2015/2016 VKB LANDBOU-ONTWIKKELING NAVORSINGSVERSLAG

Transcription

1 i 215/216 VKB LANDBOU-ONTWIKKELING NAVORSINGSVERSLAG Deur: Robert Steynberg & Pieter de Wet Dept. Landbou-Ontwikkeling 215/216

2 i VOORWOORD VKB se boere- en personeelsamestelling het sedert die vorige soortgelyke verslag verskyn het, betekenisvol verander. Dit is dus raadsaam geag om die Figure en Tabelle in Engels weer te gee om alle Anderssprekendes ter wille te wees. Hierdie verslag verteenwoordig n aanvang in terme van die opskryf en ook argivering van navorsingswerk wat gedoen word vir en deur die boerderygemeenskap van VKB in n nuwe tydvak. Dit word voorsien dat boere met VKB hande sal vat om endersyds voorstelle te maak en andersyds om VKB betrokke te kry by bestaande Boerenavorsing en dit langs hierdie weg te laat opskryf tot voordeel van die hele gemeenskap. Navorsing is nie n eenmanpoging nie, maar vereis talle medewerkers. Hiervan is boeremedewerkers seker die belangrikste. Dank word hiermee uitgespreek teenoor n ieder en elk van ons boere wat tyd en moeite afgestaan het met die navorsingspoging waaruit almal wat belang stel, kan baat. n Volledige lys van ander medewerkers word in die teks weergegee, en word opreg bedank. Die resultate in hierdie verslag word vanweë tydsbeperking redelik ongeïnterpreteerd weergegee. Heelwat meer kan daaruit gehaal word, afhangende van die lens waardeur die leser daarna kyk. Van die inligting kan fyner ontleed word met byvoorbeeld die oog op verfyning van oesskattingsprosedures indien dit n behoefte is. Net so kan sekere beginsels uitgehaal word wat by cultivarkeuses belangrik mag wees indien dit die leser se belangstellingsveld is. Die hoop word daarom uitgespreek dat hierdie verslag nie stof sal opgaar nie, maar dat dit gebruik sal word. Dit hoef nie net vir boere nuttig te wees nie, maar hopelik ook vir akademici/studente en ander belangstellendes wat rolspelers in Landbou is.

3 ii INHOUDSOPGAWE DANKBETUIGING... 1 MEDEWERKERS... 1 DOELWITTE VAN DIE PROEWE... 4 ALGEMENE PROSEDURES RIEMLANDSTUDIEGROEP... 5 A. Mielie- en sojaboonplantpopulasie- en rywydteproewe onder bewaringsboerdery te Reitz B. Gewasrotasieproef onder bewaringsboerdery te Reitz ASCENTSTUDIEGROEP... 8 A. Mielie plantpopulasieproewe B. Winterdekgewasproef C. Sojaboonrywydteproef (Argentynse manier met,5m ry Pierobonplanter vroeg geplant te Ascent op Oktober 215)... 9 D. Sojaboonrywydte x plantpopulasie x groeiklasproef (vroeg geplant te Ascent op 26 Oktober 215)... 9 E. Sojaboonrywydte x plantpopulasie x groeiklasproef (Laat geplant te Ascent op 3 Desember 215)... 1 F. Sojaboonplantpopulasie x groeiklasproef (Argentynse manier met,5m Apacheplanter - laat geplant te Vrede/Memel op 3 Desember215)... 1 G. Sojaboonrywydteproef in n inboet land BYKOMSTIGE SOJABOONPROEWE A. Sojaboonplantpopulasie x groeiklasproef (vroeg geplant te Jim Fouche/Frankfort op 28 Oktober 215) B. Sojaboonplantpopulasie x groeiklasproef (laat geplant te Jim Fouche/Frankfort op 23 November 215) C. Sojaboonplantpopulasie x groeiklasproef (laat geplant te Lindley/Petrus Steyn op 23 November 215) D. Sojaboonplantpopulasie x groeiklasproef onder besproeiing te Oranjeville (geplant: 28 November 215) E. Sojaboonrywydte x plantpopulasie x groeiklasproef (laat geplant te Reitz op 9 Desember 215) F. Sojabooncultivarstrookproef te Vrede (geplant: 27 Oktober 215) ANDER PROEWE A. Sonneblombemestingsproef... 13

4 iii RESULTATE ALGEMENE KLIMAATSTOESTANDE RIEMLANDSTUDIEGROEP A. Mielie- en sojaboonplantpopulasie- en rywydteproewe onder bewaringsboerdery te Reitz B. Gewasrotasieproef onder bewaringsboerdery te Reitz ASCENTSTUDIEGROEP A. Mielie plantpopulasieproewe a. Opbrengs per ha b. Opbrengs per plant c. Koppe per plant d. Ligonderskepping B. Winterdekgewasproef a. Grondwaterinhoud voor plant b. Grondwaterinfiltrasietempo c. Opbrengs C. Sojaboonrywydteproef (Argentynse manier met,5m ry Pierobonplanter vroeg geplant te Ascent op 22 Oktober 215) a. Opbrengs b. Morfologiese ontwikkeling c. Planthoogte d. Olie- en proteïenontleding D. Sojaboonrywydte x plantpopulasie x groeiklasproef (vroeg geplant te Ascent op 26 Oktober 215) a. Opbrengs b. Peulgetal c. Peulhoogte d. Ligonderskepping e. Morfologiese ontwikkeling f. Planthoogte g. Olie- en proteïenontleding... 48

5 E. Sojaboonrywydte x plantpopulasie x groeiklasproef (Laat geplant te Ascent op 3 Desember 215) a. Opbrengs b. Peulgetal c. Peulhoogte d. Ligonderskepping e. Morfologiese ontwikkeling f. Planthoogte g. Olie- en proteïenontleding... 6 F. Sojaboonplantpopulasie x groeiklasproef (Argentynse manier met,5m Apacheplanter - laat geplant te Vrede/Memel op 3 Desember 215)... 6 a. Opbrengs... 6 b. Peulhoogte c. Morfologiese ontwikkeling d. Planthoogte e. Olie- en proteïenontleding G. Sojaboonrywydteproef in n inboet land a. Opbrengs b. Ligonderskepping iv 4. BYKOMSTIGE SOJABOONPROEWE A. Sojaboonplantpopulasie x groeiklasproef te Jim Fouche/Frankfort (vroeg geplant: 28 Oktober 215) a. Opbrengs b. Morfologiese ontwikkeling c. Planthoogte d. Olie- en proteïenontleding B. Sojaboonplantpopulasie x groeiklasproef te Jim Fouche/Frankfort (laat geplant: 23 November 215) a. Opbrengs b. Peulgetal c. Peulhoogte d. Ligonderskepping e. Morfologiese ontwikkeling f. Planthoogte g. Olie- en proteïenontleding C. Sojaboonplantpopulasie x groeiklasproef te Lindley/Petrus Steyn (laat geplant: 23 Desember 215)... 8 a. Opbrengs... 8 b. Peulgetal c. Peulhoogte d. Morfologiese ontwikkeling e. Planthoogte f. Olie- en proteïenontleding... 85

6 D. Sojaboonplantpopulasie x groeiklasproef; besproei te Oranjeville (geplant op 28 November 215) a. Opbrengs b. Peulgetal c. Peulhoogte d. Morfologiese ontwikkeling e. Planthoogte... 9 f. Rywydte effek vir groeiklas g. Olie- en proteïenontleding E. Sojaboonrywydte x plantpopulasie x groeiklasproef te Reitz (laat geplant: 9 Desember 215) a. Opbrengs b. Peulgetal c. Peulhoogte d. Morfologiese ontwikkeling e. Planthoogte f. Olie- en proteïenontleding v F. Sojaboonkwaliteit oor lokaliteite ge-analiseer a. Olie-inhoud b. Proteïeninhoud G. Sojabooncultivarstrookproef te Vrede (geplant: 27 Oktober 215) a. Opbrengs b. Morfologiese ontwikkeling ANDER PROEWE A. Sonneblombemestingsproef OPSOMMING EN GEVOLGTREKKINGS... 11

7 1 DANKBETUIGING Daar is reeds in die voorwoord gemeld dat n verslag soos hierdie die gekoördineerde samewerking van verskeie persone en instansies verteenwoordig. n Volledige lys medewerkers word ter stonds gegee met die bedoeling om almal die erkenning te gee wat hulle toekom. n Opregte woord van dank word teenoor elk uitgespreek. MEDEWERKERS Dr. Hendrik Smith ( Graan Suid Afrika): Dr. Willem Killian en Me. Lientjie Visser (LNR): Koördineerder van die Riemland- en Ascentstudiegroepe. Die Mielie Trust het via Graan Suid Afrika ook n inset gemaak in terme van uitgawes soos met grondontledings, en grondmeters ( probes ) wat in die volgende seisoen gebruik gaan word. Akkerbou- en Grondkundige insette, ontwerp van proewe en statistiese ontleding van proefresultate. Mnr. Gerrie Trytsman (LNR): Kundige advies en proefuitleg en monitering van dekgewasproewe. Mnr. Ruhan Theunissen (VKB): Mnr. Pieter de Wet (VKB): Mnr. Francois de Jager (Agrixtreme): Mnr. Louis Pieterse Jnr. (Agrixtreme): Mnr. G.P. Schoeman (Agrisol): Mnr. Willem vd Bergh: Dr. Robert Steynberg (VKB): Me. Paula Lourens (Vermi Solutions): Mnr. Wynn Dedwith (Valtrec): Het as medeboer en aanvanklik as fasiliteerder opgetree vir die Riemlandstudiegroep. Landboukundige en fasiliteerder van die Riemland-studiegroep. Neem van grondmonsers (Riemland). Vir onkruid- en pesbeheerprogram (Riemland). Ontleed grondchemie en bemestingsaanbeveling (Riemland). Versorg gewasrotasie-, plantpopulasie- en rywydte-persele (Riemland). Landboukundige en fasiliteerder van die Ascentstudiegroep. Tegniese bystand met grondchemiese- en grondbiologiese ontledings vir Ascentstudiegroep. Beskikbaarstelling van Pierobon nou-ry geenbewerking-planter aan Ascentstudiegroep.

