nl k]zf cfufn]sf %^ sxff/ kl/jf/df sf]xl klg ;fif/ 5}gg\. ;DklQsf] gfddf pglx ;Fu clnslt huuf / To;df agfpsf] km';sf] 'k8l afx]s s]xl 5}g. lhnnf lziff clwsf/l /fs]z >Ljf:tjn] afnaflnsfnfo{ 5fqj[lQ lbp/ ;d]t :s"ndf k9fpg vf]h] t/ rf/ 5f]/f5f]/LsL cfdf d'ggl sxff/n] >Ljf:tjnfO{ 6]/k'R5/ nufogg\. pn6} pgn] elg5g\, æk9]/ klg sfd ug]{ xf], s]6fs]6ln] clxn] klg sfd u/]/} vfpsf 5g\.Æ lg/if/ 6 lzifs r}t @)^$

ep klg d'ggln] cfˆg} efiffdf cfkm"h:tf ul/ax sf nflu lziffsf] pkfb]otfdfly g} k Zg p7fog\. lhnnfe/ lziffsf] k zf;g rnfpg] >Ljf:tjn] d'gglnfo{ ;D fpg g;s]/ p;} kmls{p5g\. @) kmfu'gdf uf]/vfkq df 5flkPsf] of] ;dfrf/n] glltlgdf{tfnfo{ ultnf] r'gf}tl lbpsf] 5. d'gglsf] r'gf}tl ltgn] a' nfg\ < 6fpsf] b'vof], gfo6fdf cf}iflw Û s'/f alb{of /fhfk'/ If]qsf] xf]. zxlb bz/y rgb prr dfljsf ljbfyl{ ldt/fd yf nufot $ hgf ljbfyl{sf] ;d"xn] k/liffdf lr6 rf]/]sf]df hffraf6 lgisf;g u/]sf] f]+s lzifs /lj/fh zdf{sf] 3/d} up/ km]/]5g\. zfob zdf{sf] /fdw'nfo{ g} ep5 Sof/, To;af6 cflqpsf lzifsx n] /fhfk'/ If]qsf sl/a ^) j6f ljbfnosf] k7gkf7g g} agb u/fp 5g\. dfu rflxf siff!) sf] clgtd k/liff lbp/ a;]sf yf / pgsf ;fylx nfo{ sf/afxl gep;dd k9fo g} gug] { lg0f{o lzifsx n] u/]sf] ;dfrf/!! kmfu'gsf] sflgtk'/ n] 5fk]sf] lyof]. of] ;dfrf/ k9]kl5 nfuof], ljbfyl{ egbf t lzifs g\ d"v{ /x]5g\. lsgls lr6 rf]g{'kg]{ u/l k Zgkq agfpkl5 ljbfyl{n] t rf]g{ vf]lhxfn5. olb lzifsn] ljbfyl{sf] cgt/lglxt Ifdtf / 1fg gfkg] u/l k Zgkqsf] l8hfog u/]sf] ep ljbfyl{n] lr6 rf]g} { kb} {gyof] lg Û clg o;nfo{ 6fpsfsf] cf}iflw gfo6fdf nufpsf] eg]/ geg]/ s] egg] < u/] gx'g] s] /x]5 / < g]kfnldf Pp6f pvfg 5, ltvf{ nfu]kl5 dflg; cfkm}+ kfgl lkpg vf]nfdf wfpf5. sflgtk'/ df!& kmfu'gdf k sflzt Pp6f ;dfrf/ k9]kl5 Tof] pvfg To;} ag]sf] xf]og /x]5 egg s/} nfu5. s'/f kj{tsf] pq/l If]qdf kg{] ;flhnf uflj;sf] Hof]lt dfljsf] xf]. ;"rgfk ljlwsf] of] o'udf :s"n] ljbfyl{b]lv cleefjs;ddn] sdko'6/l;sg'k5{ egg] af]w epkl5 ufpfn]x ldn]/ k};f p7fp 5g\, sdko'6/ lsg]/ nu]5g\. ufpfdf lah'nl gep/ s] km/s k of] / < ufpfn]x n] h]g]/]6/ klg lsg]5g\. clxn] Tof] ljbfnodf ljbfyl{ / cleefjs b'j}n] cfnf]kfnf] ldnfp/ sdko'6/ l;ls/x]sf 5g\. xfn!! j6f sdko'6/ ljbfnonfo{ bfg af/fsf] 8'd/jfgf sn]h / :j/f]huf/d"ns k fljlws lziffno :yfkgf ug] { p2]zoaf6 cfof]hgf ul/psf] dxfo1af6 @ s/f]8 %) nfv rgbf p7]sf] 5. ;f] dxfo1df ab L/fh kf08]n] ;a}egbf a9l @% nfv d"no kg] { Ps lj3f huuf bfg u/]sf lyp. -/fhwfgl, @$ kmfu'g_ kf]v/f pkdxfgu/kflnsf rfpy] l:yt /fd]zj/l dfljsf] z}lifs tyf ef}lts ljsf;sf] nflu dxfo1 z'? epsf] 5 / To;sf] klxnf] lbg g}?=% nfv %) xhf/ rgbf ;Íng epsf] 5. pbf]uklt ;"o{axfb'/ s];ln] ;jf{lws?=# nfv @) xhf/ bfg lbpsf lyp. -g]kfn ;dfrf/kq @! kmfu'g_ b]pv'/l pktosfsf] Ps dfq SofDk; lgdf{0f ug]{ p2]zon] ;~rflnt dxfo1df?=*$ nfv ;Íng epsf] 5. bfªsf] ndxldf kffr lbg;dd rn]sf] ;f] dxfo1df?=*# nfv ($ xhf/ ^*$ ;Íng epsf] xf]. -/fhwfgl ^ kmfu'g_ dwok'/ lydl prr dfwolds ejg lgdf{0fsf nflu ul/psf] dxfo1af6 c/lgsf] prr dfwolds ljbfno blwsf]6df %) nfv?k}off ;Íng epsf] 5. -/fhwfgl kmfu'g!#_ kf]v/fsf ljt{k ;fb u'?ªn] 3fGb 'sl:yt hg;]jf k fylds ljbfnonfo{ ejg lgdf{0f / v]nd}bfgsf nflu?=! nfv %) xhf/ d"no a/fa/sf] tlg /f]kgl huuf lgmz'ns lbpsf 5g\. -/fhwfgl b}lgs kmfu'g!(_ 5g\. sdko'6/ u'?x dfq} rf/ hgf /x]5g\ h;n] dfl;s $) xhf/ hlt tna vfg5g\. sdko'6/ l;sg] cleefjsl;t k ltdlxgf & ;o %) p7fp/ lzifsnfo{ tna v'jfpg] k agw ldnfopsf] /x]5. cflv/ u/] gx'g] s] /x]5 / < lzifs s] ub} { xf]nfg\ < siff % df k9\b} u/]sl ;kgf /fo{nfo{ ;ff laxfg u[xsfo{ ug]{ / ;fylx ;Fu v]ng] km';{b 5}g. lsgls pgsf afa'cfdfsf] sdfon] xftd'v hf]g{ klg gk'ug] epsfn] pgn] klg ;ff laxfg s]xl g s]xl sfd ug}{k5{. slxn] pgl bfp/f vf]h]/ a]lr5g\ t slxn] lu6l s'6\g k'lu5g\. s]xl sfd epg eg] pgl ef/l af]sg hflg5g\. pgl xfn eujtl k fljdf k9\b}l5g\. @& kmfu'gdf /fhwfgl b}lgsdf 5flkPsf] ;dfrf/ cg';f/ ;'g;/lsf] lji0f'kfb'sf uflj;sf bh{gf} + afnaflnsf ul/alsf sf/0f ;ff laxfg ;kgf /fo{n] }F sfd u/]/ lbpf;f] ljbfno hfg5g\. o;n] pglx n] cfˆgf] hljgsf] nflu lziffsf] dxœj / cfjzostfnfo{ slt ulx/f];fu a' ]sf 5g\ egg] s'/f phfu/ u5{. t/ ol afnaflnsf h'g nugsf ;fy ljbfno upsf 5g\, ToxfFsf lzifsn] ToxL nugsf ;fy k9fpsf xf]nfg\ ls gxf]nfg\ < k :t'ltm cz' sf]o/fnf /fhwfgl b}lgs lzifs r}t @)^$ 7

l/kf]6{ lzifs /fhgllt ;'bz{g l3ld/] ls/0f kf08] lzifs o'lgogsf] a}7s. bnlo bnbnaf6 d'qm xf]nf < 8 lzifs r}t @)^$ æx/]s ljbfyl{sf] pknlawd"ns l;sfosf nflu lzifs x/]s lzifssf] k efjsf/l k ltlglwtjsf nflu lzifs o'lgog df lysf] gf/f;fu} g]kfn lzifs o'lgogsf] ljz]if clwj]zg sf7df8f}fdf -@ # r}t_ ;DkGg x'fb}5. b]ze/sf sl/a ^)) k ltlglw lzifsx n] efu lng] ;f] clwj]zgn] o'lgogsf] ljwfg ;+zf]wg u/l xfn o'lgog;fu cfj4 g/x]sf lzifsx sf lgldt cfpfbf] jif{ x'g] lzifs o'lgogsf] bf]; f] clwj]zgdf 9f]sf vf]lnlbg]5. o'lgogsf] ;fljssf] ljwfgn] g]kfn lzifs ;+3, g]kfn /fli6«o lzifs ;Ë7g, g]kfn /fli6«o lzifs kl/ifb, g]kfn lzifs d~r / g]kfn qmflgtsf/l lzifs ;+3 ;d]t kffr j6f ;Ë7gnfO{ dfq o'lgogsf] ;b:o ;+:yf dfg]sf] 5. To;}u/L of] clwj]zgn] prr dfwolds txsf lzifsnfo{ klxnf] rf]l6 o'lgogsf] ;b:osf] åf/ vf]ng]5 eg] s'g} ;Ë7gdf cfa4 g/x]sf lzifs ;f] } o'lgogsf] ;b:o agg ;Sg] k fjwfg klg ljwfgdf ykg] ;Defjgf /x]sf] 5. ;d:of z'?b]lv g} lzifs o'lgog cfkm}fdf rf/ jif{ dfq k'/fgf] ep klg o;sf] k[i7e"ld rflxf 08} tlgbzs nfdf] -@)#^ ;fnb]lv_ b]lvg5, hlta]nf g]kfn /fli6«o lzifs

{ ;Ë7gsf] :yfkgf epsf] lyof]. @ h]7 @)#^ df x]6f} +8fl:yt e'6gb]jl :s"ndf epsf] lzifsx sf] e]nfn] lghfdtl sd{rf/l;/x ;~rosf]if, pkbfg tyf lzifsx sf] k]zfut xslxtsf] nflu lzifs ;Ë7g :yfkgf ug{ kfpg'kg]{ egl u/]sf] lg0f{o;fu} g]kfn lzifs ;Ë7gsf] alhf/f]k0f epsf] lyof]. ;/sf/l lgsfodf cfˆgf] dfu k :t't u/]/ cfgbf]ngsf lgldt cu ;/ epsf lzifsx sf] Ps e]nfn] ;f]xl h]7sf] clgtd ;ftfdf vu]gb ;ª\u f}nfsf] ;+of]hstjdf ;ª\3if{ ;ldlt lgdf{0f u of]. To;sf] nuq} ;/sf/n] ;ª\3if{ ;ldltnfo{ jftf{df af]nfof] / plnnlvt dfux k"/f ug]{ jrg lbof]. To;kl5 x]6f}+8fd} @)#^ dª\l;/df /fli6«o ;Dd]ng u/]/ g]kfn /fli6«o lzifs ;Ë7g :yfkgf epsf] 3f]if0ff ul/of]. t/ ;/sf/n] @)#^ kmfu'g @@ ut] dfq ;Ë7gsf] ljwfgnfo{ :jls[lt lbpsfn] oxl lbgnfo{ :yfkgf lbj; -lzifs lbj;_ sf kdf dgfpg] ul/psf] 5. lzifsx sf] xslxtsf] nflu eg]/ :yfkgf ep klg of] ;Ë7g z'?b]lv g} /fhgllts ljjfbaf6 eg] d'qm /xg ;s]g. lzifs ;Ë7g hgdg] lalqs} ttsfnlg e"ldut dfn] kf6l{sf] /fhgllts k efjdf k/]sf] cfif]k Psy/L lzifsn] Toltv]/} nufp. o;df ;+:yfks cwoif vltj8f eg5g\, æxf], jfd ljrf/wf/fdf ljzjf; ug]{ lzifsx sf] afx'no lyof].æ zfob ToxL sf/0fn] xf]nf, g]kfnl sfª\u ]; / u}/jfd ljrf/wf/fdf ljzjf; ug] { lzifsx n] o;nfo{ z'?b]lv g} /fhgllts r:dfn] x]g{ yfn]. tbg'?k lj:tf/} u}/ jfdkgyl v]dfsf lzifsx kfvf nfub} hfg yfn]. To;}sf] kl/0ffd lyof], @)$$ ;fndf k~rfotl ;/sf/sf] :jls[ltdf k fylds lzifs / dfwolds lzifssf cnu cnu ;+3 :yfkgf ep. ol ;+3 lzifsx nfo{ km'6fpg] /fhgllts /0fgLltcg'?k :yfkgf epsf] ] vltj8f atfpf5g\. jfd jr{:j /x]sf] ;Ë7gaf6 aflx/ lg:sg] pko'qm ;dosf] kvf{odf a;]sf sfª\u ]; lgs6 / u}/jfd ljrf/wf/fsf lzifsx ;Ë7g 5f8]/ lzifs ;+3df cfj4 x'g yfn]. t/ @)$^ sf] hgcfgbf]ngsf] ;kmntf;fu} k flj / dflj lzifs ;+3 lj36g x'g k'u]. ax'bnkl5 g\ lalu of] æha ax'bnlo k hftgq cfof] To;kl5 lzifsx bnlo /fhglltdf cfa4 geo{ z'4 lzifs ag]/ a:g'kyof]{.æ vltj8f eg5g\, æax'bndf t /fhgllt ug]{ sfd /fhgllts kf6l{x sf] lyof], olb s'g} lzifsnfo{ /fhgllt ug]{ OR5f k"0f{ ug'{lyof] eg] p;n] lzif0f k]zf Tofu]/ /fhglltlt/ nfu]sf] ep x'gyof].æ t/ lzif0f k]zfnfo{ ;xl af6f]df cufl8 a9fpg] P]ltxfl;s cj;/sf] ;b'kof]u x'g kfpg. Tolta]nf cgtl/d ;/sf/sf] g]t[tj ug] { g]kfnl sfª\u ]; / d'vo ;f ]bf/ jfddf]rf{n] klg lziffnfo{ bnlo /fhglltaf6 cnu /fvg] s'g} Wofg lbpgg\. a? pn6} g]kfnl sfª\u ];n] ;s' {n/ g} u/]/ @)$& c;f/df sfª\u ]; ;dy{s lzifsx sf] e]nf /fhwfgldf af]nfof]. æax'bn cfpsf] s]xl ;dokl5 g} xfdln] lzifs ;Ë7gsf ttsfnlg cwoif b]jl cf] f;fu lzifsx sf] Pp6} ;+:yf lgdf{0f ug{ ;xdlt lgdf{0f u/]sf lyof}+. t/ pxffx xfdlnfo{ g;d]l6sg ;Ë7gsf] clwj]zg ug{lt/ nfug'eof].æ lzifs ;+3 :yfkgfsf] k[i7e"ldsf] :d/0f ub}{ g]kfn lzifs ;+3sf Ps hgf ;+:yfks s]zjk ;fb e /fo{ eg5g\, æsfª\u ]; s]gb Lo sfof{nosf] tkm{af6 c;f/df lzifsx sf] e]nf af]nfopsf]]df Tof] cufj} /fhwfgldf pknaw k hftflgqs v]dfsf lzifsx sf] e]nf u/]/ g]kfn lzifs ;+3sf] :yfkgf u of}+.æ o;/l @)$& ;fn j}zfv @( ut] g]kfnl sfª\u ]; kf6l{;fu cfj4 lzifsx sf] ;+:yf klxnf]kn6 :yfkgf eof]. sfª\u ];sf] of] unt glltnfo{ ;Rofpg bafa lbg'sf] ;f6f] c kf6l{n] klg To;s} cg's/0f ug{ yfn]. @)%) ;fndf cfok'ubf /fli6«o k hftgq kf6l{sf] lzifs kl/ifb, g]kfn ;b\efjgf kf6l{sf] lzifs d~r / g]kfn dhb'/ ls;fg kf6l{sf] qmflgtsf/l b]zsf] /fhglltn] c } l:y/tf kfpg ;s]sf] 5}g. olb xfdln] ;a} ;+:yf vf/]h u/]/ o'lgog /fvof} + eg] ef]ln s'g} kf6l{sf] g]tfsf] ;lqmotfdf csf] lzifs ;+:yf vf]lnfb}g egg] Uof/]G6L 5}g.Æ s]zjk ;fb e /fo{, cwoif lzifs o'lgog lzifs ;+3 gfds ;+:yfx tl bnsf] elugl ;+:yfsf kdf :yflkt eo;s]sf lyp. ToxL pkqmd cgtu{t dfcf]jfbln] clvn g]kfn lzifs ;+3Úsf] :yfkgf u of]. o;/l 3f]lift c3f]lift kdf /fhgllts bn;fu cfj4 lzifssf Psbh{g hlt ;+:yfx v'ln;s]sf 5g\. o;/l lzifssf gfddf v'n]sf ;+:yfx n] ljbfnosf] k7gkf7gnfo{ egbf dfp kf6l{sf] kifdf cf cfˆgf] dfgotf cg';f/ ;Sg] hlt ;a} u/]. ltglx cfˆgf] kf6l{sf] kifdf slt bqlrq ep/ nfu]sf lyp egg] s'/fsf] Pp6f pbfx/0f g]kfn lzifs ;+3n] @)%% ;fndf k ltlglw;efsf sfª\u ];sf ;f+;bx nfo{ n]v]sf] v'nfkqdf e]l6g5. h;df n]lvpsf] 5M ælzif0f k]zfdf k j]z ug' {cl3 sfª\u ]; /x]sf / lzif0f k]zfaf6 cjsfz lnpkl5 klg sfª\u ]; g} /xg] clg sfª\u ];s} nflu cfkm" / cfˆgf] kl/jf/;fd' pknaw ;f/f ljsnk / ;+efjgfx nfo{ Tofu]/ sfª\u ];s} nflu lzifs epsf lzifs r}t @)^$ 9

l/kf]6{ lzifs /fhgllt JolQmx sf] nufgl, Tofu / alnbfg g]kfn lzifs ;+3sf] syf xf]. t/ sfª\u ];n] ;+3sf] ljzfn pmhf{, p;k ltsf] cljrlnt lgi7f, k dfl0ft Ifdtf / ;dfhdf :yflkt ;Ddfg, ljzjf;nfo{ k hftgqsf] ;Da4{g / ljsf; Pj+ :jo+ g]kfnl sfª\u ];sf] ;'b[9ls/0fdf pkof]u ug{ ;ls/x]sf] 5}g.Æ lzifs ;+3n] @)%& df sfª\u ];;Fu cf}krfl/s ;DaGwlaR5]b u/]sf] 3f]if0ff u/]/ ljutsf] untl ;Rofpg vf]h]sf] ;Gb]z lbg gvf]h]sf] xf]og. t/ clxn];dd p;sf] k'/fgf] 5lj ablnpsf] 5}g. To:t} Pdfn]sf] jr{:jdf /x]sf] g]kfn /fli6«o lzifs ;Ë7g klg cfˆgf] /fhgllts cf:yfaf6 dfly p7]sf] b]lvpsf] 5}g. clvn g]kfn lzifs ;+3 nufotsf c ;+:yfx t 3f]lift kd} cf cfˆgf dfp kf6l{sf e ft[ ;Ë7gsf kdf lqmofzln 5g\. o'lgogm untl ;Rofpg] k of; ;fj{hlgs ljbfnosf] v:sfbf] :t/n] o'jfo'jtldf knfpsf] cfqmf]z / g}/fzotfsf sf/0f lzifs / ljbfnonfo{ bnlo /fhglltn] lziffnfo{ w]/} xflg k' ofpsf] cg'e"lt epsfn] xfdl lzifssf] ;+:yf Pp6} agfp/ To;nfO{ /fhglltegbf k/ /fvg nfluk/]sf 5f} +. afa'/fd clwsf/l, dxf;lrj g]kfn /fli6«o lzifs ;Ë7g kf6l{sf] k ToIf 5fofFdf /fvg sl7g x'g] b]v]kl5 @)%* df cfp/ sfª\u ]; / Pdfn] ljutsf] q'l6 ;Rofpg tof/ ep. lzifsnfo{ bnlo /fhglltaf6 6f9f /fvg ltgn] Psn lzifs o'lgogsf] cjwf/0ffdf ;xdlt hgfp. lziff P]gsf] ;ftf} + ;+zf]wgn] lzifs s'g} klg /fhgllts bnsf] ;b:o x'g gkfpg] / epdf sf/afxl ug{ ;lsg] k fjwfgsf] Joj:yf u of]. o;df sfª\u ]; / Pdfn] b'j}sf] ;xdlt lyof]. of]uo / bif JolQm dfq lzifs ag"g\ eg]/ lzifs cwofkg cg'dltkqsf] sfg"gl Joj:yf klg ToxL a]nf ul/of]. @)^) ;fndf lzifs o'lgogsf] :yfkgf eof] t/ P]gsf] dd{ / o'lgogsf] cjwf/0ff ljkl/t. P]gdf æ;fj{hlgs ljbfnodf sfo{/t lzifsx sf] nflu Ps lzifs o'lgog /xg]5æ elgpsf] 5. To;sf] cy{, lzifs o'lgogsf] u7g epkl5 c s'g} klg gfdwf/l lzifs ;+:yfx /xg] 5}gg\, ;a} lzifssf] Pp6} o'lgog x'g]5 egg] g} nfu5. t/ ;+3 / ;Ë7gsf g]tfx n] dxf;+3sf] cjwf/0ff cg';f/sf] o'lgogú agfpg] lg0f{o u/] / lziff dgqfnoaf6 ljwfg :jls[t u/fp. clg lzifs ;+3, lzifs ;Ë7g, kl/ifb, d~r / qmflgtsf/l lzifs ;+3sf] dxf;+3sf] kdf lzifs o'lgogsf] u7g ul/of]. Tof] tby{ ;ldltsf] cwoif agfop g]kfn /fli6«o lzifs ;Ë7gsf cwoif dfwjk ;fb clwsf/l. ;dfg'kflts lgjf{rg k 0ffnL ckgfopsfn] o'lgogsf] d'vo lx:;f xfn ;+3 / ;Ë7gn] cf]u6]sf 5g\ eg] yf]/} ;b:o epsfn] kl/ifb, d~r / qmflgtsf/lsf] k ltlglwtj gfd dfqsf] /x]sf] 5. Pp6fn] cwoif kfp csf] {n] dxf;lrj tyf a9l s]gb Lo ;b:o kfpg] ;d bf/l ;+3 / ;Ë7gsf alrdf epsfn] @)^! ;fn r}tdf epsf] o'lgogsf] klxnf] clwj]zgaf6 ;+3sf ttsfnlg cwoif s]zjk ;fb e /fo{ o'lgogsf] cwoif 5flgPsf x'g\. o'lgogsf] :yfkgfkl5 s]xl /fd f ;Í]t klg b]lvpsf 5g\. lzifs ;+3 ;Ë7gx alrsf] ltqmtfnfo{ o'lgogsf] ceof;n] la:tf/} 36fpFb} nu]sf] 5. ;Ë7gsf cwoif xl/f g]kfn eg5g\, æxfdlalr klxn] h:tf] ] cgtoxlg ljjfb x'g 5f8]sf] 5. ep klg /fhgllts cfu x egbf j:t'k/s a9l x'g] u/]sf] 5. klxnf h:tf] of] kif / pm kif eg]/ ljutdf h'g lxnf]5\ofkg] kl/kf6l x'gyof], Tof] cj:yf cgto ep/ cfh xfdl alr ;f}xfb{ jftfj/0fsf] lgdf{0f epsf] 5.Æ Tolt dfq x}g, lzifs / ;/sf/;fusf] ;DaGwdf klg km]/abn cfpsf] 5. klxnf sfª\u ];sf] lziffdgql x' Fbf lzifs ;+3 / Pdfn]sf] lziffdgql x' Fbf ;Ë7gnfO{ ;QfkIfLo lzifs ;+:yfsf] kdf x]l/gyof] eg] csf]{nfo{ k ltkifl. t/ o'lgogsf] :yfkgfkl5 ;/sf/;fusf] ;DaGwdf ptf/r9fj sd ep/ ;xsfo{ g} z'? epsf] 5. ljsnkm ;+/rgf kl/jt{g clxn]sf] o'lgogsf] ;+/rgfk lt k fom lzifs ;Gt'i6 b]lvfb}gg\. o'lgogsf] lhnnf txsf] g]t[tjdf /x]sf ;+3 / ;Ë7g b'j} kifsf lzifsx ;d]t ;fljssf] ;+/rgf km]/abn ug] { kifdf plepsf 5g\. ;/sf/;fusf] ;xsfo{ cgtu{t o'lgogn] cfof]hgf u/]sf If]qLo e]nf tyf uf]i7lx df w]/}h;f] ;do lzifssf c ;+:yfx vf/]h u/]/ lzifsx sf] Pp6} ;+:yf x'g'kg]{ cfjfh p7\g] u/]sf] tyo cwoif e /fo{ :jlsf/ u5{g\. t/ pgl o;lgldt kl/ksj jftfj/0f agg c } s]xl ;do nfug] atfpf5g\. pgl eg5g\, æb]zsf] /fhglltn] c } l:y/tf kfpg ;s]sf] 5}g. olb xfdln] ;a} ;+:yf vf/]h u/]/ o'lgog /fvof} + eg] ef]ln s'g} kf6l{sf] g]tfsf] ;lqmotfdf csf]{ lzifs ;+:yf vf]lnfb}g egg] Uof/]G6L 5}g.Æ t/ g]kfn /fli6«o lzifs ;Ë7gsf cwoif xl/f g]kfn c ;a} ;+3 ;Ë7g vf/]h u/]/ lzifs o'lgogú dfq sfod /fvg] k :tfj cfkm"x n] o'lgogsf] ljz]if clwj]zgdf cl3 ;fg] { atfpf5g\. ;Ë7gsf dxf;lrj afa'/fd clwsf/l yk5g\, æbnlo /fhglltn] lziffnfo{ w]/} xflg k' ofpsf] cg'e"lt epsfn] xfdl lzifssf] ;+:yf Pp6} agfp/ To;nfO{ /fhglltegbf k/ /fvg 10 lzifs r}t @)^$

nfluk/]sf 5f} +.Æ cfkm"x n] To:Tff] k :tfj /fvbf lzifs ;+3sf] tkm{af6 pt;fxhgs k ltlqmof gkfpsf] u'gf;f] pgsf] 5. t/ g]kfn lzifs ;+3sf cwoif df]xg 1jfnL klg cfkm"x o'lgog dfq /fv]/ c ;+:yf vf/]h ug] { s'/fsf] la/f]wl gepsf] atfpf5g\. æxfdlx ^) k ltzt :jljo' r'gfj h:tf] k ToIf lgjf{rg / $) k ltzt ;dfg'kflts k ltlglwtj x'g'k5{ eg]/ oxl clwj]zgdf k :tfj nfg5f} +.Æ 1jfnL eg5g\, æolb ;Ë7g, d~r, kl/ifbnufot c cfa4 ;a} ;+:yf vf/]h x'g] xf] eg] xfdl klg lzifs ;+3 lj36g ug{ tof/ 5f}+.Æ of] ljifodf lzifs ;Ë7gsf g]tfx n] aflx/ Pp6f / leq csf]{ af]ng] u/]sfn] o; ljifodf tfls{s lgisif{df k'ug g;lspsf] 1jfnLsf] u'gf;f] 5. t/ ;+3 / ;Ë7gdWo] s'g} Pp6fn] cfˆgf] ;+:yf lj36g u/]df csf]{;fu To;f] ug'{sf] ljsnk /xg] 5}g. dfcf]jfblsf] e ft[ ;Ë7g clvn g]kfn lzifs ;+3Ú clxn];dd o'lgogegbf aflx/} 5. t/ To;sf cwoif u'0f/fh nf]xglsf cg';f/ pglx klg Pp6} ;+:yf lgdf0f{sf] kifdf 5g\. nf]xgl eg5g\, æxfdl Pp6} ;+:yfsf] kifdf t 5f}+ t/ To;lglDt xfd f tlg j6f zt{ 5g\M o'lgogsf] ljwfgdf ;+3Lo nf]stflgqs u0ftgqk lt k lta4tf, lziff k 0ffnL / gllt af/] Go"gtd :ki6tf / k]zfut xslxtsf] ;'lglzrttf. d'v}df cfpsf] ;+ljwfg;efsf] r'gfjaf6 goff ;+ljwfg ag]kl5 goff jftfj/0f agg] / To;kl5 dfq cfkm"x lzifsx sf] Pp6} ;+:yf agfpg] sfddf nfug] klg atfpf5g\. ;+ljwfg;efsf] lgjf{rgdf dfcf]jfblsf tkm{af6 pdd]bjf/ /x]sf nf]xglsf] syg / z}nl x]bf{ dfcf]jfblx clxn] g} o'lgogdf kl;xfng] d"8df b]lvfb}gg\. clxn] h;/l kffr j6f ;+:yf o'lgogdf cfa4 epsf 5g\, To;}u/L c ;+:yf klg ;Da4 x'g kfpg] af6f] vf]ng] u/l ljwfg ;+zf]wg ug{ o'lgogsf] g]t[tj tof/ b]lvg5. t/ To;n] o'lgognfo{ bnlo /fhglltaf6 d'qm x}g g\ uffhb} n}hfg] dfq sfd u5{ eg5g\, kf6g dfwolds ljbfnosf k wfgfwofks xf]daxfb'/ s' Fj/. æclxn] t o'lgog bnlo lzifs ;+:yfsf] 5ftf ;+:yf ag]sf] 5. bnlo lzifs ;+:yfsf] dxf;+3 agfpg] ;f]rfo g} unt xf]æ, s' Fj/sf] egfo lyof], æto;}n] o'lgog dfq /xg] c ;a} ;+:yf vf/]h ug'{k5{. Tof] sfd oxl ljwfg clwj]zgn] ug'{k5{.æ bnlo lzifs ;+:yfdf cfa4 x'g grfxg] ] sf]xl klg lzifs ;Lw} lzifs o'lgogsf] ;b:o agg g;sg] clxn]sf] ljwfgsf] csf]{ dxœjk"0f{ vf]6 xf]. æljwfgsf] of] k fjwfgn] lzifsx nfo{ g} nlhht t'nofpsf] 5.Æ k wfgfwofks s' Fj/ eg5g\, lzifsx ;f] } o'lgogsf] ;b:o agg gkfpg] k fjwfg /fvg'sf] cy{ xf], lzifs ;+3 ;Ë7gsf g]tfx lzif0f k]zfnfo{ bnlo /fhglltsf] b'irqmaf6 aflx/ lgsfng rfxfb}gg\.æ s'fj/n] eg] }F o'lgognfo{ k]zfut ;+:yf agfpg] lbzfdf n}hfg] xf] eg] ljwfg clwjz]gn] ;f] } o'lgogsf] ;b:o agg kfpg] u/l ljwfg ;+zf]wg ug}{ kg]{ b]lvg5. olb clxn]s} h:t} lzifssf] dxf;+3 agfpg] xf] eg] bnlo cfwf/df x}g, txut cfwf/df lzifs o'lgog agfpg' Pp6f ljsnk x'g] b]lvg5. k fylds txsf lzifsx sf] Pp6f o'lgog dfwolds / prr dfwolds txsf] csf] { o'lgog agfpg] / tl ;a} o'lgogsf] dxf;+3sf] kdf lzifs o'lgog /xg' ;fljssf] egbf pko'qm ljsnk /x]sf] lziffsdl{ ljdn km'offn atfpf5g\. ef/t, hfkfg, a]nfot, gj] { nufotsf b]zx df o:tf txut lzifs o'lgog 5g\. tx cg';f/ lzifssf ;d:of, d'2f / cfjzostf klg km/s x'g] epsfn] tl b]zx df o;/l txut o'lgog ag]sf] b]lvg5. c ;Dej x'g5 eg] t ljifout lzifsx sf] ;+3 agfp/ ltglx sf] dxf;+3 agfpg' g\ /fd f] x'g5 km'offn yk5g\. t/ lziffljb\ k f=8f= dgk ;fb jfun] lzifsx sf] dxf;+3 agfpg gx'g] ts{ cufl8 ;f5{g\. æo;n] l;lg8s]6sf] sfd u5{, k]zfut biftf clej[l4sf] sfd x' Fb}g.Æ jfun] eg5g\, æo'lgog t ljbfnosf] xfdl Pp6} ;+:yfsf] kifdf t 5f} + t/ To;lglDt xfd f tlg j6f zt{ 5g\M o'lgogsf] ljwfgdf ;+3Lo nf]stflgqs u0ftgqk lt k lta4tf, lziff k 0ffnL / gllt af/] Go"gtd :ki6tf / k]zfut xslxtsf] ;'lglzrttf. u'0f/fh nf]xgl cwoif clvn g]kfn lzifs ;+3 txdf agfog'k5{. lsgls cfˆgf] ljbfnosf] ;d:of / ;+efjgf ToxL ljbfnosf lzifsn] dfq a' ]sf x'g5g\.æ pgsf] cjwf/0ff cg';f/, ljbfno txsf] lzifs o'lgognfo{ ;/sf/n] ;Lw} lzifssf] Ifdtf ljsf;sf] nflu lg/gt/ ;xof]u ug'{k5{ / To;sf] lhddf klg o'lgognfo{ g} lbg'k5{. o;/l o'lgognfo{ ;xl cy{df lzifssf] 5ftf ;+:yf agfpg rfxg] xf] eg] g]t[tj;fd' y'k } ljsnkx b]lvg5g\. t/ k wfgfwofks s'fj/n] eg] }F lzifs ;+3, ;Ë7g / o'lgogsf] g]t[tj ;fflrrs} OdfGbf/ x'g] xf] eg] lzifsnfo{ bnlo /fhglltaf6 d'qm ug] { sfdsf] ;'?cft lzifs o'lgogsf] ;+/rgf oxl ljwfg clwj]zgaf6 ug{ tof/ /xg'k5{. dfcf]jfbl lgs6nufot xfn aflx/ /x]sf lzifsx klg l9nf]rff8f] o'lgogs} 5ftfd'lg cfpg'sf] ljsnk klg /xg] 5}g. To;f] ubf{ pglx n] lzifs ;d'bfo, ljbfyl{ / l;ëf] ;dfhsf nflu df}sfdf xl/f kmf]/]sf] 7x5{. lzifs r}t @)^$ 11

l/kf]6{ cgtjf{tf{ lzifs /fhgllt bnlo /fhglltaf6 d'qm x'g} k5{ ab Lk ;fb vltj8f ;+:yfks cwoif, g]kfn /fli6«o lzifs ;Ë7g 12 g]kfn /fli6«o lzifs ;Ë7g :yfkgfsf] k[i7e"ld s] lyof] < lzifsnfo{ ;/sf/n] z'4 tna afx]s s]xl klg lbg] u/]sf] lypg. @)!# ;fndf lghfdtl sd{rf/lnfo{ k]g;gsf] Joj:yf ul/of], t/ lzifsnfo{ ul/pg. lzifsnfo{ ;~rosf]if, pkbfg s]xl klg lbofb}gyof]. ;dfhn] lzifssf] 7"nf] ;Ddfg uyof]{ t/ cfly{s kdf pglx c;'/lift lyp. o'jf cj:yfdf lzifs ep/ ljbfno k;]sf] JolQm ToxfFaf6 lg:sfbf j[4 eo;s]sf] x'g5. dg] { a]nfdf t cfˆgf] sdfoaf6 sfqf] lsgg] k};f klg pm;fu x'fb}g. ha;dd lzifssf] k]zfut ;'/Iff x'fb}g, of]uo / /fd f dflg;x n] lzif0f k]zf 5f8\g] qmd a9\5. ;Ël7t epkl5 lzifsn] lghfdtl sd{rf/l;/x tna, k]g;gnufotsf ;a} ;'ljwf kfpg ;s]. of] kifdf w]/} /fd f] eof]. t/ k fylds txb]lv ljzjljbfno;ddsf lzifsx dof{bf, ul/df / ;Ldfsf] dxœj ga' ]/ ljlegg /fhgllts kf6l{sf] lk5nuu' ep/ lxf8\g yfn]. t;y{ lzifsnfo{ tl ;'ljwfx lbnfpg ;/sf/nfo{ bafa lbg s]xl g s]xl ug'{k5{ egg] ;a}nfo{ nflu/x]sf] lyof]. @)#% ;fnlt/sf] s'/f xf] cjsfzk fkt Pshgf k fylds lzifsnfo{ e'6gb]jl dfwolds ljbfno -x]6f}+8f_ sf lzifsx n] /yofqf u/]/ ;Ddfg u/], ;fgf] y}nl klg pkxf/ lbp. s]xl ;dokl5 tl lzifssf] lgwg x'fbf pgsf] bfx;+:sf/ ug{ xfdln] rgbf p7fpg' k of]. of] 36gfn] d nufotsf lzifsx nfo{ lzifssf] lxtsf] nflu s]xl ug} { k5{ egg] 56k6L k}bf u/fof]. o;} alrdf @)#^ ;fnsf] ljbfyl{ cfgbf]ng z'? eof]. k~rfotl Joj:yfsf] lj?4df b]ze/ Ps lsl;dsf] nx/ g} rn]sf] lyof]. kl/jt{g rfxg] / /fhgllt k ]l/t dflg;x epsfn] xfdl lzifsx klg r'k a:g] cj:yf lypg. k hftgqsf] :yfkgfsf] nflu klg ;3fp k'ug] / lzifssf] xslxtsf] nflu klg bafa lbg ;lsg5 eg]/ x]6f}+8fsf d nufot (( hgf lzifsx @)#^ ;fn h]7 $ ut] df}g lzifs r}t @)^$ h'n';;lxt ;8sdf plqof}+. xfd f] d'vo dfu lzifsnfo{ sdtldf lghfdtl sd{rf/l;/x k]g;g, pkbfgsf] Joj:yf x'g'kg]{ / lzifssf] k]zfut xslxtsf nflu ;Ël7t ep/ sfd ug{ lzifs ;Ë7g :yfkgf ug{ kfpg'k5{ egg] lyof]. lzifs ;Ë7gsf] :yfkgf :jt:km"t{ kdf epsf] lyof] ls s'g} /fhgllts bnsf] k ]/0ffdf < lzifs cfgbf]ng :jt:km"t{ kdf p7]sf] xf]. o;df s'g} bnsf] e"ldsf lypg. cfgbf]ng a9\b} upkl5 cfˆgf] cg's"n x'g5 eg]/ ttsfnlg dfn]n] xfdlnfo{ ;dy{g rflxf u/]sf] lyof]. ;Ë7gsf] :yfkgf x' Fbf ttsfnlg dfn]nufot jfdkgyl ljrf/wf/fdf cfa4 lzifsx s} ;ª\Vof a9l lyof]. kl5 klg o:t} eo/xof]. o;sf] csf]{ sf/0f s] lyof] eg] sfª\u ];sf g]tf alkl sf]o/fnfn] lzifs ;Ë7gnfO{ Tolt?rfPgg\. To;n] ubf{ k hftflgqs v]dfdf /x]sf lzifs ;fylx nfo{ ck7\of/f] k of]. hfoh dfu af]s]/ :yfkgf epsfn] lzifs ;Ë7g pglx n] 5f8\g klg ;s]gg\ clg kf6l{ g]tfx n] dg gk/fpsf] x'fbf g]t[tjdf a:g klg ufx f] eof]. lzifs ;Ë7gb]lv lzifs o'lgogsf] u7g;ddsf] ofqfnfo{ s;/l d"nofíg ug'{x'g5 < ;Ël7t epkl5 lzifsn] lghfdtl sd{rf/l;/x tna, k]g;gnufotsf ;a} ;'ljwf kfpg ;s]. of] kifdf w]/} /fd f] eof]. t/ k fylds txb]lv ljzjljbfno;ddsf lzifsx dof{bf, ul/df / ;Ldfsf] dxœj ga' ]/ ljlegg /fhgllts kf6l{sf] lk5nuu' ep/ lxf8\g yfn]. Tof] Hofb} g/fd f] s'/f xf]. lg/ª\s'ztfsf] lj?4df epsf] /fli6«o cfgbf]ngdf ;r]t gful/ssf x}l;otn] efu lng' / /fhgllts tyf k]zfut :jtgqtfsf] kifdf nfug' :jfefljs xf]. ;r]t JolQm epsf sf/0f lzifs s'g} /fhgllts ljrf/wf/f af]sg ;S5, t/ pglx kf6l{sf] ;b:o rflxf x'fb} x'g'x'gg. of] untl k~rfot sfnd} eof] ls ax'bn cfpkl5 < k~rfotl sfnel/ plt;f/f] untl epsf] lypg. ax'bn cfpkl5 g} xf] 7"nf] e"n epsf]. ax'bn cfpkl5 lzifs z'4 lzifs ep/ a:g'kyof] {. t/ To;f] x'g ;s]g. lzifsx /fhgllts bnsf] ;b:o dfq x}g, sfo{stf{ g} ep/ lxf8\g yfn]. pglx df /fhgllts dxœjfsfª\iff a9\of].

