REKABENTUK PEMBUNGKUSAN KUIH ZHENG DONG BING

REKABENTUK PEMBUNGKUSAN KUIH ZHENG DONG BING WongMee Ung Sarjana Muda Seni Gunaan dengan Kepujian (Teknologi Seni Reka) 2014

"usa. Khilimat Makluma, Akadrmik UNIVEISITI MALAYSIA SARAWAJ( P KHID~~T "AKLUn~T RKRDEHIK UNI"AS 11111111111111111111111 1 1000273825 REKABENTUK PEMBUNGKUSAN KUIH ZHENG DONG BING WONGMEEUNG Pl'ojek ini merupakan salah satu keperluan untuk Ijazah Sarjana Seni Gunaan dengan Kepujian Teknologi Seni Reka Fakulti Seni Gunaan dan Kl'eatif UNIVERSITI MALAYSIA SARAWAK 2004

UNIVERSITI MALAYSIA SARAWAK Grade: Please tick (Y) Final Year Project RepOft Masters PllD [2] D D DECLARATION OF ORIGINAL WORK This declaration is made on the day of 20 14 Student's Declaration: [ WONG MEE UNG, 33472 from FACULTY OF APPLIED AND CREATIVE ARTS hereby declare that the work entitled, Packaging Design of Zhcng Dong Biug is my original work. 1 have not copied from any other students' work or from any other SOurces except where due reference or acknowledgement is made exp licitl y in the text, nor has any part been written for me by another person. Date Wong Mee Ung (33472) Supervisor's Declaration: I, LOUIS RINGAH KANYAN, hereby certifies that the work entitled, Packaging Design of Zheng Dong Bing was prepared by the above named student, and was submitted to the "FACU LTY" as a partial/full fulfillment for the conferment of BACHELOR OF APPLIED ARTS WITH HONOURS (DESIGN TECHNOLOGY), and the aforementioned work, to the best of my knowledge, is the said student's work. Received for examination by: ( It

I declare that Project/Thesis is classified as (Please tick CY): D CONFIDENTIAL (Contains contidential information under the Official Secret Act 1972)' D RESTRICTED (Contains restricted information as specified by the organization where o research was done)' OPEN ACCESS Validation of Projectffhesis I therefore duly affirmed with free consent and willingness declared that thi s said ProjectlThesis shall be placed officially in the Centre for Academic Information Services w ith the abide interest and rights as fo llows: Th is ProjectlThesis is the sale legal property of University Malaysia Sarawak (UNIM AS). The Centre for Academic Information Serv ices has the lawfu l right to make copies for the pu rpose of academic and research only and not for other purpose. The Centre for Academ ic Information Services has the lawful right to digitize the content for the Loca l Content Database. The Centre for Academic Information Services has the lawfu l right La make copies of the ProjectJThesis for academic exchange between Hi gher Learniu g Institute. No dispute or any claim shall arise from the st udent himse lf/herselfneither third pa<"y on this Projectrrhesis once it becomes sole prope<"y of UN1MAS. This Project/Thesis or any material, data and informa tion related to it sha ll not be distributed, published or disclosed to any pa<"y by the student except with UN IMAS permission. ~ Student's signature:.... Supervisor's signature (Date: 1-~ "1?ol. ~,) Current Address: 3C, loro ng 14,.Talan Merdeka, 96000 Sibu, Sarawak. Notes: *If the Project/Thesis is CONFIDENTIAL or RESTRICTED, please attach together as annexure a letter from the organization with the period and reasons of confidentially and restriction. [The instrument was duly prepared by The Centre for Academic In formation Services) 1lI

PENGESAHAN Projek bertajuk 'Rekabentul< Pembungkusan Kuih Zheng Dong Bing' telah disediakan o leh WOlig Mee Ung dan telah di serahkan kepada Fakulti Seni Gunaan dan Kreatif sebagai memenuhi syarat untuk Ijazah Sarjana Muda Seni Gunaan dengan Kepujian Teknologi Seni Reka. Diterima untuk diperiksa oleh: iv