8 2 Mnr. Martiens de Bruin (Farmquip): Prof. John Annandale (U. P.): Mnr. Willem Engelbrecht (K2-saad): Mnr. Danie Jooste en personeel (Free State Oil): Mnr. Danie Roux en personeel (Reitz-silo): Mnr. Jaques van Zyl (VKB beursstudent): Mnr. Francois Crause Mnr. Pieter de Wet Snr. Verskeie dagarbeiders: Beskikbaarstelling van Apache nou-ry geenbewerking-planter aan Ascentstudiegroep. Beskikbaarstelling van n stralingsmeter wat gebruik is. Skenk sojaboonsaad vir gebruik in proewe. Ontleed sojaboonkwaliteit. Vogontledings van alle proefmonsters. Help met monitering en versorging van proewe gedurende Desember. Tegniese hulp met sonneblomproef te Rosendal. Verskaf stoorruimte vir dors van proewe. Help om proewe te plant, -versorg, -oes en te dors. BOEREMEDEWERKERS: Riemlandstudiegroep Danie Slabbert: Armand Muller: Wisselbouproef; mielie-rywydte- en plantpopulasieproef; sojaboon- rywydte- en plantpopulasieproef te Reitz. Wisselbouproef te Reitz. Ascentstudiegroep Izak Dreyer: Christo Cronje: Danie Portwig: 4 x mielie-plantpopulasieproewe; mielieproef met winterdekgewasse; somerdekgewasproef; sojaboon-rywydteproef; 2 x plantdatumproewe vir sojabone met rywydtes, groeiklasse en plantpopulasie as faktore te Vrede/Ascent. Mielieplantpopulasieproef; mielie- en sojaboonstrookproewe te Vrede. Mielieplantpopulasieproef te Ascent.

9 3 Paul Zietsman: Stephan Fourie: Willie Theron: Pienaar Botha: Jaco van Dyk: Mielieplantpopulasieproef; sojabooninboet/rywydteproef te Ascent. Mielieplantpopulasieproef te Vrede/Ascent. Mielieplantpopulasieproef te Vrede. Mielieplantpopulasieproef te Vrede. Mielie- en sojaboonplantpopulasieproef te Vrede/Memel. Bykomstige en ander proewe se medewerkers S.W. en Barry Graaff: Pep Bierman: Jan Davel: Willie van Huysteen: J.J Nkisi: 2 x Sojaboonplantdatumproewe met verskillende groeiklasse en plantpopulasies te Jim Fouche/Frankfort. Sojaboongroeiklas- en plantpopulasieproef onder besproeiing te Oranjeville. Sojaboongroeiklas- en plantpopulasieproef met verskillende rywydtes te Reitz. Sojaboongroeiklasproef met verskillende plantpopulasies te Lindley/Petrus Steyn. Sonneblombemestingsproef te Rosendal. Daar moet op gelet word dat nie alle medewerkers se proewe die verslag gehaal het nie. Sommige proewe kon weens droogte nie geplant word nie en ander is sodanig deur hael beskadig dat dit nie resultate opgelewer het nie.

10 4 DOELWITTE VAN DIE PROEWE Die hoof- en oorkoepelende doelwit van Landbounavorsing behoort altyd ten doel te hê om volhoubare en ekonomiese produksie te bevorder. Die Riemland- en Ascentstudiegroepe se klem is volhoubaarheid. Hul hoofdoelwit kan in n neutedop opgesom word as die bewusmaking van bewaringsboerdery. Boere het wêreldwyd die inisiatief geneem om bewaringsboerdery te ontwikkel, maar Suid Afrikaanse boere het ietwat agterweë gebly. Die konsep is van allergrootste belang om boerderygrond wat nog nie deur water- en winderosie asook ander verval verlore geraak het nie, behoue te laat bly en om indien moontlik, die proses van degradering om te keer. Bewaringsboerdery het ook n groot rol te speel om die kweekhuiseffek van CO 2 te verminder omdat enorme hoeveelhede CO 2 in die organiese materiaal van grond vasgelê kan word. Organiese materiaal is vanselfsprekend ook om verskeie ander redes baie voordelig vir die Landbou. Die Studiegroepboere het self besluit welke aspekte van boerdery binne hierdie bepaalde omgewing nagevors moet word. Die spesifieke proewe soos rywydte- en plantpopulasieproewe het ten doel om vas te stel hoe hierdie basiese praktyke verskillend toegepas moet word by bewaringsboerdery. Daar is daadwerklike beginsels betrokke waarom afgelei word dat aanpassings nodig is. Die dekgewaskomponent het besliste voordele ten opsigte van sekere fisiese, chemiese en biologiese eienskappe van die grond, maar dit is nog nie duidelik hoe haalbaar en onder welke bestuurstoestande dit gedoen moet word nie. Die kommer is daar dat daar nadele ook mag wees soos byvoorbeeld die verlies aan oordragvog en die effek daarvan op opvolggewasse. Die navorsing behoort oor tyd antwoorde te verskaf. Wisselbou speel ook n rol by die hele konsep van grondgesondheid en hierdie proewe het ten doel om die mees voordelige stelsel te kwantifiseer. Die sojaboonproewe het baie spesifiek ten doel om riglyne te ontwikkel waarvolgens plantpopulasie-aanpassings gemaak moet word vir variërende plantdatums, rywydtes, groeiklasse, groeiwyses en bewerkingspraktyke. Die literatuur is baie vaag in terme van die aanpassings wat nodig is, hoewel dit erken word dat aanpassings nodig is wanneer plantdatum, groeiseisoenklas of plantgroeiwyse verander. Ons boere moet ook bemagtig word om die beginsels rondom hierdie aspekte te verstaan sodat besluite onafhanklik geneem kan word soos wat omstandighede verander.

11 5 ALGEMENE EKSPERIMENTELE PROSEDURES 1. RIEMLANDSTUDIEGROEP A. Mielie- en sojaboonplantpopulasie- en rywydteproewe onder bewaringsbewerking te Reitz Die Riemlandstudiegroep het in teenstelling met die Ascentstudiegroep besluit om hul proewe statisties uit te lê. Die ontwerp was n 3 x 4 faktoriale blokontwerp met rywydte en plantpopulasie onderskeidelik as faktore. Drie herhalings is gebruik. Die behandelingskombinasies word in Tabelle 1 en 2 aangedui. Die mielie- en sojaboonpersele is met n pad tussenin geskei soos wat in Figuur 1 geïllustreer word. Die persele kan jaarliks geruil word vir gesonde wisselbou van die grond. Soos in Figuur 1 gesien kan word, was die persele groot genoeg sodat daar met kommersiële planters geplant kon word. Tabel 1. Behandelingskombinasies vir Riemland mielieproef/treatment combinations for Riemland maize trial. Row width Plant population (plants ha -1 ).5m 2 * m m *,5m rows requires a minimum of 4 plants ha -1. This treatment was changed to 4 plants ha -1 Tabel 2. Behandelingskombinasies vir Riemland sojaboonproef/ Treatment combinations for Riemland soya bean trial. Row width Plant population (plants ha -1 ).5m m m

12 Path 6 Total length = 58 m + 1 m (Barren plots on both sides) 24 m 1 m 24 m 78 m (12 x 6.5 m Strips) 78 m Soya bean Replication 1 Maize Replication 1 (12 x 6.5 m Strips ) Soya bean Replication 2 Maize Replication 2 78 m (12 x 6.5 m Strips ) Soya bean Replication 3 Maize Replication 3 Row direction Figuur 1. Voorstelling van die mielie- en sojaboonproefperseel/depiction of Riemland maize- and soya bean experimental plot.

13 7 B. Gewasrotasieproef onder Bewaringsbewerking te Reitz Twee lokaliteite is in die Reitz Distrik gekies en die proefpersele is by beide statisties uitgelê as ewekansige blokke met 4 herhalings. Die behandelingskombinasies (rotasiestelsels) word in Tabel 3 toegelig. Tabel 3. Voorstelling van ses gewasrotasiestelsels in gewasrotasieproef by Riemlandstudiegroep/Depiction of six crop rotations in a crop rotation trial at Riemland Study Group. Month Rotation 1 Rotation 2 Rotation 3 Rotation 4 Rotation 5 Rotation Nov Soya beans Soya beans Soya beans Soya beans Soya beans Soya beans Dec Soya beans Soya beans Soya beans Soya beans Soya beans Soya beans Jan Soya beans Soya beans Soya beans Soya beans Soya beans Soya beans Feb Soya beans Soya beans Soya beans Soya beans Soya beans Soya beans Mar Soya beans Soya beans Soya beans Soya beans Soya beans Soya beans Apr Soya beans Soya beans Soya beans Soya beans Soya beans Soya beans May Cover crop (W) Jun Cover crop (W) Jul Wheat Wheat Cover crop (W) Wheat Aug Wheat Wheat Cover crop (W) Wheat Sep Wheat Wheat Cover crop (W) Wheat Oct Maize Wheat Wheat Sunflower Maize Wheat Nov Maize Wheat Wheat Sunflower Maize Wheat Dec Maize Wheat Wheat Sunflower Maize Wheat Jan Maize Sunflower Sunflower Maize Dry beans Feb Maize Sunflower Sunflower Maize Dry beans Mar Maize Sunflower Sunflower Maize Dry beans Apr Maize Sunflower Maize Dry beans May Maize Sunflower Maize Dry beans Jun Maize Maize Jul Maize Maize Aug Sep Oct Maize Maize Maize Maize Nov Soya beans Maize Maize Maize Soya beans Maize Dec Soya beans Maize Maize Maize Soya beans Maize Jan Soya beans Maize Maize Maize Soya beans Maize Feb Soya beans Maize Maize Maize Soya beans Maize Mar Soya beans Maize Maize Maize Soya beans Maize Apr Soya beans Maize Maize Maize Soya beans Maize May Maize Maize Maize Cover crop (W) Maize Jun Maize Maize Maize Cover crop (W) Maize Jul Maize Maize Maize Cover crop (W) Maize Aug Cover crop (W) Sep Cover crop (W) Oct Maize Maize Nov Maize Soya beans Soya beans Soya beans Maize Soya beans Dec Maize Soya beans Soya beans Soya beans Maize Soya beans

