Abstract. Article Information

Transcription

1 Downloaded from journal.ihepsa.ir at 3: on Tuesday September 5th 0 [ DOI: /acadpub.ijhehp.5..0 ] The Effect of Educating Based on The Transtheoretical Model on Self-Efficacy and Decision Balancing of Junior School Students in Breakfast Consumption Reza Purnarani, Laleh Hassani, Teamur Aghamolaei, Shokrollah Mohseni. Dept. of Health Education, Health School, Hormozgan University of Medical Sciences (HUMS), BandarAbbas, Iran. Health Research Center, Health Factors, Hormozgan University of Medical Sciences, BandarAbbas, Iran Article Information Article history: Received: 06/06/ Accepted: 07/04/ Available online: 07/0/4 IJHEHP 07; 5(): 0- DOI: /acadpub.ijhehp.5..0 Corresponding Author: Dr. Laleh Hassani Health Research Center, Health Factors, Hormozgan University of Medical Sciences, Bandar Abbas, Iran Tel: hassani969@gmail.com How to Cite This Article: Abstract Background and Objective: As an essential element of health promotion programs, nutritional education improves the nutrition behaviors of students. The present study examined the effect of using the transtheoretical model in students breakfast consumption. Methods: This semi-experimental study was performed on 90 first level students of secondary school in Jiroft city. At the begining they were put into two experimental and control groups using multi-stages sampleing and structured questionnaire that included: items on demographic information, stages of change, self-efficacy, decisional balance and breakfast intake. Data were collected before and after three months. Results: The mean age of students was 3/74±37 and girls and boys ratio was equivalent. Interventional results show significant average increasing of balancing decision from 3 to 46 and self-efficiency from 7 to 34. (0/00>P) Conclusion: The findings proved that TTM was a useful model that can be applied to dietary behavior change such as breakfast consumption. KeyWords: Breakfast, Transtheoretical Mode, Students Copyright 07 Iranian Journal of Health Education and Health Promotion. All rights reserved. Purnarani R, Hassani L, Aghamolaei T, Mohseni S. The Effect of Educating Based on the Transtheoretical Model on Self-Efficacy and Decision Balancing of Junior School Students in Breakfast Consumption. Iran J Health Educ Health Promot. 07; 5():0-. Purnarani, R., Hassani, L., Aghamolaei, T. & Mohseni, S. (07). The Effect of Educating Based on the Transtheoretical Model on Self-Efficacy and Decision Balancing of Junior School Students in Breakfast Consumption. Iranian Journal of Health Education and Health Promotion, 5():0-. فصلنامۀ علمی پژوهشی آموزش بهداشت و ارتقای سالمت Promot Iran J Health Educ Health 0

2 Downloaded from journal.ihepsa.ir at 3: on Tuesday September 5th 0 [ DOI: /acadpub.ijhehp.5..0 ] اثر آموزش مبتنی بر مدل الگوی فرانظریهای بر خودکارآمدی و موازنۀ تصمیمگیری مصرف صبحانه دانشآموزان دورۀ راهنمایی رضا پورنارانی الله حسنی تیمور آقامالیی شکراهلل محسنی. گروه آموزش بهداشت دانشکدۀ بهداشت دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان بنعباس ایران. مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی ارتقای سالمت دانشکدۀ بهداشت دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان بنعباس ایران اطالعات مقاله تاریخچۀ مقاله یافت: 35/03/ پذیرش: 36/0/0 انتشار آنالین: 36/06/0 IJHEHP 07; 0(): 0- نویسنده مسئول: دکتر الله حسنی مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی ارتقای سالمت دانشکدۀ بهداشت دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان بنعباس ایران تلفن: پست الکترونیک: مقدمه 7hassani969@gmail.com نوجوانی از پرچالشترین دورهه یا چکیده زمینه و هدف: آموزش تغذیه جزء کلیدی برنامههای ارتقای سالمت بوده و به بهبود رفتارهای تغذیهای دانشآموزان منجر میشود. پژوهش حاضر بهمنظور تعیین تأثیر آموزش مبتنی بر الگوی فرانظریهای نسبت به مصرف صبحانه دانشآموزان انجام شد. مواد و روشها: این مطالعۀ نیمهتجربی روی تعداد 90 دانشآموز دورۀ اول متوسطه )/7 صد پسر و 4/ صد