YONG KIM CHYE N LATIHAN ILMIAH INI DIKEMUKAKAN UNTUK

PENGHASILAN PRODUK MINUMAN JUS BUAH NAGA VARIETI PUTIH CAMPURAN MANGGA AIR YONG KIM CHYE Q Co N LATIHAN ILMIAH INI DIKEMUKAKAN UNTUK :: ý MEMENUHI SEBAHAGIAN DARIPADA SYARAT MEMPEROLEHI IJAZAH SARJANA MUDA SAINS MAKANAN DENGAN KEPUJIAN (TEKNOLOGI MAKANAN DAN BIOPROSES) SEKOLAH SAINS MAKANAN & PEMAKANAN UNIVERSITI MALAYSIA SABAH 2007

1'1 N 1S ')9: 1 IJ tiivi: K's I CI MA f. A YSIA SA 13; 1II I3ORANG PENGESAIIAN STATES TESTS JL: DUL:,. ".. ýý rý ý;,"(l r'ir 1i(; ºý. ý.,.,.."r t,, ýiýl'f ir /\, rºt' 11 --1=" ýý -- - "", r" L ii f'u1t H(F ýý, v-! PN, Nr7A; ti! ')-9- I ev eu. niia NA f`ýi. PA tifl? Ni ýýa fv n ti (Ttttiv1_C4C, 1 IV/V(nNhN /)/W Sava i lj M`) CffY L SESI PENGAJIAN: l, (HURUF BESAR) tiv(, ý "q rr c( '1, c t(, t) rncngaku membenarkan tesis (LPS/ Sarjana/ Doktor Falsafah) ini di simpan di Perpustakaan Universiti Malaysia Sabah dengan svarat-syarat kegunaan scperti berikut: 1. Tesis adalah hakmilik Universiti Malaysia Sabah. 2. Perpustakaan Universiti Malaysia Sabah dibenarkan membuat salinan untuk tujuan pengajian sahaja. 3. Perpustakaan dibenarkan membuat salinan tesis ini scbagai bahan pertukaran antara institusi pengajian tinggi. 4. " Sila tandakan (/) (Mengandungi maklumat yang berdarjah keselamatan atau kepentingan Malaysia seperti >lang termaktub di SULIT dalam AKTA RAIISIA RASMI 1972) (Mengandungi maklumat TERHAD yang telah ditentukakan TERI-iAD oleh organisasi/badan di mana penyelidikan dijalankan) TIDAK TERIiAD Disahkan olch (TANDATANý GAN PENULIS) AN(JAN PUSTAKAWAN) Alamat Tetap: /J `- KL x >1f,,, ýi.. -ý ý ý ý. (. ýy, I'«An A, 'ý Ma, r"i 1& I. (y1j1 Nama Penvclia C 9-c-ý'w'' ý, I Tarikh: t(= I ri I -)", yý ý',/i; 'Tarikh: Iý CATA"fAN: * Potong yang tidak berkenaan. * Jika tesis ini SULIT atau TERHAD, sila lampiran surat daripada pihak berkuasa/organsasi berkenaan dengan mcnyatakan sekali sebab dan tempoh tesis ini perlu dikelaskan scbagai St; I. IT dan TERIIAI). * Tesis dimaksudkan sebagai tesis bagi Ijazah Doktor Falsafah dan Sarjana secara penvelidikan, au disertasi bagi pengajian sccara kerja kursus dan penyelidikan, atau Laporan Projek Sarjana Muda (I. PSM),

11 PENGAKUAN Saya mengakui karya ini adalah hasil kerja saya sendiri kecuali nukilan, ringkasan dan rujukan yang setiap satunya telah saya jelaskan sumbernya. 26 Mac 2007 YONG KIM CHYE HN2004-4581

III DIPERAKUKAN OLEH TANDATANGAN 1. PENYELIA (PUAN NOR QNAIRUL IZZREEN BT. MOND NOOR 2. PEMERIKSA I (MISS HO Al LING) I 3. PEMERIKSA 2 (ENCIK MANSOOR ABDUL HAMID) 4. DEKAN ýý (PROF MADYA DR. MOHD. ISMAIL ABDULLAH)

