Vreetskade van HKW op aartappelblare (Foto s: Ontario Ministry of Agriculture: Ontario Crop IPM. www.omafra.on.ca) Hou die herfskommandowurm enige risiko in vir aartappelproduksie? Dr. Fienie Niederwieser (Aartappels Suid-Afrika) Skade aan aartappels deur die herfskommandowurm (HKW) in die Loskopvallei is onlangs aangemeld. Die aanplanting was in wisselbougrond voorafgegaan deur springmielies, en naby konvensionele (nie-gm) mielies wat geïnfesteer was met HKW. Nadat die aartappelaanplanting gespuit is, is die skade tot ongeveer een persent beperk. Tot datum, is geen ander gevalle van skade nie aangemeld nie. Dit laat die vraag ontstaan of HKW risiko inhou vir aartappelproduksie in Suid-Afrika. Skade: In bogenoemde geval is die bogrondse stingels en groeipunte aanvanklik aangeval en wurms het ook in knolle (moere) getonnel. Die wurms het halms onder die grond afgevreet en/of in die halms getonnel. Geïnfesteerde halms wat nie afgevreet is nie, was kleiner as ander halms, blouerig van kleur en het verwelk. Een tot twee halms per plant is aangeval. Larwes van HKW is in die grond naby al die geaffekteerde plante gevind. Beheer: n Aantal insekdoders is teen HKW geregistreer, sien Crop Life South Africa se dokument FAW Position Statement. Nie een van hierdie middels het sistemiese aksie nie. Indien die middels op bogrondse dele toegedien word en die wurm kom ondergronds voor, sal hulle nie gedood word nie. Die beste raad wat op die oomblik beskikbaar is, is Page 16 CHIPS Maart/April 2017
Aartappelstingel wat deur larwe van herfskommandowurm afgevreet is. (Foto: Desireé van Heerden, Syngenta) Geïnfesteerde halms vertoon blouerig van kleur en kan verwelk (Foto: Desireé van Heerden, Syngenta) dat aartappelaanplantings gereeld deurgeloop en deeglik ondersoek word vir simptome van vreetskade en eierpakkies. Indien dit waargeneem word, kontak onmiddellik u gewasbeskermingsadviseur. Aanwending van insekdoders teen HKW: Elke produk het n beperkte rakleeftyd, moet dus nie onnodige groot hoeveelhede insekdoders koop nie. Gebruik insekdoders oordeelkundig om opbou van weerstand te vermy, wissel middels met verskillende doodmaakaksies af. Gebruik middels wat geregistreer is vir beheer van HKW op aartappel. Tans is sewe produkte geregistreer vir gebruik op aartappel (Tabel 1). Gebruik insekdoders teen die dosis wat op die etiket aanbeveel word. Gebruik insekdoders terwyl wurms in die vroeë instar-stadiums is (< 1cm lank). As wurms eers binne-in weefsel tonnel, word hulle nie deur die middels bereik nie. C Meld asseblief die voorkoms van HKW op aartappels aan Omdat ons tans baie min weet oor die pesstatus van aartappel vir HKW, versoek ons u vriendelik om alle gevalle waar u vermoed HKW op aartappels voorkom, by dr. Fienie Niederwieser (ASA) (012 349 1906 / 083 634 4848), of dr. Diedrich Visser (LNR) (012 808 8008 / 082 416 3340) of mnr. Jan-Hendrik Venter (DLBV) (012 319 6384 / 072 348 8431), aan te meld. Indien moontlik, sal n besoek aan die aanplanting gereël word sodat soveel moontlik inligting bekom kan word. Eierpakkies op mielieblare. (Foto s verskaf deur Desireé van Heerden, Syngenta) CHIPS March/April 2017 Page 17
Tabel 1. Middels tans (22 Maart) geregistreer vir gebruik oop aartappels teen herfskommandowurm Manufactures Name/ Vervaardiger Brand Name / Handelnaam Registration Number Active ingredients / Aktiewebestanddeel Mode of action / Doodmaakaksie Du Pont Coragen L8529 chlorantraniliprole Stomach and contact insecticide Du Pont Steward L8435 Indoxacarb Stomach and contact insecticide Universal Crop Protection Advance L9147 Indoxacarb Stomach and contact insecticide Villa Crop Protection Addition L9146 Indoxacarb Stomach and contact insecticide Arysta Lifesciences Emma L9022 Emamectin benzoate Stomach translaminnar insesticide Bayer Cropscience Belt L8860 Flubendiamide Non systemic Meridian Agritech Doxstar Flo L9884 Indoxacarb Stomach and contact insecticide Syngenta Sorba L5343 Lufenuron Insect