ГААЛИЙН ТАРИФ, ГААЛИЙН ТАТВАРЫН ТУХАЙ ХУУДЛЬД ОРСОН НЭМЭЛТ, ӨӨРЧЛӨЛТ

ГААЛИЙН ТАРИФ, ГААЛИЙН ТАТВАРЫН ТУХАЙ ХУУДЛЬД ОРСОН НЭМЭЛТ, ӨӨРЧЛӨЛТ ГААЛИЙН ЕРӨНХИЙ ГАЗАР 2016 он 12/23/2016 1

ДЭЛХИЙН ХУДАЛДААНЫ БАЙГУУЛЛАГА - ГААЛИЙН ТАРИФ Монгол улс: ДХБ-ын олон талт худалдааны хэлэлцээрийн Гарал үүслийн дүрмийн тухай хэлэлцээр -т 1994 онд нэгдэн орсон; Дэлхийн худалдааны байгууллагын гишүүн -ээр 1997 онд элсэн орсон /130 дахь гишүүн/; ДХБ-ын Тариф худалдааны ерөнхий хэлэлцээр -т 1997 онд нэгдэн орсон. Гол зарчим, үүрэг амлалт: ДХБ-ын бүх гишүүн улс гаалийн татварын хувьд үндэстний нэн тааламжтай тарифын нөхцөл (ҮНТН MFN -most favored nation treatment) харилцан олгоно, бусад гишүүн бүх улсыг ялгаварлахгүй байх; Гаалийн тариф өсгөх дээд хязгаар /bound rate/; Дунджаар 17 20% Ихэнх бараанд 20% Тамхи, хивс, нэхмэл, сүлжмэл бүтээгдэхүүн, модон мебель тавилга зэрэг бараанд 30%. Шар айраг, цагаан архи, спирт зэрэг 12/23/2016 согтууруулах ундаанд 25-75% 2

МОНГОЛ УЛС ГААЛИЙН ТАРИФ Монгол Улсын Их Хурал 2008 онд Гаалийн тариф, гаалийн татварын тухай хууль баталсан. Хуулийн 1 дүгээр зүйл. 1.1.Энэ хуулийн зорилт нь гаалийн тариф, барааны үнэ, ангилал, гарал үүслийг тодорхойлох, гаалийн болон бусад татвар ногдуулах, хураах, төлөхтэй холбогдсон харилцааг зохицуулахад оршино. Гаалийн тариф: 3.1.1. гаалийн тариф гэж гаалийн татварын хувь, хэмжээг; 3.1.2. гаалийн татвар гэж гаалийн нутаг дэвсгэрт оруулах, эсхүл түүнээс гаргах бараанд гаалийн тарифын дагуу ногдуулах, хураах, төлөх албан татварыг; 3.1.3. бусад татвар гэж гаалийн нутаг дэвсгэрт оруулах, эсхүл түүнээс гаргах бараанд бусад хуулийн дагуу ногдуулах, хураах, төлөх албан татварыг; 12/23/2016 3

ГААЛИЙН ТАРИФЫН ТӨРӨЛ ДХБ-ын Тариф, худалдааны ерөнхий хэлэлцээрийн XXIV зүйл: ГТГТТХуулийн 4 дүгээр зүйл: ДХБ-ын бүх гишүүн улс гаалийн татварын хувьд үндэстний нэн тааламжтай тарифын нөхцөл (ҮНТН MFN -most favored nation treatment) харилцан олгоно. ДХБ-ын гишүүн 2 буюу хэд хэдэн улс харилцан тохиролцож, өөр хоорондоо илүү хөнгөлөлттэй тариф мөрдөж болно (GSP, FTA, EPA) гэж заасан байдаг. 4.2.Импортын барааны гаалийн тарифыг ердийн, нэн тааламжтай, хөнгөлөлттэй тариф гэж ангилах бөгөөд ердийн тариф нэн тааламжтай тарифаас хоёр дахин их байна. Хөнгөлөлттэй тарифыг олон улсын гэрээгээр тогтооно. 12/23/2016 4

ГААЛИЙН ТАРИФТАЙ ХОЛБООТОЙ БУСАД ЭРХИЙН АКТУУД Гаалийн тариф, гаалийн татварын тухай хууль УИХ-ын 1999 оны 27 дугаар тогтоол; ЗГ-ын 2009 оны 87 дугаар тогтоол; ЗГ-ын 2016 оны 101 дүгээр тогтоол; ГЕГ-ын даргын 2008 оны 573, 638 тоот тушаалуудаар батлагдсан журмууд; 12/23/2016 5