PENGAKUAN Saya mengaku bahawa tiada bahagian daripada penye lidikan dalam disertasi ini telah digunakan sebagai bahan so kongan untuk ses uatu ij azah ata u ke lu lusan semasa kepada uni versiti ini atau institute pengajian tin ggi lain. (Wong Mee Ung) No. Matrik: 33472 v

PENGHARGAAN Saya ingin mengucapkan setinggi-tinggi terima kasih kepada Fakulti Seni Gunaan dan Kreatif, Universiti Malaysia Sarawak (UNIMAS), kerana member peluang untuk memulakan dan menyi apkan tesis ini dalam tempoh masa yang telah ditentukan. Saya berasa amat bangga kerana dapal menghasilkan rekabentuk pembungkusan dan juga konsep yang baru alas keljasama dan dorongan para pensyarah di Fakulti Seni Gunaan dan Kreatif sehinggalah tamatnya kajian saya tn I. Saya ingin mengucapkan ribuan terima kasih kepada Penyelia utama Encik Louis Ringah Kanyan yang telah ban yak membantu serta sentiasa member idea, bimbingan, teguran dan ajaran sepanjang tempoh kajian "taman tema air" ini dijalankan. Tidak lupa juga kepada pensyarahpensyarah di Fakulti Seni Gunaan dan Kreatif serta seluruh warga UNIMAS dan kawan-kawan yang pernah menolong saya semasa menjalankan kajian ini. Saya am at berterima kasih kerana bantu an yang telah dihulurkan dan keikhlasan dalam menghasilkan kajian rekabentuk ini. Sela in itu, saya ingin mengucapkan penghargaan setin ggi-tinggi kepada Encik Ling Nai Chong. Beliau merupakan pemilik Kedai Jason Bakery di Sibu. Beliau telah memberikan informasi yang penting tentang kuih "Zheng Dong Bing" kepada saya. Bukan itu sahaja, beliau juga membenarkan saya mengambil gam bar tentang proses-proses membuat kuih "Zheng Dong Bing" untuk menyiapkan tesis ini. vi

"USIiI Kllium:)( IlIa"'Uln. '., UNrv".L'm." ~.. U~lIh....., MAL"YSIA SARAWAK JADUAL KANDUNGAN lsi KANDUNGAN MUKASURAT Tajuk Halaman Tajuk Borang Pengesahan Status Laporan II-III Pengesahan I V Pengakuan v Pengha"gaan V I Jadual Kandungan VII-X III Senarai Gambar Rajah Xl V- XVI Abstract XV II Abstrak XVlll vii

BAB 1 PENDAHULUAN 1.0 Pengenalan 1.1 Sejarah Pembungkusan 2 1.2 Rekabentuk Pembun gkusan 3-4 1.3 Latar Belakang Kuih "Zheng Dong Bing" 5-6 [.4 Proses Pembuatan Kuih "Zheng Dong Bing" 7-8 1.5 Penyataan Masalah 9 1.5.1 Contoh pembungkusan kuih "Zheng Dong Bing" pada masa kini. 10 1.5.2 Rekabentuk pembungkusan kuih "Zheng Dong Bing" II 1.6 Rekabentuk Label 12-14 I.7 Penggunaan Material 15 1.8 Objektif Kajian 16 1.9 Skop Kajian 17 1.10 Limitasi Kajian 18 1.l1 Hipotesis 18 BAB 2 KAJIAN LEP AS 2.1 Sejarah 19-20 2.2 Kepentingan 20-21 viii

2.3 Kesimpulan 22 BAB 3 METHODOLOGI PENYELIDlKAN 3. 1 Data Primer 3.1. 1 Soal Selidik 23-24 2.1.2 Pemerhatian 25 2. 1.3 Kaedah Temuramah 26 3.2 Data Sekunder 3.2.1 Internet 27 3.2.2 Buku 27 3.3 Kesimpulan 28 BAB 4 DATA ANALISA 4.0 Borang Soal Selidik 29 4.1 Peratusan demografi responden mengikut Jntina. 30 4.2 Peratus responden mengikut bangsa. 3 1 4.3 Peratus responden mengikut umur. 32 4.4 Peratus responden mengikut pendidikan 33 ix