growth inhibitor (IGI) Syngenta Proclaim L7581 Emamectin benzoate Stomach translaminnar insesticide Bitrad Spitfire 900 SP L8197 Methomyl Contact insecticide Adama Plemax L10246 Indoxacarb/novaluron Chitin inhibition and Stomach and contact insecticide Avima Avigard L216 Malathion contact and stomach insecticide Avima Avi Klorpirifos L4318 Chlorpyrifos Contact insecticide Syngenta Ampligo L8685 Chlorantraniliprole/lambda-cyhalothrin Stomach and contact insecticide Du Pont Steward L6332 Indoxacarb Stomach and contact insecticide Castle Ag-Chem Cyplamyl 90 SP L3436 Methomyl Contact insecticide Castle Ag-Chem Farmag Profenofos 500 L5547 Profenofos Contact, stomach and translaminar insecticide Arysta Lifesciences Judge L9927 Lufenuron insect growth inhibitor (IGI) Arysta Lifesciences Masta 900 SP L9449 Methomyl Contact insecticide Philagro Sumipleo SC L8377 Paridalyl Stomach and contact insecticide Arysta Lifesciences Agropyrifos L4888 Chlorpyrifos Contact insecticide Dow Agroscience Oncol Super 220 EC L7649 Benfuracarb/fenvalerate systemic and contact insecticide Dow Agroscience Uphold 360 SC L10164 Spinetoram/methoxyfenozide Contact and stomach insecticide Dow Agroscience Delegate 250 WG L8392 Spinetoram contact and stomach insecticide Adama Pyrinex 480 EC L4673 Chlorpyrifos Contact insecticide Adama Methomex 900 SP L5254 Methomyl Contact insecticide Adama Methomex 200 SL L5253 Methomyl Contact insecticide Nulandis Mylomex 900 SP L4383 Methomyl Contact insecticide Meridian Agritech Promec 20 EW L9729 Emamectin benzoate Stomach translaminnar insesticide Meridian Agritech Vitex 50 L9525 Emamectin benzoate Stomach translaminnar insesticide Madumbi Sustainable Agriculture Delfin L9761 Bacillus thuringiensis var kurstaki Strain Bioinsecticide SA-11 Plant Health Products Eco-Bb L8469 Beauveria bassiana Bioinsecticide Valent Biosciences Florbac WG L5531 Bacillus thuringiensis var. aizawai Bioinsecticide Nulandis Cyperfos 500 EC L7606 Chlorpyrifos/Cypermethrin Stomach and contact insecticide Villa Crop Protection Methomate 200 SL L8123 Methomyl Contact insecticide Universal Crop Protection Methomyl 200 SL L7100 Methomyl Contact insecticide River Bioscience Pheromones Import permit Adama Warlock 19.2 EC L9872 Emamectin benzoate Stomach translaminnar insesticide Chempca Pheromones Import permit Meridian Agritech Lepidex L7977 Emamectin benzoate Stomach translaminnar insesticide Avima Avi-Merkaptothion DP L4278 Mercaptothion Stomach and contact insecticide C Du Pont Prevathon L9150 Chlorantraniliprole Stomach and contact insecticide Kombat Kombat Malathion L8317 Mercaptothion Stomach and contact insecticide Syngenta Denim Fit L9978 Emamectin benzoate/lufenuron Stomach and insect growth inhibitor Arysta Lifesciences Dimilin 25 WP L5483 Diflubenzuron Contact insecticide Arysta Lifesciences Dimilin SC 48 L7140 Diflubenzuron Contact insecticide Page 18 CHIPS Maart/April 2017
Resistance Group (IRAC) / IRAC Crops / Gewasse Comment weerstands-groep 28 Cotton, maize, sorghum, sweetcorn and sugarcane Registered 22A Cotton, lettuce, maize, peppers, sorghum, soy bean, sweetcorn and sugarcane Registered 22A Cotton, maize and sorghum, veld and grazing Registered 22A Cotton maize, sorghum, veld and grazing Registered 6 Maize, sweetcorn and potatoes Registered 28 Endive, lettuce, maize, spinach and maize Registered 22A cruciferae (cabbage, broccoli, cauliflower and brussels sprouts), maize, peppers and sweetcorn, Registered 15 Barley, beans, dry bean, cruciferae (cabbage, broccoli, cauliflower and brussels sprouts), groundnuts, maize, Registered peas, sweetcorn, sunflower, soy bean, sorghum, and wheat 6 Barley, beans, groundnuts, peas, maize, sweetcorn, sorghum, sunflower, soy bean, dry bean, wheat Registered 22A and 15 Maize and sweetcorn Registered 1B Lawns Registered 1B Maize Registered 3 and 28 Barley, canola, maize, sweetcorn, groundnuts, soy bean, sunflower, and wheat Registered 22A Cotton, lettuce, maize, sweetcorn, soy