Iv PENGHARGAAN Pada mulanya, saya ingin menyampaikan setinggi-tinggi penghargaan kepada Puan Nor Qhairul Izzreen Bt. Mohd Noor, selaku penyelia penulisan ini, yang telah banyak membimbing dan meluangkan masa untuk memberi tunjuk ajar kepada saya untuk menyiapkan kertas penyelidikan ini. Bimbingan beliau membolehkan saya bersiap sedia untuk menghadapi segala cabaran yang wujud sepanjang penyelidikan ini. Jasa balk beliau akan sentiasa saya kenangi. Saya juga ingin mengucapkan ribuan terima kasih kepada dekan Sekolah Sains Makanan dan Pemakanan (SSMP), Prof. Madya Dr. Mohd. Ismail Abdullah dan semua pensyarah SSMP yang telah memberi didikan dan ajaran yang amat berguna sepanjang pengajian saya di Universiti Malaysia Sabah (UMS). Penghargaan khas ditujukan kepada Cik Ho Ai LIng yang telah banyak membantu untuk menyelesaikan masalah sewaktu saya menjalankan kajian ini. Di samping itu, saya juga ingin bertenma kasih kepada rakan-rakan saya atas sokongan moral dan nasihat mereka yang membolehkan saya menyiapkan kajian ini dengan gembira. Akhimya, ribuan tenma kasih saya ingin sampaikan kepada ahi keluarga saya yang telah banyak memben kasih sayang yang tidak terhingga membolehkan saya dapat menyiapkan penyelidikan ins tanpa mengira betapa susahnya keadaan. YONG KIM CHYE, Mac, 2007

V ABSTRAK Produk minuman jus buah naga vaneti putih campuran mangga air telah dihasilkan dengan menggunakan kaedah pemprosesan minuman jus yang digunakan oleh MARDI. Sebanyak 13 formulasi bagi produk ini yang dihasilkan. Daripada hasil ujian pemeringkatan BIB, formulasi F2, F3, F6 dan F7 telah dipilih sebagai formulasi terbaik. Bagi ujian hedonik, didapati formulasi F2 merupakan formulasi terbaik dengan memperolehi min skor tertinggi untuk parameter kemasaman ( 4.40 + 1.48), keseimbangan rasa masam-marws (4.90 +1.30) dan penenmaan keseluruhan (5.03 ± 0.96). Produk akhir mempunyai ph sebanyak 4.40, nilai "Bnks sebanyak 12 dan keasidan sebanyak 0.24%. Analisis proksimat menunjukkan produk mempunyai kandungan lembapan sebanyak 84.0 + 0.00%, kandungan abu sebanyak 0.24 + 0.01%, serabut kasar sebanyak 0.23 + 0.01%, protein sebanyak 0.27 + 0.0296, kandungan lemak sebanyak 0.03 + 0.0196, karbohidrat sebanyak 15.23 + 0.00 dan vitamin C sebanyak 0.09 + 0.00%. Bagi ujian mutu simpanan, didapati ph, kandungan pepejal tertarut dan keasidan untuk produk yang disimpan selama 8 minggu masing-masing telah berubah menjadi 4.26 + 0.00,17.0 + 0.1 Bnks dan 0.72%. Bagi keputusan mikrobiologi, pertumbuhan koloni untuk PCA ialah sebanyak 4.8 x 103 cfu/ml manakala pertumbuhan kolorw untuk PDA ialah sebanyak 6.2 x 102 cfu/mi setelah disimpan setama 8 minggu. Bagi keputusan ujian perbandingan berganda, didapati sampel yang disimpan selama 14 had tidak mempunyai perbezaan sgnifikan (>0.05) dengan sampel R. Manakala sampel yang disimpan selama 28 han mempunyai perbezaan signifikan(<0.05) dengan sampel R untuk parameter wama, kemanisan dan penenmaan keseluruhan. Sampel yang disimpan selama 54 han juga mempunyai perbezaan signifikan (<0.05) dengan sampel R untuk parameter wama, aroma, kemanisan, kemasaman, keseimbangan rasa masam-manis dan penenmaan keseluruhan. Ujian pengguna dijalankan untuk mengetahui penerimaan pengguna terhadap produk yang dihasilkan. Keputusan ujian ini menunjukkan bahawa sebanyak 45% pengguna akan membeli manakala sebanyak 38% dan 17% pengguna mungkin akan membeli dan tidak akan membeli produk ini sekiranya ia dipasarkan.