ХУУЛЬД НЭМЭЛТ, ӨӨРЧЛӨЛТ ОРУУЛАХ ҮНДЭСЛЭЛ, ШААРДЛАГА Хууль тогтоомжид заагдсаны дагуу гаалийн тарифын төрлийг хэрэгжүүлэхэд: ДХБ-ын өмнө хүлээсэн үүрэг амлалт үндэсний хууль тогтоомжийн зарим зөрчилдсөн заалтууд /бизнес эрхлэгчдэд хүндрэл/. Тухайлбал: ГТГТТХуулийн Хоёрдугаар бүлгийн Гаалийн тарифын тогтолцоо, тарифыг тогтоох, өөрчлөх хэсгийн 4.5-д ( Нэн тааламжтай тариф хэрэглэх улсын жагсаалтыг Засгийн газар батлах -аар), 4.6-д ( жагсаалтад ороогүй улсын гарал үүсэлтэй, эсхүл уг жагсаалтад орсон улсын гарал үүсэлтэй боловч гарал үүслийн гэрчилгээгүй бараанд ердийн тариф хэрэглэх -ээр), мөн 34.2-т ( барааны гарал үүслийн гэрчилгээг импортын бараанд нэн тааламжтай тариф хэрэглэх үндсэн бичиг баримт гэж үзэх -ээр) тус тус зохицуулсан байсан. Хуулийн дээрх заалтуудыг хэрэгжүүлэх зорилгоор Импортын барааны гарал үүслийн дүрэм -ээр гарал үүслийн гэрчилгээг ДХБ-ын гишүүн орнуудаас шаардах болсон. 12/23/2016 6

ХУУЛЬД НЭМЭЛТ, ӨӨРЧЛӨЛТ ОРУУЛАХ ҮНДЭСЛЭЛ, ШААРДЛАГА Гарал үүслийн гэрчилгээгүй тохиолдолд ердийн тариф-ын дагуу 2 дахин их хувь хэмжээгээр татвар ногдуулахад хүрсэн. Энэ нь: ДХБ-ын Тариф, худалдааны ерөнхий хэлэлцээрийн дагуу хүлээсэн үүрэг амлалтаа зөрчих; Гаалийн бүрдүүлэлтийн хугацаа болон зардлыг нэмэгдүүлэх; Бизнес эрхлэгчдэд хүндрэл учруулах нөхцлийг бий болгосон. Иймд Дэлхийн худалдааны байгууллагын Тариф, худалдааны ерөнхий хэлэлцээрт нийцүүлэн Гаалийн тариф, гаалийн татварын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хууль -ийн төслийг батлуулах шаардлага бий болсон. 12/23/2016 7

ХУУЛЬД НЭМЭЛТ, ӨӨРЧЛӨЛТ ОРУУЛАХ ҮНДЭСЛЭЛ, ШААРДЛАГА Засгийн газрын 2016 оны 09 дүгээр сарын 14-ний өдрийн 46 дугаар хуралдаанаас ДХБ-ын Тариф худалдааны ерөнхий хэлэлцээр ; ДХБ-ын Гарал үүслийн дүрмийн тухай хэлэлцээр ; Гаалийн бүрдүүлэлтийг хялбарчилах, уялдуулах тухай конвенци КИОТО; ДГБ-ын Гарал үүслийн дүрэм -ийн зөвлөмж; Монгол улс, Япон улстай байгуулсан ЭЗТХ-ийн Гарал үүслийн дүрмийн хэлэлцээр ; Бусад Монгол улсын олон улсын гэрээ, конвенциуд ДХБ, ДГБ-ын зөвлөмжүүд зэргийг үндэслэн: Гадаад харилцааны яам; Сангийн яам; Гаалийн Ерөнхий Газар; Монголын Үндэсний Худалдаа Аж Үйлдвэрийн Танхим; 12/23/2016 8

ГААЛИЙН ТАРИФ, ГААЛИЙН ТАТВАРЫН ТУХАЙ ХУУЛЬД НЭМЭЛТ, ӨӨРЧЛӨЛТ ОРУУЛАХ ТУХАЙ ХУУЛЬ 2016 оны 12 дугаар сарын 9-ний өдөр 12/23/2016 9