{ { lxhf] lzifsnfo{ k]g;g, pkbfg lboggyof], tna klg sd lyof], k]zfut xslxtsf] nflu ;Ë7g epg eg]/ n8\of} +. xfdln] tl ;a} kfof} +. ;/sf/n] cfˆgf] Ifdtf cg';f/ lzifsnfo{ tna tyf ;'ljwf klg lbo/x]sf] 5. t/ ha xfdl k]zfut kdf 9'Ss eof}+, ;/sf/l sfd slxn] hfnf 3fdÚ eg] }F k9fpg 5f8]/ kf6l{sf] 08f af]sg yfnof}+. /fhgllt ug]{ dg ep lzifs 5f8]/ lxf8\g' kyof]{ t/ lzifssf] tna vfp/} /fhglltdf lxf8\g yfnof}+. jf:tjdf lzifsn] cfˆgf] st{jo lgjf{x gu/]/ ;fdflhs ck/fw g} u/]sf 5g\. To:t}u/L cfˆgf] /fhgllts sfo{stf{ agfp/ /fhgllts bnx n] klg plq g} 7"nf] ck/fw u/]sf 5g\. lzifsx /fhglltdf nfubfsf] ;a}egbf 7"nf] gsf/ftds c;/ s] xf] < bnlo /fhglltdf nfug] h:tf] lzifsx sf] unt Jojxf/sf sf/0f g]kfnl ;dfhn] 7"nf] d"no r'sfpg' k/]sf] 5. ;fj{hlgs lziffsf] :t/ olt w]/} vl:sg'sf] d'vo sf/0f klg oxl xf]. cfh lghl ljbfnoaf6 P;Pn;Ldf w]/} ljbfyl{ /fd f];fu pql0f{ x'g5g\ t/ ;fj{hlgs ljbfnoaf6 t'ngftds kdf lgss} sd dfq kf; x'g5g\. Tof] ;a lzifs /fhgllts sfo{stf{ eolbgfn] epsf] xf]. p;n] cfˆgf] bflotj af]w u/]/ sfd u/]sf] ep o:tf] cj:yf cfpg] lypg. ;dfhdf lzifssf] dof{bf klg oxl sf/0fn] 36]sf] xf]. x}g k'/:sf/sf] klg oyf]lrt k agw ul/g'k5{. clxn] klg /fd f lzifs gepsf xf]ogg\. t/ ltgsf] oyf]lrt sb/ ;dfh / ;/sf/ b'j}n] u/]sf 5}gg\. /fd f lzifssf] sb/ ug]{ / To;nfO{ k rf/k ;f/ ug]{ sfd ;a} ldn]/ ug'{k5{. olt dfq x'g;sof] eg] clxn]sf] cj:yfdf %) k ltzt ;'wf/ s]xl ;dokl5 g} cfpf5. ljz]if clwj]zgsf] tof/ldf /x]sf] lzifs o'lgogsf af/]df s] egg'x'g5 < d lzifs o'lgogsf] g]t[tjdf /x]sf ;fylx nfo{ ;dfhk lt OdfGbf/ ep/ cfˆgf efjl sbdx cufl8 a9fpg ljz]if cg'/f]w ub{5'. lziff b]zsf] d]?b08 xf], lziff g} /fd f] gepkl5 ;dfh cufl8 a9\g} ;Sb}g. of] s'/fnfo{ x[boëd u/]/ cfkm" klg z'4 lzifs x'g] / c lzifsnfo{ klg z'4 / k]zfut pq/bflotj s'zntfsf ;fy lgjf{x ug{ ;Ifd agfpg] d"n bflotj lzifs o'lgogsf] xf]. lzifssf] k]zfut biftf a9fpg] / Tof] ;Lk siffsf]7fdf k of]u ug]{ jftfj/0f lgdf{0f ug{ lzifs o'lgogn] ;a}egbf a9l e"ldsf lgjf{x ug{ ;S5. To;}u/L lzifs o'lgog ljlegg bndf cfa4 lzifs ;+3 ;Ë7gsf] dxf;+3 x}g, sn]hsf ljbfyl{ o'lgog h:tf] ;f] } lgjf{lrt x'g] k4lt ckgfpg'k5{. o;f] ubf{ s'g} ;d"xn] Psnf}6L lhtg] / affsl ;a} kfvf kg]{ cj:yf klg cfpg lbg'x'fb}g. a? To;lglDt ;dfg'kflts k ltlglwtjsf] Joj:yf ug'{k5{. s] lzifsnfo{ siffsf]7f k lt pq/bfol agfpg ;lsg5 t < ;lsg5. agfpg} klg k5{. lzifs z'4 lzifs dfq} x'g'k5{. t/ clxn] xfdln] egb}df g /fhgllts bnx n] lzifsnfo{ ca ltdlx xfd f] sfo{stf{ gagú eg]/ egg]jfnf 5g\ g t lzifsx n] g} /fhgllts bnnfo{ kl/tofu ul/lbg5g\. Tof] ;do cfpg cln ;do nfunf. To;}n] lzifssf] sfdsf] d"nofígsf ug]{ / ;f]xl cfwf/df p;nfo{ u ]8 j[l4 tyf c ;'ljwf lbg] gllt agfog'k5{ / To;nfO{ Jojxf/df ptfl/g'k5{. ljbfyl{sf] l;sfo :t/ Go"gtd klg b]lvpg eg] ;DalGwt lzifssf] u ]8 /f]ssf ;d]t ug}{ k5{. Tolta]nf lzifsn] dnfo{ lglzrt ;ª\Vofdf dfq ljbfyl{ lbog'k5{ egg ;S5. ;/sf/ / cleefjsn] ljbfyl{ ;ª\Vofsf cfwf/df lzifs / ef}lts ;'ljwfsf] k agw ul/lbg'k5{. clg k j]z k/liff lng] / s'g :t/;ddsf ljbfyl{ egf{ ug]{ egg] lg0f{o ug]{ clwsf/ klg lzifsnfo{ g} lbog'k5{. b08 dfq ha xfdl k]zfut kdf 9'Ss eof} +, ;/sf/l sfd slxn] hfnf 3fdÚ eg] } F k9fpg 5f8]/ kf6l{sf] 08f af]sg yfnof} +. /fhgllt ug] dg ep lzifs 5f8]/ lxf8\g' kyof] t/ lzifssf] tna vfp/} /fhglltdf lxf8\g yfnof} +. jf:tjdf lzifsn] cfˆgf] st{jo lgjf{x gu/]/ ;fdflhs ck/fw g} u/]sf 5g\. ls/0f kf08] lzifs r}t @)^$ 13

l/kf]6{ l6kk0fl lzifs /fhgllt o'lgogsf] cf}lrto Û o'lgognfo{ ;ffrr} ;Dk"0f{ g]kfnl lzifsx sf] ;f f 5ftf ;+:yf agfpg] xf] eg] clxn]sf] ;fë7lgs k f?kdf cfd"n kl/jt{g u/l h'g;'s} ljbfnodf k9fpg] lzifsn] klg o'lgogsf] k f/ldes ;b:o agg kfpg] x'g'kb{5. g] kfndf ljbfno lziffsf] lj:tf/ / lzifsx ;Ël7t x'g] k of;, @))& ;fnsf] kl/jt{gkl5 ;Fu;Fu} z'? epsf] xf], h'g cbflk hf/l 5. tyflk :s"n lzifsx ;Ël7t x'g] k lqmofn] d"t{?k rflxf @)#^ sf] ljbfyl{ cfgbf]ngkl5 dfq lng ;Sof]. Tolta]nf e"ldut cj:yfdf /x]sf] g]skf dfn]sf] jr{:j;lxt g]kfn /fli6«o lzifs ;Ë7gsf] :yfkgf epsf] xf]. To;sf] aflx/l cfj/0fdf k hftgqjfbl lzifsx klg cfj4 ep k]zfut ;Ë7gsf] gfddf. Pp6f ;do cfof] k hftgqjfblx ToxfF c6\g ;s]gg\. k hftgqjfbl lzifsx sf] a]un} ;Ë7g g]kfn lzifs ;+3 @)$& j}zfv #) ut] v'nof]. g]kfn /fli6«o lzifs ;Ë7gleq cfk;l tgfj, ljjfb / /fhgllts dgf]dflngokzrft u7g ul/psf] g]kfn lzifs ;+3 ;+ejtm clxn] klg ;a}egbf a9l ;b:o ;ª\Vof epsf] lzifs ;+:yf xf]. Tolta]nf k hftgqjfbl / jfdkgyl lzifsx km'6]sf] h:tf] b]lvp klg lzifs ;+3sf] hgd g]kfn /fli6«o lzifs ;Ë7gsf] cf}krfl/s ljefhgaf6 epsf] lypg. oyfy{df k hftflgqs k lqmofdf lzifssf ;+:yfnfo{ o;/l ;~rfng ug{ ;lsg5 egg] pbfx/0f k :t't ug{sf nflu Tof] hdsf]{ ul/psf] lyof]. Tof] k of; z'?sf! @ jif{;dd t ;zqm kdf eof], To;kl5sf lbgdf s] eof], Tof] ;a}sf ;fd' :ki6 g} 5. ;du /fhglltn] cfˆgf] ugtjo lal;{psf] a]nfdf, k]zfut ;+:yfx klg /fhgllt sd k]zfut a9l x'g g;sbf p:t} k s[ltsf w]/} ;+:yfx hgdfbf /x]5g\ kbsf] efua08fsf nflu klg. To;sf] pbfx/0f ag]sf] 5 g]kfn lzifs o'lgog. ;+3 / ;Ë7gsf] Pstf jftf{sf qmddf ax; z'? epsf] lyof] b'j}sf] PsLs/0f jf ;+3Lo ;+/rgf jf ;xh / ;a} c6\g] k lt:kwf{tds o'lgog < Pstfsf] lg/y{s ax; tyf cf cfˆgf] ;+:yfsf] :jfledfg w/f}6l /fv]/ agg] dxf;+3lo ;+/rgfegbf v'nnf k lt:kwf{af6 5flgg] lzifs g]t[tj h?/l 5 egg] s'/fdf of] kª\lqmsf/ klg lyof]. t/ o'lgog ol b'j} 9fFrfeGbf km/s cfof]. kl/0ffdtm o'lgog ;a} k sf/sf ljbfnosf lzifssf] jf:tljs ;+ +:yf agg ;s]sf] 5}g. o;df ;+3 / ;Ë7g afx]ssf ;+:yfx of t 5}gg\ of ep klg tl s]xl lhnnfdf dfq ;Lldt 5g\. ;fë7lgs kif lrgtfhgs 5. d[tk fom ;+:yfx nfo{ ;+:yfks ;b:otf lbfb} lxf8\g'kg]{ t/ ljbfnodf k9fpg] lzifsnfo{ rflxf ;b:otf lbg gldng] o'lgogsf] afwotf 5. lzifsx n] ;Lw} ;b:otf gkfpg] g]kfn lzifs o'lgogn] slt lzifsx sf] k ltlglwtj ub{5 < s s;sf] lxtsf vflt/ sfd ub{5 < s;af6 pmhf{ k fkt xl/ljgf]b clwsf/l ub{5 < egg] h:tf k Zgx cfh;dd cg'ql/t g} 5g\. o'lgognfo{ g]kfnsf ;Dk"0f{ lzifsx sf] ;f f ynf] agfpg] xf] eg] clxn]sf] efua08fsf] ;+/rgfegbf lgtfgt km/s t/ ljbfnodf k9fpg] hf] sf]xl klg ;b:o x'g], ltglx sf] cledtaf6 dfq o'lgogsf] ;Ë7g lgdf{0f x'g] j}wflgs Joj:yf ul/g'k5{. d}n] a' ];Dd, g]kfndf cl:ttjdf /x]sf sltko lzifssf ;Ë7gx o'lgogdf cfa4 5}gg\. Toltdfq xf]og, tf]lspsf ;+:yfks ;+:yfafx]s c ToxfF k j]z ug{ klg kfpfb}gg\. o'lgogsf] lgjf{rgdf s'g} klg pdd]bjf/nfo{ k ToIf dt lbg kfofb}g. k ToIftM pdd]bjf/ x'g klg kfofb}g. yfxf kfp;dd sf7df8f} F h:tf lhnnfdf ;d]t o'lgogsf] lgjf{rg x'g;s]sf] 5}gÙ hals o'lgogsf] efua08fsf] klxnf] sfo{sfn ;lsg} nfu]sf] 5. &% lhnnfdwo] w]/}h;f]df lgjf{rg gx' Fb} zfxl ;Í6sfndf g} s]gb Lo lgjf{rg ;DkGg ug' {kg] { afwotf o'lgognfo{ lsg k/]sf] lyof] egg] cfh;dd a' g ;lspsf] 5}g. Psflt/ o'lgogsf] :yfkgf epsf] 5 / csf] {lt/ cflwsfl/s ;fdflhs ;f}bfafhl ug{sf nflu /fli6«o:t/df g]kfn lzifs o'lgogsf] dfq cl:ttj /flvpsf] 5 P]g lgoddf. o'lgogsf] u7gkzrft g]kfn lzifs ;+3 / g]kfn /fli6«o lzifs ;Ë7g h:tf ;+:yfx ;d]t o'lgogsf] d'v tfs]/ a:g afwo epsf 5g\. o'lgognfo{ ;/sf/sf] ;+/If0f / pmhf{ k fkt ep klg o;sf] pbokzrft g]kfnl z}lifs kmff6df k]zfut xslxtsf 7f]; pknlaw epsf] b]vg ;'Gg kfopsf] 5}g. lzifssf] tflnd, ;'ljwf, nfo;]g;, u'0fftds lziff h:tf ljifodf vf;} kxn epsf] kfofb}g. ;a}lt/ o'lgogsf] k ltlglwtj /flvpsf] 5 t/ o'lgogsf k ltlglwx hxff klg cgof]n / låljwfu :t dfgl;stfdf k :t't x'g] u/]sf] kfog5. cfd lzifsx df rflxf cfˆgf] ;+:yf vf]6f] l;ssfdf kl/0ft x'g nfu]sf] b]v]/ lrgtf k}bf epsf] 5. g]kfn lzifs o'lgognfo{ ;ffrr} ;Dk"0f{ g]kfnl lzifsx sf] ;f f 5ftf ;+:yf agfpg] xf] eg] clxn]sf] ;fë7lgs k f?kdf cfd"n kl/jt{g ug'{kb{5 / h'g;'s} ljbfnodf k9fpg] ep klg o'lgogsf] k f/ldes ;b:o agg kfpg] x'g'kb{5. s]gb df s;/l k ltlglwtj u/fpg] egg] s'/fsf] ;xh tl/sf lglzrt u/l h'g;'s} txsf] cwoiftf ax'dtlo k 0ffnLaf6 k ToIf dtaf6 lgjf{lrt x'g] k fjwfg /flvg'kb{5. o'lgogdf cfj4 x'g] k lqmof / zt{x ;/n / ;xh agfog'kb{5. o'lgog cfkm}f klg dhb'/ dxf;+3sf] ;b:o x'g'kb{5. cfa4 ;+:yfsf] :jtgqtf / ;fdflhs ;f}bfafhlsf] clwsf/ vf]l;g'x'fb}g. -clwsf/l g]kfn lzifs ;+3sf ;+:yfks ;lrj x'g'x'g5._ 14 lzifs r}t @)^$

cfrf/;+lxtf lzifssf] st{jo lz Ifsx sf] cgt/f{li6«o ;Ë7g Ph's];g OG6/Gof;gnn] :t/lo lziffnfo{ k hftflgqs ;dfhsf] dxœjk"0f{ cfwf/ dfg]sf] 5. ;f] ;Ë7gsf cg';f/, lziffn] ;a} s]6fs]6l / o'jfnfo{ ;dfg z}lifs cj;/ k bfg ug{'k5{. lzifs / z}lifs If]qdf sfo{/t ;a}n] lziff If]qdf pknaw ;]jfk lt hgtfsf] ljzjf; hufpg sfd ug{'k5{ egg] s'/f klg ;f] ;Ë7gn] dfg]sf] 5. ol p2]zo k"/f ug{sf nflu / lzifsx nfo{ cfˆgf] k]zfut cfr/0f lgwf{/0f ug{sf nflu d2t k'uf];\ eg]/ lzifsx sf] cfrf/;+lxtf tof/ u/]sf] 5. o;n] lzifsx sf] sfd;fu ;DalGwt glltlgod, sfg"g / sfo{qmdsf k"/ssf kdf ;xof]u ug{ ] ljzjf; ;f] ;Ë7gsf] 5. ;f] cfrf/;+lxtfsf s]xl dxœjk"0f{ c+zx M k]zfk ltsf] k lta4tf lzifsn] lzifsx n] cfk"mdflysf] hgcf:yf / ljzjf; sfod /fvg] u/l sfd ug{'k5{ / ;a} ljbfyl{x nfo{ :t/lo lziff lbp/ cfˆgf] k]zfut ;Ddfg a9fpg'k5{, k]zfut 1fgnfO{ lgoldt kdf cbfjlws / ;'wf/ ug{'k5{, hljge/ l;sg' k]zfk ltsf] k lta4tfsf] Pp6f cë xf] egg] s'/fnfo{ :jlsfb{} l;sfosf] k lqmof, tl/sf / ;do lgwf{/0f ug{'k5{, cfˆgf] biftf / of]uotf;fu ;DalGwt ;a} hfgsf/l ;fj{hlgs ug{'k5{, ;Ë7gdf ;lqmo kdf ;xeful ep/ cfˆgf] sfd ug{ ] cj:yfnfo{ /fd f] kfg{ k of; ug{'k5{ h;n] ubf{ Psbd} of]uo dflg;x lzifs x'g nfnflot xf]pg\, lziffsf] If]qdf / o; If]qdfkm{t ;dfhdf k hftgq / dfgjclwsf/sf] k j4{g ug{] ;a} k of;nfo{ ;3fpg'k5{, ljbfyl{k ltsf] ] k lta4tf lzifsn] ;a} s]6fs]6l vf;u/l cfˆgf ljbfyl{x sf] clwsf/sf] ;Ddfg ug{'k5{, ljbfyl{sf] lxt / snof0fsf] /Iff / k j4{g ug{'k5{, s'g} klg ljbfyl{nfo{ zf/ll/s tyf dgf]j}1flgs b'jo{jxf/ x'g lbg'x'fb}g, ljbfyl{nfo{ of}g b'jo{jxf/ x'g glbg ;Dej ep;dd ;a} pkfo ckgfpg'k5{, ljbfyl{sf] lxt;fu ;DalGwt ;a} ljifodf pko'qm lsl;dsf] kl/>d ug{'sf ;fy} ol ljifodf ;ts{tf / uf]kglotf ckgfpg'k5{, dfgjclwsf/;dagwl cgt/f{li6«o dfgotf;fu ;'xfpfbf] cfrf/0f ckgfpg ljbfyl{x nfo{ ;3fpg'k5{, ljbfyl{;fu k]zfut ;DaGw sfod /fvg'k5{, x/]s ljbfyl{ c egbf km/s x'g5, x/]s ljbfyl{sf ljz]if cfjzostf x'g5 egg] s'/f :jlsf/ u/l ljbfyl{nfo{ cfˆgf] Ifdtf a9fpg xf};nf lbg'k5{ / dfu{lgb{]z ug{'k5{, ljbfyl{x df cfkm" ;d'bfosf] Ps cë x'f / oxff ;a}nfo{ :yfg 5 egg] efjgf hufpg'k5{, cfˆgf] clwsf/ Gofok"0f{ 9Ën] / ddtfsf ;fy k of]u ug{'k5{, ljbfyl{;fusf] cfˆgf] ;DaGwnfO{ s'g} klg lsl;dn] c vf;u/l wfld{s jf /fhgllts cf:yf abng jf To;nfO{ lgogq0f ug{ b'?kof]u x'g lbg'x'fb}g, cleefjsk ltsf] k lta4tf arrfsf] k ult / lxtsf ;DaGwdf cleefjsn] pko'qm dfwodaf6 lzifs;fu k/fdz{ ug{ kfpg'k5{ egg] s'/fnfo{ dfgotf lbg'k5{, cleefjssf] clwsf/nfo{ cfb/ ub{} arrfsf] lxt x'g] lsl;dsf] k]zfut ;Nnfx lbg'k5{. arrfsf] lziffbliffdf ;lqmotfk"j{s efu lng / arrfsf] lziffdf g/fd f] c;/ kfg{ ] vfnsf sfddf s]6fs]6lnfo{ gnufpg cleefjsnfo{ k f]t;fxg lbg ;a} k of; ug{'k5{. -;g\ @))! h'nfo{df yfonofg8df epsf] Ph's];g OG6/Gof;gnsf] t]; f] cgt/f{li6«o ;Dd]ngåf/f kfl/t._ lzifs r}t @)^$ 15

cg';gwfg dg]z >]i7 /f]lxt n'of6]n 5fq / 5fqf 16 lzifs r}t @)^$ sf] s;/l l;s5g\ < s] xl jif{cufl8 xfa{8{ ljzjljbfnosf cwoif Nof/L ;d;{n] dlxnfx sf] dfgl;s Ifdtf sdhf]/ x'g] x'gfn] ljzjljbfno txdf ef}lts lj1fg / ul0ft lng] 5fqfx sd epsf x'g\ú egbf z}lifs / /fhglltshutdf 7"nf] v}nfa}nf dlrrof]. pgsf] of] egfo o;cl3 :yflkt dfgotf ljk/lt lyof]. ;g\!(^) / &) sf] bzsdf ljzje/df epsf] dlxnf cfgbf]ngn] b'o{ j6f s'/f :yflkt u/]sf] lyof], h;dwo] klxnf] lyof], cj;/sf] sdln] ubf{ dfq dlxnf k5fl8 k/]sf x'g\, / csf]{ lyof]ù ;dfg cj;/ kfpg] xf] eg] h'g;'s} If]qdf klg dlxnfn] k'?if;fu k lt:kwf{ ug{ ;S5g\. o; dfgotfn] lziff If]qdf goff ceof;x leœofof]. 5fq / 5fqfnfO{ km/s km/s ljbfnodf k9fpfbf k9fosf] :t/ km/s x'g5 / 5fqfk lt e]befj x'g5 egg] ts{ p7\of]. cd]l/sfdf t ;/sf/l cg'bfgdf rng] :s"nx df ;x lziff -5fq / 5fqf b'j}nfo{ Pp6} :s"ndf k9fpg]_ clgjfo{ g} ul/of]. ljsf;f]gd'v b]zx df 5f]/LnfO{ klg ljbfno k7fpg] cleofg rnfoof]. dlxnf ptyfg / ;zlqms/0fsf nflu dfq gep/ ;fdflhs ljsf;sf lgldt klg 5f]/LnfO{ ljbfno k7fpg'k5{ egg] dfgotf cufl8 cfof]. cfdf lzlift ep kl/jf/ / ;GtltnfO{ ;d]t kmfobf x'g5, To;}n] aflnsfx nfo{ k9fpg'k5{ egg] cleofg g} rnof]. ol ;a} k of;sf] kmn:j?k 5fqfx n] lziffdf 7"nf] km8\sf] df/]. w]/} o'jtlx lzlift ep / lzliftx? /f]huf/sf] If]qdf ;+nug x'fb}up. goff k':tfsf nflu /f]n df]8]nú tof/ ep.!(&) /!(() sf] bzsdf a]nfotdf epsf cwoogn] 5fqfx sf] ;f]rfodf kl/jt{g cfpsf] b]vfpsf] lyof]. ;g\!(&) sf] bzsdf ToxfFsf dfwolds ljbfnosf 5fqfx n] kl/jf/ / 3/nfO{ k fyldstf lbgy] eg]!(() sf] bzsdf pglx sf] k fyldstfdf prr lziff, Joj;fo / sl/o/ k/]sf] lyof]. ;g\!(() sf] bzsdf cfp/ ljsl;t b]zx df k9fodf 5fqfx n] 5fqnfO{ pl5gg yfn]. df}sf / k f]t;fxg kfp 5fqf 5fqeGbf kl5 kb}{gg\ / h'g;'s} If]qdf klg dlxnfx k'?if;fu k lt:kwf{ ug{ ;S5g\ egg] dlxnf cfgbf]ngsf] dfgotf ;To ;flat x'g yfnof]. o:tf] a]nfdf xfa{8{ ljzjljbfnosf ;d;{n] s] cfwf/df 5fqfsf] af}l4s Ifdtfdfly k Zg u/] t < ;g\!(() sf] bzssf] cgtolt/b]lv dflg;sf] lbdfusf] agfj6 / To;n] sfd ug] { tl/sfsf] cwoog -Go'/f] ;fog;_ n] s]6f / s]6lsf] lbdfusf] agfj6 / To;n] sfd ug]{ tl/sf km/s 5 egg] goff dfgotf :yflkt ug{ vf]hb}5. o; bzssf] z'?df cd]l/sfdf

{ { ls/0f kf08] dfosn u'l/pgåf/f lnlvt æs]6f / s]6ln] km/s lsl;dn] l;s5g\æ gfds k':ts k sflzt eof]. lrlst;s lnofgf8{ ;S; t lrlst;f k]zf 5f8]/ 5fq / 5fqfnfO{ cnuu} k9fpg'k5{ egg] dfgotf k j4{g ug{ g} nfluk/]. pgsf cg';f/ s]6f / s]6ln] l;sg] tl/sf km/s 5. s'g} ;d:of xn ug{ s]6f / s]6ln] lbdfusf] km/s km/s efu rnfpf5g\. sfdsf] rk]6fsf] ef/ yfdg s]6fnfo{ egbf s]6lnfo{ ufx f] x'g5.ú ;S;sf] l;4fgtdf ljzjf; ug]{ cd]l/sfsf] ;fpy Sof/f]lngf /fhosf] lziff ljefudf sfd ug]{ 8]le8 of8j]nsf cg';f/, æs]6fx nfo{ ef}lts kdf rng nufpg'k5{ lsgeg] pglx sf] :gfo' k 0ffnL cffvfn] b]vg] / sfgn] ;'Gg] tl/sfaf6 k efljt x'g5. s]6lx sf] l;sfodf ljifoj:t', ljbfyl{ ljbfyl{ alrsf] ;DaGw / ljbfyl{ lzifsalrsf] ;DaGwn] k efj kf5{. s]6lx nfo{ Pscsf{;Fu s'/f ug{ lbopg eg] pglx n] l;sg ;Sb}gg\. s]6lx nfo{ cfˆgf] hljgdf 36]sf] 36gfnfO{ siffsf]7fsf] ljifoj:t';fu hf]8\g] df}sf lbg'k5{.æ ;S;\sf cg';f/ s]6f / s]6lnfo{ k9fodf k f]t;fxg lbg km/s km/s tl/sf ckgfpg'k5{. 8f= ;S;\ klg klxn] s]6f / s]6ln] l;sg] tl/sfdf km/s 5}g / pglx nfo{ ;x lziff lbg'k5{ egy]. t/ ;g\ @))) df pgsf] lsnlgsdf Pshgf!@ jif] la/fdl cfp. pgl ;x lziff nodf k9\y]. pgl Psbd sd af]ny]. pgnfo{ s]xl klg ug{?rfpfb}gy]. s]6f dfq k9\g] :s"ndf egf{ epkl5 pgl k"/} km]l/p. To;kl5 8f= ;S;\n] s]6fnfo{ dfq k9fpg] / s]6lnfo{ dfq k9fpg] :s"ndf up/ s]6f / s]6lsf] lbdfusf] agf]6 ;DaGwL cg';gwfg ug{ yfn]. cwoog kl5 pgl egg yfn], ædflg;sf] k s[lt lnëdf cfwfl/t x'g5.æ 5fq / 5fqfn] km/s lsl;dn] l;s5g\ of Pp6} lsl;dn] l;s5g\ egg] ljjfbsf] 6'Ëf] ttsfn nfug ;Sg] 5}g t/ klg cd]l/sfdf 5fqfeGbf 5fq k5fl8 epsf] rflxf Pp6f dxœjk"0f{ tyo g} xf]. siff ( b]lv!@ ;Ddsf] dfwolds txsf] lziff ^% k ltzt s]6fx n] rf/ jif{df dfq ;S5g\. ;f]xl lziff rf/ jif{df ;Sg] s]6lx sf] dfqf s]6fx sf] egbf a9l cyf{t\ &@ k ltzt 5. s]6fx km]n x'g] ;Defjgf s]6lx sf] egbf 8]9 u'0ff a9l /x]sf] 5. lbdfusf] agfj6 / 5fq 5fqfsf] ljifoj:t'sf] lr km/s epklg ;fdflhs jftfj/0fn] l;sfodf km/s k5{ egg] s'/fdf b'o{dt x'g;sb}g. ljsl;t b]zx ;f+:s[lts / cfly{s lx;fan] s]6f / s]6lnfo{ ;dfg cj;/ k bfg ug{ ;Sg] cj:yfdf k'lu;s]sf 5g\. pglx sf] rf;f] csf]{ txdf k'lu;sof]. ljsf;f]gd'v b]zdf ;f+:s[lts dfgotf / cfly{s ljkggtfn] ubf{ 5fq / 5fqfsf] l;sfodf c;/ kfl//x]sf] 5. 5f]/LnfO{ klg :s"n k7fpf egg] gf/f Ps 7fpFdf 5 eg] csf] {lt/ ljbfno k7fp/ s] t < egg] k Zgsf] hjfkm vf]hg klg TolQs} h /L b]lvg5. dfly plnnlvt a]nfotsf] cwoogn] b]vfp cg';f/ 5fq 5fqfnfO{ :s"n hffbf kmfobf x'g5 egg] s'/f b]vfpg' h /L 5. km]n epklg pglx nfo{ :s"nd} /fvg] pkfo lgsfng'k5{. g]kfnsf ;a} siffdf 5fqf sd 5g\. o;nfo{ a9fpg' k5{. o;f] ug{ ] w]/} pkfo 5g\ h:t} ljbfnodf dlxnf lzifssf] ;ª\Vof a9fpg], 5fqfx sf] nflu kof{kt zf}rfnosf] Joj:yf ug] {, 8fS6/, OlGhlgo/, k wfgfwofks cflb k'?if dfq x'g5g\ egg] e d lbg] kf7\o;fdu Lsf 7fpFdf tl sfd dlxnfn] klg u5{g\ egg] ;Gb]z lbg] kf7\o;fdu L agfpg' klg TolQs} cjzos 5. o; afx]s lzifsn] 5fqf / 5fqnfO{ ;dfg Jojxf/ ug' klg h?/l 5. To;kl5 xfdlsxff klg 5fqfx n] k9fopdf prrtd pknlaw xfl;n ug{ ;Snfg\. -@ dfr{ @))* sf] Go"of]s{ 6fOD;df cfwfl/t_ lzifs r}t @)^$ 17

{ ax; ljbfno Joj:yfkg 8f= k"0f{sfgt clwsf/l ;d'bfo e/kbf{ ] ljsnk 18 lzifs r}t @)^$ s] s]xl jif{ klxn]sf] s'/f xf], ndh'ªsf] Pp6f ufpfn] ahf/l:yt dfwolds ljbfnosf] k fë0fdf lzifsx ;Fusf] s'/fsfgldf yfxf eof] To; ljbfnosf] k fylds txdf ljbfyl{ egf{ / pkl:ylt 36\bf] /x]5. clg 9f]s}df v'n]sf] Pp6f 5fk ] af]l8{ª :s"nú df eg] egf{sf] rfk a9\bf] /x]5. o:tf] lsg x'g uof] egg] k ;Ë p7\bf, Pshgf lzifsn] d'v kmf]g'{eof] c sf] t s'/} 5f]l8lbpmF, d}n] klg cfˆgf] 5f]/fnfO{ ToxLF egf{ u/]sf] 5'.Ú pqm ljbfno, h;nfo{ ufpfn] cfkm} Fn] cfˆgf] ; f]t / >dn] agfpsf lyp, rnfpsf lyp / 6f9f 6f9faf6 lzifs NofP/ k9fpg] Joj:yf u/]sf lypù To;nfO{ jgsf] ;fd'bfols/0faf6 v'l/v08] 8fF8fx km]l/ xl/ofnldf kl/0ft eo;s]sf] kl/l:ylt xfd f ;fd' 5. hgtfdf lglxt Ifdtfsf] ;b'kof]u g} o; ;kmntfsf] sf/0f xf]. To;}n] ljbfnosf] ;/sf/ls/0faf6 Ift ljift epsf] lziff If]q klg ;fd'bfols/0faf6 km]l/ k lt:yflkt x'g;sg] cfzf ug{ ;lsg5. @)@* ;fnsf] goff lziff k 0ffnLÚn] ;/sf/ls/0f u of]. z'?sf ljbfyl{ :gfts eo;s]kl5 ToxL ljbfnosf lzifs ep. ol :gfts lzifsx tflnd k fkt 5g\. pglx sf] of]uotf / 3/kfos k/]sf] tna eqfdf klg vf]6 nufpg] 7fpF 5}g. ;a} x[i6k'i6 g} 5g\. ljbfno ejg, kmlg{r/, z}lifs ;fdu L, v]ns'b d}bfgdf klg bf]if b]vfpg] s'/f vf; s]xl 5}g. t/ Pp6} dfq l;sfot 5, lgoldt k9fo x'fb}g. lzifsx clwsf+z kf6l{ut /fhglltdf Jo:t x'g5g\. lzifs lzifs, ljbfyl{ ljbfyl{, lzifs ljbfyl{alr /fhglltsf] s'/fnfo{ lnp/ a]nf a]nfdf u8f eo/fv5.ú cufl8sf] 5fk ] af]l8{ª :s"ndf 7fpF ;ff3'/f] 5, Go"gtd k"jf{wf/ klg k'u]sf 5}gg\. $ % hgfn] C0f lnp/ u/]sf] nufgl p7\g] l:ylt 6f9} 5. of]uo lzifs kfpg wf} wf} 5. kfopsf lzifssf] of]uotf klg kof{kt 5}g. tyflk ljbfyl{ ;ª\Vof a9\bf] 5. t/ oxff k9fo eg] lgoldt kn] x'g] u5{. lzifsnfo{ /fhgllt ug]{ km';{b 5}g. clg cleefjsn] klg a]nf a]nfdf cfˆgf s]6fs]6lsf] k9fo n]vfosf] l:yltaf/] lh1f;f :j k k ltj]bg dfubf /x]5g\, h'g ;/sf/l ljbfnodf 5}g. olt sf/0fn] ubf{ lgmz'ns lziff lbg] ljbfnoaf6 dfl;s?=@ ;o ltg' {kg] { lghl ljbfnodf ljbfyl{ cf]ol/g] qmd a9\bf] 5. o;/l ha cleefjssf] ljzjf; ;/sf/l ljbfnoaf6 x6\g yfnof], ;fwf/0f ;] ;fwf/0f JolQmn] klg cfˆgf s]6fs]6l af]l8{ª :s"ndf /fvg] rfxgf ug{ yfn]ù ta d'n'sdf lghl ljbfnox Rofp } F pd g yfn]. b;jif] { ;z:q ågåsf] bf}/fgdf To; 5fk ] :s"nnfo{ hah{:tl agb u/foof] / ljbfyl{nfo{ ;Fu}sf] ;/sf/l ljbfnodf 3';fl/of]. t/ ;b/d'sfddf To;/L g} v'n]sf] csf] { 5fk ] af]l8{ª :s"nú eg] tlgtnfsf] kssl x'g k'uof]. o;} tlgtn] :s"nsf] 5tdf plep/ Ps lbg To;sf k wfgfwofksnfo{ ;f]w]sf] lypf, ætkfofn] of] ljbfnodf sfd ubf{ / k'/fgf] ljbfnodf sfd ubf{sf] cg'ejdf s] km/s kfpg'eof] <Æ pgsf] hjfkm lyof], æcfgtl/s Joj:yfkgsf] lx;fan] d oxff :jtgq 5'. ;z:q ågån] hlt;'s} xnnfp klg cleefjs v';l ep;dd lghl ljbfno rnfpg ;lsfbf] /x]5. csf] s'/f k'/fgf] :s"ndf egbf oxff d w]/} a9l v6]/ sfd u5' {.Æ pgl lyp hgtfn] cfˆg} kl;gfn] agfpsf] / rnfpsf] ljbfnosf k"j{ ljbfyl{, ;/sf/ls/0f ul/pkl5sf To;} ljbfnosf lzifs / nfdf] ;dosf k wfgfwofks. hgtfn] agfpsf] t/ c } ;/sf/sf] :jfldtjdf /x]sf] Tof] k'/fgf] ljbfnosf] ejg cfh 9Ng] cj:yfdf 5. glhs}sf] ;d'bfon] rnfpsf] csf] { ljbfnon] ;a}sf] cffvf tfg]sf] 5. k9fodf lhnnfdf ;a}nfo{ lht]sf] 5 / p;sf] pq/f]q/ j[l4 eo/x]sf] 5. sf7df8f} Fdf lgofn]/ x]bf{ d}n] cfkm} Fn] k9]sf] k9fpsf]

lq rgb sn]hsf] ejg 9Ng nfu]sf] 5 eg] sltko goff v'n]sf lghl:t/sf!)±@ / sn]hsf ejgsf] :t/ lans'n} legg 5. ljbfno agb epsf] a]nf sf7df8f} Fsf] ;jf/lsf] rfk w]/} g} 36]sf] dx;"; x'g5. ljbfno rnbf ; ;fgf gfglx ctogt k b"lift jftfj/0fdf 306f} F;Dd hah{:tl sf]lrrp/ lg:;fl;fb} zx/sf] Pp6f s'gfaf6 csf] { s'gfdf unxtofopsf b]lvg5g\. d]rlb]lv dxfsfnl;dd o:t} o:t} l:ylt 5. of] ;a lsg eo/x]sf] 5 < lziff If]qdf 3f]lTng]x nfo{ h?/ klg ulxl/p/ ;f]rg afwo kf/]sf] 5. :t/lo lziff s] xf] / Tof] s;/l lng] jf lbg] egg] k ;Ëdf zx/l Onfsfsf s]xl ckjfbnfo{ 5f]8]/, ;/sf/l / lghl ljbfnox sf] k ultdf ctogt} 7"nf] km/s b]lvg cfpf5. k j]lzsf k/liffnfo{ Pp6f ;"rssf] kdf dfgbfv]l/ of] kmf;nfsf] oyfy{tf v'n:t b]lvg5. :t/lo lziffsf] of] dfkg cfkm}fdf ;a} s'/fn] kof{kt xf] egg g;lspnf. t/ h'g sfd u5{ ' egg] lhdd]jf/l lnopsf] xf] Tof] ug{ g;sbf ;DalGwtx sf] bflotjaf]waf/] k Zg p7\g' :jfefljs} xf]. Toltdfq xf]og, pko'{qm j:t'l:yltn] jul{o lziffnfo{ hgd lbo{ d'n'snfo{ g} ;fdflhs ljv08gsf] af6f]lt/ ws]ln/x]5. g]kfnsf] z}lifs ljsf;sf] b[li6sf]0fn] @))& ;fnkl5sf] b'o{bzsnfo{ :jl0f{d o'u egg ;lsg5, ha ufpf ufpfalr ljbfno vf]ng] / s]6fs]6lnfo{ ljbfno k7fpg]df :jtm:km"t{ k lt:kwf{ x'g yfnof]. siffleqsf] k9fosf] u'0fftds kifaf/] klg lh1f;fx z'? eo;s]sf lyp. t/ of] hfu/0fdf @)@* df cfp/ /f]s nfuof] ha /fhosf] bflotjsf] gfdn] xf];\ jf k~rfotl clwgfosjfbl Joj:yfn] lzlift ;d'bfodfly lgogq0f ug]{ x]t'n] xf];\, ;/sf/n] hg;d'bfoaf6 pglx n] ul/cfpsf] ljbfno Joj:yfkg vf]:g k'uof]. o;sf ;sf/ftds / gsf/ftds b'j} c;/ b]vfk/]. ljbfno /fli6«os/0fsf] ;sf/ftds kif z}lifs hfu/0f gk'u]sf 7fpFdf klg ljbfnox v'ng' / lzifsx sf] kfl/>lds -hflu/_ sf] ;'/Iff x'g' eof] eg] gsf/ftds rflxf z}lifs ljsf;df hgtf k"/} 6fl9g / s]jn ;/sf/sf cfzfd'vldf ;Lldt agg k'u]. o;n] ubf{ Psflt/ cfˆg} ufpfsf] cfkm}fn] v8f u/]sf ljbfnox hgtfaf6 la/fgf xf 'b} up eg] csf] {lt/ lzifsx sf] lgi7f rflxf ufpf 6f]naf6 ;b/d'sfd / To;kl5 s]z/dxnlt/ tflgg k'uof]. ha @)#^ df cfp/ lzifsx dfly ;/sf/sf] lgogq0f v'l:sof], /fhozlqm klg lziff If]qaf6 lg/fz x'fb}uof]. v'nf kdf /fhglltdf nfug] 5'6 kfpkl5 sltko lzifsx /fhgllts kf6l{sf l;q}fsf sfo{stf{df kl/0ft x'g k'u]. To;}n] b;jif] { ;z:q ågåsfndf bf]xf]/f] kmfol/ëdf k/]/ sltko lzifssf] Hofg u'dof] eg] sltko rflxf Hofg hf]ufpg lj:yflkt ep. kl/0ffdtm sltko ufpfsf ljbfnox lzifsljxlg x'g k'u]. lziff If]qdf d'n'ssf] ctogt 7"nf] nufgl x'fbfx'fb} klg of] If]q k"/} tx;gx; x'g k'u]sf] 5. Pp6f ;fwf/0f pbfx/0f lnpfm. lxf8\bf lxf8\b} cffvf kf]ng yfnof] eg] ;aegbf klxnf cfˆg} xftn] 5fldG5. s]xl k/]sf] ep To;nfO{ lgsfng sf]l;; ul/g5. Tolt ubf{ epg eg] glhs}sf] csf] { JolQmnfO{ x]l/lbgf]:gú eg]/ cfu x ul/g5. p;n] ;s] 7Ls ul/lbg5, s]xl kmf]xf]/ k/]sf] /x]5 eg] km's]/ x6folbg5, g;s] 8fS6/sxfF hfg ;Nnfx lbg5. 8fS6/n] klg ;s]sf] pkrf/ u5{ / g;s] cgt hfg ;Nnfx lbg5. t/ olb sf]xl cfˆgf] cffvf lgsf] kfl/lbg] bflotj /fhosf] xf] eg]/ a:5 eg] p;sf] l:ylt s] xf]nf < cfˆgf 5f]/f5f]/Lsf] k9fosf] bflotj afa'cfdf :jo+n] glnp/ s]z/dxndf ;'Dkbf h] x'g] xf] cfh ToxL eo/x]5. ;Sg]sf s]6fs]6lnfo{ klg l;q}fdf k9fpg] bflotj ;/sf/n] lsg af]sg] < p;n] t g;sg]sf] nflu Joj:yf ug]{ xf]. olb ljbfnox ;d'bfodf cfwfl/t x'fbf x'g\ ljbfno Joj:yfkgsf] clwsf/ ;d'bfodf egg'sf] dtna ;d'bfosf] ;zlqms/0f xf]. lhdd]jf/l axg ug{ ' / clwsf/ k fkt ug{ ' Pscsf{sf kof{ojfrl x'g\. ol b'j}sf] pkof]uaf6 g} ;zlqms/0f x'g5 / hg;d'bfo alnof] x'g5. /ljg ;fo\ld lzifs r}t @)^$ 19