دختر( شهر جیرفت دو گروه نفری مداخله و مقایسه انجام شد. افراد از طریق نمونهگیری مرحلهای چند مداخلۀ شدند. انتخاب آموزشی براساس سازههای خودکارآمدی و موازنۀ تصمیمگیری از الگوی فرانظریهای انجام گرفت. دادهها پیش و ماه پس از آموزش گردآوری شد و با استفاده از نرمافزار آماری SPSS نسخۀ و آزمونهای ویلکاکسون و من ویتنی تجزیهوتحلیل شد. یافتهها: میانگین سنی دانشآموزان 47/./7± و نسبت دختر و پسر با هم برابر بود. نتایج مداخله حاکی از افزایش معنیدار میانۀ نمرۀ موازنۀ تصمیمگیری از به و خودکارآمدی از 7 به پس از مداخله بوده است. همچنین میانۀ نمرۀ گروه مقایسه افزایش بسیار اندک و معنیدار داشته است )0/00 > P(. نتیجهگیری: این مطالعه آموزش بر ارتقای خودکارآمدی و موازنۀ تصمیمگیری نسبت به مصرف صبحانه دانشآموزان تأثیر مثبتی داشته است لذا مداخالت آموزشی جهت ارتقای خودکارآمدی زمینههای مختلف بهداشتی قویا توصیه میشود. کلمات کلیدی: الگوی فرانظریهای دانشآموزان صبحانه کپیرایت : حق چاپ نشر و استفادۀ علمی از این مقاله برای مجلۀ آموزش بهداشت و ارتقای سالمت محفوظ است. رشد انسان بهشمار میآید )(. این دورۀ تکاملی تغییراتی وضعیت بدن تفکر و روابط اجتماعی بهوجود میآید و فرد به تکامل جسمی روانی و جنسی دست مییابد و بهتیج مسئولیت سالمت خود را بهعهده میگیرد )(. تغییرات ایجادشده دوران نوجوانی نوجوانان را معرض خطر فصلنامۀ علم ی ژپو هش ی تابستان 936 گسترش رفتارهای پرخطر و بیتحرکی قبیل از بهداشتی عادات تغذیهای نامناسب قرار میدهد )3(. امروزه بهخوبی ثابت شده است که عادات ضعیف غذایی این گروه سنی مستقیم ا با بروز برخی مشکالت جدی سالمتی آیندۀ این افراد مثل چاقی افزایش چربی خون و دیابت ارتباط است )4(. این حالی و چاقی که است گسترش بیماریه یا بودن باال بهعلت از اضافهوزن مزمن محسوب هزینهه یا جمله بهداشتی و ایجاد خطرساز عوامل میشوند )5( و این بیماریها اقتصادی بار بر سنگینی کشورها وارد میسازند. بهطور مثال تحقیقات نشان داده است که تنها مورد بیماری دیابت نوع دوم که با کاهش فعالیت جسمی و است کل ارتباط نامناسب تغذیۀ این برای که هزینههایی بیماری تمام دنیا صرف میشود بیش از میلیارد دالر سال بوده و تخمین زده میشود که این هزینهها تا سال 00 به 9 میلیارد دالر افزایش پیدا کند )6(. مقالۀ پژوهشی آموزش بهداشت و ارتقای اریان سالمت 0

3 ( رضا پورنارانی و همکاران اثر آموزش مبتنی بر مدل مراحل تغییر بر خودکارآمدی... Downloaded from journal.ihepsa.ir at 3: on Tuesday September 5th 0 [ DOI: /acadpub.ijhehp.5..0 ] 0 مطالعات مختلف نشان دادهاند که میزان حذف صبحانه بین کودکان و بزرگساالن رو به افزایش است )7(. میزان مصرف صبحانه جمعیتهای مختلف متفاوت است از /7 تا 0 صد گزارش دادهاند شده که )3(. است دانشآموزان %4 بررسیهای لنگرود صورتگرفته %/ )( ایران دانشآموزان نشان ارومیه )0( %/4 دختران دانشآموز اردبیلی )( بدون خوردن صبحانه به مسه میروند. نکتۀ مهم آن هست که با افزایش سن و وضعیت دانشآموزان و اجتماعی اقتصادی پایین فراوانی مصرف نکردن صبحانه بیشتر شده است )(. دانشآموزان تغییر عادات و رفتارها بهترین راه بهبود کیفیت زندگی و کاهش بیماریها و مرگومیر است )3(. جهت اصالح رفتارهای تغذیهای غلط مؤثر بسیار میتواند تغذیه آموزش واقع شود. مطالعات مختلف انجام گرفته این زمینه تأثیر آموزش تغذیه بر بهبود عملکرد تغذیهای دانشآموزان را نشان دادهاند )4( الزم به ذکر است که ارزش برنامهه یا این برنامهها بستگی دارد و اثربخشی برنامهه یا آموزشی به میزان اثربخشی آموزشی بهمقدار زیادی بستگی به استفادۀ صحیح از نظریهها و مدلها دارد. آموزش چارچوب نسبت نظری به مورد مصرف استفاده صبحانه پژوهش این دانشآموزان تأثیر برای سازهه یا خودکارآمدی و موازنۀ تصمیمگیری الگوی فرانظری است. که از الگوهای پرکاربرد جهت برنامهریزی مداخالت آموزشی مؤثر است که بر روش اصالح یک رفتار نامناسب یا اتخاذ یک رفتار مثبت متمرکز شده است )5(. خودکارآمدی یک برآورد شخصی یا اعتقاد ونی از توانایی فرد برای انجام کارها محسوب میشود )6(. خودکارآمدی فرد وابسته به موقعیت بوده و بسته به محیط فرد متفاوت است )7(. بهنظر خودکارآمدی میتوان وی نتیجۀ از تغییرات حاصل از روشه یا تحقیقات خودکارآمدی رفتارهای مختلف استفاده کرد )6(. است )94( Bandura و تشریح برای و بوده پیشگویی مختلف مداخله یا مان بسیاری از موازنۀ تصمیمگیری ارزیابی فرد از مزایا و موانع تغییر رفتار.)3( تصمیمگیری ااکات مثبت تغییر یا موازنۀ سازۀ Mann و Janis رفتارش )Pros( است. تصمیمگیری فرد و منفی این مدل تعارض بر پایۀ است )( و تمرکز آن بر اهمیت )Cons( فرض سازه فرد بارۀ نتایج