ГААЛИЙН ТАРИФ, ГААЛИЙН ТАТВАРЫН ТУХАЙ ХУУЛЬД ОРСОН НЭМЭЛТ, ӨӨРЧЛӨЛТ 12/23/2016 10

1 дүгээр зүйл. Гаалийн тариф, гаалийн татварын тухай хуульд доор дурдсан агуулгатай дараахь хэсэг, заалт нэмсүгэй: 1/ 4 дүгээр зүйлийн 4.11 дэх хэсэг: 4.11.Хөнгөлөлттэй тариф хэрэглэх улсын жагсаалтад орсон боловч энэ хуулийн 31 дүгээр зүйлийн 31.7.2, 31.7.3-т заасан нотлох баримт бичиггүй бараанд энэ хуулийн 31.7.1-д заасныг үндэслэн нэн тааламжтай тариф хэрэглэнэ. 2/ 31 дүгээр зүйлийн 31.7 дахь хэсэг: 31.7.Барааны гарал үүслийг нотлох баримт бичиг нь дараахь хэлбэртэй байна: 31.7.1.барааны гарал үүслийн мэдүүлэг буюу үйлдвэрлэгч, худалдагч, экспортлогчоос барааны гарал үүслийн талаар тусгасан мэдээлэл бүхий үнийн нэхэмжлэх, тээврийн баримт бичиг; 31.7.2.барааны гарал үүслийг баталгаажуулсан мэдүүлэг буюу тухайн улсын эрх бүхий байгууллагаас баталгаажуулсан гарал үүслийн мэдүүлэг; 31.7.3.барааны гарал үүслийн гэрчилгээ буюу барааны гарал үүслийг гэрчилж, тухайн улсын эрх бүхий байгууллагаас тусгай маягтаар баталгаажуулан олгосон гэрчилгээ. 3/ 31 дүгээр зүйлийн 31.8 дахь хэсэг: 31.8.Гарал үүслийн гэрчилгээ заавал шаардагдах барааны жагсаалтыг Засгийн газар батална. 12/23/2016 11

2 дугаар зүйл. Гаалийн тариф, гаалийн татварын тухай хуулийн 31 дүгээр зүйлийн гарчгийн баримт гэсний дараа бичиг гэж нэмсүгэй. 12/23/2016 12

3 дугаар зүйл. Гаалийн тариф, гаалийн татварын тухай хуулийн дараахь хэсгийг доор дурдсанаар өөрчлөн найруулсугай. 1/ 4 дүгээр зүйлийн 4.5-4.7 дахь хэсэг: 4.5.Нэн тааламжтай болон хөнгөлөлттэй тариф хэрэглэх улсын жагсаалтыг Засгийн газар батлах бөгөөд уг жагсаалтад хамаарах улсын гарал үүсэлтэй бараа нь гарал үүслийг нотлох баримт бичигтэй байна. 4.6.Энэ хуулийн 4.5-д заасан жагсаалтад ороогүй улсын гарал үүсэлтэй бараанд ердийн тариф хэрэглэнэ. 4.7.Энэ хуулийн 4.5-д заасан барааг гаалийн нутаг дэвсгэрт оруулахыг гаалийн байгууллага зөвшөөрсөн өдрөөс хойш уг барааны гарал үүслийг нотлох баримт бичгийг 45 хоногийн дотор нөхөн гаргаж өгсөн бол хөнгөлөлттэй тариф хэрэглэх бөгөөд энэ тохиолдолд илүү төлсөн татварыг гаалийн байгууллага холбогдох хууль тогтоомжид заасны дагуу буцаан олгоно. 2/ 31 дүгээр зүйлийн 31.3 дахь хэсэг: 31.3.Нэн тааламжтай болон хөнгөлөлттэй тарифт хамрагдахын тулд мэдүүлэгч нь барааны гарал үүслийг нотлох баримт бичгийг гаалийн байгууллагад гаргаж өгнө. 12/23/2016 13

ИМПОРТЫН БАРААНЫ ГААЛИЙН ТАРИФЫН ТӨРЛҮҮД Хөнгөлөлттэй тариф; Нэн тааламжтай тариф; Ердийн тариф; 12/23/2016 14