20 ax; ljbfno Joj:yfkg lzifs r}t @)^$ t wgl ul/asf s]6fs]6l Ps}7fpFdf k9\y], h;/l @)@* ;fn cufl8 kl9/x]sf lyp. h'g s'/f ;d'bfosf] a'tfb]lv aflx/ x'g5 ;/sf/ To;df dfq} ;+nug ep k'ug] x'gyof]. Pp6f gful/ssf] hgdb]lv d[to';ddsf] ;a} bflotj /fhosf] xf], clg /fho egg' g} ;/sf/ xf] egg] dfgotfdf v8f epsf] ;f]leot ;dfhjfbl k 0ffnL ha ;ft bzsd} w/f;fol eof], ta /fhosf] bflotjsf] gfddf epsf sltko clwgfosjfbl Joj:yfx sf] klg kqf;fkm x'g k'uof]. o;sf] c;/n] NofPsf] b'/j:yf s]jn ;f]leot ;+3n] dfq xf]og p;sf] ;fdlko jf k efjdf /x]sf k To]s /fi6«n] ef]ug' k of]. o;n] /fhosf] kl/efiff / ;+/rgfaf/] g} ctogt 7"nf] k Zg k}bf u/]sf] 5. oyfy{ s] xf] eg] /fho eg]sf] ;/sf/ dfq xf]ú egg] dfgotf ca dl/;s]sf] 5. To;}n] ;dfhjfbsf] gfddf o; d[t nf;nfo{ af]ls/fvg'sf] s'g} cf}lrto g} affsl 5}g. To;}sf/0f /fho / ;dfhjfbsf] klg cfh goff kl/efiffsf] vffrf] k/]sf] 5. /fho s] xf] / p;sf] bflotj s] xf] egg] s'/f /fd /L ga'l sg ljbfnox sf] ;fd'bflosls/0faf/] ;f]rg} ;lsfb}g. oxl cfp/ ;f]rdf kl/jt{gsf] h /t 5. goff ;f]r cg';f/ /fhosf] kl/efiff s]jn ;/sf/ dfqdf ;Lldt geosg ;d'bfo, :yfglo lgsfo, /fhgllts kf6l{, gful/s ;dfh, ;/sf/l cw{;/sf/l lghl ;+:yfx ;d]tsf] e"ldsfdf lj:tfl/t x'g hfg5. o;/l /fho Psn w 'jlo zlqmaf6 ax'w' jlo zlqmx sf] ;Gt'ngdf kfgtl/t x'g5. o; Joj:yfdf hgtf g} ;a} s'/fsf] s]gb lagb' x'g5. o;n] ubf{ ;fdflhs kfgt/0fsf k To]s kifdf hgtf cfk"m g} stf{ x'g5 g ls s;}k lt cfzfd'vl ep/ affrg] dugt] jf nfeu fxl dfq. o:tf] ax'w 'jlo olb sf]xl cfˆgf] cffvf lgsf] kfl/lbg] bflotj /fhosf] xf] eg]/ a:5 eg] p;sf] l:ylt s] xf]nf < cfˆgf 5f]/f5f]/Lsf] k9fosf] bflotj afa'cfdf :jo+n] glnp/ s]z/dxndf ;'Dkbf h] x'g] xf] cfh ToxL eo/x]5. /ljg ;fo\ld /fhosf k To]s kifx sf] cf cfˆg} e"ldsf x'g5. oxl s'/f lziff If]qdf klg nfu" x'g5. ; f]t;dkgg /fhon] clwgfosjfbl z}nld} epklg ;a} s'/f ul/lbpb]lv ;a}nfo{ xfo;~rf] g} x'g]lyof] t/ To:tf] ;f]rfo lbjf:jkgegbf a9l x'g ;Dej x' Fb}g. g]kfnsf] lziffdf ul/psf] tlg bzsegbf a9lsf] k of]un] ;dfhnfo{ lg/fzf, ljs[lt / cgof]nafx]s s]xl lbg g;s]sf]af6 klg To:tf] ;f]rfosf] lg/y{stf k'li6 x'g5. olb oxl tyonfo{ cftd;ft u/]/ ljbfnosf] Joj:yfkg ;d'bfonfo{ lkmtf{ ug{ vf]lhpsf] xf] eg] o; s'/f;fu uffl;psf r'gf}tlx sf] ;fdgf ug{ ttk/ x'g' klg plqs} h?/l 5. cgoyf, of] csf] { 5n dfq xf] ls egg] k Zg p7\g' :jfefljs x'g5. jgsf] ;fd'bfols/0faf6 v'l/v08] 8fF8fx km]l/ xl/ofnldf kl/0ft eo;s]sf] kl/l:ylt xfdl g]kfnlsf ;fd' ljbdfg 5. hgtfdf lglxt Ifdtfsf] ;b'kof]u g} o; ;kmntfsf] sf/0f xf]. To;}n] ljbfnox sf] ;/sf/ls/0faf6 Ift ljift epsf] lziff If]q klg ;fd'bfols/0faf6 km]l/ k lt:yflkt x'g;sg] cfzf ug{ ;lsg5. t/ To;lglDt ;f]rdf OdfGbf/L / sfof{gjogdf /fhgllts k lta4tf clgjfo{ x'g5. g]kfnsf /fhgllts bnx nfo{ x]bf{ nfu5 ol ;a} k ultzln 5g\. tyflk Tof] k ultzlntf s]sf] nflu egg] k Zg 68\sf/f] 5. ;dfhjfbsf] gfddf s]lgb t /fho;qfnfo{ g} ;a} s'/fsf] lhddf nufpg] xf] eg] @)^@ )^# sf] hgcfgbf]ngsf] efjgf;fu of] ;Lw} 6s/fpF5. s]gb Ls[t /fho;qf clwgfosjfbl ep/ ;a} hg;d'bfosf] cl:ttjnfo{ gsf/]sf] 5 eg]/ ;+3Lo zf;gk4lt ckgfpfb} cftdlg0f{o ug{ kfpg] clwsf/sf] vf]hlsf nflu hg;d'bfo cfkm}f cu ;/ epsf] l:yltdf ;f] s]gb sf] clwsf/sf] aff8kmff8df lziff If]qdf hg;d'bfosf] clwsf/ klg ;'lglzrt ug{ ' h /L x'g5. To;sf/0f ljbfnox sf] Joj:yfkgsf] clwsf/ ;d'bfodf egg'sf] dtna ;d'bfosf] ;zlqms/0f xf]. lhdd]jf/l axg ug{ ' / clwsf/ k fkt ug{ ' Pscsf{sf kof{ojfrl x'g\. ol b'j}sf] pkof]uaf6 g} ;zlqms/0f x'g5 / hg;d'bfo alnof] x'g5. To;af6 g} nf]stgqsf] cfwf/ alnof] x'g5. s]gb Ls[t /fho;qf;fu ;w} F lge{/ eo/fvg] xf] eg] ;d'bfodf slxno} cftdan knfpfb}g. cftdan gepsf] ;d'bfodf cfwfl/t ;dfh slxno} klg clwgfosjfbsf] lj 4 p7\g ;Qm}g / ;dfh Psk sf/sf] clwgfosjfbaf6 csf] { k sf/sf] clwgfosjfbdf dfq cled'v eo/fv5. O/fg, O/fs, Olyof]lkof, ckmuflg:tfg, kfls:tfg h:tf sltko t]; f] ljzjsf d'n'sx n] of] ;Gb]z lbo/x]sf 5g\. To;}n] lziff If]q ;dfhsf] nflu Tolt g} dxœjk"0f{ 5 h:tf] dfgj z/l/sf] nflu cls;hg. h;/l k b"lift xfjfdf z/l/ un]/ hfg5 / :j:y agg ;Sb}gÙ To;/L g} k b"lift lziffn] ;dfh km:6fpg ;Sb}g. lziff If]qdf sfd ug]{ k To]s JolQmdf of] s'/fsf] r]tgf xf]cf];\. c:t' Û

ax; ljbfno Joj:yfkg 8f= ljbfgfy sf]o/fnf lhdd]jf/l :yfglo ;/sf/sf] b]z ;+3Lo ag] klgù k fgtlo ag] klgù e'/] 6fs'/] afo;l rf}al;l ag] klgù hgjfbl s]gb Lotf cfufn] klg cyjf s]gb Lo ;f]rd} a;] klg :yfglo ;/sf/n] hg lziffsf] lhddf lng}k5{. ljbfno Joj:yfkg ;ldlt :yfglo ;/sf/k lt lhdd]jf/ x'g'k5{. k lxnf Joj:yfkg b]v]f. kl5 u/]f. clxn] kms]{/ x]bf{ nfu5 b]v]sf] u/]g5'. u/]sf] b]v]g5'. d dfwolds ljbfnosf] k wfgfwofks x' Fbf uwf krrl;] sf6]s} lyogf. To;}n] zfob x]g] { cffvf g} ag]g5 cfdfsf] u[x Joj:yfkgaf6 s] l;sf} F egg] cffvfù afa'sf] cfly{s Joj:yfkgaf6 s] vf]hf} F egg] cffvfù ul/a blntj:tlsf] ; f]t Joj:yfkg vf]hg] cffvfù sldnf / df}/lsf] hgzlqm Joj:yfkgsf] n]vfhf]vf ug] { cffvfù dw]zsf] aft/ / rdf/sf] dfohgl z}nldf z}lifs Joj:yfkg ldnfpg] cffvf. o;/l x]bf{ nfu5ù d}n] Joj:yfkg hflggf. ghflgsg} c;n Joj:yfks sxnfopf. o; cy{df lstfal Joj:yfks ag] F. t}klg ljbfyl{ kl/rfng u/] F. To;}n] pglx n] ljbfno xftfleq vla?jf /f]k]. x'sf{p. t/ klg Tof] vdf pglx sf] JolQmut df]x b]lvgf. df6f]sf 8Nnf af]s]. ljbfno ejgdf l Fu6L /fv]. uf/f] nufpg ;3fP. t}klg Tof] ejg eltsfbf lrq b'vfpsf] b]lvgf. lzifs / Joj:yfkg ;ldltsf ;b:ox sf] klg ToxL xfn eof]. of] cj:yfaf6 d}n] a' ] F Joj:yfkgdf b'o{ s'/f] rflxg] /x]5. klxnf], d of] sfd u5' { eg]/ :je"ldsf lgwf{/0f ug]{ u/fpg] kl/j]z. bf]; f]ù cfk"mn] lgjf{x u/]sf] e"ldsfsf] k':t}gl x:tfgt/0f. tlg bzskl5 cg'ej u5{ ' b'j} s'/f epg5g\. o; cy{df d]/f] Joj:yfkg d};fu lkmlt{p5. d]/f] lstfa Joj:yfkg / z}lifs Joj:yfkgsf cg]sg\ lstfa, n]vx kl9of]. ltgn] dnfo{ l;4fgt lbp. k lqmof lbp. k ljlw lbp. t/ ltgnfo{ k9]/ d}n] d]/f] hljgt Joj:yfkg hf]8\g hflggf. d]/f lzifsn] klg dnfo{ hf]8\g l;sfpgg\. clxn] dnfo{ nfu5 pg}n] klg hf]8\g hfg]sf lypgg\. To;}n] d klg pglh:t} k08f ls/0f kf08] epf egg hfgg], ug{ ghfgg]. pgl h:t} JofVofsf/ epf k9]s} pbfx/0f lbg hfgg]ù k/]sf] pbfx/0f hf]8\g ghfgg]. o; cy{df d cfˆgf lzifssf] kmf]6f]skl epf. To;}n] d}n] kmf]6f]skl a'l4 / cg'ejhgo a'l4nfo{ 5'6\ofPF. ToxL+ ts{ hf]8]f. l;4fgt / Jojxf/ km/s x'g5 eg]f. o; cy{df d Jojxf/f]Gd'v bfz{lgs / bz{gf]gd'v Jofjxfl/s (epigogue) b'j} alggf. To;}n] cfgbf]ngdf lzifs. 6fOn/ / dfof]df a'wlsf] Joj:yfkg gvf]h]/ cgofo u/] +. o; cy{df d]/f] lstfa cgofol /x]5. d]/f u'?x cgofol /x]5g\. d klg cgofols} lsqfsf] dfg5] /x]5'. lzifs r}t @)^$ 21

ax;m ljbfno Joj:yfkg ls/0f kf08] hftlo ;+/rgfn] ljbfno Joj:yfkg u/]g. wd{n] u of], t/ cfd lziff agfpg. jul{o lziff g} agfof]. :s"n cfpg]sf] lziff g} agfof]. lzifsn] klg ToxL u of]. Joj:yfkg ;ldlt klg To:t} sfd ul//x]sf] 5. o; l:yltdf cfd lziffsf] lhddf lng] lgsfo sf] t < d a'wl bdfo{sf] u[x Joj:yfkgdf 6fOn/ vf]lhbgf. dfof] vf]lhbgf. o;/l d}n] a'wlsf] ;fgf] egfodf 6fOn/ / dfof]sf] 7"nf] egfo jf l;4fgt ghf]8]/ cgofo u/] +. 6fOn/ / dfof]df a'wlsf] Joj:yfkg gvf]h]/ cgofo u/] +. o; cy{df d]/f] lstfa cgofol /x]5. d]/f u'?x cgofol /x]5g\. d klg cgofols} lsqfsf] dfg5] /x]5'. d]/f] ljbfno Joj:yfkg Oltxf;n] eg5 d]/f ljbfnox lzifsn] Joj:yfkg u/]. ltgn] Joj:yfkg ubf{ lziff jul{o agof] k9\g ;Sg] ju{sf] lziff. cyf{t\ lzifsn] c nfo{ x]/]gg\. To;}n] xfdl lzifsx jul{o a'l4sf agof}f. ;do;fu} Joj:yfkg ;ldltn] lziffsf] lhddf lnof] :s"n cfpsfnfo{ /fd /L k9fpg]. of] qmddf :s"n cfpg]sf] Joj:yfks agof}f. cyf{t\ Joj:yfkg ;ldlt dwod / prr ju{sf] agof]. lzifsnfo{ klg Joj:yfkg ;ldltn] Tot} ws]nof]. To;}n] lzifs klg dwod / prr ju{s} agof}f. ltgs} lziff x]g]{. ltgs} jsfnt ug]{. g]kfnl tyofín] cs}{ kf6f] lbof]. P3f/ k ltzt afnaflnsf ljbfno cfpgg\.!% k ltztn] siff! d} 5f]8]. k fylds txdf siff bf]xf] ofpg]x #% k ltzt ep. of] tyofín] cs} { Joj:yfkg vf]hof]. lzifsn] u/]sf] jul{o rl/qsf] Joj:yfkgeGbf legg. Joj:yfkg ;ldltsf] dwod / prr jul{o ;]jf ug]{ a'l4egbf legg. t/ ;/sf/n] a' ]g. To;}n] pm lzifssf] Joj:yfkgd} cln of]. ljbfno Joj:yfkg ;ldltsf] Joj:yfkgnfO{ g} clgtd 6'Ëf]sf] ljs]gb Ls/0f elg/xof]. ToxLF xfd f] ljbfnolo Joj:yfkg a]sfd] eof]. /x/ cfd lziffsf] af]sg]. rl/q jul{o lziffsf] /flv/fvg]. oxl d]/f] r'gf}tl xf]. ljbfnon] cfd lziffsf] lhddf lnb}g egg] r'gf}tl. Joj:yfkg ;ldltn] cfd lziffsf] Uof/]G6L ub} {g egg] r'gf}tl. ljzj a} +sn] of] efiff a' ]g. To;sf dltof/ ;/sf/l dgqlx n] klg a' ]gg\. ltg}sf] j/k/ 3'Dg] sd{rf/ln] a' ]gg\. 22 lzifs r}t @)^$

F a' g klg rfx]gg\. To;}n] pglx n] nfv] 3';Ú lbo/x]. /fxt] 3';Ú affl8/x]. s;n] lnof] Tof] 3'; egg] a' ]gg\. a' krfp. lng]n] klg vfo/x]. g}lts ep/ vfp. cg}lts ep/ vfp. df}s] ep/ vfp. Vjfpg]n] klg To;/L g} VjfP. oxl d]/f] r'gf}tl xf]. cjwf/0ff /fd f] xf] eg] nfv] / /fxt] 3';Ú lsg < x}g eg] hah{:tl lsg < d]/f] cge'jn] eg5 hftlo ;+/rgfn] ljbfno Joj:yfkg u/]g. hftsf] ;+/rgfn] klg u/]g. wd{n] u of]. t/ cfd lziff agfpg. jul{o lziff g} agfof]. :s"n cfpg]sf] lziff g} agfof]. lzifsn] klg ToxL u of]. Joj:yfkg ;ldlt klg To:t} sfd ul//x]sf] 5. o; l:yltdf cfd lziffsf] lhddf lng] lgsfo sf] t < rlgsf] sfp06ln] lhddf lnph:tf]. a]nfotsf] :yfglo lziff k flws/0f af]8{n] lhddf lnp h:tf]. k mfg;df gu/kflnsfn] lhddf lnph:tf]. clxn];dd xfdl;fu cfd lziffsf] lhddf lng] sf]xl klg 5}g. sd{rf/ltgq < To;n] lnpg. lzifs < To;}n] 5f]Pg. Joj:yfkg ;ldlt < To;n] ;f]r]g. :yfglo ;/sf/ < To;n] clwsf/} kfpg. hft hftlo ;+/rgf < To;n] cfk"mnfo{ hg lziffd'vl agfpfb} agfpg. To;}n] cgtl/d ;+ljwfgdf lziffnfo{ df}lns xs eg] klg xs lbnfpg] lhddf s;}n] lnpg. of] l:yltdf d]/f] Joj:yfksLo ;' fj xf] :yfglo ;/sf/n] cfd lziffsf] lhdd]jf/l lng'k5{. b]z ;+3Lo ag] klg. k fgtlo ag] klg. e'/] 6fs'/] afo;l rf}al;l ag] klg. afo;l rf}al;lsf] ;Ghfn ag] klg. hgjfbl s]gb Lotf cfufn] klg. s]gb Lo ;f]rd} a;] klg. h'gs'g} l:yltdf klg :yfglo ;/sf/n] hg lziffsf] lhddf lng}k5{. Tof] lhdd]jf/l k"/f ug{ p;n] pk Joj:yfksx ;Fu l;sg'k5{. 3/fo;L Joj:yfkgaf6. hfthftlo Joj:yfkgaf6. sl6ktësf] Joj:yfkgaf6. r/fr'?ëlsf] Joj:yfkgaf6. c :ki6 egbfù ljbfno Joj:yfkg ;ldlt :yfglo ;/sf/k lt lhdd]jf/ x'g'k5{. sd{rf/ltgqn] k fljlws ;xof]u lbg'k5{. ljbfnonfo{ :jfoqtf lbg'k5{. o;f] epdf ;Gt'ng x'g5. gqeg] k9\g gkfpg]n] jf k9fpg g;sg]n] hfg] sxff < :s"ndf < To;n] ;'Gb}g. ljbfno Joj:yfkg ;ldltdf < To;sf] t lglzrt If]q g} x' Fb}g. ; f]ts]gb df < To;sf] t e"lds} x' Fb}g. lzifsdf < To;n] t lhdd} lnfb}g. of] l:yltdf ;/sf/n] lhddf lng'k5{. :yfglo ;/sf/n]. To;}nfO{ hg lziffsf] jfxs agfcf} F. p;sf] sfo{if]qel/sf ljbfnonfo{ To;s} lgu/fgldf /fvf}f. p;nfo{ ;3fpg] k fljlws 6f]nL agfcf} F. ;Nnfxsf/ ;ldlt agfcf} F. c:yfol lzifs b/agbl ToxLF lbcf}f. b/agbl ldnfg ug]{ clwsf/ ToxLF lbcf} F. :yfol b/agblsf nflu cfof]u agfcf} F. o;f] u/] clxn]sf xfdl lzifsx :t/lo ag5f}f ls < agg afwo x'g5f} F ls < clg xfdln] g} :t/lo lziff lbg ;S5f}F ls < cfkm}fn] :t/lo agg xfdlnfo{ tflnd rflxof] eg]/ dfu5f} F ls < d :t/lo 5}g egg] nfu]df k9fpg] k]zf g} 5f]8\5f}F ls < 5f]8fObf klg cfgbf]ng u'0f:t/lo lziff rflxg5 egl kmnfsg]x w]/} 5f} F t/ cfkm} :jo+ Tof] :t/sf] 5' ls 5}g egl 3f]lTng]x sd} 5f} F. tflnd lng]ù lbg] / dfug]x w]/} 5f} F t/ :t/lo lziffsf lgldt dnfo{ of] tflnd rflxof]ú egg ;Sg]x sd} 5f} F. ub}{gf}f ls < cfˆgf] Ifdtf lrg5f}f ls < lrgfpf5f}f ls < dnfo{ nfu5 dfwolds ljbfnosf] k wfgfwofks x'fbf d}n] To;} u/]f. u/fpf. lgrf]8 d}n] of] n]vaf6 bz j6f lgrf]8 lgsfn]f. klxnf], Joj:yfksLo 1fg lbg]x cg]sg\ 5f}FÙ t/ To;df vf]hl ug]{ cffvf lbg]x 5}gf}F. bf]; f], Joj:yfksdfkm{t kl/rflnt x'g]x w]/} 5f}FÙ t/ kl/rflntx af6} Joj:yfksLo akf}tl :jlsfg]{ / x:tfgt/0f ug]{ ;+:sf/jfnf 5}gf}F. t]; f], Joj:yfkg o;/l ug'{k5{ egg]x au ]NtL 5f}F, t/ cg'ejdf l;4fgt hf]8\g] / l;4fgtdf cg'ej vf]hg]x lj/n} 5f} F. rf}yf], hg lziffsf] jsfnt ug]{x w]/} 5f}F t/ rfl/lqs Pj+ ;+/rgfut sf/0fn] ubf{ xfdl lzifs / Joj:yfkg ;ldltn] hg lziffsf] Uof/]G6L ;Dej 5}g egl a' g]x sd} 5f}F. kffrf}f, 8n/n] lyr]sf] af]nl af]ng]x xhf/f}f 5f}F, t/ Oltxf; ku]{n]/ tl lyrfxfx nfo{ k9fpg] sd} 5f}F. 5}7f}F, h] sfd klg ;/sf/n] ug'{k5{ egg]x tfftl 5f}F, t/ lziffsf] df}lns xs k"/f ug]{ lhdd]jf/ lgsfo Joj:yfkg ;ldlt jf lzifs x'g ;S5 ls ;St}g egl vf]tng]x cf}fn}df 5f}F. ;ftf}f, ;/sf/ lhdd]jf/ 5 egl lgsof] {n ug] {x w]/} 5f} FÙ t/ sd{rf/ltgq ;/sf/ xf] ls < lzifs ;/sf/ xf] ls < Joj:yfkg ;ldlt ;/sf/ xf] ls < uflj; jf gkf ;/sf/ xf] egl v'6øfpg ;Sg]x Go"g 5f} F. cf7f} F, clwsf/ vf]hg]x w]/} 5f}F, t/ s;sf] rl/q / ;+/rgfn] slt clwsf/ yfd5 egl ljzn]if0f ug]{x gugo 5f}F. gjf}+, u'0f:t/lo lziff rflxg5 egl kmnfsg]x w]/} 5f}F t/ cfkm}f :jo+ Tof] :t/sf] 5' ls 5}g egl 3f]lTng]x sd} 5f}F. bzf}f, tflnd lng]ù lbg] / dfug]x w]/} 5f}F t/ :t/lo lziffsf lgldt dnfo{ of] tflnd rflxof]ú egg ;Sg]x sd} 5f}F. of] l:yltdf d]/f] Pp6} k Zg 5Ù s] xfdlx cfˆgf] Joj:yfkgpk/ Psl5g 3f]lTng ;S5f}F < xfd f Joj:yfksLo a'l4 ljt/sx sf] ;f]rdf k]m/abn Nofpg ;S5f}F < hg lziffsf] Joj:yfkg /fhgllts hgk ltlglwaf6} ;dfwfg ug{ ;S5f} F < cfkm" :jo+ :t/loú 5' ls 5}g egl 3f]lTng ;S5f} F < ;f]rf} F. s'z]zj/ dfwolds ljbfno -b'dhf, l;gw'nl_ df @)#) b]lv @)## ;fn;ddsf k wfgfwofks sf]o/fnf xfn lqe'jg ljzjljbfnosf] lziff zf:q ;+sfo;fu ;Da4 x'g'x'g5. lzifs r}t @)^$ 23

ljrf/ 8f= tly{axfb'/ >]i7 lziff, lzifs / :yfglo kl/j]z 24 :j= s]zjk ;fb e /fo{! efb!(&) @& df3 @)^$ lzifs r}t @)^$ u'?a {Xdf u'?lj{i0f'u{'?b]{jf] dx]zj/m. u'?m ;fifft\ k/a Xd:t:d} >Lu'?j] gdm.. -u'? g} a Xdf, u'? g} lji0f', u'? g} dx]zj/ / u'? g} k/a Xdf x'g\, To:tf u'?nfo{ gd:sf/ ub{5'._ pko'{qm Znf]sdf t:d}ú zabn] s:tf] u'? egg] s'/f lglb{i6 ub{5. cyf{t\ u'?sf] kl/efiff :ki6 u5{, u'?ú zabsf] cf]h bzf{pf5. To:t} Pshgf u'?b]jnfo{ xfdln] ev{/} u'dfof}f. @)^$ ;fn df3 @( ut] laxfg /]l8of] ;u/dfyfsf] s'/f]sgyf]df sfg yfkbf e}/j l/;fnn] k fwofks s]zjb]j e /fo{sf] lgwgdf ck] {sf] >4f~hnL d]/f] s0f{k6n -Oo/ 8«d_ df 7f]lSsg k'uof]. z/l/sf /f]d/f]d +lqmt ep. ;a} ;~rf/dfwodaf6 pxffsf] lgwg epsf] ;dfrf/ ;'Gbf u'?n] slt g} wgú hf]8\g'epsf] lyof] xf]nf / cfh lgwgú eof] egl ofnl lk6\g'k/]sf] xf]nf eg]h:tf] klg dgdf nfuof]. jf:tjdfù 08} Ps zts nfdf] hljgsf ^ bzsegbf a9l ;do vr]{/ u'?n] slt lziffyl{x sdfp xf]nfg\, slt d"no a/fa/sf] 1fgu'g hf]8] xf]nfg\ egg] s'/fsf] u0fgf :jo+ ul0ft u'?n] klg ug{ EofPgg\ xf]nf. u'?sf] wg g} ljbfyl{ xf] / ljbfyl{sf] wg ljbf. To:tf] wgsf] lgwgú x'g ;Sb}g. ef}lts cl:ttj jf pkl:yltsf] s'/f ubf{ klg pxffsf] hlj ttj j+zf0f' -hlg_ pxffsf j+zh ;Gtltdf ;'/lift 5g\. pxffn] cfh{g ug' {epsf] ;fdflhs k lti7f, dof{bf / :g]x ljlegg kqklqsf, /]l8of] / 6]lnlehgdf k sflzt k ;fl/t 5g\. To:tf u'?b]jnfo{ gd:sf/ 5 Û tl u'?b]jnfo{ >4f~hnL ck{0f ub{5' Û Û k fwofks s]zjb]j / pxffsf] k':tfn] u'?sf] u'?tj sfod} /fv]/ up. cfhef]ln u'?úaf6 ;Daf]lwt x'g] gl;a jf efuo ;jf/l rfns -8«fOe/_ ;Dd dfq ;Lldt x'g k'u]sf] 5. lziff dgqfnoleq} klg u'?hlú af]nfpg k7fpfbf 8«fOe/Ú cufl8 cfpf5g\. wgo 5g\ u'?hlúsf lzio vnf;lx Û @))( ;fn;dd /fglkf]v/l glhs b/af/ xfo{:s"ndf k9\b}lypf. Toltv]/ :s"nsf lzifs df:6/ ;fx]aú alg;s]sf lyp. ;+:s[t k9fpg] lzifsnfo{ dfq u'? elggyof]. g]kfnl / ;+:s[t kf7zfnfsf rflxf ;a} lzifsx u'? g} sxlngy]. /fglkf]v/l kfl/ lqrgb sn]h k'u]kl5 ;a} df:6/ ;fx]ax ;/Ú df kl/0ft eo;s]sf x'gy]. cfhef]ln s] k fwofks, s] lzifs, s] sd{rf/l, s] Jofkf/L ;a}n] ;a}nfo{ ;/Ú eg]/ ;Daf]wg ug]{ km];g rn]sf] 5. rqmkysf] a;ofqfdf klg ;/ Û cln 7fpF ;l/lbgf];\===ú egg' ;fdfgo af]nlrfnlsf] efiff eo;sof]. o; cy{df, lgwgù k fwofks s]zjb]jsf] xf]og jf:tljs u'?úsf] epsf] 5. To;}n] xf]nf lzifsú klqsfsf] k yd cª\sn] g} c;'/lift / pk]lift lzifsú sf] cfj/0f cf]9]/ cjt/0f x'g' ;fgble{s 7fg]sf]. u'?s} s'/f ubf{ cfh csf{ cd/ u'? go/fh kgtsf] klg ;D gf eo/x]sf] 5. pxffn] ;w}fh;f] bf]xf] ofpg] ug'{x'gyof] æo'/f]kdf klxn] ljbfsf] qmflgt eof] / To;kl5 dfq /fhgllts qmflgt cfof]. /, b]z pggltlt/ nfuof]. xfd f]df klxn] /fhgllts qmflgt cfof], Tof] qmflgt k]ml/ k]ml/ eo/xof] t/ ljbfsf] qmflgt slxno} x'g ;s]g / epg.æ x'gklg /fhgllts qmflgt g} ljbfyl{af6 x'g] epkl5 ljbfsf] qmflgtsf] cf}lrto g} s] /Xof] / < t}klg lziff / ljbfnfo{ ;do ;fk]lift / kl/l:ylt cg'?k agfpfb} n}hfg'kg]{ s'/fdf /fi6«n] r'sg'x'fb}g. cfh lziffú Jofkf/sf] j:t' ag]sf] 5. vl/b laqml / nufgl cg';f/ lziff / ljbfsf] ahf/df lsga]r eo/x]5. To:t} lzif0f Pp6f hflu/ jf Joj;fodf kl/0ft epsf] 5. o; cj:yfdf ;gftg u'?sf] kl/snkgf ug]{ a]nf xfdl;fu 5}g. t/ Pp6f lzifsnfo{ p;sf] st{joaf]w u/fpg] / To; k]zfnfo{ dof{lbt t'nofpg] bflotj ;dfhn], ;/sf/n] / xfdl

' ;a}n] lgjf{x ug} { kg] { x'g5. cfhsf ljbfyl{ ef]lnsf s0f{wf/ x'g\. ef]lnsf] g]kfn / ef]lnsf g]kfnl s:tf] x'g'k5{, ltgsf] :j?k, :jefj / ;+/rgf s:tf] agfpg] egg] s'/fdf b[li6ut u/]/ cfhsf] lziff Joj:yfn] lbzfaf]w ug{ ;Sg'kb{5. bzsf}f;dd klg cl:y/ / ;ª\qmd0fsfnaf6 u'lh /xg'kg]{ lgoltdf g]kfnn] l:y/ / k ultzln lziffsf] ljsf;df nfug' Pp6f lgs} 7"nf] r'gf}tl dfq gep/ /fi6«pj+ ;dfhsf] vffrf] klg xf]. To:t} 1fgsf] Go"gtd cfwf/sf] kdf /fli6«o :jtjsf] klxrfg, dfgjtfsf] dof{bf, :yfglo ;Dkbf / ;+:s[ltsf] ;+/If0f, ;Dj4{g / ljsf;lt/ ljbfyl{x nfo{ ;r]t u/fpg'nfo{ k To]s lzifsn] klg cfˆgf] st{jo ;D g'kb{5. o:tf] cj:yf l;h{gf ug] { sfddf ;dfh, ;/sf/ tyf ;/f]sf/ cleefjsx dfq x}g /fhgllts kf6l{ jf ltgsf sfo{stf{x ;d]tn] ljz]if l;h{gzln sbdx rfng'kg]{ 38L cfpsf] 5. ;d'ggt g]kfnsf] hu ToxLFaf6 z'? x'g5. lzif0f k]zfnfo{ dof{lbt / cf:yfjfg agfpg tyf lziffsf] :t/f]ggltsf lgldt b]z, df6f], sfn / kl/l:ylt cg's"n k9fo ;~rfng x'g] jftfj/0f ctofjzos x'g5. g]kfnh:tf] ax'eflifs, ax'hftlo Pj+ ljifd ef}uf]lns ljljwtfdf hsl8psf] /fi6«df ljljw 1fgaf6 ;DkGg lzifssf] cfjzostf kb{5. /fli6«o Joj:yf Ps epklg Jo~hg cyf{t\ v'/fs cg]s x'g'kg] { l:ylt 68\sf/f] 5. o;sf nflu cf}krfl/s egbf cgf}krfl/s lziffsf] 7"nf] e"ldsf x'g;s5. lziffljb\ s]bf/eqm dfy]dfsf] ljrf/ cg';f/ æclxn] ljbfnodf xfdln] sf]/f kf7x 3f]sfPsf dfq 5f}F, ltgsf] 1fgsf] bfo/f x'g'kg]{ hlt km/flsnf] agfpg ;s]sf 5}gf} F. ljbfyl{nfo{ ;[hgftds x'g xfdln] vf;} k ]l/t u/]sf 5}gf}FÆ -lzifs bf]; f] cí, kmfu'g @)^$_. of] r'gf}tlsf] ;fdgf ug{ cgf}krfl/s lziff ;fdu Lx lzifs ju{nfo{ pknaw u/fp/ :yfgljz]if cg';f/ lziff k bfg ug{ jfg5glo x'g5. 36gf!$!% jif{ k'/fgf] xf]. pq/l uf]vf{sf] ef]6 k b]z 5]sDkf/sf] Ps k fylds ljbfnodf s]xl ;f}uft / k'/:sf/ aff8\g] x]t'n] ljbfyl{x df ;fdfgo 1fgsf] xflh/lhjfkm -lsjh_ k ltof]lutf u/folbg ToxfFsf lzifsnfo{ cg'/f]w u of} F. k ltof]lutf t eof] t/ k"0f{tm c;kmn. sf/0f, ljbfyl{nfo{ /fli6«o lje"lt, /fli6«o /ª / /fli6«o 08fb]lv g]tf / cleg]tf ;DaGwL ltg} k Zgx ;f]lwpsf lyp h'g sf7df8f}fdf x'g] o:tf k ltof]lutf / k/liffdf ;f]lwg] ub{y]. To;kl5 xfdln] bf]xf] ofp/ :yfglo ljifoj:t'df ;Lldt goff k Zgx lgdf{0f u of} F. :yfglo lzifs r}t @)^$ 25

ljrf/ :yfglo kz'kifl, afnlgfnl, u'daf / of;f{u'daf, rf8kj{, gfrufg cflbsf af/]df k Zg ;f]wg efiff klg :yfglo g} /f]lhof]. kmntm u'? uf]? } F cgle1 /x] / r]nfx lrgl } F lgvvfl/psf] cj:yf l;h{gf eof]. ToxfFsf lzifsdf :yfglo kl/j]zsf] 1fg, ;"rgf ;fdu L clg ltgsf] pkof]u ug' {k5{ egg] r]t klxno}b]lv pknaw epsf] ep Tof] cj:yf cfpg] lypg. kz'kifl, afnlgfnl, u'daf / of;f{u'daf, rf8kj{, gfrufg cflbsf af/]df k Zg ;f]wg efiff klg :yfglo g} /f]lhof]. kmntm u'? uf]? }F cgle1 /x] / r]nfx lrgl } F lgvvfl/psf] cj:yf l;h{gf eof]. ToxfFsf lzifsdf :yfglo kl/j]zsf] 1fg, ;"rgf ;fdu L clg ltgsf] pkof]u ug'{k5{ egg] r]t klxno}b]lv pknaw epsf] ep Tof] cj:yf cfpg] lypg. clxn] /fi6«s} ;+/rgfdf km]/abn x'g] 36gfqmdx rln/x]sf], ;fj{hlgs :s"nx ;fd'bflos ljbfnodf?kfgt/ x'g] qmd hfl//x]sf] / lzlift ju{ nfx'l/g]ú k j[lq xfjl epsf] cj:yfdf /fi6«n] ptkfbg ug] { hgzlqm /fi6«s} u'?tj -u flj6l_ leq kfg{ ;Sg] jftfj/0f lgdf{0f ug{ ;Sg' k/]sf] 5. o;sf nflu a]n}df cgf}krfl/s dfwodaf6 :j :yfglo -OlG8h]lgo;_ lziff k bfg ug] { u/fpg] lbzftk{m lzifs ju{nfo{ ptk ]l/t ug' { h?/l eo;s]sf] 5. cgf}krfl/s lziffsf vhfgf cfˆg} k/dk/f, ;+:sf/, ;+:s[lt tyf cfˆg} kl/j]z / k s[ltaf6 k fkt ug{] sfo{ Pp6f r'gf}tl xf] egg] s'/fnfo{ ;j{k yd cftd;ft\ ug'{kg]{ x'g5. To;df cleefjs / lzifssf] ;+o'qm k of;n] w]/} pknlaw k fkt ug{ ;lsg5. yf]/} pbfx/0fx n] klg To; s'/fnfo{ k'i6\ofpg ;lsg5. h:t}ù 6fpsf]df 6f]s/L /fv]/ af] p7fpfbf, sffwdf vk{g /fv]/ ef/l af]sbf cyjf yfknf]df gfdnf] nufp/ 8f]sf] af]sbfsf b[zox dfkm{t ef}lts lj1fg jf jftfj/0fsf s'/f dfq x}g ltgsf l;4fgtx klg l;sg l;sfpg ;lsg5. o;}u/l l9sl, hfftf] jf 3 n] xfdlnfo{ zlqm ;DaGwL l;4fgt l;sfpg ;S5g\ egg] 1fgnfO{ kf7øqmd;fu tfnd]n ldnfp/ lzifsn] ljbfyl{nfo{ a' fpg ;S5. cfo{hofs Go"6gsf] vkk/df v;]sf] :ofpn] egbf 8f]sf] af]s]/ psfnf] cf]/fnf] ug] { ljbfyl{n] cfˆg} ef]ufosf cfwf/df k[yjlsf] u'?tjfsif{0f zlqmaf/] a9l 1fg lng ;S5 egg] s'/f a' g ufx f] 5}g. dfbn, d'r'{ëf / ;f/ëln] Wjlg, :j/ / ;ËLtsf] ;}4flGts Pj+ Jofjxfl/s 1fg k bfg ug{ ;Sb5g\. afbn, lah'nl, tf/f / h'gls/laf6 klg 1fg lj1fgsf s'/f k fkt x'g5g\. dfq xfd f lzifsx nfo{ To;k lt cfsif{0f x'g], lh1f;f hfug] / cf:yfsf] ljsf; x'g] cj;/ / ;fdu Lx h'/fo{ lbg'kg]{ x'g5. To;sf nflu cfhef]ln z}lifs ;fdu L, cfw'lgs k ljlw, goff goff pks/0f Pj+ ;~rf/sf dfwodx pknaw 5g\. >Job[Zosf ;fdu L, k rf/k ;f/sf leq] lrq, klqklqsfnufot v]ns'bsf ;fdu Lx klg plrt 9Ëaf6 k of]udf Nofpg ;lsg5 / goff ;fdu Lx klg lgdf{0f ug{ ;lsg5. k s[lt g} u'? eljiosf s0f{wf/x n] cfˆgf] hljgsf] d"no, dfgotf / cfr/0f :yflkt ug{ cfˆg} wd{, ;+:s[lt, efiff, e]ife'iffaf6 ;d]t 1fg xfl;n ug{ ;Sg] jftfj/0f agfpg'kb{5. cfˆg} ;+:s[lt / k s[ltaf6 s] 1fg k fkt g xf]nf Û dfq, ltgnfo{ z}lifs sfo{qmd / kf7øqmd;fu tfnd]n ldnfpg] l;h{gzln sbdx sf] vffrf] k5{. cfˆg} ;+:s[lt / cfˆg} k s[ltnfo{ u'?sf] :j?kdf ;b'kof]u ug{ lzifs ju{n] ljz]if of]ubfg k' ofpg'kg] { x'g5. ljbfnosf] bfo/fnfo{ km/flsnf] agfpfb} v'nf ;dfh / v'nf cfsfzsf] kl/j]zdf lzifs, lziffyl{ / ;dfhn] cfk;l ;xeflutfsf] cfwf/df ef]lnsf s0f{wf/ lgdf{0f ug' {k5{. o;sf nflu k s[lt / ;+:s[ltnfo{ u'? yfkg' rflxf h?/l x'g5. 26 lzifs r}t @)^$

clen]v lzifs kmfu'g @)^$ 27

cfj/0f df]xg d}gfnl /fd f ;fd'bflos :s"n s;/l /fd f ep < 28 lzifs r}t @)^$ @)^# sf] P;Pn;Ldf! nfv!# xhf/ ljbfyl{ km]n ep. @)^@ sf] P;Pn;Ldf! nfv @) xhf/ ljbfyl{ km]n epsf lyp. @)^! sf] P;Pn;Ldf @!^ j6f :s"nsf ;a} ljbfyl{ km]n epsf lyp. cyf{t\ P;Pn;L k/liffdf a:g] 08} cfwf hlt o'jfo'jtlsf] efudf c;kmntf xft nfug] u/]sf] 5. o;/l km]n x'g]dwo] clwsf+z ljbfyl{ g]kfnsf *% k ltzt ljbfyl{ k9\g] ;fd'bflos :s"nsf x'g] u/]sf 5g\. ptf lghl :s"nsf eg] yf]/} dfq ljbfyl{ km]n x'g5g\. P;Pn;L k/liffsf] cffs8f ljzn]if0f ubf{, ;fdfgotm ;/sf/lú eg]/ lrlgg] ;fd'bflos :s"nx df k9fo g} x'fb}g ls h:tf] nfu5. lghl :s"nsf] a9\bf] cfsif{0fsf] Pp6f k d'v sf/0f klg oxl xf]. t/, ;/sf/lú jf ;fd'bflos :s"nn] Psbd} pt;fxhgs pknlaw xfl;n u/]sf pbfx/0f klg gepsf xf]ogg\. P;Pn;L k/liffdf nuftf/ tlg jif{ glnú epsf] s'g} :s"n Pp6f k wfgfwofks km]l/ps} e/df nuftf/ tlg jif{;dd lhnnfsf] pts[i6 :s"n klg x'g ;Sbf]/x]5. s}of} F ;fd'bflos :s"n jif} {klr5] ztk ltzt ljbfyl{nfo{ P;Pn;L pql0f{ u/fpg ;kmn klg eo/x]sf 5g\. cfˆgf 5f]/f5f]/Lsf] k9fodf ;xof]u ug{ g;sg] lg/if/ / ul/a cleefjssf 5f]/f5f]/Lsf] afx'no /x]sf :s"nn] klg P;Pn;Ldf pts[i6 glthf Nofpg ;Sbf /x]5g\. :s"nsf] Joj:yfkg ;d'bfonfo{ x:tfgt/0f gul/ps} cj:yfdf klg :s"nsf] cj:yf ;'wfg{ / 5f]/f5f]/Lsf] k9fok lt cleefjssf]?lr hufpg ;lsfbf] /x]5. lzifs sf] o; cídf k :t't g]kfnsf gf} j6f ;fd'bflos :s"nsf pbfx/0fn] pxl ef}lts k"jf{wf/,