beans, sorghum, Registered 1B Cotton and potatoes Registered 15 Maize, sweetcorn and potatoes Registered 1A Maize and potatoes Registered Uknown Maize and sweetcorn Registered 1B Maize and potatoes Registered 1A and 3 Maize, sweetcorn, and sorghum Registered 5A and 18 Maize, sweetcorn, and sorghum Registered 5A Cruciferae (cabbage, broccoli, cauliflower and brussels sprouts), maize, sweetcorn and sorghum Registered 1B Maize Registered 1A Cruciferae (cabbage, broccoli, cauliflower and brussels sprouts), maize, tobacco, sorghum, wheat, lupins, Registered lucerne, veld and grazing 6 Cruciferae (cabbage, broccoli, cauliflower and brussels sprouts), maize, sweetcorn, Registered 6 Cruciferae (cabbage, broccoli, cauliflower and brussels sprouts), maize, sweetcorn, Registered 11 Cruciferae (cabbage, broccoli, cauliflower and brussels sprouts), barley, cotton, maize, sorghum, soybean and Registered wheat. 11 Cruciferae (cabbage, broccoli, cauliflower and brussels sprouts), maize, sweetcorn, soybean, tomatoes and Registered sorghum 11 Maize and sweetcorn Registered 1B and 3B Maize, wheat and sorghum Registered 1A Maize, cotton,sorghum and veld grazing Registered 1A Maize, cotton,sorghum and veld grazing Registered Issued 6 Maize and sweetcorn Registered Issued 6 Cruciferae (cabbage, broccoli, cauliflower and brussels sprouts), maize Registered 1B Cruciferae (cabbage, broccoli, cauliflower and brussels sprouts), sorghum, groundnuts, maize, cotton, sugarcane, Registered 28 Maize, sweetcorn, and sorghum Registered 1B Lawns Registered 6 and 15 Maize, legume vegetables, soybeans, sorghum, sunflower, dry beans, groundnuts, barley and sweetcorn Registered 15A Maize, sweetcorn, and potatoes Registered 15A Maize, sweetcorn and potatoes Registered CHIPS March/April 2017 Page 19
Tabel 2. Ons huidige kennis oor die herfskommandowurm veral met betrekking tot aartappel WAT ONS WEET WAT ONS NIE WEET NIE KUNDIGES SPEKULEER Oorsprong Tropiese dele van Suid- en Sentraal-Amerika en Karibiese Eilande. Het homself in tropiese state van die VSA (Florida en Texas) gevestig Is die eerste keer in Januarie 2016 in Wes- en Sentraal- Afrika aangemeld Dit is nie bekend vir hoe lank HKW in Wes- en Sentraal- Afrika teenwoordig was nie HKW het reeds teen Desember 2016, in Suider-Afrika-lande soos Zambië en Mosambiek, oesverliese veroorsaak Dit is onbekend hoe sulke groot populasies binne n relatief kort tyd, na Suider-Afrika migreer het Herfskommandowurm is strek vlieërs en het moontlik van wind gebruik gemaak om na Suider- Afrika te migreer Teen Januarie 2017 in noordelike provinsies van Suid-Afrika teenwoordig Migrasie In die VSA oorwinter HKW in die tropiese, suidelike state Soos die populasies groter word en temperature in koeler state toeneem, migreer HKW noord, selfs tot in Kanada Waar HKW in suider-afrika lande en in Suid-Afrika gaan oorwinter Dit is onbekend of die migrasie van HKW elke jaar dieselfde gaan wees, m.a.w. of dit elke jaar in dieselfde gebiede gaan voorkom Dit is moontlik dat HKW in die oostelike, tropiese gebiede gaan oorwinter, dit sluit moontlik die Limpopo-vallei in Soos wat dit warmer word en die populasies groter word, word verwag dat daar migrasie na ander dele sal wees Dit is bekend dat HKW 80 plantspesies kan aanval Gasheerplante Bekendste gasheergewasse: mielie, sorghum, grondbone, katoen en sojabone. Skade is tot op hede veral op mielie, sorghum en soetmielies in Suid- Afrika aangemeld Ander gasheergewasse: Weiding en ander grasse, spinasie, lusern, sonneblom, kool en aartappel Dit is onbekend wat die gasheerstatus van aartappel sal wees in verskillende plaaslike agro-ekologiese omstandighede Kundiges spekuleer dat as insekdruk baie hoog is, aartappel en ander gasheergewasse wel aangeval sal word soos wat die geval is in Kanada Dit is verder moontlik dat HKW oor tyd sal aanpas by plaaslike agro-ekologiese toestande en dat die gasheerkompleks dalk kan verander Page 20 CHIPS Maart/April 2017