ГААЛИЙН НЭН ТААЛАМЖТАЙ ТАРИФ "Most Favored Nation treatment (MFN) ДХБ-ын бүх Гишүүн улс гаалийн татварын хувьд үндэстний нэн тааламжтай тарифын нөхцөл (ҮНТН MFN - most favored nation treatment) харилцан олгоно, бусад гишүүн бүх улсыг ялгаварлахгүй гэж хэлэлцээрт заасан. Монгол Улс ДХБ-ын гишүүн улс тул дээрх зарчмыг баримтална. Засгийн газрын 2009 оны 87 дугаар тогтоолоор баталсан Нэн тааламжтай тариф хэрэглэх улсын жагсаалт -д багтсан ДХБ-ын бүх Гишүүн улс /162/ + Беларусь /ОХУ, Казахстан, Лаос улсууд ДХБ-ын гишүүн болсон тул/ улсуудад ҮНТН-г мөрдөх юм. 12/23/2016 15

ГААЛИЙН ЕРДИЙН ТАРИФ General/Basic Tariff Ердийн тариф (general / basic tariff ) хэрэглэхэд гаальд мэдүүлэх, шалгахад тавигдах шаардлага: ЭЗТХ-ийн Түнш, ДХБ-ын Гишүүн, Беларусь улсаас бусад улс орноос экспортолсон бөгөөд гарал үүсэлтэй; Энд НҮБ-д бүртгэлтэй 195 /бусад эх сурвалжаар 205/ улс орноос 163 = 32 /бусад 42/ улс орон. Тухайлбал, Азербайджан г.м....станууд, БНАСАУ, Ватикан, Иран, Ирак, Серби г.м.) Гарал үүслийг нотлох баримт бичиггүй /өмнө нь заавал зөвхөн ГҮГэрчилгээ шаардагдах байсан бол, хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтөөр ГҮ-ийг нотлох гэж өөрчилсөн/. Мөн мэдүүлэгч ердийн тариф хэрэглэхээр хүсэлт гаргаж мэдүүлсэн; Хувь, хэмжээ: Нэн тааламжтай тарифаас 2 дахин их. 12/23/2016 16

ГААЛИЙН ХӨНГӨЛӨЛТТЭЙ ТАРИФ Preferential tariff treatment Тариф, худалдааны ерөнхий хэлэлцээрийн XXIV зүйлд: ДХБ-ын Гишүүн 2 буюу хэд хэдэн улс харилцан тохиролцож, өөр хоорондоо илүү хөнгөлөлттэй тариф мөрдөж болно (GSP, FTA, EPA) гэж заасан байдаг. Энэ дагуу Монгол Улс нь Япон Улстай Эдийн засгийн түншлэлийн хэлэлцээр (ЭЗТХ-EPA-economic partnership agreement)-ийг байгуулсан. Цаашид Ази, Номхон Далайн Худалдааны Хэлэлцээр (АПТА-APTA-Asia-Pacific trade agreement) Барааны худалдаа (Trade in Goods GATT: Market Access and Rules)- ны хэлэлцээний хүрээнд 5900 орчим гаалийн тарифыг хөнгөлөх буюу тэглэх, буулгахаар тохирсон. Тэглэх, буулгах гаалийн тарифын суурь (base rate) нь хэлэлцээ эхлэх үед мөрдөж байсан нэн тааламжтай тариф (applied MFN rates) байна. Ө.х. ердийн, эсхүл баталгаажсан (bound MFN rates), эсхүл дараа нь өөрчлөгдсөн (applied MFN rates) тариф биш. 12/23/2016 17

МОНГОЛ УЛС, ЯПОН УЛСЫН ХООРОНД БАЙГУУЛСАН ЭДИЙН ЗАСГИЙН ТҮНШЛЭЛИЙН ТУХАЙ ХЭЛЭЛЦЭЭР МОНГОЛЫН ХАМГИЙН АНХНЫ ЧӨЛӨӨТ ХУДАЛДААНЫ ХЭЛЭЛЦЭЭР 2016 ОНЫ 6 ДУГААР САРЫН 7-НЫ ӨДРӨӨС ХЭРЭГЖИЖ ЭХЭЛСЭН. Барааны худалдаа -ны хэлэлцээрийн хүрээнд нийт 5700 гаруй барааны импортын гаалийн тарифыг тэглэж, ихэнх хэсгийг үе шаттайгаар бууруулсан. Гарал үүслийн дүрэм -ийн хэлэлцээрийн хүрээнд бүтээгдэхүүний тусгай дүрмүүдийг бараа бүрээр тохирсон. Ингэснээр, гарал үүслийн дүрмийн асуудал нь олон улсын жишигт хүрсэн. Гаалийн бүрдүүлэлтийн CAIS/CEPS програмд өөрчлөлт оруулснаар Япон улсын гарал үүсэлтэй бараанд Гаалийн хөнгөлөлттэй тариф хэрэглэх боломж бүрдсэн. 12/23/2016 18