} F cfggb >]i7 ;+v'jf;efsf] c?0ff]bo dfwolds ljbfno. p:t} k[i7e"ld epsf ljbfyl{ / pg} lzifs, pxl kf7\oqmd / pxl k/liff k 0ffnL x'fbf klg :s"nsf] z}lifs cj:yf ;'wfg{ ;lsg] /x]5 egg] s'/f b]vfpsf] 5. bz jif{sf] ;do nufgl u/]sf ljbfyl{nfo{ o'jfj:yfdf k:g nfubf c;kmn x'gaf6 hf]ufpg ;lsg] /x]5. Go"gtd k"jf{wf/ geosg :s"nsf] k9fo /fd f] x'g;sb}g egg] ;a}n] dfg]sf] s'/f xf]. t/ ef}lts ;'ljwf g} ;a}yf]s x}g egg] s'/f boglo cj:yfdf rn]sf :s"nn] klg /fd f] glthf NofPaf6 lnsg5. P;Pn;L k/liff / o;sf] kl/0ffd af/]df cwoog ug{ ;/sf/n] lgo'qm u/]sf] lj1x sf] ;d"xn] rf/ jif{cl3 u/]sf] cwoogn] klg Go"gtd dfq ;'ljwf epsf :s"nn] klg P;Pn;Ldf pqd kl/0ffd Nofpg ;S5g\ egg] b]vfpsf] 5. lziffljb\ s]bf/eqm dfy]dfsf] ;+of]hstjdf ul7t ;f] ;d"xn] :s"nx sf] :ynut cwoog ubf{ s] kfpsf] lyof] eg] P;Pn;Ldf ztk ltzt k wfgfwofksnfo{ h; sf 7df8f} +sf] ultfdftf ljbfnosf ljbfyl{x n] ut jif{sf] P;Pn;L k/liffdf sf7df8f}fsf c ;fd'bflos :s"nsf ljbfyl{nfo{ pl5g]. ToxfFsf ;a}!)^ hgf k/liffyl{n] P;Pn;L kf; u/]. bz hgf ljlzi6, *@ hgf k yd /!@ hgf låtlo >]0fLdf pql0f{ ep. o;cl3 @)^@ ;fnsf] P;Pn;L k/liffdf klg o; :s"nsf ;a} ljbfyl{ pql0f{ epsf lyp. ^ jif{sf] clen]v cg';f/ o; :s"nsf] P;Pn;L pql0f{ ;/b/ *) k ltzt /x]sf] 5. siffsf]7f, v]nd}bfgsf lx;fan] of] :s"n g]kfnsf w]/} :s"n egbf km/s 5}g. tlg j6f ejg / kffr /f]kgl huuf :s"nsf nflu w]/} xf]ogg\. lziff dgqfnon] lbpsf kffr j6f sdko'6/ / Pp6f lk G6/ @)^$ kmfu'g!$ ut] :s"n k'ubf ltgnfo{ sxff /fvg] egg] ;d:of k of]. lsgeg] sdko'6/ sf]7fdf o;cl3 g}!) j6f sdko'6/sf] el8 lyof]. zf}rfno rflxf o; :s"ndf c egbf a9l g} cyf{t\ @% j6f 5g\. o; :s"nsf cleefjssf] cfly{s cj:yf / 5f]/f5f]/Lsf] k9fok ltsf] rf;f]sf lx;fan] o;n] P;Pn;Ldf olt /fd f] kl/0ffd s;/l Nofof] eg]/ cfzro{ dfgg klg ;lsg5. of] :s"ndf clwsf+z ljbfyl{ dhb'/l ug]{ / lghl :s"nsf] z'ns ltg{ g;sg] kl/jf/af6 cfpg] u/]sf 5g\. ul0ft / lj1fg lzifs k blk uf}td eg5g\, ækrrl; k ltzt ljbfyl{ 3/df k9\g kfpfb}gg\.æ To;}n] oxffsf lzifsx n] c w]/} :s"nsf lzifsn] egbf a9l d]xgt ug' {k5{. æxfd f lzifs d]xgtl 5g\ / ljbfyl{sf] k9folt/ Wofg lbg5g\æ, k wfgfwofks ljbfb]jl dxh{g elg5g\, æxfdl sdhf]/ ljbfyl{nfo{ ljz]if Wofg lbg5f} / cleefjs;fu e]63f6 u5f{ F.Æ sdhf]/ ljbfyl{sf nflu :s"nn] ljz]if siffsf] klg Joj:yf u/]sf] 5. ;fg} sf]7fdf epklg k':tsfnodf lgagw ;ª\u x, pkgof;, afn syf ;ª\u x, sljtf ;ª\u x tyf 1fga4{s k':tsx /flvpsf 5g\. of] :s"nn] /fd f] kl/0ffd Nofpg'sf k5fl8 c klg sf/0f 5g\. sf7df8f}+sf lhnnf lziff clwsf/l b'uf{gfy uf}tdsf cg';f/ o; :s"nsf k wfgfwofksn] ;d'bfosf] ;xeflutf h'6fpsl l5g\. lzifsx klg k wfgfwofkssf] Ifdtfsf] tfl/km u5{g\. æpxffn] lzifsnfo{ ;'ljwf klg lbg'x'g5 / sfd nufpg klg ;Sg'x'G5Æ, lzifs uf}td eg5g\. q}dfl;s kdf k/liff ;~rfng ul/g] Joj:yf 5. t/ klg lzifsn] cfjzostf cg';f/ dlxgf / xktfdf klg ;fwf/0f hffr lno/xg5g\. ol ;a} sf/0fn] x'g'k5{, o; :s"ndf 6f9f6f9fsf ljbfyl{ klg cfpf5g\. To;}n], oxff b'o{ xhf/ b'o{ ;o ljbfyl{ k9\5g\. dlxnfsf] g]t[tjdf uha sfd x'g5 egg] s'/f klg o; :s"nn] b]vfpsf] 5. dlxnf k wfgfwofks /x]sf] o; :s"nsf ^) k ltzt lzifs dlxnf 5g\. of] :s"n sf7df8f}fdf ;d'bfonfo{ x:tfgt/0f epsf $) dwo]sf] Ps xf]. k"j{ dgql ;'/]z dnn o;sf] Joj:yfkg ;ldltsf cwoif x'g\. cleefjs e]nfaf6 lgjf{lrt Joj:yfkg ;ldlt glltlgdf{0f ug{], lzifs tyf sd{rf/l lgo'lqm ug{] / ejg lgdf{0f nufotsf sfddf ;lqmo 5. dnn eg5g\, æoxffsf lzifs / ljbfyl{sf alrdf d]nldnfk 5. xfdln] 5nkmn / ;d bf/lsf cfwf/df ;d:ofsf] ;dfwfg vf]hg] u/]sf 5f}F. Joj:yfkg ;ldltn] lzifssf sfddf x:tif]k ub{}g. xfdl ;a} cf cfˆgf] st{jok lt ;r]t 5f}F.Æ lagh' l;6f}nf lzifs r}t @)^$ 29

cfj/0f tl /fhgllt agb epkl5 ;lk Psf] :s"n g jif{b]lv of] :s"nn] ef}lts k"jf{wf/ yk]sf] 5}g. ToxfFsf cof]uoú lzifs x6fp/ of]uoú lzifs NofPsf] 5}g. sdhf]/ ljbfyl{nfo{ :s"naf6 lgsfnf u/]sf] 5}g / c :s"nsf hfgg]ú ljbfyl{ kmsfp/ NofPsf] klg 5}g. ;/sf/af6 yk ;fwg; f]t kfpsf] klg 5}g. cleefjs klg pg} x'g\. :s"ndf km]l/psf] Pp6} s'/f xf] k wfgfwofks. Onfdsf] Pp6f :s"nsf k wfgfwofks s]zj l/hfnnfo{ cjsfz lng] a]nfdf hflu/;lxt fkf a;fof ;g{ dg nfuof]. pgl ;?jf ldnfp/ efg' dflj up. nuftf/!@ lbg;dd pgl :s"n up, kms{]. t/ lzifs / :s"n k zf;gsf] lj/f]wn] ubf{ xflh/ ug{ kfpgg\, sfd ug{ kfpgg\. t]x f}f lbgsf lbg ann xflh/ ug{ kfp. To;kl5 :s"ndf lj:tf/} w]/} s'/f km]l/g yfn]. :s"ndf h] h] sfd x'g'kyof{] Tof] sfd dfq x'g yfnof]. cyf{t\ :s"ndf lgoldt k9fo x'g yfnof]. :s"nn] sdhf]/ ljbfyl{nfo{ ljz]if siffsf] Joj:yf u of], ljbfyl{sf] hffr lgoldt kdf lng / cleefjsnfo{ :s"ndf af]nfp/ ljbfyl{sf] k9fosf af/]df atfpg yfnof]. :s"ndf h] h] sfd x'g'x' Fb}gYof] tl sfd agb ep. o;cl3 :s"ndf Ovfn' bnut /fhgllt x'g] uyof{]. slt;dd eg] lzifs ;Ë7g / lzifs ;+3sf ;b:ox vfhf klg ;Fu} vffb}gy]. Pp6f ;Ë7gsf ;b:o lzifssf z}lifs cj:yf ;'wf/ ug{] k wfgfwofks s]zj l/hfn. 3/df z'esfo{ x' Fbf csf{ ] ;Ë7gsf ;b:o lzifsnfo{ hfg jlh{t lyof]. :s"naf6 jgef]h hfg] rng lyof] t/ b'o{ j6f ;d"xdf. s;}n] /fd f] sfd ug{ vf]hbf c n] To;df d]xgtk"j{s effhf] xfny]. o;f] ug{ ' k/dst{joú 7flgGYof]. of] sfd /f]lsof]. Tolta]nfsf k c s]zj l/hfn ædwo/ft kl5 /ft a9\g] 7fpF x' Fb}g eg] h:t} :s"n lau g] 7fpF affsl lypgæ, ;D G5g\. :s"n ;'wfg{sf nflu l/hfnn] cfkm" k wfgfwofks lgo'qm epsf] klxnf] lbg Joj:yfkg ;ldlt, cleefjs / lzifs;fu Pp6f ljbfyl{ pql0f{ epsf s'g} :s"ndf t lj1fgsf] k of]u k of]uzfnfdf geo{ sfnf]kf6ldf u/fpg] ul/gyof]ù Pp6f sf]7fdf!)) hgf ljbfyl{ sf]lrp/ k9\g'kyof{ ] / Pp6f dfq zf}rfno lyof]. ;fj{hlgs :s"nsf] z}lifs cj:yf ;d'bfo cyf{t\ cleefjs, :yfglo g]t[tj cflbsf] a]jf:tfn] ubf{ vl:spsf] xf] egg] lgisif{ lgsflnpsf] 5, / To;}nfO{ cfwf/ agfp/ :s"n Joj:yfkgsf] lhdd]jf/l ;d'bfonfo{ ;'Dkg] cleofg rnfopsf] 5. t/ lzifs n] u/]sf s]; :68LÚn] Joj:yfkg x:tfgt/0f gep klg cleefjssf] ;xof]u, ;dy{g, va/bf/l / rf;f] a9fpg ;Dej 5 egg] b]vfpsf] 5. :s"nsf] Joj:yfkg ;d'bfonfo{ x:tfgt/0f ug{] af6f] vf]ng lziff P]gdf ;+zf]wg x'g'egbf rf/ jif{cl3 g} fkfsf] efg' dfljn] o;f] ul/;s]sf] lyof]. t/, o;sf] cy{ :s"nsf] Joj:yfkgdf ;d'bfosf] e"ldsf x'g'kb}{g egg] xf]og. :s"n Joj:yfkg / ;~rfngsf] ;Dk"0f{ lhdd]jf/l u x0f ug{ ;d'bfo ttk/ / ;Ifd x'fbf t g} /fd f] kl/0ffd cfpg ;S5. efg' dfljn] b]vfpsf] s'/f s] xf] eg], :s"n ;kfg{ lgod hlqs} alnof] lgot / rfxgf klg x'g'k5{. lzifs n] u/]sf] cwoogsf] lgrf]8 xf] :s"nnfo{ /fd f] agfpg] sfdsf] yfngl :s"naf6} x'g'k5{. o; sfddf k wfgfwofkssf] e"ldsf ;a}egbf dxœjk"0f{ x'g5. P;Pn;L cwoog ;d"xn] s]xl jif{ klxn] u/]sf] cwoogdf klg w]/}n] k wfgfwofksnfo{ ldof] dfg]sf lyp. ldof] cyf{t\, :s"nsf] zlif{ JolQm /fd f] ep c w]/} s'/f cfkm}f 7Ls x'g5g\. /fd f] glthf Nofpg] :s"nsf k wfgfwofks cftd ljzjf;l / s]xl u/f}fú egg] c7f]6 af]s]sfù b[9, ljzjfl;nf, g]t[tj u'0fo'qm / ;fd"lxs efjgf hufpg ;Sg] ldng;f/ :jefjsf lyp ;f] cwoogn] eg]sf] 5. o:tf k wfgfwofksn] t bnlo /fhglltdf r'n'{dd 8'a]sf :s"nnfo{ ;d]t p4f/ ug{ ;Sg] /x]5g\ Û rsn]6sf] nf]e b]vfp/ ljbfyl{nfo{ :s"n 8fSg'kg{ ] kl/l:ylt abn]/ cfˆgf 5f]/f5f]/Lsf] k9fok lt cleefjs ;r]t x'g] cj:yf tof/ kfg{ ;Sg] /x]5g\. cleefjs, Joj:yfkg ;ldlt, ljbfyl{ / k wfgfwofks alrdf ;f}xfb{k"0f{ ;DaGw sfod u/fpfbf /x]5g\. s]xl ug{ ;lsg5 egg] cftdljzjf; gepsf, c sf] ljzjf; klg u'dfpsf, lg/fz, pq/bflotj / cg'zf;g gepsf, v/fa lgot af]s]sf k wfgfwofks kfpsf] :s"nsf] kl/0ffd :jfefljs kd} g/fd f] lg:sg5. w]/} 7fpFdf 30 lzifs r}t @)^$

cg'/f]w u/]. ædlgb/df k:bf h;/l h'qf aflx/} vf]n5f}f, To;} u/l :s"n k:bf /fhglltsf] yf]q] h'qf aflx/} vf]nf}f.æ Tolta]nf ljbfnosf] k7g kf7g Psbd} v:s]sf] lyof]. To;}n], ljbfyl{ ;a}egbf a9l sdhf]/ epsf ljifox lj1fg, ul0ft / cª\u ]hlsf yk siff rnfpg pgn] cleefjs, lzifs / ljbfyl{nfo{ dgfp. ol tlg ljifosf lzifs laxfg a]n'sf ljbfyl{ k9fpg /fhl ep. o:tf yk siffsf nflu Ps ljifosf] dfl;s?=!)) ltg{ cleefjs d~h'/ ep. cltl/qm siff lng] lzifsnfo{ dfl;s?=$ xhf/ lbg :s"n ;Ifd eof]. cltl/qm siff rnfpkl5 x/]s dlxgf ljbfyl{sf] hffr lng / hffrsf] kl/0ffd cleefjsnfo{ ;'gfpg yflnof]. o;af6 sdhf]/ ljbfyl{x n] cfkm" sdhf]/ 5' egg] yfxf kfp / yk d]xgt ug{ yfn]. :s"nn] ljbfyl{nfo{ h'g siffsf ljbfyl{n] sdtldf slt s'/f hfgg'kg{] xf] Tof] hflg;sbf dfq} csf{] siff r9\g kfog5 egg] ;Gb]z lbof]. nfdf] av{] ljbfegbf cufl8 hffr lnp/ To;sf] kl/0ffd ;'gfp/ pglx nfo{ ljbfsf a]nfdf yk d]xgt ug{ cj;/ lbof]. of] lgod!) siffdf k'u]kl5 xf]og tn kffr 5 siffb]lv g} nfu" eof]. :s"nn] x/]s tlg dlxgfdf k/liff lnp/ ljbfyl{sf] cj:yf cleefjsnfo{ ;'gfpg] rng clxn] klg sfod} 5. :s"nsf] k9fo ;'w ]kl5 y'k } cleefjsx lghl :s"ndf k9\g] cfˆgf 5f]/f5f]/LnfO{ o; :s"ndf ;fg{ yfn]sf 5g\. clxn] o; :s"ndf Psxhf/ hgf ljbfyl{ k9\5g\. ltgsf cleefjs cfˆgf 5f]/f5f]/Lsf] k9fok lt a]jf:tf ub{}gg\. k wfgfwofks 6]sgfy lzjfsf]6l eg5g\, æcleefjs pt;fxl ;fn k/liffyl{ pql0f{ pql0f{ k ltzt @)%@ @)%# #& &$! ( #!@ @)%$ @!!* *^ @)%% %@ $# *# @)%^ &# ^% *( @)%& %% #* &( 5g\. cfˆgf 5f]/f5f]/Lsf] k9fosf] af/]df / :s"nsf] cj:yf ;'wfg{ s] ug{ 'k5{ egg] ljifodf rf;f] /fv5g\.æ oxffsf cleefjs slt;dd ;lqmo 5g\ eg] pglx n] ;xof]u h'6fp/ :s"nsf nflu @) j6f sdko'6/ lsg]. clxn] sdko'6/ lziff k9fo x'g] fkfsf yf]/} :s"ndwo] Ps epsf] 5 of]. sdko'6/ lzifssf] tna klg :yfglo ; f]taf6} Joxf]l/Psf] 5. cleefjsx n] :s"nnfo{ ;xof]u ug{ z}lifs ;fdu L Joj:yfkg ;ldlt u7g u/]sf 5g\. o; jif{b]lv Kn; 6'Ú siff ;~rfng ug{ h'6]sf 5g\. ut jflif{s e]nfdf :s"nn] cfˆgf ;an kifx o;/l k :t't u/]sf] lyof] of]uo / cg'ejl lzifs, pt;fxl / rgfvf cleefjs, /fhgllts lvrftfgl d'qm :s"n xftf, ;lqmo Joj:yfkg ;ldlt, ;lqmo lzifs cleefjs ;+3.Ú ttsfnlg k c l/hfn eg5g\, æof] :s"nnfo{ g/fd f] cj:yfaf6 /fd f] cj:yfdf k' ofpsf] h; dnfo{ cfpg] u5{ t/ vf;df rflxf cleefjs, lzifs, Joj:yfkg ;ldlt / lhnnf lziff sfof{no ;a}sf] of]ubfg 5.Æ o:tf] ug{ ;lspsf]df pgl ;Gt'i6 5g\. eg5g\, ætl;jif{] lzifs hljgdf kfpsf] ;a}egbf a9l ;Gt'li6 oxl xf].æ :s"n ;k ]sf]df pgl dfq xf]og :s"n / ufpf ;d]t ;Gt'i6 5. To;}n], k wfgfwofks / lzifs hljgaf6 cjsfz lnpsf] cf7 jif{kl5 klg l/hfn To; :s"n / To; ufpfsf x]8;/ú 5g\ h;nfo{ /fhgllts Oiof{sf sf/0f kms{]/ cfˆg} 7fpFdf hfcf];\ eg]/ z'?df!@ lbg;dd xflh/ ug{ lbopsf] lypg. pd]/n] ubf{ k wfgfwofks pt;flxt gepsf] u'gf;f] ug{ ] ul/psf] 5. t/ skfn km'nb}df pt;fx g36\g] s'/f cwoogn] b]vfpsf] 5. o; k6ssf] cwoogsf nflu 5flgPsf :s"nx nfo{ /fd f] agfpg] ;a} k wfgfwofksn] lgs} nfdf] ;do;dd sfd ul/;s]sf 5g\. t/ k wfgfwofks PSn}n] :s"nsf] cj:yf ;'wfg{ ;Sb}gg\. P;Pn;L cwoog ;d"xn] eg]sf] 5 ljbfyl{sf] glthf /fd f] x'g'df ;a}egbf 7"nf] of]ubfg lzifssf] /xg5 / /fd f lzifs bnut /fhglltdf nfub}gg\. g]kfnsf clwsf+z lzifsx of]uotd hgzlqm dwo]af6 5flgPsf xf]ogg\. t/ of] g]kfnsf] dfq ;d:of klg xf]og. ;+;f/sf clwsf+z b]zdf o:t} x'g] u/]sf] 5. t/ dwod:t/sf] hgzlqmaf6 g} klg lziff If]qdf 7"nf sfd epsf b[i6fgt kfog5g\. dwod vfnsf hgzlqmn] klg OdfGbf/L ;fy sfd u/]sf] v08df g]kfnl :s"nx sf] cj:yf clxn]sf] egbf stf xf] stf ;'w g ;Sg] b]lvg5. k wfgfwofks / lzifs bqlrq ep/ nfu]df :s"ndf lgoldt kdf k9fo x'g5. lzifs dfl;ssf] cwoogdf ;d]l6psf s]xl :s"ndf t /fhgllts p2]zo k"lt{sf nflu ul/g] agbdf klg k9fo rfn' /x]sf] kfog5. c dfq xf]og, cfˆgf dfu k"/f u/fpg lzifssf ;+3 ;Ë7gx n] ug{ ] cfgbf]ngaf6 ;d]t To:tf :s"ndf k9fo gljyf]lnpsf] kfpg' Pp6f ;'vb cfzro{ g} xf]. lgoldt k/liff /fd f :s"nsf] csf{] ljz]iftf xf]. /fd f :s"nsf k wfgfwofks / lzifsn] ljbfyl{sf] lgoldt hffrsf] Joj:yf ldnfpsf] kfog5. jif{sf] cgtodf up/ ljbfyl{nfo{ hfgg'kg{] hlt hflgg;\ú eg]/ km]n u/fpg] jf hah{:tl kf; u/fpg'sf] ; f klxno} ;r]t u/fp/ hfgg] agfpg] rng epsf :s"nn] /fd f ljbfyl{ tof/ u/]sf 5g\. æklxnf] / bf]; f] q}dfl;sdf $) k ltzt cí Nofpg g;sg] ljbfyl{nfo{ To;kl5sf] hffrdf ;xeful u/fpfb}gf} FÆ, lrtjgsf] gf/fo0fl prr dfljsf cª\u ]hl lzifs k"0f{k ;fb bjf8l eg5g\. ;f] :s"nn] clgtd k/liff egbf cufl8 Psk6s df}sf k/liff lng5. siff r9\gsf nflu sdtldf $) k ltzt cí Nofpg} k5{. sdhf]/ ljbfyl{sf nflu sltko :s"nn] g} cltl/qm siffsf] ;d]t Joj:yf ug{ ] u/]sf 5g\. o:tf] Joj:yf ljzjd} :s"n] lziff /fd f] epsf l;ëfk'/ h:tf b]zn] klg ub{ } cfpsf 5g\. w]/}h;f] :s"nn] tnnf] siffsf] k9fodf Wofg lzifs r}t @)^$ 31

cfj/0f ;fd'bflos ljbf ^!!(!% # ^)& $& $)&!! / pq &)^#$@ @!# (# (%& #!@ %(&!@# @%& $!!!!!@!)!!^ &! %** @@% #*& &) %&#!%( @)* #^!))) #%@ $@!!)& @(^#$ ** $ #)( %$!@!!% &$ * #* (!$))!!@# %#& @*& @@(% *@@!$(^#$&!)%@!$)$ ^%( (!^ #$% ^!$ %@# &% @# #@$ &$%!#@ $%&!$& @#@ ^@ (#% ^!%!^& &* &(& @)& $$$ &) #%(^(!(^ @@!^$!!%)@ $&& @*) %@* %@^!@( () $@ @! @@!@ #$ #@ @)!) @!*#!$)&!#!% @*&!$& (#@ ^((!)#% #^) *#^@!# ^($!*( %)% $* @)&(!^%^!!&(!$&!!^$& $&@!&@ $(! #** @)&@ ^*% $%!!%(!!$^% $(% @%# @!(& @@#( *&$ %@)!&!*!%^! ^&^ 5fq k/liffyl{!!&) @%* *!)!)) @)!*!*!@ %$# #)$ @!(*!*)% *$@ $$$ pql0f{ 5fq 5fqf k/liffyl{ pql0f{ 5fqf 32 ; f]tm tyofí k':ts @)^!, k/liff lgogq0f sfof{no, ;fgf]l7dl, eqmk'/. @)^! ;fnkl5 o:tf] k':ts k sflzt epsf] 5}g. lzifs r}t @)^$

fnoaf6 P;Pn;L k/liffdf ;xeful L0f{ ljbfyl{ ;ª\Vof @)^! @(*@ #!@# @)$%!*$@ **$ %(*!!!# ^#% #@!! *%& %^)!)#! %%@!)&$ (%& #@#!#$!%^^!!^) *#^ $!^!*@ (#!$# $^!%^! ^ $@& @)#%!&@%!$*@!)#!!@(%!##^!)%% %*# @&* @%( ^)# (@!@^! &!) (*@ $!!!@@! %@&!)*) @&(!^)$ **@ $$%!%$!*(@ (*@ ##*!)*!&$!!@*^!*@(!^#& (!% $%%!)^*!)** %^% #)! %!$!#)!!&# (@! @%%!@%!*)@ ($! @&* &$!!(&% ()( $&@ %(( @@*!!@@ *%^ #^% @)^!!&) %) @)# @)^^ (*% *(* @#)!$$ @@*!#*% $**!!* #(& &*!#&(!@$) $&( @(^ *@ @$!^!(&#!%^! @)#!%#% %#$!($!)& ^$(!^$ %@% *(!!*$!)$$ @*^!($ @&%$ ^!& (#& (#) **$ @&$!%^ @^** #$# #^*$ ()) **& #%# #)# ##*( $#@ ^)!!*$ %)* &&!)!&!)$$ #!* @@# $!!&!^@)!!^@ #&@$ $)% (!!!#^^ #$! lzifs r}t @)^$ 33

cfj/0f blks cf]nl ;'b"/klzrdsf] zfg u Psf] ;fn a fª, ef]k'/l:yt ;TojfbL prr dfljsf!)$ hgf ljbfyl{n] P;Pn;L k/liff lbpsf]df *@ hgf kf; up. P;Pn;L k/liffdf lhnnfd} /fd f] glthf NofPsf] eg]/ lziff ljefun] ;f] :s"nnfo{?=$ nfvsf] /fli6«o lziff k'/:sf/ lbof]. cl3nnf] jif{ klg o; :s"nn] ;f] k'/:sf/ kfpsf] lyof]. @)^) ;fndf P;Pn;Lsf] glthf /fd f] NofPsf] eg]/ lhnnf ljsf; ;ldltn]?=% nfv lbpsf] lyof]. of] :s"nsf ^ j6f ejgdf!) sf]7f zf}rfno 5g\. b'o{ j6f v]nd}bfg /fd f] cj:yfdf 5g\. k of]uzfnf 5. k':tsfnodf rflxf k':ts w]/} 5}gg\. k fom lzifsx tflnd k fkt 5g\. pglx c :s"nsf lzifs egbf a9l k9fpf5g\ xktfdf #@ lkl/o8. pglx ;dodf sf];{ ;S5g\. k of]uftds siff rnfpf5g\. ljbfyl{nfo{ dfof u/]/ l;sfpf5g\. oxffsf ljbfyl{x lzifs;fu v'n]/ s'/f ug{ ;S5g\. ;/sf/l cg'bfg / ljbfyl{af6 p7\g] z'ns afx]s o; :s"nn] 3/hUufsf] ef8faf6 klg cfdbfgl u5{. cleefjsn] klg :s"nnfo{ cfly{s ;xof]u u/]sf 5g\. :s"nsf ptkfbg k fwofkg, /fhgllts, lghfdtl k zf;g, s"6gllt, lrlst;f cflb If]qdf b]z ljb]zdf 5fPsf 5g\. g]kfndf :s"n sd epsf a]nfdf ef/tlo lzifs /fdbq cj:ylaf6 u'?s'nsf] h:tf] s8f cg'zf;gdf lziff kfpsf] :d/0f u5{g\, k"j{ /fhodgql ;'/]z dnn. cfkm" k9]sf] :s"nn] hufpsf] lziffk ltsf] dfofn] ubf{ xfn pgl sf7df8f} Fsf] ultfdftf prr dfljsf Joj:yfkg ;ldltsf cwoif 5g\. of] :s"n /fhf hok[yjlaxfb'/ l;+xsf] ;lqmotfdf Ps;o jif{cl3 sf7df8f}fsf] gs;fn b/af/df v'n]sf] lyof].!((& b]lv of] :s"n a fªl /fhfsf] k'/fgf] b/af/ r}gk'/df ;~rfng epsf] xf]. blks cf]nl lbfb}gg\ / Ps}rf]l6 P;Pn;L k/liff lbg] a]nfdf dfq} ljbfyl{sf] k9fok lt hfu?s x'g yfn5g\. tnnf] siffdf hfgg'kg{ ] s'/f ghflgsg siff r9\b} upsf ljbfyl{nfo{ hlt d]xgt u/fp klg ;kmn agfpg ufx f] k5{. t/ /fd f :s"nn] o; ljifodf tnnf] siffb]lv g} ;f]rg] u/]sf] kfog5. æxfdln] P;Pn;L cfpg] a]nfdf dfq xf]og z'?b]lv g} ljbfyl{sf] k9fodf Wofg lbpsf 5f} FÆ, sf7df8f}fsf] ultfdftf dfljsf Joj:yfkg ;ldltsf cwoif ;'/]z dnn eg5g\. ;+v'jf;efsf] c?0ff]bo dfljdf ^ siffb]lv dfq k9fo x'g5. To;}n] j/k/sf k fylds :s"n kf; u/]sf ljbfyl{nfo{ ^ siffdf egf{ lng'cl3 k j]z k/liff lng] rng 5. o:tf] k/liff lng'sf] p2]zo sdhf]/ ljbfyl{sf] k9fo 5'6fpg' xf]ogù a? p;nfo{ yk d]xgt ug{'k5{ eg]/ atfpg' xf]. To;}n] ToxfF Psk6s km]n epsf ljbfyl{sf nflu bf]xf] ofp/ k/liff lnog5. o:tf] rngn] ubf{ j/k/sf k fylds :s"nx nfo{ klg k9fo ;'wfg{ afwo kf/]sf] 5. /fd f :s"nn] k9fodf dfq xf]og zf/ll/s tyf dfgl;s Ifdtf sd epsf ljbfyl{x sf nflu ;d]t k9\g] jftfj/0f ldnfpg]tkm{ klg Wofg lbpsf 5g\. lrtjgsf] gf/fo0fl prr dfljn] ;':tdgl:yltsf nflu ljz]if siff / g]qxlgx sf nflu ;dflxt lziffú sfo{qmd rnfpsf] 5. pglx sf nflu 5fqfaf;sf] Joj:yf klg 5. Ko"7fg vnëfsf] dx]gb dfljdf g]qxlgx nfo{ ;lhnf] x'g] vfnsf] zf}rfnosf] Joj:yf ul/psf] 5. ;du df egg'kbf{, g]kfnsf] :s"n lziffsf] :t/ cyjf P;Pn;L k/liffsf] kl/0ffdnfo{ jfl~5t tx;dd psf:g w]/} 7"nf] cfly{s ef}lts nufgl of qmflgtsf/l lziff glltú g} klv{/xg' cfjzos 5}g. vffrf] 5 d u5'{ú eg]/ cl3;g{] b[9lgzrol JolQmsf]. Tof] JolQm Pp6f x]8dfi6/, lhnnf lziff clwsf/l, ljbfno lg/lifs, :yfglo ;dfh;]jl, ljj]szln g]tf, Joj:yfkg ;ldltsf] cwoif jf s'g} lzifs of s]xl lzifsx sf] ;d"xdwo] hf] sf]xl klg x'g;s5. ;/sf/lú jf ;fd'bflos g} /x]/ klg pts[i6 kl/0ffd;lxt /fd f] :s"nsf] sf]l6df k/]sf :s"nx logldwo] kg{] s'g} JolQm jf ;d"xs} k of;sf k ltkmn x'g\. oyfy{df Pp6f dflg;sf] Odfg / hffu/ g} Pp6f :s"nsf] b'/j:yf sfofkn6 u/fpg kof{kt /x]5 egg] cg'ej tnsf s]xl b[i6fgtn] u/fpf5g\. 34 lzifs r}t @)^$

lagf k/liff k j]z 5}g cfggb >]i7 n uftf/ tlg jif{;dd c?0ff]bo dfljsf s'g} klg ljbfyl{ P;Pn;Ldf pql0f{ epgg\. lhnnf lziff sfof{non] :s"nnfo{ gl;xt lbof]. To;kl5 ;f] :s"nnfo{ cfˆgf] cj:yf ;'wfg{ s/ nfuof]. @)%* ;fndf cfwf ljbfyl{n] P;Pn;L kf; u/]. @)^# ;fndf #^ hgfn] hffr lbpsf]df cf+lzs k/liff ;d]t u/]/ ;a}n] kf; u/]. ;+v'jf;efsf] ;b/d'sfd vffbaf/lb]lv ^ lbg k}bn lxf8]/ dfq k'lug] r]k'jf, ln+udsf] ;f] :s"n clxn] b'u{d ufpfsf] gd'gf ag]sf] 5. c :s"nsf ljbfyl{ ;d]t oxff cfpg yfn]sf 5g\. of] jif{ dfq x]bfª\gfsf] lxdfno dflj k9\b} u/]sf rf/ hgf / ;b/d'sfd vffbaf/ldf k9]sf kffr hgf ljbfyl{ o; :s"ndf cfp. vffbaf/l 5f]8]/ cfpsf lsdfyfª\sfsf ljbfyl{ jfª5] ef]6] eg5g\, æ/fd f] k9fo gepsf] ep oxff cfpg] lyogf.æ o; :s"ndf siff ^ b]lv dfq k9fo z'? x'g5. ljbfyl{ egf{ lng'cl3 k j]z k/liff lnog5. o;nfo{ k rlnt lgod ljk/lt eof] eg]/ w]/}n] lj/f]w klg u/]. lhnnf lziff sfof{non] k wfgfwofks;fu :ki6ls/0f dfuof] t/ k wfgfwofks lsª\;g nfdf cfˆgf] lg0f{odf cl8u /x] / k j]z k/liffdf ;kmn gx'g]nfo{ kmsf{olbp. nfdfsf] of] sbdn] k9fpfb} gk9fosg kffr siff kf; u/fpg] j/k/sf :s"ndfly k9fo ;'wfg{] bafa kg{ yfnof]. o;}sf] k efjn] ubf{ r]k'jfsf] zflgt k fljn] klg ljbfno Joj:yfkgnfO{ r':t kf/]sf] 5. ;f] :s"nsf k wfgfwofks 6f;L z]kf{ eg5g\, æotflt/ :s"n epsf] ufpfsf lzifs 3/s} sfddf tnnlg, 6f9fsf] lzifs 3/ upkl5 kmls{g l9nf] ug]{ rng lyof]. xfdln] l9nf] cfpg] lzifs lzlifsfsf] hlt l9nf] cfpf5, 306fsf] lx;fan] tna s6fp/ :s"nsf] sf]ifdf /fvg yfnof} F. o;f] ubf{ ;fx } h?/l sfd k/]sf a]nf afx]s c a]nf lzifsx :s"n 5f8\b}gg\.Æ c?0ff]bo dfljsf ;ftdwo] kffr hgf lzifs fkf, lj/f6gu/, ef]hk'/ / wg'iffaf6 cfpsf 5g\. kffr}hgf lzifs Pp6} sf]7fdf a:5g\. laxfg / ck/fgx cf7, gf} / bz siffsf sdhf]/ ljbfyl{sf nflu ljz]if siff / lbpf;f] lgoldt siffdf k9fpf5g\. a]n'sf cwoog u5{g\, ef]lnkn6sf nflu tof/l u5{g\, ljbfyl{sf] sfkl hffr5g\. :s"n / k9fo afx]s c WofpGg gepsf oxffsf lzifsnfo{ k wfgfwofksn] c vfnsf ;'ljwf lbpsf 5g\. 6f9fsf lzifsn] bz}f ljbfdf 3/ upkl5 ltxf/ ;s]/ dfq cfp x'g5. df3sf] klxnf] xktf jflif{s k/liff ;lspkl5 j}zfvdf dfq :s"n kmls{p x'g5. :s"ndf bnlo lvrftfgl 5}g. ælzifs ;Ë7gn] cfxjfg u/]sf] x8\tfn / lj/f]w sfo{qmdsf a]nf klg xfdln] lg/gt/ k9fof} +Æ, lzifs uf]kfn e /fo{ eg5g\. ædfcf]jfbl, c ;+3 ;Ë7g jf cfˆg} lzifs ;Ë7gn] bafa lbfbf klg oxff :s"n agb x'fb}gæ, k wfgfwofks nfdf uj{ u5{g\. c w]/} 7fpFdf :s"n v'n5, xflh/ x'g5 clg 5' L x'g5. oxff :s"n v'ng' eg]sf] k9fo x'g' xf]. dlxgfsf]?=%) z'ns ltg{' k/]kl5 cleefjsn] klg cfˆgf 5f]/f5f]/Ln] k9]sf 5g\ ls 5}gg\ eg]/ rf;f] lbg yfn]sf 5g\. cltl/qm lqmofsnfkdf klg of] :s"n cufl8 g} 5. ;ËLt, jfbljjfb, xflh/lhjfkm, v]ns'b oxffsf lgoldt ljz]iftf ag]sf 5g\. oxff k9]/ upsf ljbfyl{n] ;b/d'sfd vffbaf/ldf vf]n]sf] ef]l6of o'y Snan] ;+v'jf;efdf /fd f] gfd sdfpsf] 5. :s"nsf] ^ sf]7] 3/ etsg nfu]sf] 5. rkl{ eggsf nflu dfq} 5. 6f9f6f9fsf ljbfyl{ k9\g cfpf5g\. pglx a:g] 7fpF 5}g. ul/a ufpfsf] :s"n x'gfn] oxff k9\g] ljbfyl{x ul/a 5g\. w]/} ljbfyl{n] ;fx'sf] cn}frl af]sg'k5{. c sfdn] ubf{ Tolt Wofg lbp/ k9\g ;Sb}gg\. t/ klg lzifs, ljbfyl{ / cleefjssf] ;fd'lxs d]xgtn] ubf{ cfpsf] kl/0ffdaf6 pglx nfo{ yk sfd ug{] k ]/0ff ldn]sf] 5. æ:s"nnfo{ /fd f] prr dflj agfp/ / 5fqfaf;sf] Joj:yf u/]/ dfq l/6fo8{ x'g5'æ, k wfgfwofks lsª\;g nfdf eg5g\. cfggb >]i7 lzifs r}t @)^$ 35