4. 5 Peratus responden mengikut sektor pek rjaan. 34 4.6 Peratus responden mengikut pendapatan isi rumah. 35 4.7 Peratus responden terhadap Kuih "Zheng Dong B in g" 36-37 4.8 Tempatjualan Kuih "Zheng Dong Bing" 38-39 4.9 Purata faktor utama pelanggan membeli kuih "Zheng Dong Bing" 40-41 4. I 0 Purata kuantiti kuih "Zheng Dong Bing" yang biasa dibeli: 42-43 4. 1 I Purata pelanggan membuat pembelian kuih "Zheng Dong Bing". 44-45 4. 12 Purata faktor yang boleh mempengaruhi pembe lian kuih kering segar; 46-47 4.13 Peratus visual grafik yang bersesuaian dengan kuih "Zheng Dong Bing". 48-49 4.14 Purata cirri-ciri asas yang diperlukan untuk pembungkusan kuih 50-5 I "Zheng Dong Bin g" 4. I 5 Jenis bahan pembungkusan yang bersesuai dengan ciri-ciri kuih 52-53 "Zheng Dong Bin g" 4. I 6 Purala temalkonsep v isual rekabentuk pembungkusan 54 4. I 7 Simbol yang perlu pad a pembungkusan kuih 55-56 "Zheng Dong Bing" 4.18 Purata bentuk pem bungkusan yang bersesuaian dengan kui h 57 "Zheng Dong B in g" x

4.19 Purata teknik pembukaan dan penuntupan pembungkusan kuih 58 "Zheng Dong Bing 4.20 Kesimpulan 59 BAB 5 CADANGAN PROJEK 5.0 Pengenalan 60-61 5.1 Spesifikasi bagi rekabentuk pembungkusan kuih 6 1 "Zheng Dong Bing" 5.1. 1 Sasaran Pengguna 6 1-62 5. 1.2 Gelagat PembeJian Pengguna 62-63 5. 1.3 Strategi rekabentuk 63-65 5.2 Cadangan jenis-jenis pembungkusan 5.2.1 Cadangan 1 (pembungkusan primer 12 keping) 65-66 5.2.2 Cadangan 2 (pembungkusan primer 4 kepin g) 67 5.2.3 Cadangan Akhir ( sekeping) 68-69 5.2.4 Cadangan Akhir (pembungkusan 4 kepin g) 70-7 1 5.2.5 Cadangan Akhir (pembungkusan 12 keping) 72-73 5.3 Cada ngan Point ofpurchase (pop) 74 xi

5.4 Cadangan laman web 75-76 5.5 Cadangan merchandising: 5.5.1 Name Kacl 77 5.5.2 Sampul Sural 78 5.5.3 Kepala Sural 79.5.4 Kad Mengumpul Setem 80 5.6 Caclangan Logo Prod uk 5.6. 1 Caclangan I (logo Primer) 81 5.6.2 Cadangan Akhir 82 5.7 Cadangan Logo Syarikat 5.7.1 Cadangan 1 Prim er (JASON BAKERY) 83 5.7.2 Cadangan Akhir (JASON BAKERY) 84 xii

BAB 6 V AUDASI 6.0 Pengenalan 85 6.1 Soalan borang pengesahan 85-86 6.2 Kesimpulan 86 BAB 7 KESIMPULAN Kesimpulan 87-8 8 Bibiligrafi 89-90 Lampiran 1 (Lakaran idea perkembangan awal) 91 Lampiran 2 (Borang Kajian Soal Selidik) 92 Lampiran 3 (Maklumat Diri Responden) 96 xiii