14 8 2. ASCENTSTUDIEGROEP A. Mielie plantpopulasieproewe Die Ascentstudiegroep het in teenstelling met die Riemlandstudiegroep, besluit om hul navorsing met behulp van strookproewe te doen. Die voordeel is dat meer boere en bewerkingstelsels (proefbehandelings) prakties ingesluit kan word. Die nadeel is dat herhalings oor jare plaasvind en dit langer kan neem om betekenisvolle verskille of tendense uit te lig. Uit n bewusmakingsoogpunt is dit egter die ideale roete om te volg. Boere het die bepaalde plantpopulasies onder normale plaastoestande in n minimum van 5m stroke geplant met die cultivarkeuse vir die plaas. Drie sub-persele per behandeling is gemonster vir statistiese analise van n bepaalde proef. Standaardfoute is vir elke behandeling bereken. Hoewel nie tegnies heeltemal korrek nie, is variansie-analises ook gedoen omdat dit die herkenning van statisties betekenisvolheid makliker gemaak het. Subpersele het bestaan uit twee 5m rye in die middel van n strook. Nadat daar met die hand geoes is, is die koppe getel en met n proefdorsmasjien wat deur Handri Implemente (Viljoenskroon) vir proeftoestande ontwerp is, gedors. Die monsters is geweeg waarna vogpersentasies by Reitz-silo bepaal is sodat opbrengste op n 12.5% vogbasis weergegee kon word. Die volgende plantpopulasies is geplant: 3 ; 4 ; 6 ; 8 ; en 1 plante per ha. In die resultate sal gesien word dat sommige boere se tipiese populasie van ongeveer 45 /ha soms ingesluit is. Die volgende bewerkingstelsels, rywydtes en cultivars is in die verskillende proewe gebruik: 1. Konvensioneel -.91m rye: DKC Strookbewerking.76m rye: DKC R 3. Geenbewerking.76m rye (Skulpspruit): DKC B 4. Geenbewerking.76m rye (Genoeg): PAN BG 3492 B 5. Geenbewerking.5 m rye (Genoeg): DKC 73-7 B 6. Geenbewerking.76m rye (Vrede): DKC 73-7 B Verskillende plantparameters soos kopgetal per plant en opbrengs per plant is gemonitor. Daar is ook eenmalig deur die seisoen nadat bestuiwing klaar plaasgevind het, stralingsonderskepping by sommige van die proewe gemeet. n Accu Par model LP-8 ceptometer is gebruik wat goedgunstiglik deur die Departement Plantproduksie- en Grondwetenskap van die Universiteit van Pretoria voorsien is. B. Winterdekgewasproef Stroke winterdekgewasse (Foto 1) is na die vorige jaar se geenbewerkingsojabone geplant. Die gewasse is nie deur vee benut nie maar is einde September met Roundup doodgespuit sodat mielies geplant kon word sodra somerreëns dit sou toelaat. Mielies is in die laaaste week van Oktober in,76m rye geplant. Daar was ook enkele rye van,5m wydte waar n geenbewerking Pierobonplanter getoets is.

15 9 Die dekgewasbehandelings het uit die volgende bestaan: 1. Kontrole gewone geenbewerking; 2. Hawer; 3. Korog; 4. Radys; 5. Swarthawer; 6. Wieke; 7. Rog; 8. n Mengsel van die gewasse Foto 1. Winterdekgewasstroke met wieke in die voorgrond, gevolg deur koring (regs) en in die agtergrond radyse en ander gewasse/winter cover crop strip plots with vetch in the foreground followed by wheat (right) and then radish and other crops. C. Sojaboonrywydteproef (Argentynse manier met,5m ry Pierobonplanter vroeg geplant te Ascent op 22 Oktober 215) n Vinnige sojabooncultivar (LS 6146-groeiklas 4.6) is met geenbewerkingsplanters in die vorige jaar se mieliereste geplant. Twee planters, n Pierobon en John Deere, is gebruik om onderskeidelik,5m en,76m rye te plant. Daar is gepoog om so na as moontlik aan 5 plante/ha te plant. Vier 5m rye is n maand na opkoms as brutopersele uitgemeet en met die hulp van toue met spasiëringsmerkers uitgedun tot vyf verskillende plantdigthede. Drie herhalings is bewerkstellig en net die twee middelste rye van n brutoperseel is as subpersele gebruik vir oesdoeleindes. Subperseelplante is met oestyd algeheel uitgetrek en in sakke gestop en van die land verwyder. Die dorsmasjien wat vir die mielieproewe gebruik is, is gebruik om plante te dors. Monsters se vogpersentasie is deur die Reitz-silo bepaal sodat opbrengste op n 12,5% basis weergegee kon word. Monsters is ook na Free State Oil geneem vir olie- en proteïenontledings. D. Sojaboonrywydte x plantpopulasie x groeiklasproef (vroeg geplant te Ascent op 26 Oktober 215) Hierdie proef was n 4 x 4 x 2 faktoriaalproef met drie herhalings en is met die hand geplant. Die faktore was onderskeidelik cultivar, plantpopulasie en rywydte. Die cultivars was N59, N599, N6448 en N7211. Hierdie cultivars verteenwoordig verskillende volwassenheidgroeiklasse van onderskeidelik 5; 5.9; 6.4 en 7.2 Die cultivars per se is nie

16 belangrik nie omdat gepoog is om n beginsel ten opsigte van verskillende groeiklasse na te vors. Daarom word in die resultate dus deurentyd verwys na groeiklasreaksies. Die leser sal n groot fout maak as hy hierdie as cultivarproewe sien. Daar moet ook op gelet word dat die gekose cultivars almal goedvertakte en bosagtige groeiwyses het. Cultivars met swak vertakkingsvermoëns sal waarskynlik anders reageer op plantestand en rywydte al sou hulle in dieselfde groeiklasse val. Plantrye is met n leë,76m rywydte-planter gemerk. Voortjies is daarna per hand met skoffelpikke op die rye gemaak. Daarna is met behulp van merkertjies op planttoue met die hand geplant (saad is deur die boer geënt volgens sy standaardprosedure). Die voortjies is onmiddellik nadat die saad geplaas is, toegehark. Vier rye van 5,5m lengte is per behandeling geplant as brutopersele waarna slegs die twee middelste rye van 5m lengte gebruik is as nettopersele. Nou rywydtes van,38m is bewerkstellig deur n bykomstige ry tussen die uitgemerkte,76m rye te maak. Die interplantspasiërings was in die,76m rye onderskeidelik 3, 4, 5 en 8cm. Dit gee plantpopulasies van onderskeidelik 432 3; 375 5; 262 en plante per hektaar. Dit is gemiddeld plante per ha vir die proef. Die ooreenstemmende interplantspasiërings was in die,38m rye onderskeidelik 4, 5, 6 en 8 cm. Dit verskaf plantpopulasies van onderskeidelik 751 ; 524 ; en plante per hektaar. Dit is gemiddeld 58 7 plante per ha. Die resultate sal aandui watter plantpopulasies wel gerealiseer het. Die oes- en na-oes handelinge is soos reeds beskryf onder punt C hierbo. 1 E. Sojaboonrywydte x plantpopulasie x groeiklasproef (Laat geplant te Ascent op 3 Desember 215) Hierdie proef was n replika van die vorige proef wat onder punt D beskryf is. Die enigste verskille was die later plantdatum en die mieliereste is met die hand verwyder om die plantproses te vergemaklik. F. Sojaboonplantpopulasie x groeiklasproef (Argentynse manier met,5m Apacheplanter - laat geplant te Vrede/Memel op 3 Desember 215) Hierdie proef is laat geplant as gevolg van droogtetoestande tot op daardie stadium en dit het nie veel verbeter daarna nie. Dieselfde cultivars as wat hierbo beskryf is, is gebruik. n Geenbewerking,5m rywydte-apacheplanter is gebruik om direk in mieliereste van die vorige jaar te plant. Bruto- en nettopersele was soos in die vorige proewe en drie herhalings is gebruik. Die vier plantestande was soos volg: 2 ; 3 ; 4 en 5 plante per ha. Dit is gemiddeld 35 per ha vir die proef. Die oes- en na-oesprosedures was soos vir die vorige proewe.

17 11 G. Sojaboonrywydteproef in n inboet land Hierdie proef is gedoen nadat een van die boere sy land letterlik moes oorplant nadat die eerste aanplanting vanweë moeilike vog- en temperatuurtoestande nie na wense ontkiem het nie. Daar is op sekere gedeeltes van die land in n ruitvorm oor die vorige rye geplant en op ander gedeeltes is presies tussen die vorige rye geplant. Hierdie laaste gedeelte is gekies om die proef te doen waar die eerste plantpoging nie te erg teleurstellend was nie. Inboetrye is uitgeskoffel om wye rye te vestig (,91m) terwyl ander inboetrye net so gelos is sodat nou rye (,455m) veroorsaak is. Drie herhalings is gedoen en die bruto- en nettopersele was soos voorheen hierbo beskryf. Net so was die oes- en na-oesprosedures soos wat reeds beskryf is.