رفتار فرد که است شده رفتارش را تغییر نخواهد داد مگر آنکه به ااکات برتری مزایا بر موانع نائل شود )0(. تحقیقات Walker و همکارانش )( و Von و همکارانش مطالعۀ دارد. بستگی آنها همکاران و Rahimi )9( همبستگی معنیداری بین میانگین موانع کشده و خودکارآمدی دانشآموزان مصرف صبحانه وجود داشت. ضمنا نتایج مطالعۀ نشان آنها با تقاضاهای و اولویتها و کشده موانع کاهش داد رقابتکننده میتواند پیشبینیکنندۀ مناسبی راستای افزایش مصرف صبحانه باشد )3(. بین صبحانه نکردن مصرف باالی میزان وجود دانشآموزان کشور بیشتر مطالعات انجامشده ایران به بررسی وضعیت کلی یافت صبحانه )4( و مواردی چون رابطۀ مصرف صبحانه با چاقی )5( و حافظۀ کوتاهمدت دانشآموزان )6( آموزش حوزۀ اندکی مداخالت است. شده محدود پرداختن به این موضوع طراحی و اجرا شده است )7(. میتوانند برنامهه یا رفتار تغییر بهدلیل مداخلهای افزایش رفتارهای ک بهداشتی مبتنی مجری را بر از تسهیل یک عوامل کنند چارچوب مؤثر 3( بهمنظور نظری بر تغییر اما مطالعات اندک انجامشده ایران پیرامون مصرف صبحانه بدون توجه به این مهم بوده است. بنابراین با توجه به نکات مذکور این مطالعه با هدف تأثیر تصمیمگیری به نسبت آموزش مصرف بر صبحانه خودکارآمدی و توازن دانشآموزان انجام گرفت تا با تکیه بر نتایج آن بتوان بهمنظور تعدیل یا تغییر بعضی از رفتارها اقدام الزم صورت گیرد. روش و بررسی مطالعه یک پژوهش این نیمهتجربی شاهددار بود. تصادفی متغیرهای تحت بررسی و سه ماه پس از مداخله دو گروه مداخله و مقایسه سنجیده شدند. روش نمونهگیری این مطالعه بهصورت چند مرحلهای بود. به این ترتیب که ابتدا مدارس راهنمایی دولتی شهر جیرفت به دو طبقۀ دخترانه و پسرانه تقسیمبندی شدند و سپس از هر طبقه دو مسه بهصورت تصادفی ساده بهعنوان گروه مداخله از پایه و مقایسه دارای افراد انتخاب شدند. سپس از مدارس انتخابشده از هر معیارهای تصادفی منظم از دفتر مسه غلبه بر محدودیته یا از کالسه یا بهصورت نفر مطالعه به ورود انتخاب شدند. این مطالعه برای پژوهش از جمله اختصاص ندادن زمان بعضی س یا همکاری نکردن بعضی از دانشآموزان تالش شد ابتدا حمایت مدیران و دانشآموزان را جلب بکنیم و سپس سعی شد کالسه یا برگزار کنیم که زمانهایی را آموزشی معلمان حساسیت زیادی به لغو کالسها نداشته باشند. معیار ورود دانشآموزان به این مطالعه برحسب داوطلب بودن و مبتال نبودن به بیماری بود ضمن اینکه برگۀ رضایت خصوص شرکت مطالعه از شرکتکنندگان اخذ شد. براساس مطالعات Mohammadi Zeidi )( نشان دادند انجام رفتار بهداشتی افراد به خودکارآمدی

4 فصلنامۀ علمی پژوهشی آموزش بهداشت و ارتقای سالمت دوره شماره تابستان 9 Downloaded from journal.ihepsa.ir at 3: on Tuesday September 5th 0 [ DOI: /acadpub.ijhehp.5..0 ] و همکاران )49( حجم نمونۀ مطالعۀ 0 نفر بهدست آمد که با اعمال ضریب تأثیر برای نمونهگیری طبقهای حجم نمونه به نفر افزایش داده شد )(. بود. ابزار جمعآوری دادهها پرسشنامهای مشتمل بر چند بخش روایی و پایایی مطالعات پرسشنامه شده تأیید پیشین است )(. پرسشنامه با مرور متون علمی ساخته شده است و روایی صوری و محتوی سؤاالت از سوی پانلی متشکل از 4 نفر متخصص )شامل نفر متخصص تغذیه نفر متخصص آموزش سالمت نفر کارشناس روانشناسی نفر کارشناس آمار و نفر کارشناس بهداشت مدارس( بررسی شد. پس از تأیید روایی صوری و محتوایی سؤاالت فاصلۀ دو هفتهای بین نمونۀ 0 ضریب و شد توزیع نفری پایایی آزمون است )(. سن بخش جنس پرسشنامه اول وضعیت 0/4 اقتصادی شامل بهدست شغل اطالعات پ تحصیالت پ و میزان تحصیالت ما بود. پرسشنامه دوم بخش هدف رفتار که آمد دموگرافیک شغل یعنی نشاندهندۀ ما مصرف مانند: میزان منظم صبحانه برحسب پاسخگویی به سؤال»آیا شما صبحانه مصرف میکنید «با گزینۀ بلی یا خیر اندازهگیری شد که دانشآموزان برحسب پاسخگویی به یکی از گزینهه یا»- خیر قصد خوردن ماه آینده را نیز ندارم. - خیر اما قصد دارم ماه آینده بخورم. - خیر اما قصد دارم 0 روز آینده بخورم. - بله کمتر از ماه است که صبحانه میخورم. - بله بیشتر از ماه است که صبحانه میخورم«یکی از مرحلۀ تغییر مصرف شامل که صبحانه طبقهبندی میشدند. سوم بخش تفکر پیش پرسشنامۀ آمادگی تفکر خودکارآمدی عمل بود و و نگهداری این پرسشنامه بهمنظور تعیین میزان اطمینان افراد اتخاذ تصمیم برای مصرف صبحانه 0 سؤال نظر گرفته شد و پاسخه یا پرسشنامۀ صحیح جهبندی میخورم کرونباخ دوهفتهای نیست" بود. حتی برابر برابر گزینهای با )نمره مثال اگر با مقیاس مذکور بود. ا( بر»من وقت تا مقیاس کافی "کامال هر چهارگانۀ صحیح وضعیتی نداشته و باشم«. لیکرت است" شرایطی از ضریب )نمره این "اصال ) 0/9 0/4 ضریب