SENARAI GAMBARAJAH Rajah 1: Kuih "Zheng Dong Bing". 5 Rajah 2: Pembungkusan asal ku ih "Zheng Dong Bing". 10 Rajah 3 : Jatina. 30 Rajah 4: Bangsa. 3 1 Rajah 5: Umur. 32 Rajah 6: Pendid ikan. 33 Rajah 7: Sektor Peke~jaan. 34 Rajah 8: Peratu s responden mengikut pend apatan isi rumah. 35 Rajah 9: Kuih "Zheng Dong Bi ng" pada responden. 36 Rajah 10: Tempat-tempatj ualan kuih "Zheng Dong B in g" 38 Rajah 11: Faktor Pembeli an 40 Rajah 12: Kuantiti Pembelian 42 Rajah 13: Pelanggan biasa membuat pembelian kuih "Zheng Dong Bin g" 44 Rajah 14: Faktor Pembeli an 46 Rajah 15: v isual grafik kuih "Zheng Dong Bing" 48-49 Rajah 16: Ciri-ciri pembungkusan 50-51 xiv

Rajah 17: Bahan Pembungkusan 52-53 Rajah 18: TemaiKonsep vi sual rekabentuk 54 Rajah 19: Simbol 55-56 Rajah 20: Bentuk pembungkusan Rajah 21: Teknik pembukaan dan penuntupan Rajah 22: Pembungku san primer bagi 12 keping. Rajah 23: Pembungkusan primer empat kepin g. 57 58 65 67 Rajah 24: pembungkusan akhir bagi sekeping. 68 Rajah 25: Pe mbungkusan ald,ir bagi e mpat keping. 70 Rajah 26: Pembungkusan akhir bagi 12 kepin g. 72 Rajah 27: Point ofpurchase (POP) 74 Rajah 28: laman web kuih "Zheng Dong Bi ng" 75 Raja h 29: Talian baucer kupon 76 Raja h 30: Qr-kod lam an web ku ih "Zhen g Dong Bing". 76 Rajah 31:Kad Nama 77 Rajah 32: Sampul Surat 78 Rajah 33: Kepala surat 79 Rajah 34: Kad mengumpul setem 80 xv

Rajah 35: Logo Primer "Zheng Dong Bing" 81 Rajah 36: Logo "Zheng Dong Bing" 82 Rajah 37: Idea perkembangan logo syarikat primer 83 Rajah 38: Logo Sya rikat akh ir 84 Rajah 39: Borang pengesahan pembungkusan kuih "Zheng Dong B ing" 86 Rajah 40: Kotak menyimpan kuih "Z heng Dong Bin g" 91 Rajah 41: Idea Point a/purchase 91 Rajah 42: Technical Drawing Pembungkusan 12 kepi ng 91 xvi

ABSTRACT "Zheng Dong B in g" is a sweet bun that well kn ows among Chin ese-foochow. Thi s study aims is to identi fy the packagin g design problem fac in g by "Zheng Dong Bing" bun. T he fin din gs of this study will be used to design a new package that is suit the physica l characteristic of"zheng Dong B ing" bun in order to produce a new, fresher and more in formative image for it. This also includes the study on materi als that can be used in desiging packaging for fresh "Zheng Dong Bing" bun. xv ii

ABSTRAK Kuih "Zheng Dong Bing" merupakan sejenis kuih manls yang amat terkenal dalam kalangan orang Cina etni k Foochow dari Sibu Sarawak. Kaji an rekabentuk pembun gku sa n ini dibuat untuk men genalpasti pe rm asa lahan rekabentuk pembungkusan kuih "Zheng Dong Bin g" seperti yang digu nakan pada masa ini. Dapatan kajian ini akan digunakan untuk mereka bentuk satu pembungkusan baru ya ng sesuai dengan sifat-sifat kuih se rla mem beri imej baru yang lebih segar dan berinformasi. Kajian ini j uga di lakukan untuk mengenalpasti bahan yang sesuai unuk pembun gku san kuih "Zhen g Dong Bing". xviii