18 12 3. BYKOMSTIGE SOJABOONPROEWE A. Sojaboonplantpopulasie x groeiklasproef (vroeg geplant te Jim Fouche/Frankfort op 28 Oktober 215) Dieselfde cultivars as wat onder die vorige groeiklasproewe beskryf is, is gebruik om ses plantestande te toets. Plantestande wat behaal is, word in die resultate weergegee. Die proef is met n kommersiële planter in,6m rywydtes met drie herhalings geplant. Nettoperseelgroottes en oes- sowel as na-oesprosedures was soos wat reeds beskryf is. B. Sojaboonplantpopulasie x groeiklasproef (laat geplant te Jim Fouche/Frankfort op 23 November 215) Hierdie proef was soortgelyk aan die vorige proef soos hierbo beskryf onder A. Die enigste verskille was die later plantdatum en daar was net vyf plantpopulasiebehandelings soos wat in die resultate aangedui word. Nettoperseelgroottes en oes- sowel as na-oesprosedures was soos wat reeds beskryf is. C. Sojaboonplantpopulasie x groeiklasproef (laat geplant te Lindley/Petrus Steyn op 23 November 215) Dieselfde cultivars as wat in die ander groeiklasproewe geplant is, is gebruik om drie plantestande te toets. Plantestande wat behaal is, word in die resultate weergegee. Die proef is onder konvensionele bewerkingstoestande in,91m rywydtes met n kommersiële planter geplant. Drie herhalings is geplant. Nettoperseelgroottes en oes- sowel as na-oesprosedures was dieselfde soos wat reeds beskryf is. D. Sojaboonplantpopulasie x groeiklasproef onder besproeiing (geplant te Oranjeville op 28 November 215) Dieselfde cultivars as wat in die ander groeiklasproewe geplant is, is gebruik om vier plantestande te toets. Plantestande wat behaal is, word in die resultate weergegee. Die proef is in,91m rywydtes met n kommersiële planter onder besproeiingstoestande (spilpunt) geplant en daar was 4 herhalings. Een van die cultivars (NS 6448 ) is in nou rye geplant (,455m) om n aanduiding te kry van die rywydte effek onder besproeiingstoestande. Die nou rye is verkry deur dubbel te plant en die tweede keer n halwe rywydte op te skuif. Nettoperseelgroottes en oessowel as na-oesprosedures was soos wat reeds beskryf is. E. Sojaboonrywydte x plantpopulasie x groeiklasproef (laat geplant te Reitz op 9 Desember 215) Dieselfde cultivars as wat in die ander groeiklasproewe geplant is, is vir hierdie proef gebruik. Droogtetoestande het die besonder laat plantdatum genoodsaak. Die proef is onder konvensionele bewerkingstoestande geplant met n aangepaste planter. n Gewone,91m vierryplanter is aangepas deur n vyfde plantereenheid tussen die twee binnekanste

19 planterbakke aan te bring. Hierdie ry het dus n spasiëring van.455m gehad. Die lasrye is van,91m verminder tot,6m. Die ry langs die middelste nou ry se gemiddelde ryspasiëring was dus.68 m en die lasrye se gemiddelde spasiëring,75 m. Drie verskillende plantpopulasies is geplant en individuele 1m rylengtes van die verskillende rye is gemonster om die ry- en plantpopulasie-effekte te ontleed. Drie herhalings is gebruik en nettoperseelgroottes en oessowel as na-oes prosedures was soos wat reeds beskryf is. 13 F. Sojabooncultivarstrookproef te Vrede (vroeg geplant op 27 Oktober 215) Hierdie strookproef is deur Christo Cronje in samewerking met die verskillende betrokke saadmaatskappye geplant. Die koëffisient van variasie (KV) is vir die kontrole, wat sporadies herhaal is, bereken. Standaardfoute is met hierdie KV vir elke cultivar beraam waarmee die cultivaropbrengste met mekaar vergelyk kon word. Die proef is op 28 Oktober 215 in rywydtes van,76m geplant teen n stand van 35 plante/ha. Weeklikse monitering is gedoen om morfologiese ontwikkeling te meet en in verband te bring met opbrengste wat behaal is. 4. ANDER PROEWE A. Sonneblombemestingsproef Voedingselementtekorte word algemeen tydens die groeiseisoen van verskeie gewasse waargeneem. n Element wat dikwels oorgesien word as daar na bemestingsaanbevelings gekyk word, is Boor. Boor-tekorte kan nekbreek en dowwe pitte veroorsaak. Hierdie proef is in die Rosendal-omgewing gedoen om te bepaal hoe effektief verskillende benaderings by die aanspreek van moontlike Boor-tekorte by sonneblomme met mekaar vergelyk. Strookproewe is gebruik om die effek van Boorbevattende kunmis (met of sonder Kalium) en Booroplossings op sonneblom se opbrengs en groei te bepaal. Verskillende plantvoedingsprodukte is op drie verskillende maniere toegedien tewete: in die band, as n grondtoegediende bespuiting en beide maniere gekombineerd. Die behandelingskombinasies word in Tabel 4 aangedui. FLO-BOR (Ab=98/kg ; 129g/l) is met planttyd toegedien teen die aanbevole dosis van 5 liter per hektaar. Tabel 4 toon hoe die plantvoedingstoedienings daar uitgesien het. Die hoeveelhede N-, P- en K- toedienings kon ongelukkig nie konstant gehou word nie en kon dus die resultate vertroebel het. Dit moet in ag geneem word by die interpretasie van resultate.

20 Tabel 4. Plantvoedinghoeveelhede wat met planttyd toegedoen is in n sonneblombemestingsproef/plant nutrient levels that were applied in a sunflower fertilizer trial. 14 Ferilizer and Boron spray treatment Applied fertilizer level Applied plant nutrient level (Kg ha -1 ) N P K B 1. Omnia 8:1:(25).5% B 225 kg ha Omnia 8:1:(25).5% B & Boron spray 225 kg ha Omnia 15:8:4(27) 16 kg ha Omnia 15:8:4(27) & Boron spray 16 kg ha Debsco 4 :1:(21) 15 kg ha Debsco 4 :1:(21) & Boron spray 15 kg ha Die volgende inligting moet ook in ag geneem word by die interpretasie van resultate: Vorige gewas: Mielies Datum geplant: 17 Desember 216 Gewas en Kultivar: Sonneblomme AGSUN 8251 Beoogde stand: 28 plante per ha -1 Werklike stand: 24 plante per ha -1 Strookperseelgrootte: 6 rye van 1m lengte

21 Sep-15 Oct-15 Nov-15 Dec-15 Jan-16 Feb-16 Mar-16 Apr-16 May-16 Jun-16 Jul-16 Aug-16 Sep-15 Oct-15 Nov-15 Dec-15 Jan-16 Feb-16 Mar-16 Apr-16 May-16 Jun-16 Jul-16 Aug RESULTATE 1. ALGEMENE KLIMAATSTOESTANDE Figure 2 en 3 gee n aanduiding van hoe gunstig of ongunstig die seisoen vir somergewasse was. Dit lyk gunstiger as wat dit werklik was, veral as in ag geneem word dat die reën kol-kol geval het en in terme van tyd nie goed verspreid was nie. Ascent se Januariereënval het eers in die derde week van Januarie begin en gelukkig was dit daarna redelik normaal en dit was ook betyds vir die belangrike bestuiwings- en graanvulfase van mielies. Dit lyk of Vrede ook nie so sleg daaraan toe was nie, maar daar was boere wat nie hul beplande mielie- of sojaboonaanplantings kon doen nie. Reitz se reënvalsyfers (Fig.3) is selfverduidelikend hoekom boere wat wel geplant het eers diep in Desember geplant het. Maksimum temperature het ook bogemiddeld hoog gestyg om die reën wat wel geval het se effektiwiteit te verlaag. Laastens was die eerste ryp twee weke vroeër as die gemiddelde intreedatum. Dit het op 29 Maart 216 voorgekom en het as wit ryp voorgekom wat nie veel visuele skade gelaat het nie. Daar was wel oesskade omdat geen somergewas aangepas is om produktief te wees by temperature naby aan vriespunt nie. Ascent: Rainfall Distribution 215/16 Vrede: Rainfall Distribution 215/ Figuur 2. Reënvalverspreiding van Ascent en Vrede vir die 215/216 plantseisoen/rainfall distribution of Ascent and Vrede for the 215/216 planting season.

22 Reitz: Rainfall distribution 215/ Maximum temperatures from planting to emergence in C Figuur 3. Reënvalverspreiding en maksimum temperature vir Reitz gedurende die 215/216 plantseisoen/rainfall distribution and temperatures for Reitz during the 215/216 planting season. 2. RIEMLANDSTUDIEGROEP A. Mielie- en sojaboonplantpopulasie- en rywydteproewe onder bewaringsboerdery te Reitz Mielies Opbrengste word in Tabel 5 aangedui. Dit is besonder bevredigend as in aanmerking geneem word dat daar eers teen 14 Desember 215 geplant kon word vanweë besonder droë toestande. Die opbrengs van die twee hoogste plantpopulasies het betekenisvol beter gedoen as die 4 plantpopulasiebehandeling. Wanneer die data beskou word, moet dit in gedagte gehou word dat die ontkiemingspersentasie ongeveer 7% was. Die behandelingsbenaming en werklike plantpopulasie verskil dus van mekaar. Tabel 5: Effek van rywydte en plantpopulasie op mielie-opbrengs (Geplant op 14 Desember 215 te Reitz)/Effect of row width and plant population on yield of maize (Planted on 14 December 215). Plant population b 3.93 a 3.48 a 3.62 a a 4.29 a 5.16 a 5.9 b ab 4.97 a 5.16 a 5.2 b 4.93 a 4.4 a 4.59 a 4.64 LSD (plant pop. x row width-.5) = 2.13; LSD (plant pop.-.5) = 1.23; LSD (row width-.5) = 1.23; Cv = 26.6 %

23 17 Sojabone Die planttoestande was eenvoudig net te ongewens om n bevredigende ontkieming by die sojabone te verkry. Die ontkieming was ongeveer 3 %. Die aanvanklike droë en warm toestande was ook nie bevorderlik vir groei nie en gevolglik is besluit om nie enige reultate vir hierdie proef aan te bied nie. B. Gewasrotasieproef onder bewaringsbewerking te Reitz Soos gesien is in Tabel 3, is alle persele aan die begin van die proef beplant met sojabone en is daar nog nie vergelykbare gewasrotasieresultate nie.