vi ABSTRACT PRODUCING OF MIX DRAGON FRUIT AND MANGO FRUIT JUICE DRINK The producing of mix ch'agon fruit and mango fruit juice beverage was carried and using a method adapted from the method used by MARDI. A total of 13 formulations were produced. From the result of BIB ranking test, the 4 best formulations (F2, F3, F6, F7) was pick according to the higher rank sum given by panelist. From the result of hedonic, the formulation F2 was the best k mmulahon that gets the highest means score for parameter of sourness (4.40 ± 1.48), balance of sweet and sour (4.90 + 1.30) and overall acceptance (5.03 + 0.96). The best formulation has the ph of 4.40, Briks value of 12 and acidity of 0.24%. The results of proximal analysis shows that the product has the moisture content of 84.0 + 0.00%, ash content of 0.24 + 0.01 %, fiber content of 0.23 + 0.01%. fat content of 0.03 + 0.01%, total carbohydrate of 15.23 + 0.00 and total vitamin C of 0.09 + 0.00%. For shelf life study, the product will be stored under cool temperature (4 C) for 8 weeks. The result of physicochemistry shows that the ph, Briks value and acidity decease to the value of 4.26 + 0.00,7.0 + 0.1 Briks and 0.72% respectively. The results of miaobiology shows that the colony forming unit for PCA was 4.8 x 103 cfwhtl. While the colony loaning unit for PDA was 6.2 x 102 c*whn. The results of pared comparison test shows that there is no significant different (>O. 05) for the sampel that stored for 14 days with the sample R. But there is significant differece (<0.05) liar the sampel that stored for 28 and 54 days with sample R. The sampel that stored for 28 days has significant different (<O. 05) with sample R in terms of color, sweetness and overall acceptance. While the sampel that stored for 54 days has significant different (<0.05) with sample R in terms of color, aroma, sweetness, sourness, balance of sweet and sour and overall acceptance. Consumer test shows that 45% of consumer will buy the product, 38% maybe will and 17% will not buy the product.

vii SENARAI KANDUNGAN M/S TAJUK I PENGAKUAN II PENGESAHAN ui PENGHARGAAN N ABSTRAK V ABSTRACT VI SENARAI KANDUNGAN Vii SENARAI JADUAL XII SENARAI RAJAH xiu SENARAI SINGKATAN XIV SENARAI SIMBOL xv SENARAIRUMUS XVI SENARAI LAMPIRAN xvii BABI PENDAHULUAN 1.1. Pengenalan 1 BAB 2 ULASAN PERPUSTAKAAN 2.1. Buah Naga 2.1.1. Latar Belakang 3 2.1.2. Varieti 3 2.1.3. Nilai Nutrien 4 2.1.4. Kegunaan 5 2.1.5. Kawasan Penanaman 6 2.1.6. Sifat Tanaman 7

viii 2.1.7. Faktor Iklim 7 2.1.8. Faktor Tanah 8 2.1.9. Kematangan 8 2.1.10. Penuaian 8 2.1.11. Pengendalian Lepas Tuai 9 2.1.12. Penyimpanan Hasil 9 2.2. Buah Mangga 2.2.1. Pengenalan 10 2.2.2. Latar Belakang 10 2.2.3. Varieti 11 2.2.4. Nilai Nutrien 11 2.2.5. Kegunaan 13 2.2.6. Kematangan 14 2.2.7. Pengendalian Lepas Tuai 14 2.3. Jus 15 2.3.1. Prinsip Asas Pemprosesan Jus 15 2.3.1. a. Penyimpanan Sebelum Pemprosesan 16 2.3.1. b. Pembersihan, Pengasingan Dan Pemeriksaan 16 2.3.1. c. Pengekstrakan Buah 17 2.3.1. d. Penjemihan Jus 18 2.3.1. e. Pengeluarkan Udara Dalam Jus 18 2.3.1. f. Pempasteuran 19 2.3.1. g. Pembungkusan 19 2.3.1. h. Penyimpanan 20 2.3.1.1. Kerosakan Jus 20

IX BAB 3 BAHAN DAN KAEDAH 3.1. Bahan Dan Radas 22 3.2. Penyediaan Sampel 23 3.3. Kaedah Pemprosesan Jus 23 3.4. Formulasi 24 3.5. Ujian Sensori 24 3.5.1. Ujian Pemeringkatan 25 3.5.2. Ujian Hedonik 25 3.6. Ujian Fizikokimia 26 3.6.1. Kandungan Pepejal Terlarut ("Briks) 26 3.6.2. ph 26 3.6.3. Kandungan Keasidan 26 3.7. Malisis Proksimat 27 3.7.1. Penentuan Kandungan Lembapan 27 3.7.2. Penentuan Kandungan Abu 28 3.7.3. Penentuan Kandungan Serabut Kasar 28 3.7.4. Penentuan Kandungan Protein 29 3.7.5. Penentuan Kandungan Lemak 31 3.7.6. Penentuan Kandungan Karbohidrat 32 3.8. Ujian Kimia 32 3.8.1. Penentuan Kandungan Vitamin C 32 3.9. Ujian Mutu Simpanan 34 3.9.1. Ujian Fizikokimia Penyimpanan 34 3.9.1. a. Kandungan Pepejal Terlarut ( Briks) 34 3.9.1. b. ph 35 3.9.1. c. Kandungan Keasidan 35 3.9.2. Ujian Mikrobiologi 35