F cfj/0f ;'v] {tsf] gd'gf ;' v{]t, /fd3f6sf] lzv/ dfwolds ljbfno ufpfdf 5. k':tsfno ejg 5, t/ k':ts 5}gg\. w]/} cleefjs lg/if/ 5g\. ul/a 5g\. sfdsf nflu ef/t hfg5g\. dfwolds txdf ^ hgfsf] b/agbl ep klg b'o{hgf dfq lzifs 5g\. :s"n sdkfpg8 af/a]/ ul/psf] 5}g. k9fo eo/x]sf a]nf dflg; cfpg] hfg] ul//x]sf 5g\. x]bf{ :s"nsf] glthf /fd f] gx'g'kg{] xf]. t/ klg o; :s"nsf] k9fo t'ngftds kdf /fd f] 5. @)^! ;fnsf] P;Pn;L k/liffdf of] :s"n dwoklzrdf~rn ljsf; If]qsf] bf]; f] eof].? $ nfvsf] k'/:sf/ kfof]. To;sf] kl5nnf] jif{ dwoklzrdsf] klxnf] eof]. lhnnf :t/lo v]ns'b k ltof]lutfdf ;w}+h;f] k yd x'fb} cfpsf] 5. k lts"n cj:yf x'fbfx'fb} klg o; :s"nn] /fd f] ug{'sf k5fl8 s]xl vf; sf/0fx 5g\. cgoq x'g] u/]sf agbsf a]nfdf klg oxff k9fo x'g5. bz} ltxf/ / av{] ljbfdf ljz]if siff rnfog5. k To]s xktf hffr x'g5. k9fpg] a]nfdf AofVofg egbf k of]uftds ljlwdf hf]8 lbog5. lzifsx cfˆgf] siff 5}g / csf{] lzifssf] siff vfnl 5 eg] k9fpg hfg5g\. yk siff lnpafkt yk kfl/>lds kfpf5g\. k fom ;a} lzifs tflndk fkt 5g\. lgoldt kdf :s"n cfpf5g\. lzifs, ljbfyl{ / cleefjsalr dgd'6fj 5}g. :s"n Joj:yfkg ;ldltsf] u7gdf /fhgllts ugw kfofb}g. Joj:yfkg ;ldltsf] a}7s lgoldt a:5. cfjzos k/] :s"nsf nflu k};f p7fpf5. hg>dbfg rflxp Joj:yfkg ;ldltn] Tof] klg h'6fpf5. cleefjs e]nf ep/ s;n] slt rgbf lbg] ;f] s'/fsf] jrg lbg5g\. o; uflj;sf ;a} j8fsf ljbfyl{ laxfg :s"n cfp/ a]n'sf 3/ kms{g ;S5g\. To;n] ubf{ k"/f ufpfsf] ;xof]u lng ;lhnf] epsf] 5. ljbfyl{x lgoldt kdf :s"n cfpf5g\. u[xsfo{ u5{g\. nugzln / cg'zfl;t 5g\. :s"nsf ul/a ljbfyl{nfo{ ;'v{]t l:yt u}/;/sf/l ;+:yfn] lhg;l / gub ;xof]u u/]sf 5g\. lhnnf ljsf; ;ldlt / ufpf ljsf; ;ldltn] klg ;xof]u h'6fpfb} cfpsf 5g\. :s"n kl/;/df kmn]sf] cffk / 3fF; a]r]/ :s"nn] a;{]lg 08}?=%) xhf/ cfdbfgl ug{ ] u5{. ol ;a} sf/0fn] ubf{ c ufpfaf6 klg ljbfyl{ o; :s"ndf cfpg] u/]sf 5g\. klxn]sf ;kmntfsf sf/0fn] ubf{ of] :s"nn] cfufdl z}lifs ;qb]lv prr dflj rnfpg] of]hgf agfpsf] 5. k sfz kgt k'/:sf/} k'/:sf/ Ko' 7fgsf #! j6f dfwolds :s"ndwo]df /fd f] ulgg5 vnëfsf] dx]gb prr dflj. o;n] kfpsf k'/:sf/x sf] ;"rl nfdf] 5 @)^) ;fnsf] P;Pn;L k/liffdf dwoklzrdsf] ;a}egbf /fd f] ep/ kfpsf] jl/]gb If]qLo l;n8 clg lziff dgqfnoaf6 k fkt k'/:sf/, @)^$ ;fndf prr dflj lziff kl/ifbaf6 pts[i6 k'/:sf/. k9fo / cltl/qm lqmofsnfkafkt kfpsf k'/:sf/sf] ;ª\Vof ^@ k'u]sf] 5. @)^) ;fndf o; :s"nsf (& k ltzt / @)%( ;fndf (@ k ltzt ljbfyl{n] P;Pn;L kf; u/]sf lyp. ;ftj6f :s"n ejg 5g\. Pp6f ejg b[li6ljxlg ; f]t siffsf nflu 5'6\ofOPsf] 5. lj1fg k of]uzfnf 5. k':tsfnodf *)) egbf a9l k':ts 5g\. zf}rfno, vfg]kfgl, v]n d}bfgsf b[li6n] klg :s"n /fd f] cj:yfdf 5. Joj:yfkg ;ldltsf cwoif lzj/fh >]i7sf cg';f/ :s"nn] yk siffsf]7f, zf}rfno / goff 5fqfaf; agfpg nfu]sf] 5. ;a} :s"ndf x'g] u/]sf q}dfl;s, cw{jflif{s / jflif{s k/liffsf cltl/qm ljifo lzifsn] xkt}lkr5] hffr lng] u/]sf 5g\. x/]s dlxgf :s"nn] k/liff lng] u5{. k9fpg / hffr lng lzifsn] hffu/ rnfpf5g\. :s"nn] klg lzifsnfo{ ;s];ddsf] ;'ljwf lbpsf] 5. lghl ; f]tsf lzifsn] klg ;/sf/l b/agblsf lzifs;/x tna kfpf5g\. Joj:yfkg ;ldlt, cleefjs / k"j{ ljbfyl{x ;Fu :s"nn] af/daf/ 5nkmn ug{ ] u5{. cltl/qm lqmofsnfksf nflu :s"ndf cf7 j6f ;ldlt 5g\. x/]s xktf Pp6f g Pp6f cltl/qm lqmofsnfk x'g5ù h;df b[li6ljxlg klg ;xeful x'g] u5{g\. :s"nsf nflu ;xof]u h'6fpg], :s"n kl/jf/nfo{ cg'zfl;t agfpg], cleefjs / Joj:yfkg ;ldltsf] ;xeflutf clej[l4 ug]{ h:tf sfddf k wfgfwofksn] a9l ;do lbg5g\. ljdnf kf08] 36 lzifs r}t @)^$

P] Zjo{ ljbf lgs]tgaf6 kf]xf]/ ;fn!$* hgf ljbfyl{n] P;Pn;L lbpsf]df!$& hgf kf; ep. tldwo]!# hgf ljlzi6 >]0fLdf pql0f{ epsf lyp. g]kfndf ;fdfgotof bf]; f] >]0fLdf kf; x'g] ljbfyl{sf] dfqf a9l x'g] u/]sf] 5. t/ o; :s"ndf To:tf] 5}g. @( hgfn] bf]; f] >]0fLdf kf; ubf{!)% hgf k yd >]0fLdf cfpsf lyp. @)^@ ;fndf!% hgf bf]; f] >]0fLdf kf; x'fbf!)$ hgf k yd >]0fLdf pql0f{ epsf lyp. ljlzi6 #* j6f t zf}rfno Û k sfz zfx >]0fLdf kf; ug{ ]!! hgf lyp. wgu9l, s}nfnlsf] of] :s"n ;'b"/ klzrdsf cf};t :s"negbf cufl8 5. k/liff lgogq0f sfof{non] u/]sf] d"nofíg -o:tf] d"nofíg :s"nsf s'n k/liffyl{, ljlzi6, k yd, låtlo / t[tlo >]0fLdf pql0f{ k/liffyl{ ;ª\Vof, s'n cg'ql0f{ k/liffyl{ ;ª\Vof, s'n pql0f{ ljbfyl{ ;ª\Vof / /fli6«o cf};tnfo{ cfwf/ dfg]/ ul/g5_ cg';f/ @)^! ;fnsf] P;Pn;L k/liffdf ;'b"/ klzrdf~rnsf] cf};t #* cí /x]sf]df P]Zjo{ ljbf lgs]tgsf] %# cí /x]sf] lyof]. o;n] @)^! ;Dddf nuftf/ gf} jif{;dd If]qLo lziff lzn8 xft kf/]sf] lyof]. To;kl5 t gx' Fsf] ;TojtL prr dfljaf6 @)^# sf] P;Pn;L k/liff lbg] (( hgf ;a} kf; ep. ^ hgf ljlzi6 >]0fLdf cfp. k yd >]0fLdf kf; ug{ ] ^! hgf lyp. t]; f] >]0fLdf sf]xl klg kg{' k/]g. @)^@ ;fndf!!$ hgfn] k/liff lbpsf]df!)# hgf kf; epsf lyp. æ:s"nsf] jftfj/0f, ljbfyl{sf] cff6, cleefjs / Joj:yfkgsf] ;xof]un] ubf{ k/liffsf] glthf /fd f] epsf] xf],æ cª\u ]hl ljifo ;DaGwL k9fo x]g{] clgn >]i7 eg5g\. of] :s"ndf cf7 siff;dd Ps ;]S;gdf cª\u ]hl dfwoddf k9fo x'g5 h'g qmdzm cufl8 prr dflj;dd k' ofpg] nio 5. æcgoq agb epsf a]nfdf klg oxff k9fo x'g5. ljbf sd 5g\. zx/l jftfj/0f 5. lzifs nugzln 5g\Æ, lzifs xf]dgfy vgfn eg5g\. vgfn k flj b/agblsf lzifs x'g\ t/ prr dflj;dd} k9fpf5g\ yk ;'ljwf glnosg. æd]/f] k]zf xf]. h'g siffnfo{ ep klg k9fpg kfpfbf v'zl nfu5.æ @)^# sf] lzn8 klg lhtof]. ef}lts k"jf{wf/df klg of] :s"n caan bhf{sf] 5. bz j6f ejgdf &) j6f siff sf]7f 5g\. tlgsf]7] k of]uzfnf ejg 5. sdko'6/ k of]uzfnf, k':tsfno cflbsf] Joj:yf 5. zf}rfno dfq} #* j6f 5g\. x/]s xktf x/]s ljifodf lzifsn] cled'vls/0f tflnd kfpf5g\. pglx siffdf nugzln ep/ k9fpf5g\. ;/sf/l :s"ndf x'g] afx]s x/]s dlxgf ljbfyl{sf] yk hffr lng5g\. gu/kflnsf, / lhnnf lziff sfof{nosf k ltlglw, dlxnf, rgbfbftf cleefjs / lzifs ;b:o /x]sf] Joj:yfkg ;ldltsf] a}7s x/]s dlxgf a:5. cfˆgf 5f]/f5f]/Lsf] k9fo a' g cleefjs lgoldt kdf :s"n cfpf5g\. /fd f] cleefjsnfo{ klg k'/:sf/ lbg] Joj:yf 5. @)## ;fndf cf7 hgf ljbfyl{af6 z'? epsf] of] :s"ndf clxn]!^%) ljbfyl{ 5g\.!@ siff ;Ddsf] k9fo x'g5. jflif{s cfdbfgl 8]9 s/f]8 hlt 5. k sfz zfx ;lqmo Joj:yfkg ;ldlt km"6an, xflh/lhjfkm, nf]sult / nf]s g[to, nf]sbf]xf]/l ult k ltof]lutf eo/xg5g\. jif{df kffr k6s ljbfyl{sf] hffr x'g5. a]nfa]nfdf lnog] Snf; 6]i6 5' } 5. Joj:yfkg ;ldlt ;lqmo 5. ;ldltsf ;b:ox n] k To]s xktf kfnf] u/]/ :s"n lg/lif0f u5{g\. 58\s] hffrdf cfkm"n] b]v]sf s'/f ;Gtf]if u'nd]nl /lhi6/df n]v5g\. o:tf ljifodf cleefjs e]nfdf 5nkmn u5{g\. dxœjk"0f{ s'/fsf] lg0f{o ug{sf] nflu cleefjsx sf] e]nf af]nfog5. Joj:yfkg ;ldltsf cwoif /fdgfy e /fo{ eg5g\, æd c :s"ndf x'fbf Joj:yfkgn] eg]sf s'/f lzifsn] dfgb}gy]. t/ oxff Joj:yfkgn] u/]sf] lg0f{o lzifsn] dfg5g\, lzifsn] eg]sf] ljbfyl{n].æ pgl o; :s"nsf klxn]sf lzifs klg x'g\. cª\u ]hl dfwoddf klg k9fpg yfn]kl5 / :s"nn] If]qLo k'/:sf/ kfpkl5 oxff ljbfyl{sf] rfk a9]sf] 5. æ:s"nn] y]ug g;sg] epkl5 kmsf{pg' k/]sf] 5Æ, lzifs lgd{nf vgfn elg5g\. j;gtl af:tf]nf lzifs r}t @)^$ 37

cfj/0f lr pql0f{ k ltztm z"goaf6 (( lrtjg lhnnfsf] ;a}egbf /fd f] ;fj{hlgs :s"n gf/fo0fl prr dflj xf]æ, lhnnf lziff clwsf/l uf]kfns[i0f kf}8]n cfhsn ;a};fu o;} egg] u5{g\. o;sf] cfwf/ xf] ut ;fnsf] P;Pn;L k/liffsf] glthf. of] :s"nn] o; jif{ ;]G8ck 6]i6df klg /fd f] glthf NofPsf] 5. lhnnf lziff sfof{non] lhnnfsf pts[i6 :s"nnfo{ lbg]?=@ nfvsf] k'/:sf/ o; :s"nn] kf]xf]/ / k/f/ u/l nuftf/ b'o{ k6s kfpsf] 5. æcfpg] ;fnsf] k'/:sf/ klg xfdln] g} kfpf5f}fæ, k wfgfwofks c?0f s'df/ -tl:a/_ eg5g\. o; jif{sf] ;]G8ck 6]i6df o; :s"nsf!%* hgf k/liffyl{dwo]!%& hgf kf; epsf 5g\. e/tk'/sf] gf/fo0fl dfljsf] P;Pn;L k/liffsf] glthf /fli6«o :t/egbf w]/} dfly 5. @)^@ ;fndf b]ze/sf ljbfyl{dwo] $^ k ltztn] P;Pn;L kf; u/]sf]df gf/fo0fl dfljsf (^ k ltzt ljbfyl{ kf; epsf lyp. @)^# df rflxf (( k ltzt ljbfyl{ kf; ep. of] :s"nsf goff / k'/fgf] u/l kffr j6f ejgdf $$ j6f sf]7f 5g\. ;fosn :6\of08, v]n d}bfg, au} Frf / k':tsfno 5. zf}rfnoaf6 #% 3gld6/sf] jfof]uoff; KnfG6 ;~rfng epsf] 5. o;af6 lg:s]sf] UofF;n] 5fqfaf;df a:g] g]qxlg ljbfyl{sf nflu vfgf kfs5. #) jif{b]lv ;f]xl :s"ndf k9fpfb} cfpsf k wfgfwofks c?0f s'df/ eg5g\, æ@)#* ;fndf Ps hgf klg ljbfyl{ pql0f{ gepkl5 o; :s"nsf] k9fo ;'wfg{ ljlegg pkfo yfn]sf] xf], ;a}sf] k of;n] :s"nsf] cj:yf /fd f] epsf] xf].æ knknsf] va/ lxdfnva/ tfhf ;dfrf/ l/kf]6{ { cgtjf{tf{ l6kk0fl lhnnf lziff clwsf/l kf}8]nsf cg';f/ cg'ejl lzifs, ;fd"lxs efjgf / k/liff k 0ffnLn] ubf{ o; :s"nsf] glthf /fd f] epsf] xf]. o; :s"nn] Go"gtd Ifdtf gepsf ljbfyl{nfo{ zfgtf clwsf/l df}sf lbg5 t/ k/liffdf pql0f{ geo{ siff r9fpfb}g. lzifsx sf cg';f/ s'zn k zf;sdf x'g'kg]{ u'0f k wfgfwofksdf epsfn] :s"nsf] u'0f:t/ a9]sf] xf]. of] :s"nn] ;/sf/l kf7\oqmd afx]s ul0ft / cª\u ]hldf yk siff rnfpsf] 5. o;sf nflu ljbfyl{n] yk z'ns ltg' {k5{. xflh/lhjfkm, lxhh] k ltof]lutf, lj1fg k bz{gl, kfs lziff, nf]sult k ltof]lutf h:tf cltl/qm lqmofsnfk ;~rfng ub}{ cfpsf] 5. lghl ; f]tsf lzifs lgo'qm ubf{ v'nf k lt:kwf{ u/fog5. o;/l lgo'qm lzifsn] ;/sf/l cg'bfgsf lzifs;/x ;'ljwf kfpf5g\. ljifout lzifsnfo{ k f]t;fxg / eqfsf] Joj:yf ul/psf] 5. oxffsf cleefjs klg ;lqmo 5g\. cfˆgf 5f]/f5f]/Lsf] nawfí kq lng pglx :s"n cfpf5g\. 5f]/f5f]/Lsf] k9fosf af/]df ;f]wk'5 u5{g\. lbge/ sfd ug]{ dflg;x n] /flt k9\g kfpg eg]/ @)@) ;fndf of] :s"n vf]lnpsf] xf]. olta]nf ;/sf/l sd{rf/ln] :s"ndf k9fpg] uy]{. Tolta]nf o;sf] gfd g} /flq xfo{:s"nú lyof]. of] :s"nsf] Ps lsnf]ld6/ j/k/!! j6f lghl / ;fd'bflos :s"n 5g\. t/ oxff rf/ lsnf]ld6/ k/sf ljbfyl{x k9\g cfpf5g\. k c c?0fs'df/ eg5g\, æ:s"ndf kg]{ rfk 36fpg k j]z k/liffdf s8f k Zg ;f]wg] u/]sf 5f}F.Æ zfgtf clwsf/l www.himalkhabar.com 38 lzifs r}t @)^$

cgtjf{tf{ dft[efiffdf k fylds lziff h?/l 5, ;Dej klg 5 k f= 8f= of]u]gb k ;fb ofbj k d'v, efiff lj1fg ljefu, lq=lj=lj= afnaflnsfnfo{ dft[efiffdf lziff lbog'k5{ egg] dfgotfk lt ca Tolt ljdlt b]lvfb}g. t/ Tof] cfjzos lsg k of] < of] k fylds lziffsf] ;Gbe{df xf]. siff % ;Ddsf lziff dft[efiffsf] dfwodaf6 g} lng' lbg'k5{. To;kl5 afnaflnsfnfo{ ;Dks{ efiff l;sfpg yfng'k5{. dfwolds txdf k'u]kl5 rflxf ljzjjofkl ;Dk ]if0f / lj1fg k ljlwsf] 1fgf]kfh{gsf] nflu cª\u ]hl efiff l;sfpg} k5{. g]kfnsf] ;Gbe{df sdtldf tlg efiff l;sg}k5{. ha afnaflnsf :s"n hfg5g\, To;a]nf pglx nfo{ cfˆgf] dft[efiff dfq yfxf x'g5. dft[efiff;fu} pglx n] cfˆgf] kl/jf/ / ;d'bfosf] /xg;xg, /Lltl/jfh, ;+:s[lt cflbsf af/]df klg Ps:t/sf] hfgsf/l k fkt u/]sf x'g5g\. clxn] ha pglx :s"n hfg5g\, ToxfF w]/}h;f]df g]kfnl / lghl :s"ndf cª\u ]hldf k9\g'k5{. cfˆgf] efiffd} /fd f];fu ;~rf/ / ;+jfb ug] { cj:yf gagb} pglx n] ckl/lrt efiffdf k9\g'k5{. k fom ;a}h;f] :s"ndf g]kfnl dfwoddf k9fo x'g5. d}lynl dft[efifl afnaflnsfn] g]kfnl s;/l a' g ;S5g\ < of] k ;Ëdf, lziff dgqfnosf pk;lrj njb]j cj:yln] cfˆgf] ljbfjfl/lw zf]wkqdf o;};fu ;DalGwt Pp6f dfld{s s]; -36gf_ /fvg'epsf] 5. Pp6f siffdf s]xl ljbfyl{ u}/ g]kfnlefifl lyp. siffdf k9fo eo/xfbf g]kfnl dft[efifl ljbfyl{x ;lqmotfsf ;fy efu lno/x]sf lyp, /dfo/x]sf lyp eg] csf] { dft[efifl s]xl ljbfyl{x rflxf s'gfdf f]qmfp/ r'krfk a;]sf lyp. o;sf] ;f] f] cy{ xf], tl afnaflnsfn] s]xl klg l;sg ;s]gg\ / ToxfF l;sg] jftfj/0f klg lypg. of] ;fwf/0f cj:yf x}g. o; lsl;dsf] sxfnlnfubf] cj:yf cfh b]ze/ 5. olt uxg / ;+j]bgzln ljifodf lzifs / cleefjs hlt ;hu / ;r]t x'g'kg] { xf], Tof] epsf] b]lvfb}g. o:t} u/l, lzifs / cleefjsnfo{ Ph's]6Ú ug] {b]lv dft[efiffdf lziff lbg];ddsf] bflotj af]s]sf] ;/sf/n] klg of] ljifodf /lqe/ ;+j]bgzlntf b]vfpsf] 5}g. of] Hofb} g} b'ef{uok"0f{ s'/f xf]. slt siff;dd dft[efiffdf lziff lbg'k5{ < siff % ;Dd lbfbf k'u5. Tolta]nf arrfsf] pd]/ ;fwf/0ftof!) jif{ k'u]sf] x'g5. of] pd]/;dd p;n] dft[efiff klg w]/}h;f] hflg;s]sf] x'g5 eg] p;sf] dfgl;s ljsf; klg /fd };Fu ls/0f kf08] lzifs r}t @)^$ 39

cgtjf{tf{ efiff l;sfpg] 7Ls 9Ësf] tl/sf k of]u ug] { xf] eg] # $ jif{df sf]xl klg g]kfnl cª\u ]hl efiffdf kf]vt x'g;s5. To;sf] nflu cfˆgf] klxrfg ;d]t u'dfp/ cª\u ]hlsf] kl5 nfug'kg] { s'g} sf/0f 5}g. epsf] x'g5. siff ^ b]lv dft[efiff Pp6f ljifosf] kdf k9fpg ;lsg5, dfwodsf] kdf rflxf siff % ;Dd k of]u u/] k'u5. tkfof dfwolds txdf k'u]kl5 dfq cª\u ]hl k9fpg'k5{ egb} x'g'x'g5. t/ ;/sf/ siff! b]lv g} cª\u ]hl k9fpg] Joj:yf ub}{5 lg Û ToxL ep/ g} xfdln] o;sf] lj/f]w ul//x]sf 5f}+. of] Psbd 7"nf] untl xf]. xf] cª\u ]hl k9fpg'k5{. cfhsf] hdfgfdf cª\u ]hldf bif geo{ ahf/df sfd kfpg klg ufx f] 5. Tof] s'/f xfdln] klg a' ]sf 5f} +. t/ To;sf] cy{ s]6fs]6lsf] :jfefljs / k fs[lts ljsf;sf] qmdnfo{ a]jf:tf ug{ ldnb}g. % jif{sf] s]6fs]6l dfgl;s ljsf;sf] k f/ldes cj:yfdf x'g5 / p;n] cfˆgf] dft[efiff g} l;ls/x]sf] x'g5. ;j{k yd s'g} klg arrfn] Pp6f efiffdf s'g} klg s'/f a' g'k5{. ToxL efiffdf ;f]rg] / ;~rf/ ug{ ;Sg] eo;s]kl5 dfq p;nfo{ csf] { efiff l;sfpg z'? ug{ 'k5{. xf], olb sf]xl cfˆgf] arrfnfo{ ;fg}b]lv cª\u ]hl l;sfpg rfxg5 eg] p;n] af]nl km'6\g] a]nfb]lv g} 3/df arrf;fu cª\u ]hl af]ng'k5{. To;f] eof] eg] arrfsf] nflu cª\u ]hl g} dft[efiff x'g5. o;f] ubf{ s]xl lau Fb}g. lziff ljefun] u/]sf] cg';gwfgn] s] b]vfpsf] 5 eg], u}/ g]kfnl efifl ljbfyl{x sf] :s"n 5f8\g] b/ w]/} a9l 5. dft[efiff ;DaGwL o'g]:sf]sf] Pp6f l/kf]6{n] eg5, ckl/lrt efiffdf ckl/lrt ljifoj:t' k9foof] eg] p;nfo{ dgf]j}1flgs ;sú x'g5. oxl sf/0fn] ubf{ sltko ljbfyl{x df lziffk lt g} gsf/ftds efjgf ptkì x'g5 / ltglx :s"n hfg klg 5f8\5g\. s]xl ;docl3 d}n] b]v]sf] Pp6f 36gf oxff pnn]v ug{ rfxg5'. ltxf/df sf7df8f}f / kxf8lt/ klª v]ng] rng x'g5. ToxL ep/ siff! sf] lstfadf klªsf] j0f{g 5. t/ d]/f] ufpfnufot k"jl{ t/fo{sf d}lynl ;dfhdf klª g} x'fb}g. clg d}lynlefifl afnaflnsfn] of] s'/f s;/l a' 'g\ Tof] klg g]kfnldf < o;sf] s] cy{ xf] eg]/ ;f]wbf arrfx 6\jfNn k/]/ x]l/dfq /xg5g\. kf7\oqmdn] /fv]sf] p2]zo xfl;n x'g] u/l :yfglo / kl/lrt ljifoj:t' k9fpfbf kf] arrfx n] s'/f klg a' 5g\Ù /dfonf] klg dfg5g\. afnaflnsfnfo{ dft[efiffdf k9fpg' hlt cfjzos 5, kl/lrt / :yfglo ljifoj:t'df cfwfl/t k9fo plq g} ckl/xfo{ 5. o;f] epdf dfq afnaflnsf / lzifssf alrdf cgt/lqmof a9l x'g5, l;sfosf] k jl[q klg w]/} x'g5. afnaflnsfn] Ps;fy dft[efiff, ;Dks{ efiff / cª\u ]hl l;sg ;Sb}gg\ / < efiff lj1fgsf b[li6n] ;a}egbf dxœjk"0f{ s'/f xf] dflg;n] ;j{k yd Pp6f efiff hfì'k5{. lsgeg] s'g} klg s'/f a' g ;j{k yd efiffs} cfjzostf k5{. xfd f] k To]s a' fo / ;f]rfo g} efiffdf cfwfl/t x'g5. xfd f] h'g efiff 5 ToxL efiffdf xfdl ;f]r5f} F. s] s;}n] lagf efiff klg ;f]rg ;S5 < ;Sb}g. ha s'g} klg arrf Pp6f efiffdf ;f]rg / ;~rf/ ug{ ;Ifd x'g5, To;kl5 csf]{ efiff l;sg p;nfo{ w]/} sl7g x'fb}g. ;aegbf sl7gfo{ t arrfnfo{ klxnf] efiff a' g / l;sgd} x'g5. lsgeg] ToxfF p;n] efiffsf] dd{ a' g'k5{. pbfx/0fsf nflu ha arrfn] kfgl s] xf] eì] a' 5, To;kl5 p;nfo{ cª\u ]hldf jf6/ú eg]/ ;xh} l;sfpg a' fpg ;lsg5. ha arrfn] Pp6f efiffsf] :j?k, z}nl / ;+/rgf -sg;]k6_ a' 5, To;kl5 p;nfo{ c efiffdf af]ng s'g} sl7gfo{ x' Fb}g. lsgeg] sg;]k6ú a' ]kl5 t p;n] s]jn goff zab hfg] dfq k'uof]. hlt a]nf;dd arrfn] sg;]k6ú a' ]sf] x' Fb}g, Tolta]nf;Dd pxl efiffdf dfq p;fu Jojxf/ ul/g'k5{. ;fwf/0ftof arrfn] % jif{;dd sg;]k6ú a' 5 / * ( jif{sf] pd]/;dddf pm Tof] efiffdf ;~rf/ ug{ bif eo;s]sf] x'g5. To;kl5 h'g efiff l;sfp klg arrfn] ;xh} l;s5g\. k foe]6 :s"ndf g;{/lb]lv g} cª\u ]hl l;sfpg] ul/psf] 5. o;sf] c;/ s] x'g5 < To:tf afnaflnsf ;d:ofdf 5g\. lsgeg] pglx n] efiffsf] sg;]k6ú g} b'o{j6f efiffdf a' g] k of; ug{ 'k/]sf] 5. klxnf] s'/f of] ;+;f/ pglx sf nflu goff xf]. bf]; f]ù pglx Psbd} ;fgf 5g\, h;sf sf/0f pglx sf] dfgl;s ljsf; Psbd} z'?sf] cj:yfdf 5. t]; f], pglx n] s'g} klg j:t' jf s'/fnfo{ Pp6f efiffdf klg a' g EofO;s]sf x' Fb}gg\. To:tf] cj:yfdf g;{/ldf egf{ ul/psf # jif{sf xfd f arrfn] 3/df kfglú eg]/ a' ]sf] s'/fnfo{ :s"ndf jf6/ú elglbfbf ol b'j} s'/f Pp6} x'g\ ls km/s x'g\ eg]/ ljzn]if0f ug{ ltgnfo{ sl7g x'g5. o;af6 pglx sf] dfgl;s ljsf;df afwf k'lu/x]sf] x'g5. 3/df dft[efiffdf af]ng] :s"ndf rflxf g]kfnl / cª\u ]hldf k9fog] clxn]sf] kl/kf6ln] arrfnfo{ xflg dfq u/]sf] 5}g, p;dfly c3f]/} cgofo klg epsf] 5. tlg rf/ jif{sf] slnnf] / caf]w arrfdfly xfdl cleefjs / ;/sf/ b'j} ldn]/ h3go ck/fw ul//x]sf 5f} +. To; b[li6n] x]bf{, kxf8sf] s'gfsgb/f xf];\ jf dw]zsf] lk5l8psf] ufpfdf tf]t]af]nl af]ng yfn]sf afnaflnsf efuodfgl 5g\. lsgls ltgn] Pp6} efiffdf ;f]rg / ;+jfb ug{ kfpsf 5g\, ltgn] zx/sf] h:tf] HofbtLsf] ;fdgf ug{' k/]sf] 5}g. ;a} afnaflnsfnfo{ dft[efiffdf k fylds lziff lbg lzifsb]lv ;a} goff agbf]a:t ug{'kg]{ / To;lglDt b]zn] wfgg} g;sg] vr{ nfug] atfog5 lg < of] ts{ / cfzíf lg/y{s 5. lsgls dft[efiffdf lziffsf] cfjzostfdf ;xdt eo;s]kl5 o;sf] nflu rflxg] vr{sf] hf]xf] ug{' /fhosf] k fylds st{joleqsf] s'/f x'g5. o;lgldt lziffdf nfug] s'n ah]6sf] $ k ltzt dfq vr{ a9l nfug] s]xl cwoogn] b]vfpsf 5g\. ljleì b]zx df epsf] t'ngftds cwoogsf] glthfn] klg ToxL eg5. xfd f] b]zdf lziffdf?=@* ca{ jflif{s vr{ eo/x]sf] 5. To;sf] $ k ltzt eg]sf]?=! ca{!@ s/f]8 x'g cfpf5. * k ltzt g} yk vr{ nfubf 40 lzifs r}t @)^$

klg xfd f] ;/sf/n] Tof] vr{ Joj:yfkg ug{ ;S5. ;a} 5f]8]/ cª\u ]hlnfo{ g} lziffsf] dfwod agfof} + eg] s] x'g5 < of] k Zgsf] pq/ d blif0f k"jl{ Pl;ofsf] Pp6f ;fgf] /fi6«kk'jf Go"lugLsf] pbfx/0fdfkm{t lbg rfxg5'. ToxfF 08} ( ;o efiffx rngrntldf 5g\. ToxfF klxnf z'?b]lv g} cª\u ]hl dfwodaf6 k9fo x'gyof]. kl5 up/ ToxfF sl/a $ ;o dft[efiffdf k fylds txdf k9fpg yflnof] / cª\u ]hl rflxf k fylds tx k"/f u/]kl5 dfq k9fpg] ul/of]. cwoogn] s] b]vfof] eg], z'?b]lv g} cª\u ]hl dfwoddf k9fpfbfsf] t'ngfdf k fylds tx dft[efiffdf k9]sf ljbfyl{x sf] l;sfosf] :t/ prr b]lvof], lziffsf] :t/ klg klxn]egbf a9]sf] kfoof]. egfo g} 5, olb ltdl s;}nfo{ cfˆgf] bf; agfpg rfxg5f} eg] p;nfo{ ltd f] ;+:s[lt k5\ofpg afwo kf/.ú efiff g} ;+:s[lt k5\ofpg afwo kfg] { cr's c:q xf]. ha cª\u ]hl efiff dft[efiffsf] kdf xfd f afnaflnsfn] af]n5g\ / k of]u u5{g\ eg] ltglx cª\u ]h ;Eotf / ;+:s[ltsf] :jfefljs kdf cg'ofol x'g5g\. cª\u ]hl efiffdf /fd f] bvvn eof] eg] tldwo] s]xln] /fd f] hflu/ klg kfpnfg\ t/ pglx sf] cfˆg} klxrfg eg] /xg] 5}g. cª\u ]hl efifl ep klg ltglx g]kfnl g} x'g]5g\. cfhsf] b'lgoffdf klxrfg g\ ;a}egbf 7"nf] / s]gb Lo d'2f ag]sf] 5. sf]xl klg dflg; cfˆgf] klxrfg u'dfpg rfxì, a? ;s];dd a9l plhnofpg rfxg5. cª\u ]hl efiffdf kf]vt x'g hgd]b]lv g} cª\u ]hl af]ng' / l;sg'k5{ eì] h'g dfgotf xfd f] ;dfhdf 5, Tof] e d l;jfo s]xl xf]og. efiff l;sfpg] 7Ls 9Ësf] tl/sf k of]u ug]{ xf] eg] # $ jif{df sf]xl klg g]kfnl cª\u ]hl efiffdf kf]vt x'g;s5. To;sf] nflu cfˆgf] klxrfg;d]t u'dfp/ cª\u ]hlsf] kl5 nfug'kg] { s'g} sf/0f 5}g. To;f] xf] eg] k fylds txdf cª\u ]hl gk9fp klg t eof] lg < xf]. k9fpg cfjzos 5}g. t/ lxhf]cfh lziff Jofkf/ Joj;fo epsf]n] cª\u ]hl lziff ahf/df las]sf] dfq xf]. h;n] cª\u ]hl hfg]sf] 5, To;sf] ;fdflhs k lti7f / x}l;ot dfly x'g] cj:yf 5. tftsflns nfe / cf}klgj]lzs dfgl;stfsf sf/0f xfdln] cª\u ]hldf a9l hf]8 ul//x]sf 5f}+. d cª\u ]hl k9\g} kb}{g klg elg/x]sf] 5}g. cª\u ]hl cfhsf] cgt/f{li6«o ;Dks{ efiff dfq /x]g, of] efiff ghflgsg af}l4s:t/df sfd} grng] eof]. of] l;sg} k5{ t/ % jif{sf] afnosfndf x}g, cln 7"nf] epkl5. :s"n txsf] k9fo ;lsfbf Ps ljbfyl{n] slt efiff l;sg ;S5 < 9Ë k' ofp/ l;sfpg] xf] eg] :s"n lziff kf/ ubf{ xfd f ljbfyl{n] dft[efiff, ;Dks{ efiff / s'g} ljzj efiffdf /fd f] bvvn xfl;n ug{ ;S5g\. clxn] siff! b]lv cª\u ]hl efiff l;sg z'? u/]/!) siffdf k'lu;sbf klg cª\u ]hl efiffdf /fd f];fu n]vg / af]ng g;sg'sf] sf/0f efiff l;sg] / l;sfpg] b'j} tl/sf g} 7Ls gx'g' xf]. xfd f :s"ndf ljbfyl{nfo{ cª\u ]hl efiff l;sfpg]egbf a9l 3f]sfOG5. efiff 3f]s]/ hflgg] s'/f xf]og. of] t ceof;af6 l;lsg] s'/f xf]. h'g efiff l;sg] xf], ToxL efiffdf af]nfo, n]vfo, ;'gfo / k9fo x'g'k5{. t/ xfd f w]/}h;f] lzifsn] cª\u ]hl klg g]kfnld} k9fpf5g\. siffsf]7fsf] l;sfo jftfj/0fn] klg l;sfodf km/s kf5{. ufpf3/sf w]/}h;f] ljbfnox df Go"gtd l;sfosf] jftfj/0f ;d]t 5}g. ;du df eì'kbf{, lzif0fsnf ;xl gx'g' / z}lifs ;fdu Lsf] cefjsf sf/0f ljbfyl{n] cª\u ]hl l;sg g;s]sf x'g\. k ;Ë abnf}+, dft[efiffdf lziff lbg ;/sf/ /fhl epsf] 5 /!% j6f efiffdf kf7\oqmd klg alg;s]sf] 5. t/ efiff k9fpg] lzifssf] 7"nf] cefj 5. of] cj:yfdf b]ze/sf bzf}+ nfvsf] ;ª\Vofdf /x]sf afnaflnsfnfo{ pglx s} dft[efiffdf lziff s;/l lbg ;lsg5 < d ;a}sf] nflu lziffúsf] cnk;ª\vos efiff;dagwl ;ldltdf ;+of]hssf] x}l;otdf sfo{/t 5'. ToxfF klg of] ljifodf 5nkmn eo/xg5. klxnf] s'/f, :yfglo kl/k ]Io / ;Gbe{nfO{ s]gb df /fv]/ kf7\ok':tsx tof/ x'g'k of]. clxn] g]kfnlsf] kf7\ok':tsnfo{ ;DalGwt efiffdf cg'jfb ug] { sfd a9l eo/x]sf] 5. o;/l dft[efiffdf lziff lbg ;lsì. kf7\oqmd cg';f/ :yfglo efiff / ;Gbe{df cfwfl/t /x]/ kf7\ok':ts n]lvg'k5{. To:t} lzifssf] klg cefj 5. sxff s'g dft[efifl lzifs 5g\ / ltglx nfo{ sxff sxff k7fpg cfjzos 5, ToxfF k7fpg'k of]. To;kl5 hlt lzifs ck'u x'g5g\, goff lzifs egf{ ug{ 'k of]. t/ ;/sf/n] 3/df dft[efiffdf af]ng] :s"ndf rflxf g]kfnl / cª\u ]hldf k9fog] clxn]sf] kl/kf6ln] arrfnfo{ xflg dfq u/]sf] 5}g, p;dfly c3f]/} cgofo klg epsf] 5. tlg rf/ jif{sf] slnnf] / caf]w arrfdfly xfdl cleefjs / ;/sf/ b'j} ldn]/ h3go ck/fw ul//x]sf 5f} +. o;tkm{ vf;} s]xl u/]sf] 5}g. lagf tof/l h;/l clxn] dft[efiffdf lziff lbg] sfo{qmd nfu" eo/x]sf] 5, o;/l g} cufl8 a9\g] xf] eg] s]xl ;dokl5 g} dft[efiffdf lziff lbg] s'/fk lt g} ;DalGwt ;d'bfodf ljt[i0ff cfpg] vt/f b]lvg5. o;f] eg]/ dft[efiffdf lziff lbg] ;jfndf d}n] ;d'bfosf] rflxf s]xl klg e"ldsf 5}g eì vf]lh/x]sf] 5}g. :yfglo txdf :s"nsf] Joj:yfkgnfO{ ;xof]u ug] {, :s"ndf s;/l k9fo eo/x]sf] 5 eg]/ cg'udg ug] { / ;/sf/nfo{ lg/gt/ va/bf/l ug] { sfd pglx sf] xf]. o; lbzfdf, s]xl /fd f s'/f klg z'? epsf 5g\. lziff ljefusf] ;dfj]zl lziff zfvfn] lkmgnof08 ;/sf/sf] cfly{s ;xof]udf * j6f efiff -tfdfª, cf7kxl/of, ;Gyfn, p/ffj, d}lynl, /fgf yf / du/_ df ax'eflifs lziff kl/of]hgfsf] kfon6 :68LÚ cf/de u/]sf] 5. To:t}, kf7\oqmd ljsf; s]gb n] ljleì dft[efiffdf kf7\o;fdu L lgdf{0f yfn]sf] 5. ax'eflifs lziffsf] If]qdf o'g]:sf] h:tf ;+:yfx klg ;xof]u h'6fo/x]sf 5g\. o'g]:sf]sf] k of;df ax'eflifs lziff;dagwl ;fdu L g]kfnldf kfgt/ ep/ k sfzf]gd'v 5. ol ultljlwx n] /fhosf] ;+3Lo k'g;{+/rgfkzrft c ;lqmotf / Jofkstf kfpf5g\ eì] s'/fdf xfdl cfzfjfbl 5f} +. k :t'ltm ;'bz{g l3ld/] lzifs r}t @)^$ 41