24 18 3. ASCENTSTUDIEGROEP A. Mielie-plantpopulasieproewe a. Opbrengs per ha Tabel 6 toon mielie-opbrengste vir konvensionele bewerking en,91m rywydtes. Opbrengste was baie bevredigend nadat die eerste helfte van die seisoen baie droog en warm was. Daar het skynbaar heelwat kompensering plaasgevind vir variasie in plantpopulasie sodat slegs die 4 en 6 plante/ha behandelings betekenisvol beter gedoen het as die ander behandelings. Dit wil voorkom asof daar n effense draaipunt by hierdie behandelings te bespeur is, maar die algemene tendens is nie baie duidelik nie. Opbrengste word in Figuur 4 a) geplot teen die werklike plantpopulasie wat behaal is en dan is dit duidelik dat die tendens wat afgelei is deur na behandeling te kyk, afwesig is. Foto 2 toon hoe bevredigend die ontkieming en opkoms vir die strookbewerkingsproef met,76m rywydtes was. Volgens Tabel 7 was opbrengste ook baie bevredigend in die orde van 6 ton/ha. Kompensering moes hier besonder goed gewees het want nie een van die behandelings het betekenisvol van die ander verskil nie. Die 6 plante/ha behandeling het wel die beste presteer maar neem in ag dat dit nie betekenisvol verskillend van ander behandelings was nie. Opbrengste word in Figuur 4 b) geplot teen die werklike plantpopulasie wat behaal is. Dit kan gesien word dat die hoogste stand wat behaal is, sowat 83 plante/ha en nie 1 was nie. Die opbrengsreaksie vir wisselende plantpopulasies is gering en die tendens is nie duidelik nie. Tabel 8 toon opbrengste vir geenbewerking en,76m rywydtes. Dit skyn asof die opbrengsplafon ietwat hoër was (7 tot 1 ton/ha) en daarom was die reaksie ook ietwat anders as by die vorige proewe. Die 1 plante/ha behandeling het betekenisvol beter presteer as die ander behandelings behalwe die 6 plante/ha behandeling. Figuur 4 c) toon ook dat daar, behalwe vir die 8 plant/ha behandeling, n toenemende tendens was met toenemende plantestand. Tabel 9 toon opbrengste vir geenbewerking en,76m rywydtes. Daar is glad nie n duidelike reaksie nie en daar moet dus afgelei word dat kompensering goed genoeg was om aan te pas vir veranderlike plantpopulasies. Figuur 4 d) bevestig die gebrek aan n duidelike tendens. Tabel 1 toon opbrengste vir twee proewe onder geenbewerking wat langs mekaar gedoen is. Die een is in rywydtes van,5m geplant en die ander in,76m rywydtes. Die standaardfout vir twee behandelings was redelik groot soos wat in Figuur 4 e) aangedui word. As hierdie behandeling nie in ag geneem word nie (moontlik uitskieters) blyk dit dat daar min verskille oor behandelings was by die nou rye (Fig. 4 e) sowel as die wyer rye (Fig. 4 f). Dit word ook in Tabel 1 aangetoon dat die rywydte-effek nie betekenisvol was nie.

25 19 Foto 2. Mielies was besonder mooi gespasieer en het byna 1% ontkiem in hierdie strookbewerkingland/emerged maize plants in a strip till plot. Tabel 6. Invloed van plantpopulasie op mielie-opbrengs te Ascent in,91m rye met konvensionele-bewerking/effect of plant population on maize yield at Ascent when conventionally tilled and planted in,91m rows. Maize trail 1; Conventional -.91m rows Plant population Yield ton/ha b a a b b 4.98 LSD (.1%) =.874; cv = 11.6%

26 Tabel 7. Invloed van plantpopulasie op mielie-opbrengs te Vrede in,76m rye met strookbewerking/effect of plant population on maize yield at Vrede when strip tilled and planted in,76m rows. 2 Maize trail 2; Strip till -.76m rows Plant population Yield ton/ha a a a a a 5.69 LSD (.1%) = 1.94; cv = 6.7% Tabel 8. Invloed van plantpopulasie op mielie-opbrengs te Ascent (Skulpspruit) in,76m rye met geenbewerking/effect of plant population on maize yield at Ascent (Skulpspruit) when planted no till in,76m rows. Maize trail 3; No till -.76m rows Plant population Yield ton/ha bc c b a b a 7.54 LSD (.1%) = 1.452; cv = 13.1%

27 Tabel 9. Invloed van plantpopulasie op mielie-opbrengs te Vrede in,76m rye met geenbewerking/effect of plant population on maize yield at Vrede when planted no till in,76m rows. 21 Maize trail 4; No till -.76m rows Plant population Yield ton/ha a ab ab b ab 7.4 LSD (.1%) =.756; cv = 1.6% Tabel 1. Invloed van plantpopulasie by twee rywydtes op mielie-opbrengs te Ascent (Genoeg) met geenbewerking/ Effect of plant population on maize yield in two row widths at Ascent (Genoeg) when planted no till. Maize trail 5 & 6; No till -.76m rows Plant population Yield ton/ha Row width.5 m Row width.76m b 7.8 a 7.81 ab a 7.74 a 8.99 a b 7.7 a 8.1 ab b 8.49 a 7.76 b b 8.49 a 8.13 ab b 7.11 a 7.79 b 8.31 a 7.89 a 8.1 LSD (.1% - Row width x Plant population) = 1.686; LSD (.1% - Row width) =.688; LSD (.1% - Plant population) = 1.192; cv = 14.8%

28 Ton/ha Ton/ha Ton/ha Ton/ha Ton/ha Ton/ha Yield and plant population (Conventional-.91m rows) Yield and plant population (Strip till-.76m rows) a) b) Yield and plant population (No till-.76m rows) Yield and plant population (No till-.76 rows) c) d) Yield and plant population (No till-.5 rows) Yield and plant population (No till-.76 rows) e) f) Figuur 4. Verwantskap tussen mielie-opbrengs en plantpopulasies wat behaal is vir verskillende bewerkingspraktyke en rywydtes/relationship between maize yield and plant population when planted in differential tillage practices and row widths.

29 Yield/plant (g) Yield/plant (g) Yield/plant (g) Yield/plant (g) Yield/plant (g) Yield/plant (g) 23 b. Opbrengs per plant Figuur 5 illustreer hoe die produksie per plant onder verskillende toestande gevarieer het met variërende plantpopulasie. Die 4 tot 5 plante/ha vlakke is redelik algemeen die vlakke waar produksie per plant drasties begin afneem het met toenemende plantestand. Dit is dan net n toename in aantal plante wat geoes kan word wat verhinder dat opbrengs per ha afneem, soos wat reeds gesien is. Anders gestel toon dit dat daar vir plantpopulasieverliese gekompenseer word deur hoër produksievlakke per plant en sodoende neem opbrengs per ha nie noodwendig af by laer plantpopulasies nie. 25 Plant population and yield per plant (No till -.91m rows) a) b) Plant population and yield per plant 178 (Strip till -.76m rows) Plant population and yield per plant (No 3 Plant population and yield per plant (No 256 till -.76m rows) till -.76m rows) c) d) Plant population and yield per plant (No till -.5m rows) Plant population and yield per plant (No 189 till -.76m rows) e) f) Figuur 5. Mielie-opbrengs per plant se reaksie op plantpopulasie onder verskillende rywydteen bewerkingstoestande/reaction of maize yield per plant to plant population under differential row width and tillage practices.

30 Cobs/plant Cobs/plant Cobs/plant Cobs/plant Cobs/plant Cobs/plant 24 c. Koppe per plant Figuur 6 illustreer een van die komponente (koppe per plant) waarmee mielieplante kompenseer vir veranderlike plantpopulasie. Dit is natuurlik n cultivareienskap ook en enkelkoppige cultivars sal meer deur middel van kopgrootte as kopgetal kompenseer Cobs/plant and plant population (Conventional-.91m) a) b) Cobs/plant and plant population (No till -.76m) c) d) Cobs/plant and plant population (No till -.5m) Cobs/plant and plant population (Strip till -.76m) Cobs/plant and plant population (No till -.76m) Cobs/plant and plant population (No till -.76m) e) f) Figuur 6. Plantpopulasiereaksie op gemiddelde kopgetal per plant onder verskillende rywydteen bewerkingstoestande/reaction of mean ear number per plant to plant population under differential row width and tillage practices.

31 PAR interception (%) PAR interception (%) 25 d. Ligonderskepping Figuur 7 a en b toon dat daar n verband waargeneem kon word tussen stralingsonderskepping en plantpopulasie. Die helling van die regressielyn is egter redelik gering. In die geval van Fig. 7 b) was die onderskepping deurentyd hoër as 93% en is dit te betwyfel of daar veel in die syfers gelees moet word. Die cultivarverskil tussen die twee proewe was skynbaar belangriker as die rywydte verskil aangesien die onderskepping in die wyer rye hoër was. Dit word nie verwag dat wye rye straling beter sal onderskep nie, tensy daar n cultivar groei wat meer blaaroppervlakte ontwikkel. 9 8 PAR interception and plantpopulation (No Till;.76 m rows) PAR interception and plantpopulation (conventional;,91 m rows) y = -3E-9x 2 +.6x R² = y = -1E-9x 2 +.3x R² = a) b) Figuur 7. Invloed van mielieplantpopulasie in a),76m rye en b),91m rye op onderskepping van fotosinteties aktiewe straling/effect of maize plant population on interception of photosynthetic active radiation in a),76m rows and b),91m rows. B. Winterdekgewasproef a. Grondwaterinhoud voor plant Figuur 8 a) toon dat die algemene bekommernis oor winterdekgewasse se uitdroging van grond geregverdig is. Die geenbewerkingsbehandeling het 75mm beskikbare water gehad teenoor die 29mm van die hawerdekgewasbehandeling. Die geenbewerkingsbehandeling was gereed om met die eerste 12mm somerreëns wat geval het, geplant te word. Dit was egter te min vir die dekgewasstroke, maar daar is nogtans geplant as gevolg van praktiese plaasoorwegings. Die grondwaternadeel van die winterdekgewasbehandeling was in dieselfde orde as n nabygeleë konvensioneel-bewerkte land. Fig. 8 b) toon dat die konvensioneel-bewerkte land wat reeds met skeurtande bewerk is, net soveel uitgedroog was soos die land met n winterdekgewas. Die boonste -3 cm grondlaag was inteendeel droër en sou daar hier ook meer reën moes val as op die geenbewerkte land voordat geplant kon word.