ҮР ДҮН /+/ Хөнгөлөлттэй тариф Нэн тааламжтай тариф /+/ Ердийн тариф Тарифыг Барааны гарал үүслийг үндэслэн хөнгөлөх, бууралт эдлүүлэх боломжтой болсон. Гадаад худалдааг гаалийн тарифаар зохицуулах боломж бүрдлээ. ДХБ болон ДГБ-ын өмнө хүлээсэн үүрэг амлалтаа биелүүлэх алхам болсон. Гарал үүслийн дүрмийг олон улсын стандартын дагуу мөрдөж эхлэв. Тарифын зохицуулалтын эрхзүйн орчин боловсронгуй болов. Гаалийн тариф нь олон улсын стандартад нийцэж эхэллээ. Ялгавартай тарифыг анх удаа хэрэгжүүлж эхлэв. 12/23/2016 19

ИМПОРТЫН БАРААНЫ ГААЛИЙН НЭН ТААЛАМЖТАЙ ТАРИФ ГТГТТХуулийн 4.3. Экспортын барааны гаалийн тариф болон импортын барааны нэн тааламжтай тарифыг Улсын Их Хурал тогтооно. Улсын Их Хурлын 1999 оны 27 дугаар тогтоол, түүний нэмэлт өөрчлөлтүүд; Засгийн газрын 2015 оны 332 дугаар тогтоол; Засгийн газрын 2016 оны 185 дугаар тогтоол; 12/23/2016 20

ЗАРИМ ИМПОРТЫН БАРААНЫ ГААЛИЙН ТАТВАРЫН ХУВЬ ХЭМЖЭЭ /ТАРИФ/ Ихэнх импортын барааны гаалийн тариф 5%; Цэвэр үүлдрийн үржлийн амьд мал, амьтад, зарим мэдээллийн технологийн хэрэгсэл 84.71, 8473.30, 85.41, 85.42, эмнэлэгийн зарим багаж хэрэгсэл 0%; Барилгын хуванцар хаалга, цонх 6.5%; Блокон хавтан, сликат тоосго, хонины ноосон ээрмэл, эсгий зэрэг 10%; Мах, шувууны өндөг, зөгийн бал, цөцгий, цөцгийн тос, сүү, цагаан идээ, зайрмаг, тараг, йогурт, хүнсний ногоо, гурил /боомт, улирлаар мөн ялгаатай/, коньяк, виски, ром, джин 15%; Дарс, адуу үхрийн мах, цемент, бөөрөнхий байцаа, шар лууван, манжин, өргөст хэмх, төмс, модон хаалга, сурталчилгааны хэвлэмэлматериал, каталоги, ноос, ноолууран, оёмол, сүлжмэл, нэхмэл бүтээгдэхүүнүүд, тоосго зэрэг зарим барилгын материалууд, модон тавилга 20%; Шар айраг 25%; Спиртлэг бусад ундаа 35%; Цагаан архи, ликёр, кордиал 40%; Дэлгэрэнгүйг: http://legalinfo.mn/ 12/23/2016 21

ЦААШИД ХИЙГДЭХ АЖЛУУД Хуулийн хэрэгжилтийг ханган ажиллах; Монгол улс, Япон улсын хооронд байгуулсан Эдийн засгийн түншлэлийн тухай хэлэлцээрийн хэрэгжилтийг хангах; Гаалийн бүрдүүлэлтийн програмд орох өөрчлөлт CAIS/CEPS; 12/23/2016 22

ГААЛИЙН ЕРӨНХИЙ ГАЗАР Хаяг: Сүхбаатар дүүрэг Их тойруу 81/1 Гаалийн Ерөнхий газар Утас: (976-11) 350053 Факс: (976-11) 350048 Цахим хаяг: http://customs.gov.mn ЛАВЛАХ УТАС: 1800-1281 +976-1800-1281 /Хэрэв та гадаадаас холбогдох бол/ 12/23/2016 23

АНХААРАЛ ТАВЬСАНД БАЯРЛАЛАА. 12/23/2016 24