و که بود. باز آزمون نشاندهندۀ آزمون صبحانه آلفای فاصلۀ پایایی قابلقبول بخش چهارم پرسشنامه موازنۀ تصمیمگیری بود و بهمنظور تعیین میزان اطمینان افراد اتخاذ تصمیم برای اصالح رفتار تغذیهای یعنی مصرف صبحانه سؤال نظر گرفته شد که 7 و )pros( مزایا بررسی به سؤال )Cons( معایب بررسی به سؤال با هدف سنجش موازنۀ تصمیمگیری بود. پاسخ به این سؤاالت با کمک دامنۀ لیکرتی نقطهای "مهم نیست" )نمرۀ ( تا "بینهایت مهم است" )نمرۀ ( امکانپذیر بود. مثال»مزایا و ارزشمند را صبحانه خوردن فواید این ونی توافق میدانم«. مقیاس با روش آلفای کرونباخ برابر با 0/4 و ضریب آزمون باز آزمون نمونۀ 0 نفری فاصلۀ دو هفته 0/79 بود. دانشآموزان پس از مراجعه به مدارس مربوطه و انتخاب نمونهها حضور کارشناس بهداشت مدارس و کارشناس سالمت نوجوانان پرسشنامهها را تکمیل کردند. پس از گردآوری اطالعات هر دو گروه مداخلۀ آموزشی چارچوب سازهه یا خودکارآمدی و موازنۀ تصمیمگیری گروه مداخله آغاز شد و گروه دیگر هیچ مداخلهای انجام نشد. پس از انجام ارزیابی اول آموزش بخش عمومی برای هر گروه مداخله دستهه یا یادگیری فعاالنه مشارکت تأمین بهمنظور دقیقه هر جلسه و مجموع ا جلسه انجام شد. بهمدت 0 نفره 0- اهداف کلی جلسات آموزشی تأکید بر نقش اهمیت صبحانه و اثرات مثبت آن بر سالمت جسمانی و روانی و یادگیری ضرورت مطالعۀ فواید مصرف صبحانه از منابع مختلف مثل اینترنت و... بیان منافع و موانع کشده برای رعایت رفتار هدف مصاحبه با افراد موفق مصرف صبحانه نقش مصرف صبحانه کاهش ابتال از بیماریه یا غیرواگیر شناسایی و تأکید بر توانایی فردی الگوگیری از دوستان و نزدیکان بود. ضمن آنکه از دانشآموزان خواسته شد یک برنامۀ زمانی که آن مصرف منظم صبحانه روزهای هفته تعیین شده و سیر پیشرفت زمانی مصرف صبحانه مشاهده قرار میگرفت برای خود نظر بگیرند. همچنین یک جلسۀ آموزشی جداگانه برای والدین معلمان و مربیان بهداشت مدارس گذاشته شد و از آنها خواسته شد که با تشویق کالمی مشوق باشند و تا ترغیبکنندۀ دانشآموزان دانشآموزان حمایت برای اجتماعی ادامۀ کشدۀ بهداشتی رفتار بیشتری منزل و محیط مسه یافت کنند و مصرف منظم صبحانه سالم بهصورت SPSS میانگین نرمافزار از دادهها تحلیل برای نهایت آید. هنجار نسخۀ و آزمونهای ویلکاکسون )برای سنجش اختالف ویتنی من آموزش( از پس و پیش کمی متغیرهای )معنیدار بودن آزمون پیش و پس از مداخلۀ آموزشی( استفاده شد. یافتهها جنس یافتهه یا طبقۀ این پژوهش نشان داد که دو گروه از نظر سن اجتماعی همچنین و آموزشی پایۀ اقتصادی وضعیت تحصیلی والدین همسان بودند. 0

5 رضا پورنارانی و همکاران اثر آموزش مبتنی بر مدل مراحل تغییر بر خودکارآمدی... Downloaded from journal.ihepsa.ir at 3: on Tuesday September 5th 0 [ DOI: /acadpub.ijhehp.5..0 ] سن افراد تحتمطالعه گروه مداخله 499/./79± و گروه کنترل /./9± 4 و دامنۀ دو گروه از تا متغیر بود. /7 صد )0( دانشآموزان پسر بودند و 4/ صد )0( دانشآموز دختر بودند. 4/ صد واحدهای پژوهش از سطح اقتصادی متوسطی برخوردار بودند. خصوص تصمیمگیری هدف زمینۀ مداخلۀ آموزشی گروهه یا مشاهده جدول مصرف صبحانه میشود ( تحقیق مصرف میانۀ یعنی صبحانۀ و بررسی یافتی مقایسۀ و موازنۀ از مداخله و مقایسه همانطور که 9 نمرات سؤاالت مربوط به مزایای ) 4 از مداخلۀ آموزشی افزایشیافته است و میانۀ نمرات سؤاالت معایب مصرف صبحانه ) 4 0 4( کاهشیافته است. کل نیز میانۀ نمرات گروه مداخله بیشتر از گروه مقایسه بوده است. همچنین آزمون ویلکاکسون پاسخ به سؤاالت شمارۀ 7 4 و از سوی افراد گروه مداخله را پس از مداخله از نظر آماری معنیدار دانسته است )جدول (. گروه جدول نشان میدهد که میانۀ نمرۀ موازنۀ تصمیمگیری مداخله از پس به مداخله از پیش از مداخله افزایش پیدا کرده است. این حالی است که میانۀ نمرۀ گروه مقایسه افزایش خیلی کمی داشته است. آزمون من ویتنی نیز پس از مداخله از نظر آماری معنیدار شد )جدول شماره (. مقایسۀ و بررسی یعنی پژوهش ی هدف با رابطه خودکارآمدی زمینۀ تغییر مصرف صبحانه و از مداخلۀ آموزشی گروهه یا مداخله و مقایسه همانطور که جدول مشاهده میشود طبق نتایج جدول برخی سؤاالت هم افزایش صورتی داشته و هم که برخی سؤاالت ویلکاکسون معنیدار بوده است. نمرات افزایش نداشته )ها برابر بوده است(. و یل پس از مداخله معنیدار بوده است خودکارآمدی )جدول شماره (. جدول مثل پیش با از مداخله آزمون ویلکاکسون سؤال و نمرۀ میانۀ که میدهد نشان خودکارآمدی گروه مداخله از 7 پیش از مداخله به پس از مداخله افزایش پیدا کرده است. این حالی است که میانۀ نمرۀ گروه مقایسه خیلی افزایش جدول شماره. بررسی و مقایسۀ موازنۀ تصمیمگیری زمینۀ مصرف صبحانۀ یافتی پیش سؤاالت موازنۀ تصمیمگیری اگر بهطور منظم صبحانه مصرف کنم انرژی بیشتری خواهم داشت. اگر سایر دوستانم مرا حال خوردن صبحانه ببینند خجالت میکشم. اگر همیشه صبحانه مصرف کنم احساس خستگی ذهنی کمتری دارم. خوردن صبحانه مانع بودن با دوستانم میشود. گروه مقایسه ویتنی من آزمون و داشته کمی مداخله از نظر آماری معنیدار است )جدول شماره (. 