32 26 b. Grondwaterinfiltrasietempo Foto 3 toon hoe die geprakseerde dubbelringinstrument wat gebruik is om waterinfiltrasie mee te meet, gelyk het. Die dubbelring is nodig om seker te maak dat net afwaartse waterbeweging gemonitor word. Dit was egter tydrowend omdat slegs een punt op n slag gemonitor kon word. Daar is later besluit om slegs met verskeie koffieblikke voort te gaan sodat herhalings moontlik kon wees en die proses bespoedig kon word. Daar is nie soseer in die eksakte waardes belang gestel as wat vergelykings tussen behandelings belangrik was nie. Figuur 9 a) toon dat n gegewe hoeveelheid water dubbel so vinnig geïnfiltreer het op n geenbewerkte land as op een waar die grond los geskeur en droog was. Die resultaat was nie verwag nie omdat die geskeurde grond besonder los was en daar nog nie reën geval het wat die grond kon laat toeslaan nie. Figuur 9 b) se resultate kan nie met die van Fig. 9 a) vergelyk word nie omdat verskillende ringgroottes gebruik is om die bepalings mee te doen. Dit kan egter gesien word dat die konvensioneel-bewerkte grond weereens die stadigste infiltrasietempo gehad het. Die vorige winter se hawerreste was op hierdie stadium volledig verrot en die besonder vinnige infiltrasietempo in vergelyking met die konvensionele-bewerking en selfs die geenbewerking-kontrole is opsigtelik. Dit maak dus sin dat die gesegde dekgewasse maak water, gebruik kan word. Die afgelope seisoen se reën was aanvanklik onvoldoende en het in buitjies van 1mm of minder geval. Foto 4 wys hoe die kontrole op verskillende stadia deur die seisoen met die dekgewasbehandeling vergelyk het. Die dekgewasbehandeling het duidelik deurentyd swaarder gekry. Foto 5 wys dat bestuiwing uiteindelik ook met byna twee weke vertraag is as gevolg van droogtestremming by die dekgewasbehandelings. mm Water mm Water Oats - 3 Oats 3-6 Oats total NT -3 NT 3-6 NT total Conv. - 3 Conv. 3-6 Conv. total NT -3 NT 3-6 NT total a) b) Figuur 8. Vergelyking van grondwaterinhoud op 14 Oktober 215 tussen a) winterdekgewas- en geenbewerkingsland asook b) tussen konvensionele- en geenbewerkingsland/comparison of soil water content on October 14, 215 between a) winter cover crop and no till control and b) conventional- and no till plot.

33 Infiltration time (minutes) Infiltration time (minutes) 2 NT 1 NT 2 Conv. Row Conv. Between row a) b) Figuur 9. Grondwaterinfiltrasietempos gemeet op a) 14 Oktober 215 en b) 27 Desember 215 om verskille tussen geenbewerking, konvensionele-bewerking en n winterdekgewas aan te dui/soil water infiltration rates measured on a) October 14, 215 and b) December 215 to demonstrate differences between no till, conventional tillage and the use of a winter cover crop. Foto 3. Dubbelringtoestel bestaande uit deurgesnyde emmer en koffieblik om grondwaterinfiltrasietempo te bepaal/double ring apparatus consisting of a bucket and empty coffee container without bottom to measure soil water infiltration rate.

34 Foto 4. Verskillende mieliegroeistadia onder geenbewerkingstoestande (links) en geenbewerking voorafgegaan deur n winterdekgewas (regs). Die pyltjies toon toegedraaide mielieplante wat moeilik sigbaar is/different growth stages of maize planted under no till (left) and no till with a winter cover crop (right). Arrows point to plants that are difficult to see. 28

35 29 Foto 5. Kontrolestrook het mielieplante wat vol in die blom is, met stroke weerskante waarop winterdekgewasse was, wat een tot twee weke later geblom het vanweë meer droogtegestremde toestande/the control strip shows maize in the centre that are tasseling with strips both sides of it where winter cover crops had been grown that will tassel one to two weeks later due to more drought stress. c. Opbrengs n Nou-rywydte-Pierobonplanter is op die dekgewaslande getoets, en daarom kon n rywydteeffek ontleed word soos wat in Tabel 11 aangetoon word. Die rywydte-effek was nie betekenisvol nie. Dit skyn asof daar by die,76m rye n uitskieter was by die radysbehandeling en daarom was die lae opbrengs gemeet. Tabel 12 toon dat al die ander behandelings, insluitend die kontrole, nie betekenisvol van mekaar verskil het nie. Figuur 1 illustreer op grafiese wyse hoe min verskille daar tussen die kontrole (No till,5 en No till,76) en die res van die behandelings voorgekom het. Figuur 11 toon die plantpopulasies wat gemeet is en die behandelingskombinasies is in dieselfde volgorde as wat in Fig. 1 gevolg is, weergegee. Plantpopulasies het verskil maar daar was oënskynlik nie opvallende plantpopulasie-effekte op opbrengs nie en dit is ondersteunend tot die resultaat vir die plantpopulasieproewe waar gevind is dat mielieplante effektief kompenseer vir variërende plantestand.

36 Tabel 11. Mielie-opbrengste vir verskillende rywydtes met n kontrole en radyswinterdekgewasbehandeling/maize yield for different row widths with a no till control- and a radish winter cover crop treatment. 3 Maize trail 7; No till and winter cover crop in two row widths Cover crop Maize yield ton/ha Row width.5 m Row width.76m Control 7.77 a 7.69 a 7.73 a Radish 7.99 a 5.71 b 6.85 a LSD (.1 - Cover crop x row width) = 1.92; LSD (.1 - Cover crop) = 1.345; LSD (.1 - Row width) = 1.345; cv = 16.4% Tabel 12. Mielie-opbrengsverskille vir verskillende winterdekgewasbehandelings in,76m rywydtes/maize yield differences for different winter cover crop treatments in,76m rows. Maize trail 8; No till/winter cover crops-.76m rows Cover crop Maize yield ton/ha Oats 6.85 ab Triticale Mix None Radish Rye Black oats Vetch 7.99 a 7.9 ab 7.69 a 5.71 b 7.78 a 7.63 a 7.89 a 7.33 LSD (.1) = 1.467; cv = 13.9%

37 Yield/ha WINTER COVER CROP AND MAIZE YIELD Cover crop Figuur 1. Illustrasie van opbrengs vir verskillende winterdekgewasbehandelingskombinasies/maize yield for different winter cover crop treatment combinations PLANT POPULATION AND COVER CROP Winter cover crop Figuur 11. Illustrasie van plantpopulasie vir verskillende winterdekgewasbehandelingskombinasies/illustration of plant population for maize that was planted after different winter cover crops.

38 C. Sojaboonrywydteproef (Argentynse manier met,5m ry Pierobonplanter vroeg geplant te Ascent op 22 Oktober 215) a. Opbrengs Tabel 13 toon hoe die plantpopulasiereaksie gelyk het vir die twee rywydtes wat geplant is. Die nou rye het met 72 kg/ha betekenisvol beter presteer as die wyer rye. Die plantpopulasieopbrengsverskille was nie betekenisvol nie, wat beteken dat die sojabone, net soos die mielies, kon kompenseer vir variërende plantpopulasie. Volgens Tabel 14 was die hoogste plantpopulasie wat bereik is sowat 26 plante/ha wat byna 5% verteenwoordig van die aanvanklike plantpopulasie wat beoog is. Dit is veral deur die gebruik van die nou-ry-planter waar plantpopulasies nie volgens verwagting was nie. Die laer plantpopulasie van die nou-ryplanter bevestig dat die verhoogde opbrengs in die nou rye nie aan hoër plantpopulasies te danke was nie, maar dat groeifaktore soos onder andere water en ligonderskepping effektiewer benut is tot voordeel van n groter oes. Figuur 12 illustreer die opbrengsvoordeel van die nou rywydtes terwyl Figuur 13 die gebrek aan n duidelike plantpopulasie-effek illustreer in beide die nou en wyer rye. 32 Tabel 13. Sojaboonopbrengs by verskillende plantpopulasies en twee rywydtes (vroeg geplant te Ascent, 22 Oktober 215)/Soya bean yield at different plant populations and two row widths (planted early at Ascent on October 22, 215). Plant population treatment 5 76 S S S S S a 3.11 b 3.47 LSD (plant pop..1) = NS; LSD (row width.1) =.22; LSD (row width x plant pop. -.1) = NS; cv = 9.9%

39 Yield (T/ha) Tabel 14. Sojaboonplantpopulasie wat behaal is vir verskillende plantpopulasiebehandelings in twee rywydtes (vroeg geplant te Ascent, 22 Oktober 215)/Soya bean plant populations for different plant population treatments and row widths (planted early at Ascent on October 22, 215). 33 Plant population treatment 5 76 S S S S S Row width and yield (Planted early - maturity class 4,6) 3.83 LSD Row width (m).76 Figuur 12. Illustrasie van sojaboonopbrengs in twee verskillende rywydtes/illustration of soya bean yield in two different row widths.