] lrgtg ls/0f kf08] lziff / rl/q lgdf{0f lz Iffsf w]/} p2]zox x'g5g\. tl ;a}nfo{ Pp6f zabdf egg g;lsp klg rl/q lgdf{0fú n] tldwo] w]/}nfo{ ;d]6\5. cfbz{ rl/qú eggfn] of]uotf, ljj]s, g}ltstf h:tf u'0fx sf] ;Gt'lnt ;+of]hg a'l G5. rl/qjfg JolQmn] dfq ;dfhnfo{ cl3 a9fpg ;S5. rl/q lgdf{0f Pp6f cgj/t k lqmof xf]. of] 3/df z'? x'g5 / o;sf] Pp6f 7"nf] efu :s"ndf k"/f x'g5. t/, rl/q lgdf{0fsf] k lqmof To;kl5 klg hf/l g} /xg5. afnaflnsfsf] rl/q lgdf{0f k lqmofl;t ;DalGwt ;a}n] a' g'kg{] s'/f xf] cfbz{ rl/q d"ntm rf/ j6f s'/fdf cfwfl/t x'g5. Ifdtf, ;fx;, ;+j]bgzlntf / a'l4dqf cfbz{ rl/qsf] 3/sf rf/ ;'/ x'g\. cfbz{ rl/qú eg]sf] s] s] xf] jf s] s] xf]og egg] ;"rldf c s'/f klg ykg ;lsg5 t/ ol rf/ j6fsf] cefjdf c s'/f plt ;fy{s x'g ;Sb}gg\. oxff IfdtfÚ eg]/ af}l4s jf dfgl;s Ifdtf geo{ zf/ll/s Ifdtfsf] / tgb'?:tlsf] s'/f ul/psf] xf]. tgb'?:tl zf/ll/s pmhf{sf] ; f]t xf]. o;n] dflg;nfo{ cftdljzjf;l / cffl6nf] agfpf5 / O{iof{n' x'g lbfb}g. t/ ;a} cë ;Unf epsf JolQm dfq tgb'?:t x'g5g\ egg] xf]og. ckfë JolQmx klg pmhf{zln / sltko cj:yfdf cltl/qm Ifdtf ;DkGg x'g ;S5g\. lziffnfo{ kf7 / l;4fgtdf dfq ;Lldt gu/fp/ :jf:yo lziff, Jofofd, v]ns'b cflbl;t ;dflxt u/fopsf] afnaflnsfsf] zf/ll/s Ifdtf / tgb'?:tl a9fpgs} nflu xf]. :jf:yo, lziff, zf/ll/s Jofofd / v]ns'bn] afnaflnsfnfo{ pmhf{zln, cffl6nf, ;d"xdf sfd ug{ ;Sg] / cfkm"egbf a9l Ifdtf epsfnfo{ dfgg ;Sg] agfpf5. ljbfyl{x sf] Ifdtf / ;Ldf lrg]/ pglx nfo{ pko'qm zf/ll/s ultljlw jf v]ns'bdf ;fd]n u/fpg ;s]df rl/qjfg\ gful/s tof/ kfg{] cleofgsf] Pp6f r/0fsf] /fd f] yfngl x'g;s5. tgb'?:tlkl5 x'g'kg{] csf{] dxœjk"0f{ u'0f ;fx; xf]. ;fx;sf cg]s?k x'g5g\. lg8/ x'g' o;sf] Pp6f kif xf] eg] 8/nfO{ lgogq0f ug{ ;Sg' csf{ kif xf]. t/ ;fx;sf] cy{ g8/fpg' dfq klg xf]og. ;fx;l JolQm 8/fpFb}g dfq xf]og, p;n] 8/nfO{ cfˆgf] xltof/ klg agfpfb}g. p;n] c df s[lqd qf; ptkgg u/fp/ / 8/ km}nfp/ cfˆgf] :jfy{ k"lt{ ug{] sfo{ klg ub{}g. dflg;x nfo{ /fli6«otf, wd{, O{Zj/, k fs[lts k sf]k, d[to', e"tk ]t cflbsf af/]df 8/ b]vfpg] eosf] pbf]u ;+;f/df nfdf] ;dob]lv :yflkt 5. k'?ifn] dlxnfdf lg/gt/sf] vt/f b]vfp/ cfkm"nfo{ pglx sf] ;+/Ifs l;4 ug{] k of; ug'{ o;sf] Pp6f k ToIf pbfx/0f 42 lzifs r}t @)^$

xf]. oxl sfd ;/bf/, ;]gfkltb]lv ;d f6x n] ul/cfpsf 5g\. ;fx;l JolQmn] eosf] k s[lt a' 5. eo c;fgble{s 5 eg] pm 8/fpFb}g. eo ;fgble{s 5 eg] pm To;nfO{ lgogq0f u5{ / ;'/Iffsf pkfo vf]h5. lziff / ;fdflhsls/0fsf] k lqmofdf 8/nfO{ Pp6f dxœjk"0f{ cf}hf/sf kdf k of]u ul/psf] kfog5. kmnfg' hft lg8/ / kmnfg' hft sfo/ egg] s'/f :yflkt ul/psf] xfdl ;a} ;dfhdf kfpf5f}f. dflynnf] ju{sf dflg;nfo{ 8/ b]vfpg gx'g]ú, cfo{dfo{n] h:tf] cff;' fg'{ gx'g]ú, lk7\o"f kmsf{p/ efug gx'g]ú lziff lbogyof] eg] tnnf] ju{sf JolQmnfO{ 8/fpg / 8/fP/ dflynnf] ju{sf z/0fdf hfg l;sfogyof]. lge{otf / ;+odsf] k/liff lng] tl/sf ctogt qm"/ ;d]t x'gyof]. a fxd0fú x'f eg]/ k/z'/fdsxff lziff lng cfpsf s0f{sf] zf}o{ b]v]/ afx'g olt ;fx;l x'g ;Sb}gÚ eg]/ k/z'/fd :jo+n] k/liff lnpsf] / s0f{n] To;nfO{ ;fx;k"j{s kf/ u/]kl5 tf afx'g xf]og;\, dnfo{ 9fFl6;\Ú eg]/ >fk lbpsf] dxfef/tsf] syf ;fx;sf] /fhglltsf] Pp6f 3tnfUbf] pbfx/0f xf]. t/ cfw'lgs lziffn] s;}nfo{ ;fx;l x'g}k5{ú / s;}nfo{ ;fx;l gep klg x'g5ú egb}g. To;}n] o;n] ;a} ljbfyl{nfo{ 8/Ú af6 dfly p7\g / l:yltsf] d"nofíg ug{ l;sfpg'k5{. dxfg\ k flktsf nlfu ctogt 7"nf hf]lvd ;d]t lng k ]l/t ug{ ] cf}krfl/s cgf}krfl/s lziffs} sf/0f ;+;f/ clxn]sf] cj:yfdf k'u]sf] xf]. ;fx; gx'fbf] xf] t kj{tx gfl3g] lypgg\, ;d'b x tl/g] lypgg\, dfg5] cfsfzdf p8\g] lypg, rgb dfdf k'ug] lypg, ;+;f/df qmflgtx x'g] lypgg\, zxlbx x'g] lypgg\. ;+;f/nfo{ affrg nfos 7fpF agfpsf] g} ;fx;l dflg;x n] xf]. rl/qjfg\ JolQmsf] t]; f] u'0f xf] ;+j]bgzlntf. ;+j]bgzlntfn] rf;f] hgdfpf5 / rf;f] sd{sf kdf d"t{ x'g5. snf, ;flxto, ;ËLt, l;h{gf, dfw'o{, k ]d, ;b\efj ;a} ;+j]bgzln dgsf pkh x'g\. ;+j]bgzlntf ;a} k f0fldf x'g5 t/ Tof] a9l kl/dflh{t ta x'g5, ha Tof] cfkm" / cfˆgf]ú sf] ;ff3'/f] ;Ldfaf6 d'qm x'g5. cfˆgf ;Gtfg, cfˆgf] 3/, cfˆgf] cfh{g, cfˆgf] ;fdfgk ltsf] ;+j]bgzlntf :jfefljs xf] / ;a}df x'g5. t/ dflg;sf] dg hlt cunf] / km/flsnf] x'fb} hfg5, p;sf] ;+j]bgf dú / d]/f]ú af6 d'qm x'fb} hfg5. dnfo{ h:t} p;nfo{ klg b'v5, dnfo{ h:t} p;nfo{ klg ef]s nfu5, dnfo{ h;/l g} p;nfo{ klg lhtg dg nfu5 egg] lsl;dsf To:tf efjgfn] dflg; dflg; alrsf å]if / ågånfo{ sd u/fpg ;S5g\. dflg;n] o'4df cfˆgf cfkmgt dfl/g' / csf{sf cfkmgt dfl/g' Pp6} xf] egg] ;f]r] zfob o'4 x'fb}g. d]/f] kifn] lhtbf d h:t} csf{] dfg5]sf] kifn] xf/]sf] x'g5 egg] s'/f ;f]r] ;DejtM b]z b]z / kif kifx alrsf alrdf xltof/ p7\b}g. c;n lziffn] pbfqtf l;sfpf5. pbfqtfn] ;+j]bgzlntfnfo{ cxíf/af6 5'6fP/ pbf/tfl;t ldnfpf5. pbf/tfl;t ldn]sf] ;+ +j]bgzlntfn] dfg5]nfo{ jf:tljs dfg5] agfpf5, h;sf] dg cfˆgf nflu dfq xf]og, c sf nflu klg sf]dn x'g5. cfbz{ rl/qsf] csf{] u'0f xf] a'l4dqf. a'l4dqf ;"rgfx sf] y'k f] xf]og a? ;"rgfsf] k of]u u/]/ plrt cy{ jf 1fg u x0f ug{ ] v'al xf]. jf:tjdf a'l4dqf eg]sf] ;"rgfsf] e08f/0f xf]og, 1fgk ltsf] cle?lr / 1fg u x0f ug{] Ifdtf xf]. a'l4sf] hgd pt;'stfaf6 x'g5. pt;'stf hgfj/x df klg x'g5 / dflg;df klg. o;nfo{ klg ;+j]bgzlntfnfo{ h:t}, ckl/dflh{t / kl/dflh{t eg]/ 5'6\ofpg ;lsg5. xhfdsf] b]vfl;vl u/]/ bfx L agfpfbf ufnf sf6\g] syfsf] affb/sf] pt;'stf / csf{sf JolQmut dfldnfdf rf;f] lng] sg;'tn]ú pt;'stfb]lv ljzj a Xdf08sf s'/f hfgg] / a' g] rfxgf ;a} pt;'stf x'g\. oldwo] s'g lsl;dsf] pt;'stf xfdln] rfx]sf] xf] egg] s'/f 6'Ëf] nufpg klg ufx f] 5}g. c;n pt;'stf eg]sf] jf:tjdf 1fgsf] tla clenfiff g} xf]. s]xl l;sf} + egg] dgf]efj xf]. o;nfo{ ;fdfgotof :jr5 l:yltdf b]vg ;lsg5. Pp6f la/fnf]nfo{ gf}nf] sf]7fdf /fvbf sf]7fsf] x/]s s'gf rxf5{, x/]s s'/f ;'F 5. To:t} Jojxf/ arrfdf klg b]vg ;lsg5. k fom agb ul/g] b/fh jf 3/f{ vf]nbf arrfn] ToxfFsf ;/;fdfg pt;'stfk"j{s x]g]{ u5{. hgfj/, ljlegg lsl;dsf d]lzg/l ;fdfg, cfsfzdf x'g] d]3uh{g nufotsf ljlegg s'/fn] arrfsf] Wofg cfslif{t ul//x]sf] x'g5. arrfsf] cle?lrk"0f{ pt;'stf b]v]/ slxn]sfxlf 7"nfa8f ;d]t nlhht x'g5g\. t/ o:tf] tla pt;'stf afnosfndf hlt a9l x'g5, pd]/ a9\b} upkl5 qmdzm 36\b} hfg5 / s'g} a]nf t dflg;df s]xl goff s'/f l;sg] clenfiff g} /xfb}g. pt;'stf ;dfkt x'g' eg]sf] Tof] s'/f l;sg] k lqmof ;dfkt x'g' xf]. olb pt;'stfnfo{ Jofjxfl/s kd} kmnbfol kfg]{ rfxgf /fvg] xf] eg] To;nfO{ 1fg k fkt ug] { dfwod agfpg ;Sg'k5{. lg/lif0f ug] { afgl x'g'k5{. 1fg cfh{g ug]{ ;+efjgf /flv/xg'k5{ / o;sf nflu w}o{ rflxg5. kl/dflh{t pt;'stfaf6 hgd]sf] a'l4dqf cfbz{ rl/qú sf] rf}yf] cfwf/ :tde xf]. t/, o;sf] klg k f/de afnssfnd} x'g] xf]. h]d;jf6nfo{ lstnlsf] kfglsf] afkmn] jf Go"6gnfO{ :ofpn] lbpsf] pt;'stf afndgsf pt;'stfsf cd/ pbfx/0f x'g\. lziff ugtjo xf]og, ofqf xf]. cfbz{ rl/qsf]ú lgdf{0f rfxg] ljlqs} x'g] s'/f xf]og. t/, lzifsx n] o; k lqmofnfo{ a' ]kl5 Pp6f goff yfngl eg] cjzo x'g5. c;n lziff g} goff ;+;f/sf] ;ffrf] xf]. of] n]v pdf e08f/ln] ug'{epsf] a6«{]g8 /;]nsf] lgagw b PD; ckm Ph's]zgÚ sf] efjfg'jfbdf cfwfl/t 5. lziff ugtjo xf]og, ofqf xf]. cfbz{ rl/qsf]ú lgdf{0f rfxg] ljlqs} x'g] s'/f xf]og. t/, lzifsx n] o; k lqmofnfo{ a' ]kl5 Pp6f goff yfngl eg] cjzo x'g5. c;n lziff g} goff ;+;f/sf] ;ffrf] xf]. lzifs r}t @)^$ 43

siff sf]7f s]bf/ zdf{ sljtfsf] :jfb 44 lzifs r}t @)^$ s ljtf cif/df ptfl/psf] dgsf] efiff xf]. sljtfsf dfwodaf6 dgsf s'/f elgg5. c sf] dg 5'g ;Sg' sljtfsf] ;aegbf 7"nf] ljz]iftf xf]. ;Lw} eì g;lsg] jf ;Lw} egbf /dfonf] gx'g] s'/f JoQm ug{sf nflu sljtf n]lvg5. sljsf] ;+j]bgzlntfn] ;Todf snkgfsf] hnk nufolbg5, ux 'Fuf] oyfy{df efjsf] kv]6f hl8lbg5 / zabx nfo{ cníf/ -uxgf_ x n] ;hfp/ eì ;lhnf] / ;'Ì dl7f] agfolbg5. pvfg cfxfgdf jf ;fdfgo sygdf æh:tf] cfkm" p:t} Rofk'Æ, æh:tfnfo{ t:t} l9f8fnfo{ lg:t}æ, ærf]/n] ;a}nfo{ rf]/} b]v5æ jf æcfkm" enf] t hut enf]æ eì] xfdln] ;w}f ;'g]sf / a' ]sf s'/f sljsf sndaf6 o;/l lg:sg5m km"nsf] cffvfdf km"n} ;+;f/ sff8fsf] cffvfdf sff8} ;+;f/ afnaflnsfsf] dg sf]dn x'g5. pglx sljtf dg k/fpf5g\. lszf]/fj:yfsf k f/ldes a]nfb]lv g} pglx df s]xl ug]{, 7"nf] dfg5] x'g] k fs[lts rfxgf d'v/ x'g yfn]sf] x'g5. To;n] pglx sljtf n]v]/ cfˆgf] klxrfg agfpg klg Psbd} pt;'s x'g5g\. o:tf] a]nfdf lzifsn] clnslt xf};nf / ;fy lbpdf pglx n] /fd f sljtf n]vg ;S5g\. s;/l lbg] t xf};nf < sljtf n]vg l;sfpg] tl/sfsf] ;aegbf klxnf] / dxœjk"0f{ r/0f xf] ljbfyl{x sf nflu sljtf kl9lbg] / pglx df sljtfk lt k ]d / ljzjf; hufolbg]. To;}u/L sljx sf] hljgl, JolQmTj tyf pglx sf s[ltsf] rrf{ u/]/ pglx k lt ;Ddfg hufolbgfn] klg ljbfyl{x sf] l;h{gfsf] ef]s hfu5. sljtf dg k/fpg] / sljx nfo{ ;Ddfg ug]{ k fom ;a}n] sljtf n]vg] sf]lzz u5{g\. ljbfyl{x n] n]v]sf k To]s sljtf k9\g], c nfo{ ;'gfpg k ]l/t ug]{ / ;' fjx lbg] u/]df pglx sf] cftdljzjf; a9]/ hfg5. sljtf n]vg] s]xl ;/n ljlwx o; n]vsf] kl5nnf] efudf lbopsf 5g\. lstfa lsì'xf];\ / lsì xf};nf lbg'xf];\ efj elëdfsf ;fy, no xfn]/ sljtf k9\g'xf];\ / To;/L g} k9\g xf};nf lbg'xf];\ klxn] sljtf k9\g / dg k/fpg l;sfpmf ljbfyl{n] sljtfdf slt rfv lng5g\ eì] s'/f lzifsn] s:tf sljtf kl9lbg5g\ / s;/l kl9lbg5g\ eì] s'/fdf w]/} e/ k5{. s]xl jif{ otf g]kfndf afn ;flxtosf /fd f /fd f lstfa lg:s]sf 5g\. w]/} sljx n] afn sljtf n]v]sf 5g\. tkfofsf] ;lhnf]sf nflu xfdln] oxff s]xl :yflkt sljx sf afn sljtf ;fef/ u/]sf 5f}F. oldwo] s]xl df}lns sljtf 5g\, s]xl ;dfhdf rlncfpsf sygx ;Íng ul/psf klg 5g\. tkfof cfˆgf ljbfyl{x sf nflu ljleì afn sljtfsf lstfaaf6 sljtfx kl9lbg ;Sg'x'G5. sljtf kl9;s]kl5 ljbfyl{x nfo{ of] sljtfdf s] s'/f dg k of] jf s] gf}nf] s'/f kfof} eì] h:tf k Zg ug{ ;lsg5. o:tf] k Zgf]Q/af6 ol s'/fx df 5nkmn z'? x'g ;S5M

sljtfsf] no s:tf] nfuof] < ub sljtf ep k9\g slqsf] ;lhnf] 5 < zlif{s s:tf] nfuof] < csf] { zlif{s s] x'g ;SYof] < sljn] 5fg]sf zabx -zab rog_ s:tf 5g\ < a'l G5g\ < sljsf] efjgf /fd /L clejoqm epsf] 5 < eì vf]h]sf s'/f jf ;Gb]z s] s] x'g\ < ga'l g] s'/f s]xl 5g\ ls < of] sljtfdf ltdlnfo{ dg gk/]sf jf lrq ga' ]sf s'/f s]xl 5g\ < o:tf] k Zgf]Q/af6 ljbfyl{sf] ;xeflutf a9\5. pglx n] lzifsn] cfˆgf ljrf/nfo{ dxœj lbpsf] cg'ej u/] eg] cftdljzjf;l x'g5g\. ol sljtfaf6 ljbfyl{x nfo{ lgdg s'/f l;sfpg ;lsg5m k To]s sljtfsf] Pp6f zlif{s x'g5. sljtfsf]! zlif{s dfg5]sf] gfd h:t} geo{ gx'g] s'/f xf]. t/ sljtfsf] zlif{s / dfg5]sf] gfddf Pp6f km/s x'g5. dfg5]sf] gfdaf6 p;sf] JolQmTj jf u'0f g lnsg ;S5. b'anf] dfg5]sf] gfd anaxfb'/ x'g;s5. abdf;sf] gfd 1fgk ;fb klg x'g;s5. t/ k fom sljtfsf] zlif{s To;sf] ljifoj:t'l;t ldnbf] h'nbf] g} x'g5, h;n] ubf{ kf7snfo{ sljtfdf s] 5 eì] s'/fsf] ;fdfgo hfgsf/l x'g;s5. @ # $ /fd f] sljtf ;lhn} n]v] h:tf] nfu5. oxff lbopsf ;a} sljtf o:t} 5g\. b'o{ Psd\ b'o{ b'o{ b'gf rf/ s]6fs]6l /dfpg] eg s'g af/ zlgaf/ sljtfn] sljsf dgsf s'/f jf sljn] cg'ej u/]sf s'/f eg5. gl6kg' x]/ sf]lknf Û grf'8\g' kfk nfub5. groftg' km"n gfgl xf] Û bof / wd{ efub5.. sljtf h'g;'s} ljifodf klg n]vg ;lsg5. sljtf Psbd udel/ ljifob]lv Psbd} xnsfkm'nsf ljifodf klg x'g;s5. oxff lbopsf l;of], r'/f]6 -vfg'x'ì_, cn5l nfug', 'l;nsl/f, km"n, sv/f h:tf ljifodf n]lvpsf sljtf o;sf pbfx/0f x'g\. % sljtfdf zabsf] hyfefjl k of]u ul/psf] x'fb}g. zabsf] lskmfotl sljtfsf] Pp6f kfk nfu5 gl6kg' x]/ sf]lknf Û grf'8\g' kfk nfub5. groftg' km"n gfgl xf] Û bof / wd{ efub5.. g5f]kg' x} r/l a/l ;/fk cff;' nfub5. gdfg'{ hgt' x} s'g} a;]/ sfn hfub5.. g 3fp rf]6 nfpg" ;8]/ lrq kfsb5. w"nf] gkm]sg' gfgl xf] Û p8]/ leq 9fSb5.. lxnf] gv]ng' kmf]x/l v/fa bfu nfub5. g lrq x} b'vfpg' 8;]/ cff;' aub5.. ag]/ km"n }F ;w}f xf;fpg" ;'jf; bl. ;w}f /dfpg" hut /d]/ lgto cfz bl.. htftt} 5 O{z /] 5 ;'Gg' Tof] ljrf/ /]. 5sfpg] n'sfpg] g/fv efj So} u/] Û -kfgf @ #_ k':tsm ;'gsf] laxfg n]vsm dxfslj nidlk ;fb b]jsf]6f cfj/0f snfm 6]saL/ d'lvof, lrqsnfm s]zj b'jf8l, k sfzsm ;f f k sfzg ;+:s/0fm rf}yf]m @)@^, kffrf} FM @)%*, 5}6f} FM @)^$ lzifs r}t @)^$ 45

siff sf]7f 7"nf] ljz]iftf xf]. ubdf eg]sf] ep Pp6f l;ë} cg'r5]bdf dfq eì ;lsg] s'/f sljtfdf yf]/} zabdf g} elgpsf] x'g5. tn lbopsf] jf oxff lbopsf c sljtf klg zabsf] lskmfotlsf pbfx/0f x'g\. ^ zq' egl lrg]kl5 b/f] c7f]6 u/]kl5 lhtg lsg ;lsgg / ;Stf] sf]l;; u/]kl5 <\ sljtf hqf] klg, h:tf] klg x'g;s5. 5Gbdf jf lagf 5Gb, ultsf] kdf ufog] jf gufog], nfdf] jf 5f]6f] sljtf h:tf] / hqf] klg x'g;s5. sljtfsf] ;aegbf 5f]6f] k!& cif/sf] hfkfgl sljtf xfos" xf] eg] sljtfdf l;ë} dxfsfjo klg n]lvg5. & sljtfdf snkgfzlntf x'g5. ;a}h;f] sljtfdf sljsf] snkgfsf] hnk nfu]sf] x'g5. æ 'l;nsl/f Ko"kfsf kdf s]xl ;do a:5 / k'tnl ag5æ eì] hlj lj1fgsf] ;fdfgo s'/fnfo{ 'l;nsl/fl;tsf] k Zgf]Q/sf kdf k :t't ug{' snkgfzlntfsf] Psbd} ;'Gb/ gd'gf xf]. sxff hfg] 'l;nsl/f < Wofg ug{ Û lsg hfg] 'l;nsl/f < h'gl km]g{ Û To;}u/L, 3fdkfgL df cfsfzaf6 v;]sf] kfglsf] yf]kfn] k'tnll;t s'/f u/]sf] jf csf] { sljtfdf æx/fpsf] l;of] n'sl u5{ lrof]æ h:tf j0f{g snkgfzlntfsf /fd f pbfx/0f x'g\. * w]/} sljtfdf af]6la?jf, km"n, r/f, gbl, hgfj/ klg dfg5] h;/l g} af]n5g\, dfg5]s} h:tf] Jojxf/ u5{g\. dfgjls/0fú sf] Pp6f pbfx/0fsf kdf æx/fpsf] l;of], n'sl u5{ lrof]æ xf]. o;sf c pbfx/0f oxff lbopsf cgo sljtfdf klg b]vg ;lsg5. uf]7] nf}/l uf]7} hf e]8f x]g{ n]s} hf. y'daf nuf] rf]/n] lxsf{ob]g nf}/fn]. ( xfdln] To;} u'gu'gfpg] u/]sf sltko s'/f klg ; ;fgf afn sljtf g} x'g\. o:tf sljtfsf n]vs sf]xl x'fb}gg\. lhtg lsg ;lsgg / < w"jff xfd f] zq' xf] r'/f]6 lsg vfpsf] < yfxf kfo kfosg d"v{ lsg epsf] < Xjf:; ;f; ugxfpg] vf]sl nfug], 5ftL b'vg] bdn] e]6\g], cfo' 36\g] ckr x'g], cn;/ x'g] zq' egl lrg]kl5 b/f] c7f]6 u/]kl5 lhtg lsg ;lsgg / ;Stf] sf]l;; u/]kl5 < -kfgf @#_ kmf]s;f] lau L SofG;/ x'g] o:tf] s'/f gvfpm egg] ;fylnfo{ ps'; d's'; x'g] u/l r'/f]6 vfg] < k':tsm xfdl x'g5f}f alnof] -afnult_ n]vsm Zofdk ;fb, lrqm s'ndfg l;+x k sfzsm ;f f k sfzg klxnf] @)%@, bf]; f] @)^! -%!)) k lt_ 46 lzifs r}t @)^$

3fd kfgl 3fd kfgl, 3fd kfgl cfsfzsl /fgl yf]knfaf6 vl:5g\ e'ofleq al:5g\ kfn'jfsf] "ndf d':s'/fpfl5g\ km"ndf afbn ;/\, afbn ;/\, afbn ;/\ ;/\ wf/f /\, wf/f /\ wf/f /\ /\ w"nf] d/\, w"nf] d/\, w"nf] d/\ d/\ Tjf/{ t'/{ an]f;l Tjf/\ Tjf/\ Tjf/\ xf/{ x'/{ afl56f Xjf/\ Xjf/\ Xjf/\!) s'v'/l sff, af;l eft vff. vf]o d]/f] af;l eft la/fnfn] vfof]. vf]o la/fnf] d';f] dfg{ uof]. jf uf]7] nf}/l uf]7} hf g"g lng ef]6} hf s'nf] nuf] k}/f]n] y'gg hf nf}/fn]. 5Gb x'g klg gx'g klg ;S5 t/ sljtfdf s'g} g s'g} lsl;dsf] no eg] x'g5. no jf s'g} efsfdf k9\g jf ufpg ;lsg] sljtfx ;D g klg ;lhnf] x'g5. To;}u/L cg'k f;n] sljtfnfo{ c dl7f] agfpf5. tnsf kª\lqmx df cgtodf /x]sf ;dfpm / nufpm jf kfgl / /fgl jf k/\ k/\ / ;/\ ;/\ jf vfpsf] / epsf] jf ofp / cfp h:tf p:t} prrf/0f x'g] zab / cif/x n] sljtf l;fufg] { snfnfo{ cg'k f; jf cgtofg'k f; elgg5. no / cg'k f;sf sf/0f sljtf PSn} k9\g klg / ;d"xdf kf7 ug{ klg /dfonf] x'g5. sk'/l of] sn] eg5 snd ;dfpm leqkn6] vn] eg5 vsg nufpm jf 3fd kfgl, 3fd kfgl cfsfzsl /fgl jf kfgl k/\, kfgl k/\, kfgl k/\ k/\ afbn ;/\, afbn ;/\, afbn ;/\ ;/\ k'tnlsf ;fy ul5{g\ dl7f aft -kfgf!_ kfgl k/\ kfgl k/\ kfgl k/\, kfgl k/\, kfgl k/\ k/\ l/d lemd wf/f l/d\ l d\ l/d\ kfl/ kfvf OlGb gl jfl/ tflglnd\ -kfgf %_ k':ts 3fd kfgl, n]vsm dfwj l3ld/] lrqm b'uf{ a/fn Psf/fd, k sfzsm afn;flxto k j4{g s]gb, lxdfn P;f]l;P;g lzifs r}t @)^$ 47

siff sf]7f sljtfdf efiffsf cg]s snf k s6 epsf x'g5g\. ljleì sljsf sljtf k9\b} hffbf pglx n] k of]u u/]sf y/l y/lsf efiffsf rdtsf/ b]lvg5. lzifsn] cfˆgf ljbfyl{x nfo{ o:tf s'/f atfolbg] u/]df pglx cfkm}f klg rgfvf x'g5g\. k fom ;a} sljtfdf sljx n] efiffsf s'g} g s'g} snf b]vfpsf x'g5g\. of] Pp6f gd'gf x]/f} F hxff sljn] efiff / ljifoj:t'sf] ;f/} /fd f] tfnd]n /fv]sf 5g\. /fd /L jfrg ug] { xf] eg] sljtf k9\bf g} kfgl k/]sf] cg'ej x'g5. Tjf/{ t'/{ an]f;l Tjf/\ Tjf/\ Tjf/\ xf/{ x'/{ afl56f Xjf/\ Xjf/\ Xjf/\ 1fg lbg] 1 sk'/l of] sn] eg5 snd ;dfpm leqkn6] vn] eg5 vsg nufpm ufo{uf]8] un] eg5 udnf ;hfpm 3/h:tf] 3/n] eg5 3/af/ a;fpm gfs]yf]knl ªn] eg5 gfs]:j/ ;'gfpm r/lr'rr] rn] eg5 nf} rvf{ rnfpm 5ftfcf]9 5n] eg5 5xf/L a9fpm 8f8'h:tf] hn] eg5 hxfh rnfpm gf{ em of] n] eg5 G8f kmx/fpm uf]?l;ª] `n] eg5 uf]?uf]7 hfpm -kfgf & / *_ cg'k f; w]/}h;f] dfynf] x/km / tnnf] x/kmdf g} ldnfopsf] x'g5. t/ sltko nodf eg] Ps x/km 5f8]/ dfq ldnfopsf] x'g5. no ldn]sf] sljtfdf h;/l /flvpsf] cg'k f; klg dl7f] ;'lgg5. w"jff xfd f] zq' xf] r'/f]6 lsg vfpsf] < yfxf kfo kfosg d"v{ lsg epsf] < jf sxff nfuof] cn5l < sxff nfuof] ofp < hxff nfu] klg kmflnlbg5' cfpm k':tsm slt /fd f] s -afnult ;ª\u x_ s[ltsf/m 5fofbQ Gof}kfg], k sfzsm hdsf] k sfzg k f=ln= lrqm pd]zrgb clwsf/l, ;+:s/0fm klxnf] -@)^#_!! l/d l d wf/f l/d\ l d\ l/d\ kfl/ kfvf OlGb gl jfl/ tflglnd sljtfdf ;Gb]z x'g} k5{ eì] 5}g. ;Gb]z g} gepsf sljtf klg /dfonf x'g5g\. oxff lbopsf dwo] a" Fb /fgfsf] sxff nfuof] / dfly klg s'/f cfo;s]sf s'v'/l sff / uf]7] nf}/l To; lsl;dsf sljtf x'g\. t/ sltko sljtfx ;Gb]zn] g} el/psf klg x'g ;S5g\. nidlk ;fb b]jsf]6fsf] kfk nfu5 / Zofdk ;fbsf lhtg lsg ;lsì / < ;Gb]zd"ns sljtf x'g\. slxn] eg] sljtfdf n'sfp/, clnslt dfq ;Gb]z lbopsf] x'g5. dfwj l3ld/]sf] l;of] vf]o l;of] sf ol kª\lqmx x]/f}f, h;df rnfo;s]kl5 ;/;fdfgsf] htg ug{ 'k5{ eì] s'/f elgpsf] 5.!@ ===k}n] To;} kmfnof}, P]n] eì yfnof}=== sljtfsf dfwodaf6 k9fpg klg ;lsg5. lhtg lsg ;lsì / < zlif{s sljtf xfdl x'g5f} F alnof] eì] lstfaaf6 lnopsf] xf], h;df ;Ílnt ;a} afnultx :jf:yo / kf]if0f ;DaGwL 5g\. 5fofbQ Gof}kfg]sf] 1fg lbg] 1 n] sv/f lrgfpf5 / ;D fpf5. a" Fb /fgfsf] b'o{ Psd\ b'o{ n] Psbd} /dfonf] u/l u'0fg t k9fpsf] 5 g}, ul0ft h:tf] ljifodf klg /dfonf] sljtf n]vg ;lsg5 eì] klg b]vfpsf] 5. To;/L g} a"fb /fgfs} csf]{ sljtf sxff hfg] n] k'tnlsf] hljg rqmnfo{ Psbd} snftds 9Ën] k :t't u/]sf] 5.!# k fom cgtodf Pp6f rf]l6nf] / /dfonf] s'/f jf snkgf x'g5. l/d l d wf/f l/d\ l d\ l/d\ kfl/ kfvf OlGb gl jfl/ tflglnd 48 lzifs r}t @)^$

lzifsn] sljtf kl9lbp/ ljbfyl{sf dgdf sljtfk ltsf] rfv hufolbpkl5 pglx nfo{ cfkm}f g} sljtf n]vg dg nfu5. pglx n]vg klg yfn5g\. oxl a]nfdf lzifsn] clnslt af6f] b]vfolbg ;s]df pglx sf] l;h{gzlntfn] c df}nfpg] df}sf kfpg ;S5. ca sljtf n]vg l;sfpmf sljtf k ltefzfnl dfg5]n] dfq n]vg ;S5g\ To;}n] of] l;sfp/ l;lsg] s'/f xf]og eì] s'/fdf ljzjf; ug]{ dfg5] w]/} 5g\. t/ cfw'lgs lziffsf] cg'ej a]un} 5. lqmpl6e /fol6ªú jf æl;h{gftds n]vgæ ;+;f/el/ g}, ;fg} pd]/b]lv k9fog5 / To;sf] kl/0ffd klg /fd f] kfopsf] 5. sljtf n]vg] ceof;sf] klxnf] / ;aegbf dxœjk"0f{ v'8\lsnf] sljtf k9\g' g} xf] eg]/ xfdln] o;cl3sf kfgfx df nfdf] rrf{ u of}f. To;}n] ca To;eGbf kl5sf r/0fx sf af/]df rrf{ u/f}f. eg]/ cfsfzsf] OGb]0fLnfO{ tfì] snkgf xf];\ jf lhtg lsg ;lsgg / ;Stf] sf]l;; u/]kl5 < jf kvl{ a:g" P rª\uf Û rgb dfdf ku]/, xfdl e]6\g cfcf} Fnf /s]6df r9]/. jf a;] x'gg 'l;nsl/f 8fF8fjfl/ < gfof Û dnfo{ hfg" 5 km"naf/l Û Û eì] h:tf] cfˆgf] niosf] pb\3f]if xf];\, sljtfsf] cgtodf s'zntfsf ;fy al6 dfl/psf] x'g5.!$ /fd f] sljtf kl9;s]kl5 Tof] sljtf n]vg] sljnfo{ lrì, sljsf af/]df hfì dg nfu5. lzifsn] ljbfyl{x df of] pt;'stf hufolbg / sljx sf af/]df hfgsf/l lbg klg cfjzos x'g5.!% sljtf g]kfnl efiff / ;flxtosf siffdf dfq k9fpg] s'/f xf] eì] g7fgl ul0ft, lj1fg, :jf:yo lziff, ;fdflhs lziff cflb k9fpfbf klg ;fgble{s sljtfsf] k of]u u/]df k9fo w]/} lrs/ x'g;s5. d n]sf] r f x]/ xfjf nfu]sf] ;/// s;/l, rª\uf xfd f] p8\of] nf} d}gfr/l h;/l wfuf] 5f8\bf kmgg tntn b{5, wfuf] a]bf{ 6s6s cfsfzdf r9\b5. s:tf] xfjf nfu]sf] wfuf] klg ;lssof], afbndfly ku]/ rª\uf klg lanfof]. kvl{ a:g" P rª\uf Û rgb dfdf ku]/, xfdl e]6\g cfcf} Fnf /s]6df r9]/. k':ts dª\un]sf] rëf, n]vsm k'0ozln uf}td k sfzsm /ftf] aënf lstfa, kf6g9f]sf lzifs r}t @)^$ 49