X 3.9.2. a. Media Plate Count Agar 36 3.9.2. b. Media Potato Dextrose Agar 37 3.9.2. c. Pengiraan Koloni 38 3.9.3. Ujian Perbandingan Berganda 38 4.0. Ujian Pengguna 38 4.1. Analisis Statistik 39 BAB 4 HASIL DAN PERBINCANGAN 4.1. Ujian Sensori 40 4.1.1. Ujian Pemeringkatan 40 4.1.2. Ujian Hedonik 44 4.1.2. a. Wama 45 4.1.2. b. Aroma 45 4.1.2. c. Kemanisan 46 4.1.2. d. Kemasaman 47 4.1.2. e. Keseimbangan Rasa Masam-Manis 47 4.1.2. f. Kekeruhan 48 4.1.2. g. Penerimaan Keseluruhan 49 4.1.3. Pemihhan Formulasi Terbaik 49 4.2. Ujian Fizikokimia 50 4.2.1. Kandungan Pepejal Tertarut ( Briks) 49 4.2.2. ph 51 4.2.3. Kandungan Keasidan 51 4.3. Analisis Proksimat 52 4.3.1. Penentuan Kandungan Lembapan 52 4.3.2. Penentuan Kandungan Abu 52 4.3.3. Penentuan Kandungan Serabut Kasar 53 3.6.4. Penentuan Kandungan Protein 53

XI 3.6.5. Penentuan Kandungan Lemak 54 3.6.6. Penentuan Kandungan Karbohidrat 54 4.4. Ujian Kimia 4.4.1. Penentuan Kandungan Vitamin C 54 4.5. Ujian Mutu Simpanan 55 4.5.1. Ujian Fizikokimia 55 4.5.1. a. Kandungan Pepejal Terlarut ( Briks) 55 4.5.1. b. ph 56 4.5.1. c. Kandungan Keasidan 56 4.5.2. Ujian Mikrobiologi 57 4.5.3. Ujian Perbandingan Berganda 58 4.6. Ujian Pengguna 59 BAB 5 KESIMPULAN DAN CADANGAN 5.1. Kesimpulan 61 5.2. Cadangan 62 RUJUKAN 63 LAMPIRAN 67

xii SENARAI JADUAL No. Jadual M/S 2.1 Wama kulit dan isi sesetengah spesis buah naga 4 2.2 Kandungan kimia buah naga vaneti putih 5 2.3 Kandungan nutnen buah naga vaneti putih 5 2.4 Keluasan tanaman buah naga di Malaysia 6 2.5 Ntlai nutrien dalam buah mangga 13 2.6 Unit operasi yang terlibat dalam pemprosesan jus 16 2.7 Knteria bagi kualiti buah-buahan yang digunakan untuk pemprosesan jus 17 2.8 Jenis-jenis kerosakan jus dan keputusan kerosakan jus 20 3.1 Peralatan yang digunakan dalam penghasilan jus buah naga vaneti putih campuran mangga air 23 3.2 Formulasi minuman jus buah naga varieti putih campuran mangga air 24 4.1 Keputusan ujian pemeringkatan 41 4.2 Keputusan yang diperoleh melalui ujian hedonik untuk semua parameter yang diuji 44 4.3 Keputusan anabsis fizikokimia 50 4.4 Keputusan anahsis proksimat 52 4.5 Perubahan ph, Bnks dan keasidan pada sampel yang disimpan selama 8 minggu 55 dalam 10. Om1 produk 54 4.6 Keputusan pertumbuhan bilangan koloni bagi sampel formulasi terbaik 57 4.7 Keputusan yang diperoleh melalui ujian perbandingan berganda 58

XIII SENARAI RAJAH No. Rajah ws 4.1 Pendapat pengguna terhadap pembelian produk minuman jus buah naga varieti putih campuran mangga air 60