BAB 1 PENDAHULUAN 1.0 Pengenalan Kajian yang akan dilakukan adalah kajian Rekabentuk Pembungkusan Kuih Zheng Dong Bing. Zheng Dong Bing adalah makanan yang sihat kerana tidak mempunyai bahan pengawet dan pewarna. Kuih Zheng Dong Bing mula ditemui pada tahun 1563 di China. Gcnaral "Qi Ji Guang" adaiah orang yang mencipta kuih ini. Kini. makanan kuih "ZheIlg Dong Bing" ini amat lerkenal di kaiangan etnik- Foochow di Sibu. Kuih ini sesuai uiltuk dimakan oleb. semua golongan. termasuk juga goiongall orang tua. Hal ini di sebabkan, kuill ini lembut dan tidak berapa manis jad i senang untuk dikenyan dan di telan. Kuih "Zheng Dong Bing" ini kurang mendapa! pcrhatian kerana kurangnya promosi dan juga pembungkusan yan g kurang menarik. Walaupun kuih "Zheng Dong Bing"' ini terkenal te:api dar; segi pembungkusan adalah masi h tidak mempul1ya i in fonnasi. lni di sebabkan tid ak terdapat ej em en-elemen grafik dal am pembungkusan kuib tersebut. Penyelidikan adalah ingin mengambii pejuang umuk menjadikan kuih "Zheng Dong Bing" sebagai kuih yang di kenaji ramai dan Olempunyai idemi! i yjng terdiri dari segi pembungkusannya supaya ia mampu dipasarkan di peringkat antarabangsa. Di sam ping iw, kajian in i juga bertuju!!n untuk membuai satll. pembungkusan yang dapat mcmberi ketahanan pada kuih "Zheng Dong Bing". Pembungkusan kuih ini biasanya tcrdapat dalam pasaran dan diisi dalam plaslik. 1

1.1Sejarah Pembungkusan Dahulunya, pembungkusan adalah bertujuan untuk memudahkan proses pembelian, penggunaan produk dan penjualan. Sebelum tahun 1800, pembungkusan adalah terhad kerana kebanyakannya direka bertujuan untuk memberi perlindungan dan pengawetan yang minimum untuk proses penghantaran barang melalui kapal laut. Contohnya, beg yang digunakan untuk membungkus barangan dapur, terkenal pada tahun 17 Masihi tetapi tidak pada tahun 19 Masihi kerana mesin pembuatan beg yang lebih praktikal telah dicipta. Pada ketika itu, terciptanya pelbagai jenis pembungkusan seperti tin yang diperbuat daripada logam (1810), kotak mudah pasang (1844), kotak kadbod yang boleh dilipat (J 879), dan mesin botol Owens (1899). Pada awal tahun 20 Masihi, pembungkusan yang bertujuan untuk pasaran pengguna mula mengalami evolusi. Penjenamaan, penyimpanan, kualiti serta dan point-()[-purchase untuk tujuan mempamerkan produk mula menjadi keutamaan. Selain itu, di penghujung Perang Dunia Ke-2, pembungkusan menjadi medium utama bagi tujuan pemasaran dan periklanan. Pada tahun-tahun sebelumnya, pengguna menegaskan bahawa pembungkusan hendaklah mempunyai informasi mengenai nutrisi, kandungan dan harga unit. Fair Packaging and The Little Book OfBig Packaging ideas (2007) memberi Food untuk menentukan spesifikasi yang perlu ada pada sesuatu pembungkusan. Seterusnya, kesedaran terhadap alam sekitar telah menyebabkan wujudnya peraturan terhadap pembungkusan tertentu (terutamanya botol dan tin) yang dapat dikitar semula. Pengilang-pengilang pembuatan pembungkusan mula mengembangkan dan menggunakan material pembungkusan yang dapat mengurangkan kesan kerosakan terhadap alam sekitar. 2