siff sf]7f ff]nf slt /fd f] x]/ ;fyl ;fgf] ;fgf] f]nf Tof] f]nf vf]nl x]/ To;df s] s] xf]nf vf]nl x]bf{ b]v5f} ltdln] 1fgsf] vfgl htg u/l /fv To;nfO{ hfgl ghfgl @ # slnnf cf} +nf 6f]sL ga; af]s f]nf l56f] u/l lx+8 :s'n km]l/ ca]/ xf]nf l56f] up ;/ ld;n] dfof ug'{x'g5 Tof] ubf{ d]/f] ;fgf] x[bonfo{ x'g5 e/t kf]v/]n, siff * k"0f{ ;~hljgl df=lj, w'lnv]n, sfe ] -;a} afnsljtf sflgtk'/ú sf] sf]lknfaf6 ;fef/ ul/psf x'g\_! xf};nf lbg]. sljtf n]vg] leql k ]/0ff c n] cfkm"nfo{ lrg"g\, cfˆgf] gfd rnf];\, tfl/km kfoof];\ eì] efjgfaf6 cfpf5. To;}n] ljbfyl{nfo{ k ToIf / ghflgfbf] u/l klg sljtf n]vg xf}:ofpg]. c goff tyf k'/fgf sljsf] jf sljtf n]vg yfnb} u/]sf JolQmx sf] rrf{n] pglx leqsf] rlr{t x'g] rfxgf g\ hfu[t x'g5. sljtf n]vgs} nflu s]xl lkl/o8 jf ;Dej epdf :s"n 5' L epkl5sf] ;do ldnfpg]. dfly ul/p } F sljtfsf ljz]iftfx sf af/]df rrf{ ug] {. klxnf] lbgdf :jtgq n]vg ug{ lbg]. pglx nfo{ 8]:s a]graf6 d'qm x'g lbg]. rf}/df jf hxff dg nfu5 ToxfF a;]/ kffr ldg]6;dd, cfkm"n] n]v]sf] s'/f ;Dkfbg gu/l, s]/d]6 gu/l, g;rofo h] dg nfu5 ToxL n]vg nufpg]. o;/l n]v]sf] s'/f sljtf gep klg x'g5. o:tf] :jtgq n]vgn] afnaflnsfsf] dg km's5. cfˆgf] n]vg g/fd f] xf]nf ls eg]/ 8/fpg glbg]. $ o;/l pglx n] :jtgqtfk"j{s n]v]sf] s'g} jfso jf ljrf/nfo{ sljtfsf kdf ndaofpg, 5f]6\ofpg jf ldnfpg nufpg]. of] sfd pglx n] :jtgq n]vg u/]sf] nuq}, Tof] ljrf/ pglx sf] dg tfh} 5Fbf ug{ nufpg h /L x'g5. % ^ lbg]. & * ( z'?df æh] n]v] klg x'g5æ eì]. pglx n] 8/fP/ jf wsfp/ cfkm"nfo{ cfkm} Fn] lgogq0f ug{ -;]Nkm ;]G;/;Lk_ ug{ gyfn"g\ eì]df rgfvf] /xg]. n]v]sf s'/f ;d"xdf ;'gfpg nufpg]. tfl/km / ;' fjx nfo{ :jfut ug]{. sf]xl klg xtf]t;flxt gxf]pmg\ eì] s'/fdf ljz]if Wofg o;/l n]lvpsf sljtfx nfo{ c /fd f kf/]/ / 6NsfP/ Nofpg] u[xsfo{ lbg]. o;/l tof/ epsf] bf]; f] v]; f klg ;d"xdf jfrg ug{ nufpg]. klxnf]l;t bffh]/ x]g]{ / k'gn]{vg ubf{ x'g] kmfobf pbfx/0f;lxt b]vfpg]. s;}n] n]vg] jf bf]xf] ofpg] sfd u/]g eg] ufnl gug] {. p;sf] dg km's]sf] gx'g ;S5 jf p;nfo{ n]vg dg g} gnfu]sf] x'g;s5. sljtf n]vgnfo{ OR5fwLg g} /xg lbg]. sljtfsf] d';nwf/] jiff{ eg] gu/fpg]. o; lsl;dsf] ceof; kl5 b'o{ rf/ lbg;dd cfkm"n] sljtfsf] rrf{ gug] { / ljbfyl{x n] rrf{ u g\ eg]/ af6f] x]g] {. o;af6 pglx n] c ljifo / lqmofsnfksf nflu klg ;do kfpf5g\. To;sf ;fy;fy} To;cl3sf ceof;x af6 sljtfk lt pglx nfo{ slqsf] rfv hfuof] eì] klg yfxf x'g5. pglx n] km"naf/l r/fr'?ël cfpf5g\ RofO{ RofO{ s/fo{ ;a} cfpf5g\ km"naf/ldf ;w}f /dfo{ k'tnl klg cfpf5g\ p8]/ oxff k"hfkf7df sfd nfu5 of] km"n hxff ls/0f sf]o/fnf, siff ^ ;g ;fog OËln; :s"n, ;'g;/l -@)^! df3 @( sf] sf]lknfaf6_ 50 lzifs r}t @)^$

w]/} rfv /fv]gg\ eg] cfkm"n] cl3nnf r/0fx nfo{ c /f]rs 9Ën] bf]xf] ofpg].!)!!!@!#!$!%!^ :s"n jf ;d'bfodf k':tsfno 5 jf glhs} lstfa jf kqklqsf lsì kfog] 7fpF 5 eg] yk sljtf k9\g k ]/0ff lbg]. ;lsg5 eg] cfwf lbgsf] æsljtf ofqfæ ug]{. ;a}nfo{ cfkm"nfo{ dg k/]sf sljtf ;'gfpg / ofqfdf b]v]sf jf cg'ej u/]sf s'/fsf cfwf/df sljtf n]vg nufpg]. zf:qlo 5Gbdf n]lvpsf sljtf Psbd} /fd f x'g5g\. t/ 5Gbsf] ;fwgf ug{ ufx f] 5. z'?df 5Gbd'Qm jf 5f]6f 5f]6f nf]snodf dfq n]vg l;sfpg]. ljljw 5Gbsf w]/} sljtf k9]kl5 dfq 5Gb v]nfpg ;lsg5. ljbfyl{x nfo{ no, cg'k f; h:tf s'/f ldnfpg ;3fpg], t/ pglx df æ;/n] ldnfolbpsf]æ eì] efjsf] ;f6f] æ;/n] ldnfpg l;sfpg' epsf]æ eì] efj cfcf];\. snkgfzln x'g, t'ngf ug{, j0f{g ug{ / snftds x'g k ]/0ff lbg]. pglx n] OGb ]0fLnfO{ u'n]nl agfpg\, afbnaf6 wfuf] sft'g\, n7\7ln] gblnfo{ af6f] agfolbpmg\, afn'jfnfo{ rfdn agfp/ ;+;f/af6 ef]sd/l cgto u5{g\ eg] klg u g\. pglx n] ufo{nfo{ cfdf, s's'/nfo{ ;fyl, r'gf}tlnfo{ ;u/dfyf, j]unfo{ gbl, b'i6nfo{ AjfF;f] / zflgtnfo{ k/]jf dfq xf]og goff / gf}nf pkdfx lbg l;s'g\. afnaflnsf ljb f]x u5{g\ eg] Tof] klg u g\. tnsf] sljtf o:t} Pp6f gd'gf xf]. Ps lbgsf] xf]djs{ gubf{ 8]:sdfly peofo{ ^ ;ok6s p7a; u/fpg] < cxf To:tf] lzifs rflxgg eljiosf] s0f{wf/ 7fG5g\ ;a}n] xfdlnfo{ To} klg oltljwg oftgf lbg5g\ lsg xfdlnfo{ To;}n] To:tf] lzifs rflxgg ;'dg zfx, siff % ;g ;fog Oª\ln; :s'n, vgf/, ;'g;/l -@)^@ r}t $ sf] sf]lknfaf6_ afnaflnsfnfo{ ;fdflhs kdf ;r]t / ;+j]bgzln x'g k ]l/t ug] {. tnsf] sljtf+zsf] t]; f] kª\lqmdf k of]u epsf] zab vft]ú ;8s afnaflnsfnfo{ x]nf u/]/ elgg] zab xf]. o:tf, s;}nfo{ xf]rofpg] zabx sf] k of]u gug{ ;' fj lbg]. eff8fs'6l k frl, :d[lt, c:d' / d ;fyl ;fyl ldn5f} F :s'naf6 cfp/ eff8fs'6l v]n5f} F slxn] cfdf ag5f} F slxn] 5f]/L x'g5f}f!& afa' cfdf 5f]/f5f]/L agl xfdl v]n5f} F cl:dtf k/fh'nl, siff # ;g ;fog :s"n, eqmk'/ kl9n]vl 7"nf] agg] xfd f] of] a]nf ;fgf] 5' eg]/ gu/ x} x]nf lxf8\lbg d c h:tf] vft] x]/ agl clxn]b]lv ;f]r]sf] 5' 8fS6/ ag5' egl -@)^! h]7 @@ sf] sf]lknfaf6_ :s"ndf leq] klqsf z'? ug]{. leq] klqsfaf6 tkfofx sf] ceof;sf af/] c n] yfxf kfpf5g\. afnaflnsf pt;flxt x'g5g\. leq] klqsfdf 6fF:gsf nflu sljtf / n]vx n]vbf x:tfif/ klg /fd f] x'g;s5. lzifsn] ol ;a} r/0fx df Wofg lbp/ ljbfyl{nfo{ xf};nf lbpdf pglx n] /fd f /fd f sljtf n]vg ;S5g\ / pglx sf] ;[hgzlntfsf] 9f]sf ;w}fsf nflu v'ng ;S5. lzifs r}t @)^$ 51

F cftd ;dliff vu]gb ;ª\u f}nf d cgfbz{ lzifs lziffnodf cfdf afa'sf] e"ldsf lgjf{x ug] { :yfgdf /xg] lzifs ha kifkftl x'g5, pm cfˆgf] st{jodf g/fd /L r's]sf] 7xl/G5. xf], d r's]sf] 5'. clg d s]sf] cfbz{ lzifs < ;f gf] 5Fbf d]/f] hljgsf cfbz{ gfos b'o{y/l dflg; lypù Pp6f nfx'/], csf]{ df:6/. lnda" hfltsf] nfx'/] 5] dlxg] 5' LÚdf dnfof 5fpgLaf6 3/ cfpfbf v'nb'nl / O{iof{ el/psf ufpfel/sf cffvf p;dfly ky]{. lz/dfly 5q] 6f]kL, kfpdf a'6 / cfªdf h;l{ nufpsf] nfx'/] ;gss sf]/]sf] h'nkml 6NsfpFb} a8f] zfg;fu cfpfyof]. p;n] s'ddf le/]sf] /]8'O{ afhfún] p;sf] cfsif{0f a9folbgyof] / p;sf] JolQmTjdf rdsbf/ cfef el/lbgyof] ]. p;sf] vntlaf6 l Ns]?dfn 'l08psf] x'gyof], pm rf}tf/l / xf6ahf/df ;f]ln6glx nfo{ lh:sofpfb} r'/f]6 aff8\yof]. slxn]sfxlf t /S;Ln] l6n\ k/]/ xf6ahf/5]psf] rp/df pm OGt' g lrgt' ep/ ndtgg kln6fbf klg p;sf] /]8'O{ afhf eg] alh/x]s} x'gyof]. nfx'/]sf] wg, lrl6sskg, zfg / ;f]v b]vbf dnfo{ klg nfx'/] x'g /x/ nfu]/ cfpfyof]. t/ r'rr] gfsn] dnfo{ nfx'/] x'g lbpg. To;kl5 d]/f] hljgsf] cfbz{ gfos df:6/ agof]. 8fF8fkfl/ la/fgf] 7fpFaf6 cfpsf] ;'lsnf] / k'mlt{nf] df:6/ glnf] cfsf;d'lgsf 1fgu'gsf ;a} s'/f hfgg] dflggyof]. cfw'lgs 1fg, k ljlw / ;'ljwfsf] gfsd'v b]vg gkfpsf] d]/f] ufpfdf df:6/ e/ce/sf] j}b, } u8f l5gf]kmfgf] ul/lbg] GofofwLz, ctl{ a'l4 rflxfbf ;/;Nnfx lbg] gllt lgb]{zs / cfwof/f]df lwklwk] phofnf] 5g] { h"gls/l ;a}yf]s lyof]. pm nfx'/] } ;a}sf] cfsif{0fsf] s]gb t x'gyof] g}, ;Fu;Fu} pm ;a}sf] cufw ;Ddfgsf] kfq klg x'gyof]. uff7l t s'/f] s] eg] k};fsf] rntllkmtl{ ;fx} sd x'g] ufpfdf df:6/n] dlxg}lkr5] 7"nf] y}nf] yfkyof]. To:tf 1fgjfg\, r'daslo cfsif{0fsf vfgl, /sd sndsf wgl / dfg ;Ddfgsf clwsf/l df:6/nfo{ b]vbf d nf]lefb} dgdg} ud vfgy] F k9lu'gl sfd}sfd wg, dfd / r}g} r}g. gegb} d]/f] ;kgf ;fsf/ x'g a]/ nfu]g. ufpfsf] ldl8n :s"ndf ;ft siff kf/ u/]f. 3/af6 wfpg ldng] b"/ldf xfo{:s"n lypg. To;}n] k9fo yftl /fv]/ Ps jif{ cfk"mn] k9]s} :s"ndf d df:6/ epf. v' fdf h'qf gep klg d k'mrr] df:6/sf] xftdf 58L eg] x'gyof]. 58L xnnfpfb} siffdf k:bf ljbfyl{x Ps} tfndf h'?ss p7]/ Ps} nodf dnfo{ u'8 dlg{ª ;/Ú egy]. / d xft 3f]K6f] kf/]/ a8f] zfgn] a;ú egy] F. pm a]nf df:6/ / ljbfyl{sf] gftf df:6/sf] wfs / ljbfyl{sf] wssf] hudfly plegyof]. df:6/ 52 lzifs r}t @)^$

{ v' f xnnfpfb} dfly s';l{df a:yof], ljbfyl{x 8Nnf] k/]/ tn w'n]e'ofdf u'gb Ldf a:y]. df:6/ kf7\ok':ts kn6fp/ Psf]xf]/f] e6\ofpfyof], ljbfyl{x df}g d"lt{ ep/ ;'Gy]. e6\ofo;s]kl5 df:6/ a' of} <Ú eg]/ ;f]wyof], ljbfyl{x ;dj]t :j/df a' of} F ;/Ú eg]/ ;w} F Psgf;sf] pq/ kmsf{pfy]. a' ]sf] s] xf] k fom ljbfyl{nfo{ yfxf x' Fb}gYof], s] a' of} <Ú eg]/ df:6/ slxno} yk k Zg ub} {gyof]. Tof] df:6/sf] Psfnfk / ljbfyl{sf] lgliqmo >j0fdf cfwfl/t lziff lyof] k'/fgf] u'?s'n k/dk/fsf] kf]of]df 'l08fb} d]/f] ufpfdf cfok'u]sf] k'/fgf] lziff Û x'g t ;'vb\ ;+of]ujz d}n] snkgfzln / l;h{gzln lzif0fljlw cfufn]/ k':tssf] kf7\oj:t'nfo{ hljgsf hl6n ;d:of / xffsx ;Fu hljgt tl/sfn] uff:g otg ug] { s]xl lzifs gkfpsf] xf]og. t/ tl lzifssf] uf]nf]leq cfd kfq eg] lypgg\. tl t lrnfpg]sf] vdf kmn]sf cffkh:tf ckjfbhgo kfqx lyp. prr lziffsf l;f9lx l5rf]n]/ klg d df:6/} epf. d ;fgf] siffsf] ljbfyl{ 5Fbfsf] df:6/ Tof] a]nf;dddf lzifs eo;s]sf] lypf. t/ d}n] k9fpg] slyt goff lziffú eg] k'/fg} lje]bsf/l j0f{ Joj:yfdf cfwfl/t dx]gb Lo /fi6«jfbaf6 lgb]{lzt lyof]. Tof] lziffsf] cgtlg{lxt cfbz{ ;fdgtl elqmjfb / bf;tf lyof]. lziffsf] Tof] elqmjfbl / bf;tfd'vl rl/q / d}n] k9]sf] cfnf]rgfzln / d'lqmdful{ dfs;{jfbalrdf 7"nf] cgt/lj/f]w lyof]. Tof] cgt/lj/f]w d]/f] cwofkg sfnel/ g} d]/f] nflu dfgl;s lvrftfgl / kl8fsf] ljifo eo/xgyof]. To;}n] dfgl;s lvrftfgl / kl8faf6 d'lqm vf]hg d}n] sfo{gllts rft'o{ ckgfpf. kf7\oj:t'df k]mnf k/]sf] l5b df dfs;{jfbsf] ljb f]xl r]tgf 3';fpg yfn]f. ljbfnoaflx/ /ft ;ff cgwsf/sf] asf]{leq n's]/ lgs6 ;Dks{df /x]sf ljbfyl{x sf dg dfg;df ;fdflhs ;dfgtf / Gofosf] jful r]tgf 3';fpg] otg t d]/f] lbgrof{sf] clegg cë g} agof]. t/ d]/f] rft'o{ hutsf] s'l6n Jojxf/;fd' plt k efjsf/l 7xl/Pg. 5gnfO{ d s'g} klg sdo'lgi6 ;d"xdf cfa4 lyogf. p;f] t Jofjxfl/s /fhglltdf d]/f] pqf] rfv klg lypg. t/ /fhwfglb]lv b"/jtl{ ufpfdf bdgsf/l k zf;g, lgx' F vf]hfxf hf;'; / sltko cg'bf/ sfª\u ];Lx sf gh/df d vt/gfs nfn sdo'lg:6 b]lvpf. pma]nf dx]gb Lo lziffaf6 lgm;[t ;+:sf/ tyf sfª\u ]; / sdo'lg:6 :jo+sf] cfk;l c;lxi0f'tfsf sf/0f ltgsf alrsf] ;DaGwdf kf/:kl/s å]if / lgif]wsf] b'ef{j 6gf6g el/psf] lyof]. dnfo{ nfn}nfn b]vg]x n] es'08f] xfg] }F dnfo{ 3l/3l/ of] ljbfnoaf6 pm ljbfno, pm ljbfnoaf6 Tof] ljbfnodf ;?jf ul//x]. d]/f] u' F8sf] vfgtnf;l ubf{ hf;';x n] b'o{ tlg k6s t d]/f ;f/f lk o k':tsx g} n'6]/ nu]. t/ d]/f] j}rfl/s lbgrof{ / /ftrof{ eg] p;}u/l rlng} /Xof]. kl5 nv]6'jfx sf] /ftf]lbgsf] nv]6foaf6 cflht ep/ d}n] cwofkg g} 5fl8lbPF. goff Ondsf] d]nf]d];f]ljgf 5FbfvfFbfsf] hflu/ 5f8\bf cfm hflu/ gfy] s]xl xf]og, hljg cfbz{ kf] 7"nf] xf] egg] efjgfn] dnfo{ ;fx; / zlqm k bfg u/]sf] lyof]. clxn], lgs} nfdf] ;dokl5, kl5lnt/ kms]{/ cftd;dliff ubf{ dnfo{ cfˆgf] lzifs hljg gfgfjnl c;ëltx n] el/psf] dx;'; x'g5. d cª\u ]hl k9fpfy] F. g]kfnlsf lzifs uon k/]sf] df}sf 5f]k]/ d obfsbf g]kfnl klg k9fpfy] F. cfk"mn] k9fpg] ljifodf d]/f] bvvn /fd } lyof]. k fom cfn6fn / 7u7fu ug] { d]/f] afgl lypg. k9fonfo{?lrs/ agfpg d kf7\oj:t'sf] alralrdf syf s'y'ª\u L uff:y] / 7 f dhfs klg uy] +. /fd f] k9fpg] lzifs eg]/ d]/f] 8]/fdf 6\o';g k9fo dfug]x sf] nsf] { g} nfuyof]. xf], d cfbz{ lzifs dflggy] +. pma]nf ddf d cfbz} { x' F egg] efjgf gepsf] xf]og. t/ clxn] dnfo{ Tof] ;a ldyof /x]5 egg] nfu5. sf/0fx 5g\ 1fgzf:qs} s'/f ug] { eg] d}n] dfs;{jfb / lziff dgf]lj1fg;d]t klg /fd };Fu k9]sf] lypf. t/ ctltnfo{ lgofnbf clxn] dnfo{ lzif0fsf] k lqmofdf cfˆgf wf/0ffut dfgotfx nfo{ d}n] ;+:sf/sf] txdf cftd;ft\ ug{ g;s]sf] dx;"; x'g5. nfu5, lzifssf] e]ifdf cs;/ d xftdf 58L af]sg] xnl lypf / d ljbfyl{x nfo{ h'jfd'lg gf/]/ ;f] f] l;of]df Psf]xf]/f] hf]lt/xgy] F. cfssn 'Ssn ljbfyl{x sf sfg lgdf]7]sf] / ltgsf ufnf r8\sfpsf] dnfo{ c } ;D gf 5. tl s'?k If0fx ha ;D G5', dnfo{ cfˆgf] cftdf g} snlít eph:tf] nfu5. cr]n, afudtlsf] k'nd'lg w]/} kfgl alu;s]kl5, af6f3f6fdf, ;ef ;df/f]xdf jf ef]h et]/df slxn]sfxlf klxn]sf cfˆgf ljbfyl{x ;Fu ck Tofl;t kn] d]/f] e]6 x'g5. sf]xl 8fS6/ epsf 5g\, sf]xl OlGhlgo/. sf]xl lzifs epsf 5g\, sf]xl pbdl jf Jofkf/L. tl k ;Ggtf / cfb/ efjsf ;fy cl3 ;/]/ d;fu lrgf/l gjls/0f u5{g\. / tldwo] sf]xlsf]xl cf]7df Joª\Uoefj n'sfp/ ljgozln efsfdf dnfo{ :d/0f u/fpf5g\ ;/n] slxn]sfxlf sfg glgdf]7]sf] ep d a/flnp/ lalu Gy] F x' Fnf. :s]/ x]5' {, ltgsf cffvfdf dk lt qmf]w, 3[0ff jf k ltzf]wsf] nif0f n];dfq klg b]lvbgf. t}klg d nhhf / Unflgn] leqleq} v'ldrp/, un]/ To;} To;} ddf{xt x'g5'. To:t} ^ dlxgfcl3 c:tjo:t k'm6kfydf Ps;'/n] lxfl8/xfbf Pp6L dlxnfn] dnfo{ udnë cfufnf] dfl/g\. Tof] cgk]lift cídfnaf6 d rlst / ljl:dt epf. /fd f] k9fpg] lzifs eg]/ d]/f] 8]/fdf 6\o';g k9fodfug]x sf] nsf] { g} nfuyof]. xf], d cfbz{ lzifs dflggy] F. pma]nf ddf d cfbz} { x' F egg] efjgf gepsf] xf]og. t/ clxn] dnfo{ Tof] ;a ldyof /x]5 egg] nfu5. lzifs r}t @)^$ 53

cftd ;dliff ha o:tf syfx ;'G5', dnfo{ t'kmfgl ultdf up/ lzifs gfdwf/l tl cfttfolx nfo{ xnsf hgsf/afxlú u/]/ ctltdf cfk"mn] u/]sf e"nx k lt k folzrt ug{ dg nfu5 dnfo{ ;xh agfpg vf]hb} ltgn] xqkq elgg\ d kmnfg7fpfsl kmnfgl, ;/sl Kof/L r]nl. d]/f] dl:tissf] g]kyodf af; a;]sf] ltgsf] cg'xf/ lj:tf/} d]/f cffvf;fd' plqof]. / d}n] ltgsf] skfn d';f/] F. :d[ltsf] kgt'/f] vf]n]/ ltgn] dnfo{ :d/0f u/fog\ ;/, kf7 a' fpg g;sbf d]/f] 6fpsf]df ;/n] rf]/cf} Fnfn] 6Ss/L nfpfbfsf] 6'6'Nsf] c } klg xf]nf. 5fd]/ x]g' {;\ t. d :s] F. ltgl d]/f] kfv'/f] ;dft]/, d]/f cffvfdf ckns x]b{ } d]/l 5f]/L } F caf]w efjn] d':s'/fo/x]sl lyog\. d]/f] cgtd{gdf lwssf/sf] efjgf u'ghof] ;'lg;\ gfy] Û tf 6Ss/LsdL{ s]sf] cfbz{ lzifs Û cfj/0f k]ml/psf] ep klg xfd f] lziffsf] r'/f] s'/f] c } k]ml/psf] 5}g. lzifs gfpfsf a'4'x n] ljbfyl{sf sfg Roft]sf, ljbfyl{nfo{ d"lr5{t x'g] u/l p7 a; u/fpsf jf rkl{df y'g]/ ltgsf] x'd{t lnpsf alet; syfx 5fkfdf cfpg 5f8]sf 5}gg\. ha o:tf syfx ;'G5', dnfo{ t'kmfgl ultdf up/ lzifs gfdwf/l tl cfttfolx nfo{ xnsf hgsf/afxlú u/]/ ctltdf cfk"mn] u/]sf e"nx k lt k folzrt ug{ dg nfu5. d]/f] lzifs hljgsf] csf] { Pp6f clk o ;D gfn] dnfo{ af/daf/ luhofo/xg5. d]/f] siffdf tlgy/l cf:yf epsf ljbfyl{ x'gy]. tl jfd, sfª / k~rd'vl lyp. clxn] d cfkm}fnfo{ ;f]w5' s] d}n] jfd ljbfyl{x nfo{ sfvf / sfª / k~rd'vl ljbfyl{x nfo{ kfvfsf] Jojxf/ u/] F x' Fnf < legg dt epsf ljbfyl{x k lt siffdf, v]n d}bfgdf, af6f 3f6fdf, rf}tf/l b]p/fnldf, xf6 ahf/df jf cgt st} To:tf] Jojxf/ eof] xf]nf egg] efjgfn] 8;]/ clxn] dnfo{ pbf; agfpf5. cfˆgf 5f]/f 5f]/Lx sf] :jefj,?lr jf nt km/s x' Fb}df cfdf afa'sf] ltgk ltsf] Jojxf/df kifkft x' Fb}g. lziffnodf cfdf afa'sf] e"ldsf lgjf{x ug] { :yfgdf /xg] lzifs ha kifkftl x'g5, pm cfˆgf] st{jodf g/fd /L r's]sf] 7xl/G5. xf], d r's]sf] 5'. clg d s]sf] cfbz{ lzifs < hljg ofqfsf] k]m/f]df 3'Db} hffbf obfsbf legg dtsf d]/f ljbfyl{x klg e]l6g5g\. d ;"Id b[li6n] ltgsf cffvfsf] efjsf] cy{ s]nfpg vf]h5'. ltgsf d'b f, jrg jf elëdfdf cfqmf]z, 3[0ff jf k ltzf]wh:tf] efj dnfo{ b[li6uf]r/ x' Fb}g. / d lz/ 'sfp/ dx;"; u5'{, d]/f ;a} ljbfyl{x dk lt IfdfzLn 5g\. d cgfbz{ lzifssf ;d bf/ ljbfyl{x Û lzifs hljgsf nf]snfo{ ;'gfpfbf cfˆgf] ef/l dg xnsf x'g] o:tf s6' cg'ejx d;fu y'k } 5g\. nfu5, s'g} lbg efftl kf/]/ egg ;s] d]/f ol cg'ejx cfhsf lzifsx sf nflu pkof]ul x' Fbf x'g\. clxn] eg] 38Ln] nf]8;]l8ª?kl vt/fsf] 306L ahfpg nfuof] Û dfl;s lj1fkg b/ :yfg cfsf/ -rf}šn_ /Ë /sd -?_ ;]G6Lld6/ -Eof6afx]s_ clgtd cfj/0f!(=%š@^ ;]dl /ËLg #),))). clgtd leql cfj/0f!(=%š@^ ;]dl /ËLg @%,))). leql cfj/0f!(=%š@^ ;]dl /ËLg @%,))). leql klxnf] kfgf!(=%š@^ ;]dl /ËLg @%,))). k"/f kfgf!(=%š@^ ;]dl /ËLg @),))). cfwf kfgf!^=%š!! ;]dl /ËLg!@,))). ltxfo{ kfgf!^=%š*=% ;]dl /ËLg *,))). rf}yfo{ kfgf!^=%š%=% ;]dl /ËLg ^,))). 54 lzifs r}t @)^$

1fg lj1fg ef]lnsf] s[lif k ljlwm lhpdcf] ljzjsf] a9\bf] hg;ª\vof / a9\bf] hljg:t/ wfgg ;'wfl/psf] cfg'j+lzs s[lif k ljlw -lhpdcf]_ Pp6f a/bfg ;fljt x'g;s5. t/, lrgtfsf] s'/f, of] k ljlw ljzjsf ul/a ls;fgsf] kx' FreGbf w]/} 6f9f, cd]l/sf / o'/f]ksf s]xl 7"nf ax'/fli6«o sdkglx?sf] d'7\7ldf ;Lldt 5. cf g'j+lzs u'0f kl/jt{gn] ljzjsf] s[lif If]qsf] :j?kdf cfd"n kl/jt{g NofO/x]sf] 5. df]g;fg6f] h:tf cd]l/sfsf h}ljs k ljlwdf nfu]sf ;+:yfx n] j+zfg'ut u'0f kl/jt{g ul/psf afnl -h]g]l6snnl df]l8kmfo8 cuf{lghd lhpdcf]_ sf] k j4{g ug{ u/]sf k of;nfo{ o'/f]kn] z'?b]lv g} c:jlsf/ ub{} cfpsf] 5. lhpdcf] k ljlwaf6 ptkflbt cgg pkef]u ubf{ s'g} xflg k'ub}g eg]/ j}1flgsx n] cfzjf;g lbp klg / ljzj Jofkf/ ;+3n] o:tf j:t'sf] cfoftdf nufpsf] k ltagw x6fpg o'/f]k]nl cfof]unfo{ cfb]z lbpsf] ep klg w]/} o'/f]k]nlx n] c } To:tf s[lifpkhsf] pkef]u ug{ kfpsf 5}gg\. t/ a]nfotsf] vfbfgg Jofkf/ sdkgl 6f6] PG8 lnn sf dflns Oofg kmu{';gsf] ljrf/df of] cj:yf l5 } ablng ;S5. pgl cfzfjfbl x' Fb} eg5g\, æxfdl Oltxf;sf] o:tf] df]8df 5f}F hxff lhpdcf]ú k ljlw hljgsf] ckl/xfo{ cë agg hffb}5.æ a]nfotsf] vfbfgg tyf k]o kbfy{;dagwl Jofkf/ ;+:yfx sf] dxf;+3sf cwoif ;d]t /x]sf kmu{ ';gsf] egfodf ljzjsf 7"nf vfbfgg lgof{ts sdkglx n] of] k ljlwnfo{ :jlsf/ ul/;s]sf] x'fbf o;nfo{ a]jf:tf ug{ ca ufx f] 5. x'g klg s]xl xktf klxn] dfq a]nfotl ls;fgx sf] ;d"x sf]kfsf]u]sún] lhpdcf] dflysf] k ltagw gx6fpdf o'/f]ksf] kz'kfng pbf]u tx;gx; x'g] r]tfjgl lbpsf] 5. xfn;fn} a;]sf] o'/f]ksf s[lif dgqlx sf] a}7s lhpdcf]ú ds} / cfn'sf] cfoftdf nufopsf] k ltagw x6fpg] ls gx6fpg] egg] ljifodf clgl0f{t g} 6'lËof] t/ l56} a:g] o'/f]k]nl cfof]usf] a}7sn] of] k ltagw x6fpg ;Sg] ;Defjgf w]/}lt/af6 JoQm ug{ yflnpsf] 5. o'/f]k]nl cfof]un] lhpdcf]dflysf] k ltagw x6fof] eg] df]g;fg6f] sf] :jfefljs ljho x'g]5. lsgeg] df]g;fg6f] n] of] If]qdf o;cl3 g} 7"nf] Jofkfl/s ;kmntf xfl;n ul/;s]sf] 5. ljut tlg jif{b]lv o;sf] cfdbfgl / gfkmf tla ultdf a9]sf] 5. df]g;fg6f] n] ut jif{ *=^ ca{ cd]l/sl 8n/sf] sf/f]af/ u/]/ 08} Ps s/f]8 ; f]tm b Osf]gf]ldS:6 8n/ gfkmf sdfpsf] lyof]. o;/l gfkmf a9\gdf ljzje/ vfbfggsf] efp cfssfl;g'n] an k' ofpsf] 5. t/ df]g;fg6f] sf prr clwsf/l a ]6 a]u]dofg df]g;fg6f] n] lhpdcf]df u/]sf] k ultsf sf/0fn] ;+:yfsf] gfkmf a9]sf] atfpf5g\. ;g\ @)!@ ;Dddf ;+:yfsf] gfkmf bf]aa/ x'g] pgsf] cfzf 5. o'/f]k afx]s cgoq lhpdcf] k ljlw ;kmn epsfn] df]g;fg6f] sf] gfkmf a9]sf] xf]. o; pbf]usf] ptf/r9fjnfo{ glhsaf6 lgofln/x]sf] u}/gfkmfd'vl ;+:yf OG6/Gof;gn ;le{; km/ PlSjlh;g ckm Plu 6]s PlKns];G; -cfo{p;ppp_ sf cg';f/ lhpdcf] k ljlw Jofj;flos kdf ahf/df cfpsf]!@ jif{df o;n] ktofpg} g;lsg] vfnsf] k ult u/]sf] 5. ut jif{ ljzjdf lhpdcf] v]tl epsf] If]qkmn!@ k ltztn] a9]/!! s/f]8 $) nfv x]s6/ k'u]sf] 5. lhpdcf] v]tl epsf] If]qkmn ;a}egbf a9]sf] b]z cd]l/sf xf] t/ ch{]lg6gf, a flhn, ef/t / rlgdf klg :6sM s/f]8 6gdf ljzjdf ux' Fsf] 36\bf] e08f/, a9\bf] d"no * k If]lkt cg'dfg * d"nom 8n/ a';]n! a';]n = @&=@! s]hl! 8n/=? ^# lzifs r}t @)^$ 55

1fg lj1fg ljzjdf h}ljs k ljlw -lhpdcf]_ df cfwfl/t v]tlsf] lj:tf/ ef/t / rlg wgl x' Fb} hffbf ljzjdf vfbfggsf] dfu c a9\g] t/ v]tlof]uo hldg, kfgl / pmhf{ b'n{e x' Fb} hfg] lglzrt 5. yf]/} kfgl, yf]/} pmhf{ / yf]/} dn k of]u u/]/ ptkfbg a9fpg] cfˆgf] jrg lhpdcf]ún] k"/f u of] eg] o;n] of] ;d:of ;dfwfg u5{. o;sf] b 'tultdf lj:tf/ eo/x]sf] 5. cd]l/sfsf] csf]{ ax'/fli6«o sdkgl 8'F kf] sf] Pp6f ljefu kfof]lgo/ xfo la 8 sf yf]d; j]:6 eg5g\, æo'/f]k rff8} o; a;df rl9;sg'k5{ gqeg] p;sf] a; 5'6\5.Æ cf}bf]lus k/fdz{bftf sdkgl qmf]kgf]l;; sf cg';f/ s[lif hlj -h]g]l6s_ k ljlwsf] ljzj ahf/ ;g\ @))! df tlg ca{ 8n/ /x]sf]df @))^ df ^ ca{ 8n/ k'uof]. @)!! ;Dddf of] sf/f]af/ a9]/ cf7 ca{ 8n/ gf g] cg'dfg ul/psf] 5. hd{glsf] alppp;pkm KnfG6 ;fog; sf k d'v sfo{sf/l xfg; sf:6n] ;g\ @)@% df lhpdcf] k ljlwsf] bf]; f] k':tf ahf/df cfpfbf o;sf] ahf/ a9]/ %) ca{ 8n/ k'ug] cg'dfg u/]sf 5g\. lhpdcf]sf ;dy{sx cfzfjfbl 5g\ lsgeg] ;fdflhs, Jofkfl/s / k fljlws zlqm ;a} o;sf] kifdf Psf]xf]l/Psf 5g\. ef/t / rlg wgl x'fb} hffbf ljzjdf vfbfggsf] dfu c a9\g] t/ v]tlof]uo hldg, kfgl / pmhf{ b'n{e x'fb} hfg] lglzrt 5. yf]/} kfgl, yf]/} pmhf{ / yf]/} dn k of]u u/]/ ptkfbg a9fpg] cfˆgf] jrg lhpdcf]ún] k"/f u of] eg] o;n] of] ;d:of ;dfwfg u5{. df]g;fg6f] sf] /fpg8 ck /]8LÚ ds} / e6df; h:tf of] k ljlwsf z'?sf ptkfbgnfo{ j+zfg'ut kl/dfh{g u/l ljiffbln] g5'g] agfopsf] lyof]. o;f] ubf{ ls;fgnfo{ afnldf Iflt gk' ofosg v]taf/ldf nfug] sl/f / f/ gi6 ug{ ;lhnf] epsf] 5. lhpdcf]sf] csf{ ] r/0fdf o:tf afnldf ;'Vvf k lt/f]w ug{ ;Sg] u'0f ylkg]5. df]g;fg6f] sf clwsf/lx of] k ljlwsf] ljsf; b 'tultdf x'g] atfpf5g\. pglx sf cg';f/ z'?df sdko'6/ k ljlw h'g cj:yfdf lyof] lhpdcf] k ljlw clxn] ToxL cj:yfdf 5. df]g;fg6f] sf clwsf/lsf cg';f/ sdko'6/sf] ;ˆ6j]o/ pbf]udf h:t} o;df klg af}l4s ;DklQsf] clwsf/ sfod x'gfn] o;sf] dxœj a9\5. t/ ;ˆ6j]o/ pbf]udf h:t} o; pbf]udf klg rf]/lsf] 8/ 5. ch{ ]lg6gf / rlgdf t ;/sf/n] g} o:tf] rf]/lnfo{ a9fjf lbpsf 5g\. sdko'6/ ;ˆ6j]o/ pbf]un] ;kmntf kfpg'sf] /x:o s] lyof] eg] p;n] cfˆgf] ;ˆ6j]o/ rf]/l x'fbf klg To;nfO{ r'krfk ;x]/ a;]sf] lyof] lsgeg] eljiodf rf]/l ug{ gkfog] sfg"g nfu" epkl5 klg u fxsx n] ToxL ;ˆ6j]o/ rnfpnfg\ / Tof] lsgg tof/ xf]nfg\ egg] cfzf sdkgln] u/]sf lyp. lhpdcf]sf] dfdnfdf klg oxl s'/f nfu" x'g;s5. o:tf sdkglsf dflnsnfo{ k ljlw rf]/l x'g] s'/f;fu 8/ nfu5 egl ;f]wbf pglx eg5g\, ænfu5 klg nfub}g klg.æ pglx sf cg';f/, tl b]zx wgl epkl5 cyjf ljzjjofkf/ ;+3sf] lgod nfu]kl5 ToxfFsf ls;fgn] of] k ljlw k of]u u/]afkt z'ns ltg{ yfn5g\. ch{ ]lg6gfn] t o;f] ug{ yfln klg ;s]sf] 5. lhpdcf]sf] eljio o;n] ls;fgnfo{ egbf klg pkef]qmfnfo{ lbg] kmfobfdf e/ kg]{5. pbfx/0fsf nflu kfof]lgo/ xfola 8 n] ;g\ @))( ;Dddf ahf/df Nofpg] nio /fv]sf] lhpdcf] k ljlwdf cfwfl/t e6df; c :jflbnf] / :jf:yoj4{s x'g] bfal u/]sf] 5. b Osf]gld:6, @# km]a 'c/l @))* 56 lzifs r}t @)^$