XIV SENARAI SINGKATAN AOAC Association of Official Analytical Chemist MARDI Malaysian Agricultural Research and Development Institute FAMA Lembaga Pemasaran Pertanian Persekutuan (Federal Agricultural Marketing Authority) DCPIP 2.6- diklorofinolindofinol

xv SENARAI SIMBOL m meter C Darjah Celsius g gram Mg milligram % peratus

XVI SENARAI RUMUS No. Rumus M/S 3.1 Pengiraan peratus kandungan asid sitrik 27 3.2 Pengiraan peratus kandungan lembapan 28 3.3 Pengiraan peratus kandungan abu 28 3.4 Pengiraan peratus kandungan serabut kasar 29 3.5 Pengiraan peratus kandungan protein 29 3.6 Pengiraan peratus kandungan lemak 32 3.7 Pengiraan peratus kandungan karbohidrat 32 3.8 Pengiraan peratus kandungan vitamin C 33 3.9 Pengiraan koloni 38

XVII SENARAI LAMPIRAN LAMPIRAN MIS A Carta alir proses pengeluaran minuman jus buah naga varieti putih dan mangga air 67 B Jadual perancangan BIB 11.22 68 C Borang ujian pemeringkatan 69 D Borang ujian skala hedonik 70 E Borang ujian perbandingan berganda 72 F Borang ujian pengguna 74 G Pengiraan ujian pemeringkatan 75 H Graf Briks lawan had 77 I Graf ph lawan had 78 J Keputusan ujian hedonik 79 K Keputusan ujian perbandingan berganda 85

BAB 1 PENDAHULUAN 1.1. PENGENALAN Jus adalah sejenis minuman buah-buahan yang diperbuat danpada puri buah- buahan ash. la boleh diperbuat daripada perahan pun buah-buahan sepenuhnya stau dicampur dengan nisbah air yang telah ditetapkan (Bates et al., 2001). Menurut akta dan peraturan makanan 1983, jus merupakan minuman terus yang boleh dikategorikan kepada bga jenis, iaitu jus buah, minuman jus buah dan minuman buah. Ketiga-liga jenis minuman terus ini mempunyai kandungan buah yang berbeza. Jus buah merupakan hasil perahan buah atau bancuhan jus pekat dengan air. Manakala rninuman jus buah dan minuman buah pula masing-masing mengandungi tidak kurang daripada 35% dan 5% buah. Jus boleh mengandungi bahan tambahan seperti pewama, pengawet, kondisioner dan perisa yang dibenarkan. Kini, jus dianggap sebagai minuman bemutrien yang lebih mudah dihidangkan berbanding buah-buahan segar dengan tidak payah membuang kulit. Oleh itu, jus adalah amat sesuai dengan pengguna yang mempunyai kehidupan sibuk dan juga gobngan yang tidak berupaya untuk menyediakan buah-buahan untuk dimakan. Pasaran jus adalah amat menguntungkan. Pada tahun 1993, dianggarkan pasaran jus buah-buahan antarabangsa adalah sebanyak RM11 binion (Anon, 1994). Keadaan ini telah menggalakkan usahawan tempatan berusaha umuk menerokai

pasaran jus global. Di antara usaha yang telah dilakukan oleh syarikat minuman tempatan ialah bekerjasama dengan MARDI untuk mengkaji buah-buahan tropika yang berpotensi diproses menjadi jus. Salah satu buah-buahan yang dikaji adalah buah naga yang kini sedang ditanam secara komersial di negara kita (FAMA. 2006). Buah naga adalah sejenis buah yang eksotik dengan isi buahnya mempunyai biji-biji kecil berwama hitam yang boleh dimakan bersama. Buah ini adalah amat sesuai diproses menjadi jus kerana mengandungi kandungan air yang tinggi. Setain itu, bunga dan batang bagi tanaman ini boleh dimakan secara mentah dan juga berpotensi dijadikan minuman. Diharapkan kajian yang dijalankan dapat menghasilkan produk minuman buah dan bunga naga yang dapat dieksport ke luar negara. Dalam usaha mempergiatkan pembangunan indusiri berorientasikan eksport, negara kita perlu meninggikan tahap teknologi, kemahiran keusahawanan, kualiti pekerja dan pengurusan untuk membolehkan negara kita bersaing dalam ekonomi dunia. Objekti( kajian kertas penyelidikan ini ialah: 1. Menghasilkan satu formulasi terbaik untuk minuman jus buah naga varieti putih campuran mangga air melalui ujian penilaian sensori. 2. Menjalankan analisis proksimat dan anannsis kimia untuk mendapatkan nilai kandungan nutrien dalam produk yang dihasilkan. 3. Mengkaji jangka hayat penyimpanan minuman jus melalui ujian fizikokimia, ujian mikrobiologi dan ujian perbandingan berganda. 4. Menentukan penerimaan pengguna tefiadap minuman jus buah naga varieti putih dan mangga air yang dihasilkan melalui ujian pengguna.