1.2 Rekabentuk pembungkusan Rekabentuk pembungkusau dapat dilihat melalui beberapa aspek: 1. Rekabentuk pembungkusau dapat memberi perlindungan kepada isi kaudungan sesuatu pem bungkusan. 2. Merupakan sebagai medium untuk tujuan mempromosikau kebaikan produk. 3. Dapat memberikan maklumat dau infonnasi kepada pelanggan. Rekabentuk pembungkusan pada masa kini memainkan peranan yang sangat penting kepada pengguna semasa mernilih sesuatu produk dau merupakau medium interaksi terakhir sebelum proses pembelian dijalaukan (Ampuero dan Vila, 2006). Menurut Landa (2001), pembungkusan yaug menarik dapat mendorong pengguna membeli sesuatu produk sekurangkurangnya sekali. Rekabentuk pembungkusan yaug berkesan bo1eh membuatkan prod uk murah kelihatan berharga, begitu juga sebaliknya, rekabentuk pembungk:u san yang lemah bo1eh menyebabkau produk yang hebat kelihatan tidak menarik. Menurut Meyers dan Lubliner (1998) mengariskan 6 kepentingan rekabentuk pembungkusan kepada pemasaran produk. Pertama adalah memastikan prod uk yang dibungkus menonjol antara produk pesaing. Kedua ada1ah menyediakan tanda pengenalan untuk jenama dan produk bagi mudah dikenali oleh pengguna dan mengalakkan cubaan dan ulangan pembelian. Ketiga adalah menjadikan produk yang dibungkus dalam keadaan yang menarik. Keempat adalah menunjukkan ciri-ciri pembungkusan dan maklumat penting 3

mengenai produk. Kelima adalah menunjukkan jenis, perisa, saiz dan faktor-faktor spesifik mengenal produk. Terakhir adalah meningkatkan fungsi pembungkusan dengan menjadikannya mudah dibuka, ditutup, dibawa dan disimpan. Kini, aspek yang perlu ditekankan dalam sesuatu rekabentuk pembungkusan adalah point of sale iaitu pembelian kerana pada masa kini, kita haruslah memikirkan dari sudut pandangan pelangga daripada kepentingan pihak pengilang. Selain itu, perkara utama yamg paling penting adalah sesuatu pembungkusan hendaklah dapat menarik perhatian semasa berada di point ofpurchase (di tempat pembeiian). Menurut kajian yang telah dijalankan, sesuatu pembungkusan yang dijual harusnya mempunyai masa tidak boleh!ebih daripada 3 saat untuk menarik perhatian seseorang pelanggan tersebut. Akhir sekali, terdapat tidak kurang dajipada 10,000 pembungkusan yang berlainan untuk dipilih di pasaran termasuklah pembungkusan makanan dan pembungkusan bukan makanan. Kini, cabaran utama adalah untuk mereka bentuk pembungkusan yang akan menonjol di kalangan makanan-makanan lain yang terdapat di pasaran. 4

t'us Kbidm.t l\hklumat Akadcmlk VNIVERSm MALAVSIA SARAWIlK 1.3 Latar Belakang Kuih "Zheug Dong Bing" Rajah t: Kuih "Zheng Dong Bing" Kerajaan Foochou mencatatkan "Ming.Iia Jing" (1563), Penyair dan j enaral "Q i Ji Guang" membawa tenteranya ke Fuji an mengej ar "Qian Ji Ko u.' Pada m asa itu, hujan yang berterusan l11enyebabkan tentera tidak dapat mem asak dalam kawasan perkhemahan. O leh itu, Jeneral "Qi Ji Guang" memberit ahu askar untuk membakar sej eni s kuih (makanan kering) yang mudah digantung dengan tali hem dan digantung pada pakaian seragam pegawai. Pada wakt u dahulu, kuih ini dicipta sebagai altem ati f disebabkan masalah kekurangan garalll semasa peperangan. Oleh itu, askar hanya boleh menggunakan bahan yang ada seperti tepung dan gul a untuk membuat kuih. 5