40 Yield (T/ha) Yield (T/ha) Plant population and yield (No till -.5m rows) y = -4E-6x R² = Plant population and yield (No till -.76m rows) 5. y = -5E-6x R² = a) b) Figuur 13. Verband tussen sojaboonopbrengs en plantpopulasie in a),5m rywydte en b),76m rywydte/relationship between soya bean yield and plant population in a),5m rows and b),76m rows. b. Morfologiese ontwikkeling Tabel 15 toon hoe die vinnige sojabooncultivar wat vroeg geplant is, morfologies ontwikkel het te Ascent. Die eerste periode tot by R1 (begin blom) verteenwoordig die vegetatiewe fase. Die periode is belangrik om n groot plantraamwerk te vestig. Die periode R6 (graanvulling) tot R8 (fisiologies ryp) verteenwoordig die graanvulperiode nadat die plant volledige graanvulling bereik het. Hierdie periode is belangrik vir die onderskepping van energie vir graanproduksie. Dit is ook die periode wat deur ryp beïnvloed word deurdat die groeiseisoen ingekort word. Die ryp het 24 weke na plant voorgekom wat beteken dat hierdie cultivar sy groeiseisoen maklik voltooi het. Tabel 15. Ontwikkelingstempo vir verskillende periodes tydens die morfologiese ontwikkeling van n groeiklas 4,6 sojabooncultivar (vroeg geplant te Ascent, 22 Oktober 215)/Rate of development of different morphological stages of a 4,6 soya bean maturity class (planted early at Ascent on October 22, 215). Developmental period Weeks Planting R1 8 R1 R6 8 R6 R8 4 Total 2

41 Plant height (cm) 35 c. Planthoogte Planthoogtes word in Fig. 14 aangedui sonder statistiese ontleding bloot om verskillende proewe in perspektief met mekaar te kan plaas. Daar was n algemene planthoogte toename van ongeveer 3cm vanaf die nou rye na die wyer rye. Die ongeveer 6cm planthoogte vir hierdie cultivar verteenwoordig goeie groeitoestande wat geheers het. 66. Plant height and plant population at two row widths ,5m S1,5m S2,5m S3,5m S4,5m S5,76m S1,76m S2,76m S3,76m S4,76m S5 Row width and plant population treatment Figuur 14. Sojaboonplanthoogte by verskillende plantpopulasies geplant in,5m en,76m rywydtes/soya bean plant height at different plant populations in,5m and,76m rows. d. Olie- en proteïenontleding Figuur 15 toon die olie- en proteïenontledings in die twee rywydtes. Daar was nie betekenisvolle rywydteverskille nie.

42 Percentage Oil and Protein content in two row widths 39.2 NS ,5 m,76 m Row width (m) Figuur 15. Sojaboonolie- (blou) en -proteïeninhoud (rooi) by twee rywydtes/soya bean oil content (blue) and protein content (red) when planted in two row widths. D. Sojaboonrywydte x plantpopulasie x groeiklasproef (vroeg geplant te Ascent op 26 Oktober 215) Foto 6 wys hoe die sojaboonplante gelyk het in die nou- en wye rye. Dit is dieselfde effek wat behaal is in die volgende proef toe daar n laat plantdatum gebruik is. Foto 6. Nou rye (links) waar die blaardak al heeltemal toegemaak het teenoor wyer rye (regs) waar dit nog n tyd gaan neem voordat die blaardak toegemaak het/narrow rows (left) where the leaf canopy has closed in contrast to wider rows (right) where it will still take a while to canopy fully.

43 Yield (T/ha) 37 a. Opbrengs Tabel 16 toon dat die vinnigste groeiklas (groeiklas 5) n bevredigende opbrengs van 3.5 t/ha gelewer het al was dit die laagste gemiddelde opbrengs. Die plantestand-effek was nie betekenisvol nie alhoewel die wisselwerking daarvan met groeiklas betekenisvol was. Die rede daarvoor was dat groeiklas 5 se hoogste plantestand (S4) geneig het om minder te produseer as die ander stande terwyl die tendens by groeiklas 7.2 omgekeerd was. Groeiklas 7.2 se hoogste stand (S4) het die hoogste opbrengs gegee. Daar is nie n duidelike rede vir die waarnemings nie. Nou rywydtes het deurgaans by al die groeiklasse tot verhoogde opbrengs gelei. As daar na die hoofeffek gekyk word, kan gesien word dat nou rye gemiddeld 4.35 t/ha gerealiseer het teenoor die 3.11 t/ha van wyer rye. Die effek word in Fig. 16 geïllustreer. Die nou rye se plantestand was hoër as die stand van wyer rye maar plantestand per se is volgens die vorige proef waarskynlik nie die rede vir verhoogde opbrengs nie. Die gebrek aan plantestand se invloed op opbrengs word in Figuur 17 geïllustreer waar afsonderlike herhalings se opbrengste teenoor plantestand geplot is. Die lae R 2 waardes toon baie swak passings van die data wat beteken dat die regressielyne net sowel horisontaal kon gewees het. Kwadratiese vergelykings (kan draaipunt toon) is ook getoets en het nie die passings verbeter nie. Tabel 17 toon wat die plantpopulasies met oestyd was. Dit is duidelik hoe moeilik die plantseisoen was met droogte en hoë temperature. Die plantpopulasies verteenwoordig minder as 6% van die beoogde populasies. Die reekse wat bereik is, was dus nie baie wyd nie en daarom kan daar nie baie besliste gevolgtrekkings gemaak word oor plantestand nie, voordat die proef nie herhaal is onder beter omstandighede om hoër plantpopulasies in te sluit nie. 6. Maturity class, row width and yield; planted early Maturity class and row width Figuur 16. Wisselwerkingseffek van rywydte en groeiklasse op sojaboonopbrengs (geplant te Ascent op 26 Oktober 215)/Interaction effect of row width and matutity class on soya bean yield (planted early at Ascent on October 26, 215).

44 Tabel 16. Sojaboonopbrengs soos beïnvloed deur groeiklas, rywydte en plantpopulasie (vroeg geplant te Ascent op 26 Oktober 215)/Soya bean yield as influenced by maturity class, row width and plant population (planted early at Ascent on October ). 38 Maturity class 5 Population treatment S S S S a Maturity class 5.9 Population treatment S S S S b Maturity class 6.4 Population treatment S S S S ab Maturity class 7.2 Population treatment S S S S ab over maturity classes Population treatment S S S S a 3.11 b 3.73 LSD (cultivar.1) =.3; LSD (plant pop..1) = NS; LSD (row width.1) =.21; LSD (cultivar x plant pop. -.1) =.6; LSD (cultivar x row width -.1) = NS; LSD (row width x plant pop. -.1) = NS; cv = 16.7%

45 Tabel 17. Sojaboonplantpopulasie met oestyd in n plantestandproef met 4 groeiklasse en 2 rywydtes (vroeg geplant te Ascent op 26 Oktober 215)/Soya bean plant population at harvest time in a plant population trial with 4 maturity classes and two row widths (planted early at Ascent on October 26, 215). 39 Maturity class 5 Plant population treatment S S S S Maturity class 5.9 Plant population treatment S S S S Maturity class 6.4 Plant population treatment S S S S Maturity class 7.2 Plant population treatment S S S S over maturity classes Plant population treatment S S S S

46 Yield (T/ha) Yield (T/ha) Yield (T/ha) Yield (T/ha) Yield (T/ha) Yield (T/ha) Yield (T/ha) Yield (T/ha) Plant population and yield (Maturity m rows planted early) y = -2E-6x R² = Plant population and yield (Maturity m rows planted early) y = -2E-6x R² = a) Plant population and yield (Maturity m rows planted early) 4. y = 4E-6x R² = Plant population and yield (Maturity m rows planted early) y = -2E-6x R² = b) Plant population and yield (Maturity m rows planted early) y = 5E-6x R² = Plant population and yield (Maturity m rows planted early) y = 3E-6x R² = c) Plant population and yield (Maturity m rows planted early) y = 2E-6x R² = Plant population and yield (Maturity m rows planted early) 3. y = 6E-6x R² = d) Figuur 17. Sojaboon plantpopulasie/opbrengs reaksie by twee rywydtes vir a) groeiklas 5.; b) groeiklas 5.9; c) groeiklas 6.4 en d) groeiklas 7.2 (geplant te Ascent op 26 Oktober 215)/Soya bean plant population/yield reaction at two row widths for a) maturity class 5.; b) maturity class 5.9; c) maturity class 6.4 and d) maturity class 7.2 (planted at Ascent on October 26, 215).

47 41 b. Peulgetal Peultellings per plant toon redelik groot variasie en daarom is groot verteenwoordigende monsters nodig om die tellings op uit te voer. Tyd en hulp was egter beperkend, daarom is kleinerige monsters geneem om getel te word en word die resultate slegs gegee om as aanduiding te dien en is statistiese ontledings nie daarvan gedoen nie. Groeiklas 5 se data is trouens nie geneem nie omdat hierdie behandeling heelwat vroeër as die res geoes is en daar aanvanklik besluit is om nie peule te tel nie. Tabel 18 toon dat die groeiklasgemiddeldes nie ver afgewyk het van die proefgemiddeld van 77 peule per plant nie. Daar was wel oënskynlike plantpopulasie-effekte op peulgetal en dit word mooi geïllustreer in Fig. 18. Dit is duidelik dat differensiële peulgetalle n belangrike kompensatoriese meganisme is vir variërende plantpopulasie. Die R 2 -waardes in Fig. 18 is wel nie baie hoog nie (klein monsters met baie variasie) maar die konsekwente afnemende tendens vir peulgetal per plant met toename in plantpopulasie, is duidelik.

48 Tabel 18. Sojaboonpeulgetalle in n plantestandproef met 4 groeiklasse en 2 rywydtes (vroeg geplant te Ascent op 26 Oktober 215)/Soya bean pod numbers in a plant population trial with 4 maturity classes and two row widths (planted early at Ascent on October 26, 215). 42 Maturity class 5.9 Population treatment S S S S Maturity class 6.4 Population treatment S S S S Maturity class 7.2 Population treatment S S S S over maturity classes Population treatment S S S S

49 Pods / plant Pods / plant Pods / plant Pods / plant Pods / plant Pods / plant 43 a) Plant population and pods per plant (Maturity 5.9; planted early -.38m rows) y = -.6x R² = Plant population and pods per plant (Maturity 5.9; planted early -.76m rows) y = -.6x R² = Plant population and pods per plant (Maturity 6.4; planted early -.38m rows) y = -.4x R² = Plant population and pods per plant (Maturity 6.4; planted early -.76m rows) y = -.4x R² = b) Plant population and pods per plant (Maturity 7.2; planted early -.38m rows) y = -.2x R² = Plant population and pods per plant (Maturity 7.2; planted early -.76m rows) y = -.7x R² = c) Figuur 18. Sojaboon plantpopulasie/peulgetal reaksie by twee rywydtes vir a) groeiklas 5.9; b) groeiklas 6.4 en c) groeiklas 7.2 (geplant te Ascent op 26 Oktober 215)/Soya bean plant population/pod number reaction in two row widths for a) maturity class 5.9; b) maturity class 6.4 and c) maturity class 7.2 (planted early at Ascent on October 26, 215).