BAB2 ULASAN PERPUSTAKAAN 2.1. Buah Naga 2.1.1. Latar Belakang Buah naga juga dikenali sebagai pitaya, pitahaya, pitajaya, pitaya roja, pitalla, pitahaya de Cardbn (Luders, 2004). Selain itu, nama tempatan buah naga adalah berlainan di negara yang bertainan. la dipanggil sebagai Huo long guo di Taiwan, Queen of the night di North America clan Fire dragon fruit di Asia (Zainudin, 2005). la merupakan salah satu tumbuhan kaktus dalam famili cetaceae yang bertabur secara meluas (Anon, 2006). Buah ini telah dibawa ke Vietnam untuk menjadi tanaman hiasan kerana mempunyai bentuk yang eksotik dan kemudian ditanam secara besar-besaran setelah diketahui keenakan isi buahnya (Zainudin, 2005b). Oleh itu, Vietnam kini telah menjadi pengeluar terbesar dan pengeksport utama buah naga (Zainudin, 2005b). Buah naga juga ditanam secara komersial di negara lain seperti Australia, Cambodia, Columbia, Indonesia, Israel, Jepun. Laos dan Me)dco (Zainudin, 2005a). 2.1.2. Vsrietl Terdapat tiga jenis varieti buah naga, iaitu merah, putih dan kuning yang masing- masing mempunyai nama saintifik Hyloceneus undatus. Hyloceieus polyrhizus, dan Selenicereus megalanthus (Zainudin, 2005b). Spesis-spesis buah ini dibezakan dengan wama kulit dan isinya. Hibrid untuk ketiga-tiga spesis buah ini telah

4 dihasilkan dan ditanam secara komersial di seluruh dunia. Wama dan isi sesetengah spesis buah naga telah ddunjukkan dalam jadual seperti di bawah. Jadual 2.1 Wama kulit dan isi sesetengah spesis buah naga Spesis Wama Kulit Wama Isi Hylocereus polyrhizus Merah Merah Selenicereus megalanthus Kuning Putih Cereus triangularis Kuning Putih Hylooereus ttriangularis Kuning Putih Cereus oca is Merah Merah (Sumber. Crane & Balerdi, 2006) Terdapat 20 Iebih spesis Hylooereus, di mana semuanya berasal daripada Latin America (Anon, 2005). H. undatus, buah nage varieti putih ialah buah yang paling dikenali ramai dan bertumbuh secara besar-besaran di Asia, terutamanya Vietnam, Taiwan, dan Thailand. 2.1.3. Niiai Nutrien Buah naga kaya dengan zat vitamin dan mineral seperti vitamin A karotena dan fiber terlarut. Karotena mempunyai fungsi seperti menguatkan sistem keimunan badan, mengurangkan tekanan emosi serta meneutralkan toksik di dalam badan (Zainudin, 2005b). Fiber terfarut adalah baik untuk penglihatan. Dari segi nilai perubatan, ia mempunyai captin yang boleh menjadi ubat untuk mengubati penyakit jantung (Crane & Balerdi, 2006). Selain itu, pitaya juga baik untuk sistem peredaran darah dan penghadaman serta dapat mengurangkan risiko mendapat kanser kolon dan penyakit diabetis. Playa dapat membantu meneutralkan bahan tosik dalam badan seperti logam berat, mengurangkan tahap kolestrol dan tekanan darah tinggi (Mon, 2004). Kandungan