0/7 و پس از مداخلۀ آموزشی گروهه یا گروه مداخله 0/09 از پس نیز مداخله و مقایسه من ویتنی 0/7 0/00 >0/00 0/00 >0/00 0/44 0/74 0/70 0/099 0/00 0/0 >0/00 0/70 0/00 0/0 0/ 0/0 0/00 خوردن صبحانه باعث خلقوخوی بهتر من برای بقیۀ روز میشود. >0/00 0/9 >0/00 0/09 وقتی صبحانه میخورم احساس راحتی نمیکنم و خجالت میکشم. 0/00 0/74 0/09 0/90 اگر صبحانه بخورم احساس بهتری راجع به خود دارم. >0/00 0/07 >0/00 0/7 - برای خوردن صبحانه خیلی چیزها باید یاد بگیرم. 0

6 فصلنامۀ علمی پژوهشی آموزش بهداشت و ارتقای سالمت دوره شماره تابستان 9 Downloaded from journal.ihepsa.ir at 3: on Tuesday September 5th 0 [ DOI: /acadpub.ijhehp.5..0 ] خوردن صبحانه بهطور منظم به من کمک خواهد کرد تا تصویر بهتری از بدن و هیکلم داشته باشم. خوردن صبحانه باعث زحمت اضافی برای اطرافیانم میشود. احساس گناه میکنم وقتیکه صبحانه نمیخورم. صبحانه میخورم چون مزایا و فواید صبحانه را ارزشمند میدانم. موضوع سالمت جسمیام برای من مهم و جذاب است. صبحانه میخورم چون دوستانم/خانوادهام میگویند که باید این کار را بکنم. وقتی یک بار صبحانه نمیخورم احساس شرمندگی میکنم. صبحانه میخورم چون اگر نخورم دیگران از من راضی نخواهند بود. لزومی برای مصرف صبحانه نمیبینم. فکر میکنم تفاوتی اساسی بین میان خوردن و نخوردن صبحانه وجود دارد. وقتی صبحانه میخورم حس میکنم سرحالتر هستم و بهتر یاد میگیرم. با خوردن صبحانه جلوی چاقی و بدهیکل شدن را آینده میگیرم. اگر صبحانه نخورم آینده به بیماریه یا میشوم قلبی و سکته مبتال 0/0 >0/00 0/00 0/09 >0/00 0/4 0/ 0/7 >0/00 >0/00 >0/00 >0/00 >0/00 0/0 0/ 0/79 0/0 0/ 0/474 0/77 0/ 0/ 0/ 0/0 0/79 0/ 0/0 0/0 >0/00 0/0 0/0 0/749 0/00 0/00 >0/00 >0/00 >0/00 >0/00 >0/00 0/74 0/00 0/07 0/49 0/99 0/7 0/00 /00 0/4 0/79 0/09 0/0 0/4. سؤاالت موازنۀ تصمیمگیری کل جدول شماره. شاخص آماری سازۀ موازنۀ تصمیمگیری کل گروهه یا گروه مقایسه میانگین و انحراف معیار مداخله و مقایسه و از مداخله گروه مداخله میانگین و انحراف معیار من ویتنی >0/00 0/ >0/00 4 0/04 /7±/ /97±/ /±9/7 /4±/ 07

7 رضا پورنارانی و همکاران اثر آموزش مبتنی بر مدل مراحل تغییر بر خودکارآمدی... Downloaded from journal.ihepsa.ir at 3: on Tuesday September 5th 0 [ DOI: /acadpub.ijhehp.5..0 ] جدول شماره 3. بررسی و مقایسۀ خودکارآمدی زمینۀ تغییر مصرف صبحانه و از مداخلۀ آموزشی گروهه یا سؤاالت خودکارآمدی. وقتی وقت کافی نداشته باشم. اگر دوستانم همگی چیزهای دیگری مصرف کنند. اگر پول توجیبی زیاد و کافی برای خرید سایر موادغذایی از بوفه یا سوپرمارکت داشته باشم. اگر کسی نباشد که به من یادآوری کند. غمگین باشم یا تحتفشار روحی قرار داشته باشم. وقتی مزۀ صبحانۀ سالم را دوست نداشته باشم. وقتی تنها خودم هستم که صبحانه میخورم. وقتی پ و مام خانه نباشند. وقتی بهشدت گرسنه باشم. وقتی هوس شدیدی برای خوردن میان وعدهه یا غیربهداشتی میکنم. گروه مقایسه 0/00 گروه مداخله >0/00 مداخله و مقایسه من ویتنی 0/9 0/00 0/ 0/044 0/0 0/ 0/09 >0/00 >0/00 >0/00 0/0 0/ 0/00 0/4 0/7 0/07 0/4 0/ 0/94 0/7 >0/00 >0/00 >0/00 0/00 0/00 0/00 >0/00 >0/00 >0/00 0/0 0/ 0/044 0/009 0/00 0/07 0/00 0/74 0/0 جدول شماره 4. بررسی و مقایسۀ خودکارآمدی زمینۀ تغییر مصرف صبحانه و از مداخلۀ آموزشی گروهه یا سؤاالت خودکارآمدی کل بحث این نتایج تحقیق 7 4 7/±/ نشان داد گروه مقایسه که آموزش 0 0/±/ >0/00 بر میانگین نمرۀ خودکارآمدی و موازنۀ تصمیمگیری دانشآموزان گروه مداخله تأثیر مثبت داشته است و نهایت تأثیر آموزش منجر به افزایش مصرف صبحانه گروه مداخله شده است بسیاری از مطالعات همسو بوده است )33 30(. که این افزایش با این مطالعه میانگین نمرۀ موازنۀ تصمیمگیری افراد گروه مداخلۀ از پس مداخله مداخله از پیش به نسبت آموزشی افزایشیافته بود و همچنین گروه مداخله میانۀ نمرات مربوط به سؤاالت مزایای مصرف صبحانه همچون»احساس گناه میکنم 7 4 7/4±/9 گروه مداخله /7±7/4 >0/00 مداخله و مقایسه من ویتنی 0/90 00 وقتی که صبحانه نمیخورموقتی یک بار صبحانه نمیخورم احساس شرمندگی میکنمفکر میکنم تفاوتی اساسی میان خوردن و نخوردن صبحانه وجود داردوقتی صبحانه میخورم حس میکنم سرحالتر هستم و بهتر یاد میگیرمبا خوردن صبحانه جلوی چاقی و بدهیکل شدن را آینده میگیرماگر بیماریهای به آینده نخورم صبحانه مبتال سکته و قلبی میشوم«گروه مداخله پس از مداخله افزایش یافته است و همچنین آزمون ویلکاکسون پاسخ به سؤاالت فوق و ذکرشده از سوی افراد گروه مداخله را پس از مداخله از نظر آماری معنیدار دانسته است. مطالعات زیادی نشان دادند که مداخالت انجامشده 04