1fg lj1fg cf lhpdcf] afnlm 8/ / sf}t'xn g'j+lzs Ol~hlgol/ª bf]; f] cf}bf]lus qmflgt xf]. klxnf] cf}bf]lus qmflgtdf ef}ltszf:qsf] pkof]u epsf] lyof] / To;sf] c;/ pklgj]zjfb;fu} ljzje/ lj:tf/ epsf] lyof]. clxn]sf] qmflgt hljlj1fg;fu ;DalGwt 5 / of] ljzjfjofkls/0f;fu} lj:tf/ x'fb}5. hljk ljlw clxn];ddsf ;a} qmflgt egbf 7"nf] qmflgt x'g]5. clxn];ddsf ;a} qmflgt 9'Ë] xltof/ agfpg]b]lv lnp/ rgb dfdf k'ug] clg OG6/g]6sf] cfljisf/ df dflg;n] k s[ltn] lbpsf s'/fnfo{ tndfly, j/k/ kfg{] sfd dfq u/]sf lyp. t/ lhpdcf] cgtu{t k s[ltn] lbpsf j:t' g} abng ;Dej epsf] 5. of] dfgj Oltxf;sf] ;a}egbf 7"nf] ljsf; xf]. o;n] dflg;sf] g}ltstf / o;sf] kl/0ffd ;DaGwdf klg k Zg p7fpsf] 5. clxn];dd g}ltstfsf] k Zg dflg;n] dflg;;fu ug{] Jojxf/;Fu dfq ;DalGwt lyof]. ca dflg;n] k s[lt;fu ug{] Jojxf/;Fu klg of] ;DalGwt x'g k'u]sf] 5. cfg'j+lzs Ol~hlgol/ª;Fu ;DalGwt s'g} klg 5nkmn lj1fg;fu dfq} ;DalGwt x' Fb}g. o;df cgo kif klg ;DalGwt x'g5g\. la?jfsf] ljz]iftf ltgsf] lhgúdf e/ kb{5, h'g pglx n] cfˆgf k'vf{af6 u x0f u/]sf x'g5g\. Psfk;df ldng] la?jfx sf alrdf Pp6fsf lglzrt u'0f csf{ ]df /fvg] rng k'/fgf] xf]. o:tf] sfd dflg;n] v]taf/ldf ug{ ] uy{ ]. o;f] ug{ nfdf] ;do nfu]sf] lyof]. t/ s'g} la?jfsf] cfg'j+lzs u'0f km]g{ clxn] w]/} ;do kv{g'kb{ }g, t'?gt} x'g5, v]taf/ldf hfg'kb{ }g, k of]uzfnfd} x'g5. la?jfdf s'g} lhg ykg ;lsg5, s'g} lhgnfo{ lgliqmo agfpg ;lsg5. o;f]ubf{ o:tf] lhgú glhssf] gft]bf/s} x'g'k5{ egg] 5}g, h'g;'s} la?jfsf] ep klg x'g5, hgfj/sf] ep klg x'g5. s[lif hlj k ljlwsf] Jofkf/ s[lif hlj k ljlwsf] () k ltzt ljzj Jofkf/ cd]l/sl sdkgl df]g;fg6f] sf] xftdf 5. affsl l;gh]g6f, afo/ qmk ;le{;, 8fcf] / 8'F kf] n] lnpsf 5g\. clxn];dd e6df;, ds}, skf; / /]kl;8 u/l rf/ j6f afnlsf] dfq} lhpdcf] ahf/df pknaw 5. ;v/v08 ahf/df cfpg] qmddf 5. ol afnldf b'o{ lsl;dn] j+zfg'ut u'0f kl/jt{g ul/psf] 5. klxnf], Pp6f la?jfdf csf{ ] afnlsf] lhg xfn]/ logdf sl/f dfg{] u'0f ylkg5. bf]; f], o;/l OlGhlgol/ª kl/jt{g ul/g5 ls v]taf/ldf hljgfzs ljiffbl xfnbf c f/ d5{g\ t/ la?jf afnl db{}g. lhpdcf]n] xflg ub{}g t < gf]a]n k'/:sf/ ljh]tf lhglj1 a ]g/sf cg';f/ j}1flgsx lhpdcf]n] xflg ub{} ub{}g eg]/ vfbfgg h:tf] dflg;sf nflu geo{ gx'g] ttj;fu ;DalGwt / dfgj Oltxf;sf] ;a}egbf 7"nf] j}1flgs pknlaw dflgpsf] h}ljs k ljlw cfh dflg;sf] sf}t'xnaf6 xf]og ;fx'hlx sf] :jfy{af6 lgb{ ]lzt 5. egg 8/fPsf 5g\. pglx nfo{ cfkm" gdl/sg o;n] xflg u/]sf] b]vg'knf{ ls egg] 8/ nfu]sf] 5. lhpdcf] afnlsf] k/lif0f ug{ g;lspnf egg] klg nfu]sf] 5. j}1flgs k/lif0f ubf{ h] sf] k/lif0f ug{ nfu]sf] xf] To;nfO{ c sf] ;Dks{df cfpg lbg'x'fb}g. t/ lhpdcf] la?jfnfo{ c la?jfaf6 k"0f{ kdf cnu ug{ ldnb}g. r/f, dfx'/l, k'tnl / xfjf h:tf k/fu;]rg u/fpg] ttjx n] s'g lhpdcf] la?jf xf] s'g xf]og eg]/ jf:tf ub} {gg\. Jofkf/åf/f lgb{ ]lzt la8dagfsf] s'/f, vfbfgg h:tf] dflg;sf nflu geo{ gx'g] ttj;fu ;DalGwt / dfgj Oltxf;sf] ;a}egbf 7"nf] j}1flgs pknlaw dflgpsf] h}ljs k ljlw cfh dflg;sf] sf}t'xnaf6 xf]og ;fx'hlx sf] :jfy{af6 lgb{ ]lzt 5. lhpdcf] k ljlw dflg;sf] ;fd"lxs k of;sf] pkh xf] egg] s'/f dfgg sf]xl klg tof/ 5}g. o;sf] pn6f] o; k ljlwnfo{ Jofkfl/s :jfy{åf/f k ]l/t ;d"xsf] sfd egg] 7flgG5. o; k ljlwsf lj?4 lbog] clwsf+z ts{x k ljlw sfd gnfug] 5Ú egg] ljifo;fu xf]ogù 7"nf ax'/fli6«o sdkgln] cfˆgf] zlqmsf] b'?kof]u unf{g\ egg] lrgtf;fu ;DalGwt 5g\. of] k ljlw ljzjjofkls/0f / cd]l/sg k e'tj lj/f]wsf] ;Í]t agg k'u]sf] 5. s[lif dfgj ;Eotfsf] cfwf/ xf]. of] If]q s]xl 7"nf sdkglsf] lgogq0fdf /x]sf] prr k ljlwsf] cª\s'zdf h]lng k'uof] eg] :yfglo :jtgqtfsf] s] xfnt xf]nf < s[lif;fu ;DalGwt of] k ljlw dg nfug]n] ckgfpg kfpg] / dg gnfug]n] gckgfpg kfpg] ;fj{hlgs j:t' eolbpsf] ep dfdnf cs{ } x'g]lyof]. ljzj vfb tyf s[lif ;Ë7g h:tf cgt/f{li6«o ;Ë7gx n] of] k ljlw vl/b u/]/ ;a}nfo{ l;q}fdf pknaw u/fpg] Joj:yf ug{ ;s] eg] rflxf w]/} lrgtfsf] cgto x'g]5. To:t} of] k ljlwnfo{ cfˆg} ult / cfˆgf] cfjzostf cg';f/ kl/dfh{g ug{ kfpg] clwsf/ x/]s b]znfo{ lbg'k5{. xl/t qmflgtdf klg o:tf] :jtgqtf lbopsf] lyof]. hlj k ljlw sdkglx n] sljtf k9\nfg\ / ltgsf] :jfb n]nfg\ egg] nfub}g. pggfo;f} F ztfablsf h:tf j}1flgs epsf ep pglx n] ljlnod Aofssf] sljtf p4[t ub{ } hjfkm lbg] lyp xf]nfg\ æuntl x'g' / nf]k x'g' eujfgsf] nlnf xf].æ Jofkfl/s afnlsf b[li6n] r/f jf dfx'/l cyjf s'g} f/ nf]k x'g' s;}sf] untlsf pkh x'g ;Snfg\ t/ k s[ltsf] nlnfsf nflu eg] tl ckl/xfo{ lrh x'g\. /fh]z sf]rf/ -b lxgb", @$ km]a 'c/l @))*_ lzifs r}t @)^$ 57

l/kf]6{ cg'zln Mt. 8848 lzifssf] kk Aof08 kffr hgf lzifs ldn]/ z'? u/]sf] ;fëllts Jof08 Pd6L **$*Ú qmdzm g]kfnl kk ;ËLt ljwfsf] prfotkm{ ndsfbf] 5. t/ kk ufogaf6 Voflt sdfp klg pglx cfkm" lzifs x'g'd} a9l uj{ u5{g\. klxn]sf lzifs clxn]sf kk ufosx ljbfyl{nfo{ ;fëllts 1fg aff8\g kfpfbf a9l ;Gt'li6 ldng] atfpf5g\. g] kfnl kk ;ËLtsf] If]qdf b'o{ jif{otf b]vf k/]sf] Pd6L **$* (Mt. 8848) Aof08 5f]6f] ;dod} :yflkt epsf] 5. Aof08sf kffr o'jf ;ËLtsdL{ ;a} k]zfn] lzifs x'g\. pglx ;a} hgf kk Aof08 :yfkgf x'g'cl3b]lv g} /fhwfglsf] Uofn]S;L :s"ndf ;ËLt lzifssf] kdf sfo{/t 5g\. Aof08sf ;b:odwo] j]; lu6fl/i6 km0f]gb lnda" ;f] :s"ndf!) jif{b]lv sfo{/t 5g\ eg] ufos bz{g /fo{ ^ jif{b]lv, ln8 lu6fl/i6 lgd{n u8\tf}nf $ jif{b]lv lzifs 5g\. Aof08sf 8«d/ ljgf]b nfdf / lutf/ jfbs lzj lnda"n] ljbfyl{nfo{ ;ËLt l;sfpg yfn]sf] tlg jif{ eo;s]sf] 5. kffrhgf dwo] km0f]gb w/fgsf / bz{g bfhl{lnªsf x'g\ eg] c ljgf]b, lgd{n / lzj tlg} hgf sf7df8f}fsf x'g\. of] ;+;f/ gfds ullt cnad lnp/ ;ËLt If]qdf b]lvpsf] of] ;d"xsf a"9];sfnsf] nf7\7l===, d:sl d:sl ts]{/ lxf8\g]n]===, /ft u'hfg{=== cflb ult / o;sf Do'lhs lel8of] kk ;ËLtk ]dldf lgss} rlr{t 5. ut jif{ Od]h Rofgnn] k bfg u/]sf] ;ËLt cjf8{df of] Aof08sf] ultn] j]i6 kk ef]sn kkm{d]g; cjf8{ú / ;jf]{ts[i6 Do'lhs lel8of] lgb]{zgsf] cjf8{ xft kf/]sf] lyof]. g]kfnsf gfd rn]sf kk Aof08x!(&$ P8L, PS; Aof08 / ;fo; Ao08 nfo{ pl5g]/ ;f] cjf8{ xft kfbf{sf] If0fnfO{ ol ;ËLt lzifsx ;f]rb} g;f]r]sf] ;kmntf 7fG5g\. Tof] a]nf cjf8{ kfpg] cfz} gepsf] atfpfb} lgd{n eg5g\, æ!(&$ P8L h:tf] ;d"x;fu gf]ldg]zgdf kg'{ g} xfd f] nflu 7"nf] s'/f lyof].æ klzrdf ;ËLtnfO{ g]kfnldf 9flnPsf] tyf df}lns g]kfnl zab k of]u ul/psf] cfˆgf] klxnf] cnad g} ;kmn epsf]df ol ;a} dfi6ú;fax bë epsf] kfog5g\. z'?df cfˆg} ;fyl / kl/jf/sf nflu agfpsf] cnad o;/l cfd >f]tfdf rn5 eg]/ glrtfpsf] km0f]gb atfpf5g\. pgl eg5g\, æklzrdf ;ËLtnfO{ g]kfnldf u/]sf] ˆo'hg >f]tfn]?rfp.æ of] ;d"xsf ultx df klzrdf Hofh, An"h, /s, kk;fu} g]kfnlkgsf] nf]s kk klg ;d]l6psf] kfog5. lzifssf] kdf sfo{/t /x]/ lzif0f k]zfaf6} hlljsf]kfh{g ul//x]sf ol % hgf lzifsnfo{ clxn] cfkm"x nfo{ ;]lnla 6LÚ alg;s]sf] h:tf] nfub} nfub}g. ljgf]b eg5g\, æxfd f] ultsf w]/} >f]tf ylkpsf 5g\, 7fpF 7fpFdf sg;6{ eo/x]5g\ t/ klg xfdlnfo{ vf;} kl/jt{g dx;"; epsf] 5}g, lxhf] h:tf] lyof] To:t} nflu/x]5.æ lzj yk5g\, æxfd } ljbfyl{x sf] x]/fodf eg] s]xl kl/jt{g kfpsf 5f}F, klxn] xfdl pglx sf lzifs dfq} lyof}fù clxn] pglx n] xfdlnfo{ 3/sf] 6]lnlehg / zx/df epsf sg;6{df klg b]v]/ xf]nf cln km/s Jojxf/ u5{g\.æ ljbfnosf] jflif{s pt;jsf a]nf ljlegg!^ efsfsf ult / afnult agfpg] qmddf tlg j6f kk ult klg tof/ kf/]kl5 cnad lgsfng] rfxgf a9]sf] km0f]gb atfpf5g\. pgl eg5g\, æb'o{ jif{cl3 ;fd"lxs kdf o;/l ult tof/ ubf{ xfd f] Aof08 ag]s} lypg.æ tlg j6f ultdf c kffr j6f yk]/ cnad lgsfng] epkl5 Pd6L **$* gfd /fv]/ kk Aof08 agfpsf] 58 lzifs r}t @)^$

8Da/s[i0f >]i7 pgl atfpf5g\. ljzjsf] ;jf]{rr lzv/ ;u/dfyfsf] prfoaf6} cfˆgf] Aof08sf] gfd /fvg'sf] sf/0f atfpfb} pgl eg5g\, æg]kfnlkgdf j]i6g{ 6r lbgnfo{ Pd6L **$* gfd /fv]sf xf}f.æ cfˆgf ult rlr{t ag]kl5 of] ;d"xsf] rrf{ / lrgf/l ljbfnosf] rf}3]/faf6 lgss} 6f9f;Dd km}ln;s]sf] 5. /fhwfgldf x'g] clwsf+z ;fëllts sg;6{x df of] ;d"xnfo{ b]vg, ;'Gg kfog5. kl5nnf] ;dodf /fhwfgl / aflx/sf ag]kf, kf]v/f, w/fg, a'6jn, gf/fo0fu9 cflb :yfgx sf ;fëllts ;df/f]xdf ;d]t Pd6L **$* Aof08sf] dfu lgss} a9]sf] 5. :6]h zf] sf nflu xfn;dd kf]v/f dfq} ( k6s k'lu;s]sf] of] ;d"x oxl r}t dlxgfdf lgdf?daf, ;ljg /fo{ h:tf rlr{t kk ufosx sf ;fy ;'v]{t, g]kfnu~h, wgu9ldf cfˆgf] ;fëllts k :t'lt lnp/ hfg] tof/ldf 5. ldzg k};f gfds g]kfnl rnlrqsf] of] ;+;f/=== af]nsf] ult klg oxl Aof08n] tof/ u/]sf] 5. clxn] pglx xktfsf] ^ lbgù laxfg ( ah]b]lv $ ah];dd lzifssf kdf Jo:t /xg5g\. To;kl5 ;ff * ah];dd ljbfnoxftfleq}sf] Pp6f sf]7fdf Aof08sf ultsf] ceof;df d:t x'g5g\. km0f]gb eg5g\, æ:s"nleq k;]kl5 ( b]lv $ ah];ddsf] ;dodf xfdl sf]xl klg kk Aof08sf ;b:o /xggf} FÙ Tolta]nf lzifs dfq} x'g5f}f.æ /fhwfgl / aflx/sf sg;6{x sf nflu a9]sf] dfun] pglx nfo{ Psflt/ ljbfnoaf6 5' L ldnfpg'kg] { cj:yf 5 eg] csf] {lt/ b]z ljb]zdf ;fëllts klxrfg;fu} cfly{s kmfobf klg eo/x]sf] 5. nuftf/sf] ;kmntfn] of] ;d"xsf] xf};nf a9]sf] 5. To;}n] clxn] pglx cfˆgf] goff cnadsf] tof/l klg ul//x]5g\. ljbfnosf] lzif0f / sg;6{x sf] Jo:ttfn] ubf{ goff cnad ahf/df Nofpg l9nfo epsf] pglx atfpf5g\. klxnf] cnadsf ult gktofpfbf] kdf >f]tfn]?rfpkl5 ca goff cnaddf Tof]eGbf /fd f] l;h{gf k:sg'kg]{ r'gf}tl cfkm"x ;fd' /x]sf] ljgf]b atfpf5g\. pgl eg5g\, æxfdln] Jofj;flostf ;f]r]/ cnad lgsfn]s} lypgf} F t/ rnof]ù ca of]egbf /fd f] lgsfng] r'gf}tl ylkpsf] 5. To;}n] klxn]egbf w]/} ldlxg]t ul//x]sf 5f}F.Æ ;a}hgf ldn]/ ;fd"lxs kdf zab / ;ËLt l;h{gf ug] { epsf]n] klg cfkm"x sf ult >f]tfn]?rfpsf] 7x/ pglx sf] 5. klxn] lzifs clxn]sf kk Aof08sf ;b:o ;d]t /x]sf kffr} hgf cfkm" lzifs ep/ ljbfyl{x nfo{ hfg]sf] 1fg aff8\g kfpsf]df cftd;gt'li6 ldng] u/]sf] atfpf5g\. lzif0f / ufog If]q Pscsf{df w]/} km/s /x]sf] cg'ej pglx sf] 5. ;fëllts sfo{qmdsf] d~rdf kk ult ufpfbf pk mg], lrrofpg] ol lzifsx cfˆgf] ljbfno aflx/ / leq b'o{ rl/q epsf] atfpf5g\. aflx/ ult ufpfbf cfˆg} :jtgqtf / ;ËLtsf] d:tldf 'd] klg ljbfnoleqsf] lhdd]jf/l a9l dxœjk"0f{ epsf] pglx sf] 7DofO 5. cfkm"x lzifs epsf]df uj{ ug]{ ;d"xsf km0f]gb eg5g\, æljbfyl{sf] eljio lzifssf] xftdf /x]sfn] x/]s lzifs lhdd]jf/ / pbfx/0flo agg' h?/l 5.Æ ljgf]b nfdf, lgd{n u8\tf}nf, bz{g /fo{, lzj lnda" / km0f]gb lnda" -afoffaf6_. lzifs r}t @)^$ 59

;dliffm k':ts df]xg d}gfnl /fho k'g;{ +/rgfsf nflu ;Gbe{ ;fdu L p g]kfnsf slt lhnnf, uflj; jf gu/kflnsfdf s'g} Pp6f hflt ax'dtdf 5 < s'g efiff af]ng] dflg; sxff a:5g\ < o:tf k Zgsf] cflwsfl/s hjfkm kltfda/ zdf{sf] k':ts cg ofelnë b df]hføsm :Kof;n P:k]S6\; ckm PlYgl;6L Og g]kfn n] lbg5. /f Ho k'g;{ +/rgfsf] tof/ldf /x]sf] g]kfnsf nflu s'g hfthflt sxff slt dfqfdf a:5g\ < s'g efiff sxffsf slt dfg5]n] af]n5g\ < h:tf k Zgsf] hjfkmn] lgs} dxœj /fv5. o;cl3 klg o:tf k Zgsf] hjfkm vf]hg] k of; gepsf xf]ogg\. ljutsf cwoogn] /fli6«o jf lhnnf txdf kmnfgf hfthfltsf] ;ª\Vof olt 5 eg]/ atfpsf lyp. t/ ;f/f ;+/rgf km]l/g nfu]sf a]nfdf lhnnfsf] k':tsm cg ofelnë b df]hføsm :Kof;n P:k]S6\; ckm PlYgl;6L Og g]kfn, n]vsm kltfda/ zdf{ ;+:s/0f M k yd -@))*_, k sfzsm ;f];n ;fog; axfm lxdfn a's;, k[i7!!@ -!@_ l;dfgf klg km]l/g ;S5. lhnnfsf] l;dfgf km]l/pkl5 kmnfgf lhnnfdf kmnfgf hfthflt olt 5g\ egg] s'/f klg km]l/g ;S5. To;}n] lhnnf txsf] o:tf] tyofª\s Tolt pkof]ul x'fb}g. o;sf nflu ufpf ljsf; ;ldlt gu/kflnsfsf] txdf up/ sxff, s;sf] ax'dt 5 < sxff sf] ;a}egbf 7"nf] ;d"xsf kdf /x]sf] 5 < sxffsf, slt dflg;n] s'g efiff af]n5g\ egg] s'/f x]g{ ' h?/l x'g5. of] sfd s;sf] af;:yfg sxff <M g]kfnsf d'vo hft hfltsf] ef}uf]lns ljt/0f -;g\ @))! sf] hgu0fgfdf cfwfl/t_ afx'g 5]qL u'?ª lnda' du/ d'l:nd g]jf/ /fo{ z]kf{ tfdfª yf ofbj cgo tyofí pknaw gepsf!)) )!)) @)) lsld 60 lzifs r}t @)^$

p otf / ptfm g]kfnsf] t/fo{sf lhnnf / tl;fu} hf]l8psf ef/tlo lhnnfx sf] hg3gtj -k lt ju{lsdl_ kxf8l lhnnf t/fo{ lhnnf l5d]sl ef/tlo lhnnf ) &%!%) lsld xfn} k sflzt kltfda/ zdf{sf] k':ts cg ofelnë b df]hføsm :Kof;n P:k]S6\; ckm PlYgl;6L Og g]kfn n] u/]sf] 5. ;ft v08df ljeflht o; k':tsdf g]kfnsf hfthfltsf] P]ltxfl;s k[i7e"ld, ljlegg lhnnf / uflj; gu/kflnsfdf a;f]af; ug{] hfthfltsf] dfqf clg ToxfF af]lng] efiff, d'vo hfthfltsf] g]kfne/ ljt/0f, @)$* / @)%* ;fnsf hgu0fgfn] k :t't u/]sf] g]kfnsf] hftlo / eflifs lrq / clxn]sf] /fhgllts ;Gbe{df ol hfgsf/ln] b]vfpsf] af6f] pnn]v ul/psf 5g\. ;a}egbf klxn] n]vsn] g]kfndf dflg;sf] cfudgsf] k ;Ë p7fpsf 5g\. c ljåfg\x sf] ;xf/f lnfb} pgn] g]kfn d"n kdf pq/af6 cfpsf dëf]n / blif0f klzrdaf6 cfpsf ss]l;ofnl hfltn] ag]sf] s'/f pnn]v u/]sf 5g\. g]kfndf ss]l;ofnlx sf] cfudg klg b'o{ j6f af6f / k lqmofaf6 epsf] b]lvg5. clxn]sf g]kfnl efifl kj{tlox blif0faf6 klxn] g]kfnegbf klzrdsf] kxf8 r9]/!@cf}fb]lv!$cf}f ztfablsf] alrdf g]kfndf cfp. o;/l cfpg] qmddf pglx n] cfˆgf] ;fljssf] efiff / ;+:s[lt h:tfsf] t:t} /fvg'sf] ; f goff efiff / ;+:s[lt cg';/0f u/]. t/fo{df ;a}egbf klxn] cfpg] ss]l;ofndf clx/ kb{5g\. c:yfol ufo{uf]7 lnp/ cfpsf clx/x n] lj:tf/} ot} :yfol a:tl agfp. To;kl5 ls;fg / d';ndfgx cfp. pglx ef/taf6 kxf8 grl9sg ;f] } clxn]sf] g]kfnl e"efudf cfpsf x'g\. pglx n] laxf/ / pq/ k b]z;fusf] cfˆgf] ;f+:s[lts / eflifs ;Dks{ sfod} /fv]. o;/l ss]l;ofnlx t/fo{df cfpkl5 ToxfF pglx cfpg'egbf klxno}b]lv a;f]af; ul//x]sf yf x lj:tf/} s'gf k:b} up. o; k':tssf cg';f/ g]kfndf Ps;o y/l hfthflt b]ze/ 5l/P/ 5\of;ld; ep/ a;]sf 5g\. Pp6f ;fgf] lhnnfdf klg krf; j6f egbf a9l hfthflt a:5g\. o;/l ljlegg hfthflt 3'nldn x'g] qmd nfdf] ;dob]lv rlncfpsf] lyof] / of] qmd lg/gt/ rln/x]sf] 5. krf; jif{cl3 s'g efiff af]ng] slt k ltzt dflg; s'g e]udf a:y] / clxn] slt a:5g\ egg] tyofín] klg of] s'/fnfo{ k'li6 u5{. o; k':tsn] g]kfnl, tfdfª, lnda", /fo{ ls/fftl, du/ cflb efifl pglx sf] k'vof{}nl ynf]af6 cgoq ;b{} upsf] b]vfpsf] 5. pbfx/0fsf nflu krf; jif{cl3 ((=^ k ltzt lnda"x k"jl{ kxf8df a:y], t/ clxn] s'n lnda" efiflsf] &@ k ltzt dfq ToxfF a:5g\. affsl cgoq 5l/Psf 5g\. d}lynl efifl o;sf ckjfb x'g\. pglx k"jl{ t/fo{sf] cfˆgf] ynf]af6 r6k6fpsf 5}gg\ eg] x'g5. zdf{sf] ljzn]if0fn] s] b]vfpsf] 5 eg] hfthflt / efiffsf] ljljwtfsf b[li6n] g]kfnsf] t/fo{ ;a}egbf pj{/ / ;'b"/klzrdl kxf8 ;a}egbf ul/a If]q xf]. df]/ª ;a}egbf a9l hftlo ljljwtf epsf] lhnnf xf]. @)%* ;fnsf] hgu0fgfdf g]kfnln] (@ j6f efiff af]ny] elgpsf] 5. df]/ªdf ;a}egbf a9l () j6f efiff af]lngy] eg] sfnlsf]6df ;a}egbf sd gf} j6f efiff af]lngy]. lzifs r}t @)^$ 61

F ;dliffm k':ts k':tsn] b]vfpsf] csf{] kf6f] cg';f/ g]kfn cnk;ª\vosx sf] b]z xf]. oxffsf!* j6f hflt dfq} b]zsf] s'n hg;ª\vofsf] Ps k ltztegbf a9l ;ª\Vofdf 5g\.!( j6f hfltsf] hg;ª\vof t kffr xhf/ egbf sd 5. oxff s;}sf] ax'dt 5}g. l;/xfsf] afw/dn uflj; o;sf] Pp6f pbfx/0f xf]. o; uflj;df If]qL ;a}egbf 7"nf] ;d"xsf kdf /x]sf] 5. t/ ToxfF If]qLsf] hg;ª\vof To; uflj;sf] s'n hg;ª\vofsf]!) k ltzt klg 5}g. g]kfnsf yf]/} dfq uflj; gu/kflnsfdf s'g} Ps hfthfltsf] ax'dt 5. If]qL #*& uflj;df, du/!&% uflj;df, tfdfª!%( uflj;df, yf!)^ uflj;df / afx'g!)@ uflj;df ax'dtdf 5g\. hg;ª\vofsf] kl5nnf] lj:tf/ / ljt/0fn] a;fof;/fosf] cfd zdf{n] k Zg u/]sf 5g\ g]kfndf hftlotfsf cfwf/df ;+3Lo zf;g x'g ;S5 < hjfkm pg}n] lbpsf 5g\ s'g} Pp6f hflt a9l epsf] ef}uf]lns k b]z agg ;S5. t/ To; k b]zdf s'g} klg hfthfltsf] ax'dt eg] x' Fb}g. t;y{ g]kfndf agg] ;+3Lo OsfO ax'hftlo / ax'eflifs x'g5, x'g5. k j[lqnfo{ k i6 kf5{. sf7df8f}f pktosfnfo{ ckjfb dfgg] xf] eg] g]kfndf k fom pq/af6 blif0flt/ a;fof;/fo epsf] 5. t/fo{sf ^ j6f lhnnf lrtjg, fkf, bfª, s~rgk'/, gjnk/f;l / df]/ªdf kj{tlo lxdfnl d"nsf dflg;sf] ax'dt 5. ;dfh j}1flgsx n] t/fo{nfo{ hg;ª\vof tfgg] r'dassf kdf k :t't u/]sf 5g\. k ]m8l/s u]ohn]!(&% df ;Ldfkfl/ ef/tsf lhnnfsf] t'ngfdf g]kfnsf t/fo{sf lhnnfsf] hg3gtj Psbd} sd epsf] b]vfpsf lyp. clxn] zdf{n] u/]sf] t'ngfdf klg o:t} lrq b]lvpsf] 5. blif0faf6 pq/lt/ ;fx } yf]/} dfq a;fof;/fo epsf] 5. To;}n], kxf8df dw]zl d"nsf dflg;sf] :yfol pkl:ylt ctogt sd 5. dw]zlx sf] pkl:ylt epsf lhnnfx df pbok'/ -s'n hg;ª\vofsf]!!=$ k ltzt_, a}t8l -^=^ k ltzt_, ;'v{]t -^=^ k ltzt_ / sf7df8f} -%=% k ltzt_ kb{5g\. o;/l a;fof;/fon] oxffsf ljlegg hfltnfo{ 5\of;ld; kf/]sf] ep klg c } klg lglzrt 7fpF lglzrt hfltsf] xf] egg ;lsg5 egg] s'/f o; k':tsn] b]vfpsf] 5. pbfx/0fsf nflu afun'ª klzrdsf!& j6f kxf8l lhnnfnfo{ If]qL k b]z egg ;lsg5 lsgeg] oxff If]qLsf] hg;ª\vof c sf] egbf a9l 5. afx'g dwo g]kfn -?kgb]xl, c3f{vffrl, u'ndl, kj{t, :ofª\hf / sf:sl_ / k"jl{ g]kfn - fkf / df]/ª_ sf b'o{ j6f If]qdf hg;ª\vofsf b[li6n] ;a}egbf alnof] 5. o:t}u/l, du/ DofUbL, afun'ª, /f]nkf / Ko'7fgsf] Pp6f If]q / tgx'f, gjnk/f;l / kfnkfsf] csf{] If]qdf 7"nf] hfltsf kdf /x]sf] 5. sf7df8f}fnfo{ 3]/f xfn]/ a;]sf sfe ], l;gw'nl, dsjfgk'/, wflbª, g'jfsf]6, /;'jf / l;gw'kfnrf]sdf tfdfª hflt ;a}egbf 7"nf] xf]. ;Kt/Lb]lv ;nf{xl;ddsf kffr j6f lhnnfdf ofbj ;a}egbf a9l hg;ª\vof epsf] hflt xf]. zdf{sf] of] k':tssf] ljzn]if0f d"ntm @)%* ;fnsf] hgu0fgfdf cfwfl/t 5 h;nfo{ w]/}n] ck"0f{ / ;a}y/lsf] ;xeflutf gepsf] egl cfnf]rgf ug]{ u/]sf 5g\. g]kfnsf clxn];ddsf hgu0fgfsf] ;d:of s] xf] eg] oxff ul/psf hfthflt / efiff;dagwl jul{s/0f j}1flgs 5}gg\. eflifs / dfgjzf:qlo ;j{ ]If0f gepsfn] o;f] x'g' :jfefljs xf]. To;dfly dfcf]jfbln]!@ j6f lhnnfsf (%& j6f jf8{x df hgu0fgf ug{ lbpsf lypgg\. Tolt x'fbfx'fb} klg ol tyofín] g]kfnsf] ;du cj:yf NsfPsf 5g\. zdf{n] eg]sf 5g\ tyofín] s'g hfthflt s'g If]qdf a:5 egg] ljifodf cfd dflg;sf] h:tf] wf/0ff lyof] To:t} lrq k :t't u/]sf] 5. ef}uf]lns kn] fkfb]lv s~rgk'/;ddsf] ;dy/ e"efu cljlr5gg kdf km}lnpsf] 5}g. o;nfo{ lrtjg / bfª pktosfn] 6'qm\ofPsf 5g\. o;n] ubf{ ef}uf]lns kn] t/fo{ lrtjgegbf k"j{ cyf{t\ fkfb]lv k;f{;ddsf] Ps v08, lrtjg / bfª alrsf tlg j6f lhnnfsf] Ps v08 / bfª klzrdsf affs], alb{of, s}nfnl, s~rgk'/ Ps v08 x'g\. eflifs kn] klg t/fo{ cnu cnu 5. oxff rf/ j6f k d'v efiff af]lng5g\ d}lynl, ef]hk'/l, cjwl / yf. cfˆgf] cwoog lgrf]8 zdf{n] cf7 j6f lrq / @^ j6f tflnsfdfkm{t k :t't u/]sf 5g\. c e"uf]nljb\n] h:t} pgn] klg w]/} cyf{t\ $# j6f /lëg gs;f lbpsf 5g\. pgn] e"ldsfdf eg]sf 5g\ Pp6f gs;fn] Ps} nsdf w]/} k]hdf 5l/Psf cif/n] egbf a9l s'/f atfpg ;S5. k':tssf] cgtodf zdf{n] k Zg u/]sf 5g\ g]kfndf hftlotfsf cfwf/df ;+3Lo zf;g x'g ;S5 < hjfkm pg}n] lbpsf 5g\ s'g} Pp6f hflt a9l epsf] ef}uf]lns k b]z agg ;S5. t/ To; k b]zdf s'g} klg hfthfltsf] ax'dt eg] x'fb}g. ToxfF /x]sf] ;a}egbf 7"nf] hfthflt klg cnkdtdf x'g5. t;y{ g]kfndf agg] ;+3Lo OsfO ax'hftlo / ax'eflifs x'g5, x'g5. zdf{sf] k':ts jt{dfg g]kfnsf] k'g;{ +/rgf / ;du g]kfnsf af/]df hfgg rfxg] hf] sf]xln] klg gk9l gx'g] k':ts xf]. To;}n] xf]nf, o;sf] g]kfnl ;+:s/0f klg rff8} g} ahf/df Nofpg nfu]sf] s'/f k sfzsn] atfpsf 5g\. 62 lzifs r}t @)^$

Pp6f k ]/s clen]v hf]g p8n] ;'ljwf;dkgg 7fpFdf hgdg]n] :jtm lziffsf] cj;/ kfpg] / ul/a d'n'sdf hlgdg] JolQm lziff kfpg] cj;/af6} jl~rt x'g'kg] { kl/l:yltnfo{ cgofosf kdf lnpsf 5g\ / To;nfO{ km]g{sf nflu cfˆgf] cleofg cl3 a9fpsf 5g\. uf pf3/sf dflg;sf] dl7f] jrg / ; ;fgf] Jojxf/df Pp6f k/b]zlsf] dg kufng] tfut x'g5 / To;af6 Pp6f cleofgn] g} hgd lng ;S5 egg] s'/fsf] :ki6 pbfx/0f xf] d 6' l/8ú cleofg / To;sf k 0f]tfsf] cftdsyf dfoqmf];ˆ6b]lv afx'g8ff8f;dd. r/d ef}ltsjfbl klzrdl b'lgoffdf dlnnpsf] Pp6f o'js g]kfn 3'Dg] qmddf ndh'ªsf] Pp6f nhdf a;]sf a]nf gbldf 8'afP/ lao/ lr:ofpg] :yfglo afnssf] h'lqmaf6 tlg 5Ss k5{, ToxLF e]l6psf ljbfno ; f]t JolQmsf s'/fx af6 leqleq} xlnng5ù clg afx'g8ff8fsf] ljbfnosf] k':tsfno elgpsf] sf]7fdf tfnfagb afs;df /flvpsf cy{ g ay{sf lstfa b]v]/ dgdg} G5. /, ToxLFaf6 z'? x'g5 p;sf] kfgt/0fsf] k lqmof. dfoqmf];ˆ6b]lv afx'g8ff8f;dd dfoqmf];ˆ6 sdkglsf] clt cfsif{s hflu/ vffbfvffb} 5' L dgfpg g]kfn cfpsf a]nf hf]g p8df k/]sf] k efj / To;sf] kl/0ffd / k ltkmnx sf] clen]v xf]. k]zfut ;kmntfsf] dflynnf] v'6\lsnfdf /x]sf JolQmn] Pp6f lgtfgt gf}nf] / ;kmntfsf] 6'Ëf] gepsf] sfddf xfdkmfnbfsf hl6n / dd{:kzl{ cg'ejx ;FuflnPsf] of] lstfa ctogt k efjf]tkfbs 5. cfˆg} b'lgoffdf dugd:t dflg;x nfo{ c sf nflu klg s]xl ug{ 'k5{ eg]/ S Sofpg] ;fdyo{ klg 5 o; lstfadf. w]/} u}/;/sf/l ;+:yf -u};;_ / ltgsf] lqmofsnfksf sf/0f u};; cfgbf]ngk lt g} ;dfhdf gsf/ftds wf/0ff a9\b} upsf a]nf p8sf] lstfan] u}/;/sf/l ;+:yfx k lt ljzjf; a9fpg] sfd klg u/]sf] 5. lstfa k9\bf hf]g p8n] klzrdf hutdf g]kfnsf] ul/al a]r]sf] b]lvfb}g. pgn] ;'ljwf;dkgg 7fpFdf hgdg]n] :jtm lziffsf] cj;/ kfpg] / ul/a d'n'sdf hlgdg] JolQm lziff kfpg] cj;/af6} jl~rt x'g'kg] { kl/l:yltnfo{ cgofosf kdf lnpsf 5g\ / To;nfO{ km]g{sf nflu cfˆgf] cleofg cl3 a9fpsf 5g\. afnaflnsfnfo{ lziff lbg] cleofgdf nfubf pgn] cfˆgl k ]ldsf u'dfp, ;'vr}g, ;DklQ / c w]/} s'/f u'dfp. t/ pgsf nflu o; qmddf u'dfpsf w]/} s'/fegbf kfpsf] Pp6f s'/f dxœjk"0f{ 5. pgn] o; sfdaf6 ul/a b]zsf afnaflnsfsf] eljio lgdf{0fdf ;xeful x'g kfpsf]df cftd;gtf]if k fkt u/]sf 5g\ / ToxL cftd;gtf]ifsf nflu clxn] lg/gt/ nflu/x]sf 5g\. pgn] klzrdf ef}ltsjfbl ;+;f/sf dflg;x nfo{ kl/rflnt ug{ ;Sof] eg] ul/a d'n'sdf w]/} yf]s ug{ ;lsg5 egg] ;Gb]z klg lbpsf 5g\. log} sf/0fx n] of] dfoqmf];ˆ6b]lv afx'g8ff8f;dd k7glo / dgglo lstfa ag]sf] 5. ca clnslt o;sf] g]kfnl ;+:s/0f / cg'jfbdf v6\lspsf s'/f u/f}f. ;a}egbf klxnf] s'/f t of] s'g k':tssf] cg'jfb xf] egg] g} kf7sn] yfxf kfpg ;Sb}gg\, cyf{t\ o;df d"n k':tssf] gfd st} pnn]v 5}g. s'g} klg ;fdu Lsf] cg'jfb ubf{ cg'jfbs d"n efiff / cg"lbt efiff;fu k"0f{ kl/lrt x'g'k5{. o:tf s'/fdf cg'jfbs r's]sf b]lvg5g\. #%)?k}off bfd lt/]sf] lstfadf s'g} ;:tf] pkgof;sf h:tf q'l6x kfpfbf kf7ssf] dg b'v5, o;n] cfkm" x]lkpsf] 7fG5. Pp6f pbfx/0f xf], klqsfdf uf]nlú. æ;fgf] cf]df/;fu tlgj6f klqsf lnpsf sfnflzgsf]e 5g\. x/]s klqsfdf al; j6f uf]nl 5g\Æ -kfgf!^@_. of] x]nr]qm\ofof / q'l6sf] k/fsfi7f xf]. pgn] cg'jfb ug{ vf]h]sf] rflxf æ;fgf] cf]df/;fu Ps] $& /fokmnsf tlg j6f Dofulhg 5g\. x/]s Dofulhgdf al; j6f uf]nl 5g\Æ egg] x'g'k5{. cg'jfbdf /x]sf o:tf q'l6sf sf/0f sltko 7fpFdf n]vsn] o;f] egg vf]h]sf] lyof] xf]nf eg]/ cg'dfg g} ug{'kg]{ cj:yf cfpf5. hah{:tl ul/psf zab lgdf{0f, h:tf] 6«fen Ph]G6nfO{ -xf]nf_ ofqf ;DaGwL bnfnú / df]6/;fosnsf] 9f8df a;]/ ul/g] e d0fú -kfgf!$$_ h:tf e2f zflabs cg'jfbsf pbfx/0f cg]sg 5g\. lstfadf k 'kmsf untl klg y'k } 5g\, Pp6} kfgfdf -kfgf @#%_ Pp6} JolQmsf] gfd st} ltgf 5 / st} l6gf. olt udel/ k':tssf] cg'jfb epkl5 Pp6f /fd f] ;Dkfbsaf6 ;Dkfbg u/fpsf] / b'o{ rf/ hgf /fd f kf7snfo{ clgtd skl k9\g lbp/ 5fk]sf] ep d"n lstfasf] ul/df hf]lug ;SYof]. k':tsm dfoqmf];ˆ6b]lv afx'g8ff8f;dd n]vsm hf]g p8 cg'jfbsm vu]gb ;+u f}nf ;+:s/0fm bf]; f] -dª\l;/, @)^$_ k sfzsm kmfog lk G6, k[i7 #@) -*_ /fh]z l3ld/] lzifs r}t @)^$ 63