5 kimia dan kandungan nutrien buah naga adala seperti yang ditunjukkan dalam jadual berikut. Jadual 2.2: Kandungan kimia buah naga varieti putih Parameter ph Jumlah pepejal terlarut ( Brix) Keasidan (%) Kandungan gula (96) Kandungan air (96) Kandungan kanji (96) Buah Naga Vaneti Putih 4.7 13.7 0.35 7.5 83.5 6.5 (Sumber: Zainudin, 2005b) Jadual 2.3: Kandungan nutrien buah naga varieti putih Kom osisi Protein (g) Lemak (g) Serat (g) Karotena (mg) Kalsium (mg) Fosforus (mg) Iron (mg) Niacin (mg) Vitamin C (mg) Bagi setiap 100g 0.5 0.1 0.3 0.004 6.0 19.0 0.4 0.2 25.0 (Sumber: Crane & Balerdi, 2006) 2.1.4. Kegunaan Dalam industri makanan, isi buah naga yang segar atau yang sudah disejukbekukan boleh digunakan untuk membuat aiskrim, yoglrurt, jell, jus, gula, jem, arak dan kordial. Kulitnya boleh digunakan untuk menjadi penghias pada makanan yang dihidang kerana wamanya yang cantik dan menarik. Wama merah pada isi dan kulit buah pdaya boleh diekstrak untuk menghasdkan pewama makanan semulajadi yang tidak membawa mudarat kepada kesihatan (Zainudin, 2005b). Wama merah tersebut juga digunakan untuk membuat gincu bibir dalam industri kosmetik

h Selain buahnya, bunga dan batang buah naga juga boleh dimakan (Anon, 2005). Bunganya boleh dimasak menjadi sayuran dan diproses menjadi minuman teh. Ekstrak batang pokok buah naga pula boleh diproses menjadi minuman (TFNet, 2005). Batang da bunga tumbuhan ini boleh dicampur dengan salad untuk membuat salad sayur-sayuran. Rupa buah naga yang unik pula membolehkan buah ini menjadi barang hiasan. Pitaya juga boleh digunakan untuk membuat arak yang sedap dan bemutrien. Produk ini adalah produk baru keluaran tempatan dan dikenali sebagai minuman enzim fermentasi (Anon, 2005). 2.1.5. Kawasan Penanaman Walaupun buah naga masih baru di Malaysia tetapi ia telah ditanam di hampir semua negeri (FAMA, 2006). Ketiga-bga jenis varieti buah naga boleh ditanam di negara kita tetapi varieti putih dan varieti merah saja yang lebih sesuai ditanam di negara ini (2inudin, a 2005b). Negari-Hegen yang menanam buah Wega den keluasan penanamannya adalah seperti yang ditunjukkan dalam jadual berikut. Jadual 2.4: Keluasan tanaman buah naga di Malaysia Negeri Melaka N. Sembilan Selangor Perak Pulau Pinang Kedah Perlis Kelantan Terengganu Pahang Sarawak Sabah Jumlah Keluasan 56 30 12 16 3 2 1 5 1 14 10 10 280 (Sumber Zainudin, 2005)

63 RUJUKAN Abraham, A., Manzanas, J., Gregoris, R. & Mercado, J. R. 2004. Peai12 Project: State of me Sector Report on Philippine Pnxessed Mango. http: //www. peart2. net. 16 December 2006. Ahmad, T. S. 2006. Kematangan, Penuaian don Pengendalian di Ladang Buah-Buahan den Sayur-sayuran. Senffang: Institut Penyelidikan dan Kemajuan Pertanian Malaysia (MARDI). Mon. 2003. FreshMango. scorn: Facts & Myths. http: Nwww. freshmangoes. comnactsmyths. 19 December 2006. Anon. 2004. A Resewch and Development Center for PITAYA (Dragon Fruit). http: /Iiilovepitaya. com. 7 Ogos 2006. Anon. 2005a. Dehydrated Exotic Tropical Fruit. httpj/www. paradasio. com. 2 May 2006. Aron. 2005b. Fruit Juke Processing. http: //prac icalactionpubkshing. orgf? id=foodchain index 16 December 2006. Anon. 2006. The Legend of Dragon Fruit. httpj/www. tropicalfrui nursery. ca Jdragon/Pdf/ legend -of-dragon-fruit. pdf. 30 May 2006. Akta Makanan dan Peattmw42eratwan. 2006. MDC Publishers Sdn. Bhd. AOAC. 1990. Official Methods of Anaysis. 15'" Edition. New York: Association of Official Analytical Chemist Inc. gates, R. P., Morris, J. R. & Crandall, P. G. 2001. Princgles and Practices of SmaL - and Medium Scale Fruit Juice Processing. - New York: Food Agricultural Organization (FAO). Cochran, W. G. & Cox, G. M. 1957. Experimental Design. Canada: John Wiley & Sons, Fuc. Crane, J. & Baierdi, C. 2006. The Pitaya (Hyloce, eus undatus and other spp. ) In Florida. http: //mami-ade. ifas. ufl. edu/programsltropicalfruit/publicabonsfrhe%20pitaya20in% 20 Florida pdf. 13 September 2006.