8 فصلنامۀ علمی پژوهشی آموزش بهداشت و ارتقای سالمت دوره شماره تابستان 9 Downloaded from journal.ihepsa.ir at 3: on Tuesday September 5th 0 [ DOI: /acadpub.ijhehp.5..0 ] براساس مرحلهای که افراد از لحاظ تغییر رفتار تحت بررسی هستند تغییر رفتار سریعتر انجام میشود )34, 35(. از دالیل احتمالی تشابه نتایج این مطالعه با مطالعات دیگر این است که با مداخلۀ آموزشی افراد از مراحل غیرفعال به مراحل فعال گام بر میدارند. نتیجه موانع کشدۀ رفتار مدنظر کاهش و منافع کشدۀ افراد افزایش مییابد. نهایت فرآیند تصمیمگیری تسهیل میشود و همچنین میانۀ مربوط به سؤاالت معایب مصرف صبحانه همچون»وقتی صبحانه میخورم احساس راحتی نمیکنم و خجالت میکشمبرای خوردن صبحانه خیلی چیزها باید یاد بگیرملزومی برای مصرف صبحانه نمیبینم«گروه تجربی پس از مداخله کاهش یافته و از نظر آماری معنیدار بوده است. کاهش موانع کشدۀ این مطالعه با سایر مطالعات همخوانی دارد )33 36(. سؤاالت مربوط به خودکارآمدی همچون من صبحانه میخورم حتی اگر:»کسی نباشد که به من یادآوری کندوقتی تنها خودم هستموقتی پ و مام خانه نباشندوقتی بهشدت گرسنه باشموقتی هوس شدیدی برای خوردن میان وعدههای غیربهداشتی میکنم«میانۀ نمرات گروه مداخله پس از مداخله افزایش یافته است. همچنین پاسخ به تمام سؤاالت از نظر آماری معنیدار بوده است. نتایج مطالعۀ Long و Stevens نیز نشاندهندۀ مصرف غذای سالم بهدنبال ارتقای خودکارآمدی نوجوانان بود که منطبق با مطالعۀ اخیر است )5(. مطالعۀ Franko و همکاران )004( نیز بهدنبال آموزش مصرف میوه و سبزی گروه مداخله افزایش داشت )4(. مطالعۀ Luszczynska و همکاران )00( و و همکاران Aghamolaei )9( تغییر خودکارآمدی و بهدنبال آن تغییر مصرف میوه و سبزیه یا گروه مداخله از آموزش دیده شد )40, 4(. از دالیل احتمالی تشابه نتایج این مطالعه با مطالعات مذکور میتواند این باشد که افراد گروه مداخله پس از مداخله خودکارآمدی آنها غلبه بر موانع موجود تغییر رفتار مدنظر و همچنین منافع کشده آنها افزایش یافته است. از نتایج دیگر این مطالعه افزایش میانگین و میانۀ خودکارآمدی کل گروه مقایسه پس از مداخله بود. هرچند که این افزایش مقایسه با گروه مداخله خیلی چشمگیر نبود اما از دالیل احتمالی این نتیجه میتوان به نیمهتجربی بودن مطالعه و کنجکاو بودن دانشآموزان تکمیل پرسشنامه اشاره کرد. بنابراین بهطورکلی نتایج پژوهش نشان داد که آموزشه یا مؤثر میتوانند خودکارآمدی و موازنۀ تصمیمگیری افراد را جهت گرایش به مصرف صبحانه افزایش بدهد. لذا آموزشه یا کافی و مؤثر به ویژه براساس مدل مراحل تغییر میتواند باعث ایجاد رفتارهای مثبت بهداشتی نوجوانان شود. آز آنجایی که عادات و الگوهای سالمت سنین کودکی و نوجوانی شکل میگیرد و رفتارهای صحیح بهداشتی این سنین سالمتی و تنستی ساله یا لذا نیز مؤثر است و همچنین از آنجایی که محیط مسه نقش مهمی انتقال عادات سالم یا ناسالم دارد بر ضرورت ارائۀ برنامهه یا آموزشی بهمنظور افزایش خودکارآمدی و منافع کشده و کاهش موانع کشده تأکید میشود. این مطالعه همراه با محدودیتهایی بوده که از جمله میتوان به همکاری نکردن بعضی دانشآموزان کمبود زمان کافی بهمنظور انجام مداخالت آموزشی برای دانشآموزان اشاره کرد. بنابراین مطالعات آتی پیشنهاد میشود حمایت مدیران و دانشآموزان جلب شود. دوم بهمنظور ارزیابی بهتر پیامدهای تأثیر آموزش بر خود-کارآمدی و موازنه تصمیمگیری دانشآموزان مصرف صبحانه دورۀ پیگیری را طوالنیتر کنند. نتیجهگیری یافتهه یا مطالعۀ حاضر مؤید تأثیر آموزش بر ارتقای خودکارآمدی و موازنۀ تصمیمگیری افزایش مصرف صبحانه دانشآموزان بوده است انجام مداخالت آموزشی برای ارتقای خودکارآمدی زمینهه یا مختلف بهداشتی توصیه میشود. سپاسگزاری از همکاری ریاست محترم اداره آموزشوپرورش معاونین معلمان و دانشآموزان که انجام این تحقیق ما را همراهی کردند صمیمانه تشکر و قدانی میشود. تعارض منافع بین نویسندگان تعارضی منافع گزارش نشده است. 09

9 Downloaded from journal.ihepsa.ir at 3: on Tuesday September 5th 0 [ DOI: /acadpub.ijhehp.5..0 ] References. Mahan LK, Esecott Stump S, Raymond JL. Krouse s food Nutrition and diet therapy. nd Ed. Philadelphia, Pennsylvania: copyright Elsevier; 004. P Hosseinnejad M. Azizadeh Foorouzei M, Mohammadalizadeh S, Haghdoust A. Assessment of the Self-Efficacy Role in Prediction of Nutrithional Behavior of Girls Students. J Med Sci Health Ther Shahid Sadooghi Univ. 009;6(3): Rezaiepoor A, Yousephei F, Mahmoodi M, Shakeri M. The Relationship of Nutritional Behaviors and Physical Activities of Adolescent Girls with their Perception of Parental Lifestyle. J Nurs Midwifery col, Tehran Univ med sci (hayat). 006;3(3): Franko LD, Cousineau MT, Trant M, Green CT, Rancourt D, Thompson D, et al. Motivation, Selfefficacy, Physical Activity and Nutrition in College Students: Randomized controlled trial of an internet-based education program. J Prev Med. 00;(47): Long JD, Stevens RK. Using Technology to Promote Self-efficacy for Healthyeating in Adolescents. J Nurs Scholarsh. 004;36(): Brunner LS, Suddarth DS. Text book of Medical Surgical Nursing. nd Ed, philadelpia: Lippincott; 00: Mahoney CR, Taylor HA, Kanarek RB, Samuel P. Effect of Breakfast Composition on Cognitive Processes in Elementary School Children. Physiol Behav. 005;5(5): Mullan BA, Singh M, Singh M. A Systematic Review of the Quality, Content, and Context of Breakfast Consumption. Nutr Food Sci. 00;40(): SoheiliAzad AA, Nourjah N, Norouzi F. Survey the Eating Pattern between Elementary Students in Langrood. J Gilan Uni Med Sci. 007;6(6): SoheiliAzad AA, Golestan B, Nabizadeh B. Breakfast and Snack Pattern in Primary Schools, Urmia: Proceedings of 9 th Iranian Nutrition. Congress. Tabriz: Uni Med Sci pub, 006; Nemati A, Sagha M, Nouzad Charvadeh H, Dehghan MH. Evaluation of Eating Breakfast, among Adolescent Girl Students in Ardabil J Ardabil Uni Med Sci.003;(7): Vereecken C, Dupuy M, Rasmussen M, Kelly C, Nansel TR, Al Sabbah H et al. HBSC Eating & Dieting Focus Group. Breakfast Consumption and its Socio-Demographic and Lifestyle Correlates in Schoolchildren in 4 Countries Participating in the HBSC Study. Int J Public Health. 009;54(S): Hossinnejad M. The Assessment of the Self-Efficacy Role in Prediction of Nutritional Behaviors of High رضا پورنارانی و همکاران اثر آموزش مبتنی بر مدل مراحل تغییر بر خودکارآمدی... 0 School Girls in Kerman. (MSC thesis in Nursing). Medical Sciences University of Kerman, Nursing and Midwifery college; Zalilah MS, Siti Sabariah B, Norlijah O, et al. Nutrition Education Intervention Improves Nutrition Knowledge, Attitude and Practices of Primary School Children: A pilot study. AJHE. 00;(): Velicer WF, Prochaska JO, Fava JL, Norman GJ, Redding CA. Applications of the Transtheoretical Model of Behavior Change. Homeostasis. 99;3: Bandura A. Social Foundation of Thought and Action: A social cognitive theory. In: Marks D. The health sychology reader. Englewood Cliffs: Prentice- Hall; 96. P Bandura A. Self-Efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. pschological review. 977;4(4):9-5.. Tillis TS, Stach DJ, Cross Poline GN, Annan SD, Astroth DB, Wolfe P. The Transtheoretical Model Applied to an Oral Self-Care Behavioral Change: Development and testing of instruments for stages of change and decisional balance. J Dent Hyg. 003;77(): Janis IL, Mann L. Decision Making: A psychological analysis of conflict, choice and commitment. London: Cassel and Collier Macmilan; 977. p Prochaska JO, Marcus BH. The Transtheoretical Model: Applications to Exercise. In: Dishman RK. Advances in Exercise Adherence. Champaign, Illinois: Human Kinetics Books; 994. p.6-.. Walker SN, Pullen CH, Hertzog M, Boeckner L, Hageman PA. Determinants of Older Rural Women s Activity and Eating. West J Nurs Res. 006;(4): Von Ah D, Ebert S, Ngamvitroj A, Park N, Kang DH. Predictors of health behaviours in college students. J Adv Nurs. 004;4(5): Rahimi T, Dehdari T, Ariaeian N, Gohari MR. Survey of Breakfast Consumption Status and its Predictors among Qom Students Based on the Pender`s Health Promotion Model Constructs. Iran J Nutr Sci Food Technol. 0;7(): Karimi B. Sadat Hashemi M, Habibian H. The study of Breakfast Habits and its Relationship with some Factors in Semnan (Iran) Pupils. J Semnan Univ of Med Scie. 00;9(4): Mortazavi Z, Roudbari M. Breakfast Consumption and Body Mass Index in Primary, Secondary and High School Boys in Zahedan Indian J Endocrinol Metab. 00;(4): Sohrabi Z, Mohammadi A, Eftekhari MH, Gaemi H. The Evaluation of Breakfast Intake Pattern and Short- Term Memory Status in Junior Secondary School