64 FAMA (Lembaga Pemasaran Pertanian Persekutuan). 2006. Sri Panduan Kualiti Pitaya. Selangor: Kementerian Pertanian Dan Industri Asas Tani Malaysia. FAMA (Lembaga Pemasaran Pertanian Persekutuan). 2007. Menuju Ke Areh Kualiti Malaysia's Best: Mangga. Selangor: Kementerian Pertanian Dan Industri Asas Tani Malaysia. George, D. & Roger, P. 2001. Encyclopedia of Foods and Their Healing Power. A Guide To Food Science and Diet Therapy. Volume 2. Canada: Editorial Safeli, S. L. Hamdzah, A. R. 2002. Pemp+osesan Kordial dan Jus Bush-Buchan. Serdang: Institut Penyelidikan dan Kemajuan Pertanian Malaysia (MARDI). Horner, T. & Edward, M. 1978. Nor}-Aicohokc Food Service Beverage Handbook. New York: The AV] Publishing Company, INC. Kwee, L. T. & Chong, K. K. 1985. Disease and Disorders Of Mango in Malyasia. Kuala Lumpur. Tropical Press Sdn. Bhd. Luders, L. 2004. Altnote: The playa or dragon flat (Hyboeisus Undatus). 30 may 2006. Meilgaard, M., Civille, G. V. & Can. B. T. 1999. Sensory Evaluation Techniques. London: CRC Press LLC. Mizrahi, Y., Nerd, A. & Sitrit, Y. 2002. New Fruits for Arid Climates. Alexandria: ASHS Press. Mumtaz, K. I. 2006. Mango: The King of Frutis. http: www. batirarchi. comihea th/mango. htrnl. 15 November 2006. Marlon. J., Julia, F. & Miami. 1987. Mangflera indica L, Mango. In: Fruits of warm climates. httpj/edis. ifas. ufl. edu/st404 p. 221-239.16 December 2006. Morton, J. F. 1993. Encyckpedia of Food Science, Food Technology and Nutrition. New York: Academic Press. Mumtaz, K. I. 2006. Mango: The King of Feud. httpwww. bawaýhi. ccmthealwmango 15 November 2006. html.

65 Murano, P. S. 2003. Understanding Food Science and Technorogy. Canada: Thomson Wadsworth. Nerda, A., Sitrita, Y., Kaushika, R. A. & Mizrahia, Y. 2002. High summer temperatures inhibit flowering in vine pitaya crops (Hylocereus spp. ). Scientia Horticulturae. 96 (2002): 343-350. Nitissewojo, P. 1995. Prins Analisis Makanan. Bangi: Penerbitan Universiö Kebangsaan Malaysia. Paull, R. E. 2006. Dragon Fruit. hftpjhvww. ctahr. hawaii. edu/ockmepubsw/fn9. pdf. 15 November 2006. Rafter, J. J. 1995. The Role of Lactic Acid Bacteria in Colon Cancer P Scandinavian journal of Gastroenterology. 30: 497-502. Robert, E. P. 2006. Dragon Fruit. Manoa: Department of Tropical Plant and Soil Sciences. Sizer, F. & Whitney, E. 2000. Nutrition Concepts 8 Can&oversies. 8" Edition. Belmont: Wadsworth, Thomson Learning. TFNet. 2005. Cooling Fruit With A Fiery Name: The dragon fruit. http: ihvww. itfnet. org. 2 May 2006. TFNet. 2006. Malaysia's Best Mango. http: //www. famaxchange. orgllndex. php? ch=15&pg= 32&ac=62&bbz65.16 December 2006. Tressler, D. K. & Nelson, P. E. 1961. Fruit and Vegetable Juice Processing. Technology. 3i' Edition. New York: Avi Publishing Company. Wu, J. S. B. 2006. Mango Juice Processing. Institute of Food Science & Technoiogy. Taiwan: National Taiwan University. Zubaidah, H. A. R. 1992. Pemakanan Pendekatan Dan Segi Biokir i a. Kuala Lumpur. Dewan Bahasa dan Pustaka. Zainudin, H. M. 2005a. Buah Naga Tanaman Betpolensi Tinggi. ARajalah TeMmbsi makanan MARDI. BO. 19.

Zainudin, H. M. 2005b. Potensi Penanaman Buah Naga di Malaysia. Buletin Teknologi Tanaman. Bil. 1. 66