10 Downloaded from journal.ihepsa.ir at 3: on Tuesday September 5th 0 [ DOI: /acadpub.ijhehp.5..0 ] Students in Shiraz 007. Shahrekord Univ Med Sci J. 00;(4): Angoorani P, Keshavarz A, Sadrzadeh H, Rahimi A. The Effect of a Nutritional Teaching Booklet Concerning Breakfast on the Knowledge of Fourth Grade Girls: Tehran s sixth educational and teaching district. J Tehran Univ Med Scie. 007;65(Sl):S Hardeman W, Sutton S, Griffin S, Johnston M, White A, Wareham NJ, et al. A Causal Modeling Approach to the Development of Theory Based Behaviour Change Programmes for Trial Evaluation Health Edu Res. 005;0(6): Mohammadi Zeidi A, Pakpour A. Effect of Using the Transtheoretical Model for Breakfast and Healthy Snacks on Education for Elementary Students in Qazvin. 00;0(): Angoorani P ksa, Sadrzadeh YH, Rahimi A. The Effect of Nutrition Education Booklet about Breakfast on Awareness of Student of Fourth Year of Girls Elementary Schools of District 6 of Tehran Education. J Med Col Med Sci Tehran Univ. 007;65(): Henry H, Reimer K, Smith C, Reicks M. Associations of Decisional Balance, Processes of Change, and Self-Efficacy with Stages of Change for Increased Fruit and Vegetable Intake among Low- Income, African-American Mothers. J Am Diet Assoc. 006;06(6): Khalaj M ME. The Assessment of the Impact of Health Education Inchanging in Awareness and Dietary Behavior in Elementary School Student in Qazvin. J Shahrekord Univ Med Sci. 006;(): Salehi L, Solki S, Montazeri ALI. Effectiveness of an Educational Program Based on Transtheoretical Model on Fruit and Vegetable Consumption Rossi SR, Greene GW, Rossi JS, Plummer BA, Benisovich SV, Keller S et al. Validation of Decisional Balance and Situational Temptations Measures for Dietary fat Reduction in a Large School-Based Population of Adolescents. Eat Behav. 00;(): Di Noia, Schinke SP, Prochaska JO, Contento IR. Application of the Transtheoretical Model to Fruit and Vegetable Consumption amoung Economically Disadvantaged African-Amrecan Adolescents: Preliminary Findings. American J Health Pro. 006;5(): Dinoia JP, Prochaska JO. Dietary Stages of Change and Decisional Balance: A Meta-Analytic Review. Am J Health Behav. 00;(): Dinoia J, Prochaska JO. Mediating Variables in a Transtheoretical Model Dietary Intervention Program. Health Educ Behav. 00;75(3):39-6. فصلنامۀ علمی پژوهشی آموزش بهداشت و ارتقای سالمت دوره شماره تابستان 9 3. Hildebrand DA, Betts NM. Assessment of Stage of Change, Decisional Balance, Self-efficacy, and Use of Processes of Change of Low-Income Parents for Increasing Servings of Fruits and Vegetables to Preschool-Aged Children. J Nutr Educ Behav. 009;4(): Joann DL, Kathleen RS. Using Technology to Promote Self-Efficacy for Healthyeating in Adolescents. J Nurs Scholarsh. 004;36(): Luszczynska A, Tryburcy M, Schwarzer R. Improving Fruit and Vegetable Consumption: A selfefficacy intervention compared with acombined selfefficacy and planning intervention. j health Educ Res. 006;(5): Aghamolaei T, Ghanbarnejad A. Relation between Decisional Balance and Self-Efficacy with Stages of Change for Fruits and Vegetables Consumption among High School Students in BandarAbbas. J Prev Med. 05;():36-46.

11 Downloaded from journal.ihepsa.ir at 3: on Tuesday September 5th 0 [ DOI: /acadpub.ijhehp.5..0 ] رضا پورنارانی و همکاران اثر آموزش مبتنی بر مدل مراحل تغییر بر خودکارآمدی...