50 44 c. Peulhoogte Soos verwag kan word, was daar n betekenisvolle groeiklaseffek op peulhoogte met die vinnigste groeiklas wat die laagste peule gedra het op gemiddel 1,1cm (Tabel 19). Tabel 19. Sojaboonpeulhoogte soos beïnvloed deur groeiklas, rywydte en plantpopulasie (vroeg geplant te Ascent op 26 Oktober 215)/Soya bean pod height as affected by maturity class, row width and plant population (planted early at Ascent on October 26, 215). Maturity class 5 Population treatment S S S S a Maturity class 5.9 Population treatment S S S S d Maturity class 6.4 Population treatment S S S S c Maturity class 7.2 Population treatment S S S S b over maturity classes Population treatment S a S a S a S b LSD (cultivar.1) = 1.1; LSD (plant pop..1) = 1.1; LSD (row width.1) = NS; LSD (cultivar x plant pop. -.1) = NS; LSD (cultivar x row width. -.1) = 1.5; LSD (row width x plant pop. -.1) = 1.5; cv = 15%

51 45 Die rywydte-effek was nie betekenisvol nie. n Toename in peulhoogte is met toenemende plantestand bespeur maar die gemiddelde toename van die laagste stand tot die hoogste stand was minder as 2cm. d. Ligonderskepping Die eenmalige waarneming vir stralingsonderskepping is redelik laat in die seisoen gedoen. Plante was vegetatief ver ontwikkel en die data wat in Fig. 19 voorgestel word, toon dat onderskepping nader aan 1% geneig het, behalwe vir die groeiklas 5 wat n kleiner plantraam as die ander groeiklasse gevorm het. Daar was op hierdie stadium nie duidelike tendense waarneembaar vir plantpopulasie nie (helling besonder klein en R 2 -waardes ook klein). Daar was ook nie n duidelike rywydte-effek afleibaar nie omdat die blaardak in beide wye en nou rye toegemaak het en byna 1% straling onderskep het. Waarnemings wat deur die seisoen geneem is, sou kon aandui hoeveel gouer die nou rye die ryspasie kon toegroei om straling 1% te onderskep, maar dit was nie moontlik om dit te monitor nie omdat die ceptometer net eenmalig geleen kon word vir waarnemings.

52 PAR interception (%) PAR interception (%) PAR interception (%) PAR interception (%) PAR interception (%) PAR interception (%) PAR interception (%) PAR interception (%) Plant population and PAR interception (Maturity 5, early planted -.38m rows) y = 1E-5x R² = Plant population and PAR interception (Maturity 5, early planted -.76m rows) y = -3E-5x R² = a) Plant population and PAR interception (Maturity 5.9, early planted -.38m rows) y = 1E-5x R² = Plant population and PAR interception (Maturity 5.9, early planted -.76m rows) y = 3E-5x R² = b) Plant population and PAR interception (Maturity 6.4, early planted -.38m rows) y = 3E-6x R² = Plant population and PAR interception (Maturity 6.4, early planted -.76m rows) y = 9E-6x R² = c) Plant population and PAR interception (Maturity 7.2, early planted -.38m rows) y = 5E-7x R² = Plant population and PAR interception (Maturity7.2, early planted -.76 rows) y = 3E-5x R² = d) Figuur 19. Verband tussen sojaboonstralingsonderskepping en plantpopulasie in twee rywydtes vir a) groeiklas 5; b) groeiklas 5.9; c) groeiklas 6.4 en d) groeiklas 7.2 (geplant te Ascent op 26 Oktober 215)/Relationship between soya bean PAR interception and plant population in two row widths for a) maturity class 5.; b) maturity class 5.9; c) maturity class 6.4 and maturity class 7.2 (planted early at Ascent on October 26, 215).

53 47 e. Morfologiese ontwikkeling Tabel 2 toon dat die groeiklasse hoofsaaklik verskil het ten opsigte van die vegetatiewe groeiperiode. Dit is te verwagte want groeiklasindeling op grond van fotoperiodisme, word hiervolgens gemaak. As in ag geneem word dat die ryp op 29 Maart 216, 23 weke na plant, toegeslaan het, kan gespekuleer word dat groeiklasse langer as 5 moontlik effens vroegtydig fisiologies ryp gedruk is. Dit kan ook verklaar waarom daar nie tussen hulle opsigtelike groeiseisoenlengte verskille was nie. Volgens die saadverskaffer is daar groter morfologiese verskille in die warmer dele van die land waar die groeiseisoen nie voortydig deur koue tot n einde gebring word nie. Tabel 2. Sojaboonontwikkelingstempo vir verskillende groeiklasse (vroeg geplant te Ascent op 26 Oktober 215)/Soya bean development rate for different maturity classes (planted early at Ascent on October 26, 215). Developmental rate (weeks) Planting-R1 R1-R6 R6-R8 Total Maturity class Maturity class Maturity class Maturity class f. Planthoogte Planthoogteverskille tussen rywydtes vir die verskillende groeiklasse word in Fig. 2 getoon. Die effek was nie altyd ewe groot nie en by groeiklas 7,2 (Fig. 2 d) lyk dit asof die plante in wyer rye sowat 2cm korter was in teenstelling met langer plante in wyer rye vir die ander groeiklasse.

54 Plant height (cm) Plant height (cm) Plant height (cm) Plant height (cm) Row width and plant height (maturity class 5; planted early) 58 6,38 m,76 m Row width (m) Row width and plant height (maturity class 5.9; planted early) 95 88,38 m,76 m Row width (m) a) b) Row width and plant height (maturity class 6.4; planted early) 9 89,38 m,76 m Row width (m) Row width and plant height (maturity class 7.2; planted early) 84 82,38 m,76 m Row width (m) c) d) Figuur 2. Sojaboonplanthoogteverskille tussen twee rywydtes vir a) groeiklas 5.; b) groeiklas 5.9; c) groeiklas 6.4 en d) groeiklas 7.2 (vroeg geplant te Ascent op 26 Oktober 215)/Soya bean plant height differences between two row widths for a) maturity class 5.; b) maturity class 5.9; c) maturity class 6.4 and d) maturity class 7.2 (planted early at Ascent on October 26, 215). g. Olie- en proteïenontleding Tabel 21 toon dat die laagste olie- en proteïenontledings by groeiklasse 5 en 7.2 voorgekom het. Groeiklas kan nie die verskille wat daar was, verklaar nie. Cultivareienskappe raak moontlik ter sprake.

55 Tabel 21. Sojaboonolie- en -proteïeninhoud vir verskillende groeiklasse (vroeg geplant te Ascent op 26 Oktober 215)/Soya bean oil- and protein content for different maturity classes (planted early at Ascent on October 26, 215). 49 Oil % Protein % Maturity class 5 21 a a Maturity class b b Maturity class b b Maturity class a a LSD (,5).5.61 CV 1.2%.8% E. Sojaboonrywydte x plantpopulasie x groeiklasproef (Laat geplant te Ascent op 3 Desember 215) a. Opbrengs Opbrengste word in Tabel 22 weergegee. Groeiklas 5 het in teenstelling met die vorige proef wat vroeg geplant is, hierdie keer die hoogste opbrengs gegee. Die nou rye het, soos vir die vorige twee proewe, die hoogste opbrengs gegee alhoewel die effek nie so groot was nie. Die S2 plantpopulasiebehandeling het om n onverklaarbare rede nie groter opbrengste in die nouer rye gegee nie (Fig. 21) en dit kon die gemiddeld vir die hoofeffek afgebring het. Sekere plantpopulasie-effekte was betekenisvol maar geen duidelike tendens is daardeur weerspieël nie (Tabel 22). Die verskillende herhalings se opbrengste is in Figuur 22 teenoor plantpopulasie geplot. Uit hierdie voorstellings vir die verskillende groeiklasse se reaksies op opbrengs, is dit duidelik dat n opsigtelike verband afwesig was. Die plante het dus voldoende vir plantpopulasieverskille gekompenseer sodat opbrengsreaksies nie waargeneem kon word nie. Die R 2 -waardes was weereens baie klein wat beteken dat die regressielyne op byna enige manier deur die datapunte kon loop. Tabel 23 toon die plantpopulasies wat behaal is aan. Die proefgemiddeld was plant/ha en dit verteenwoordig 58% van die stand wat geplant is.

56 Tabel 22. Sojaboonopbrengs soos beïnvloed deur groeiklas, rywydte en plantpopulasie (laat geplant te Ascent op 3 Desember 215)/Soya bean yield as affected by maturity class, row width and plant population (planted late at Ascent on December 3, 215). 5 Maturity class 5 Population treatment S S S S a Maturity class 5.9 Population treatment S S S S b Maturity class 6.4 Population treatment S S S S b Maturity class 7.2 Population treatment S S S S b over maturity classes Population treatment S a S b S a S b 2.54 a 2.34 b 2.44 LSD (cultivar.1) =.13; LSD (plant pop..1) =.13; LSD (row width.1) =.9; LSD (cultivar x plant pop. -.1) = NS; LSD (cultivar x row width. -.1) =.19; LSD (row width x plant pop. -.1) = NS; cv = 11.3%

57 Yield (T/ha) Plant population x row width interaction on yield (over four maturity classes - planted late) Plant population treatment and row width Figuur 21. Wisselwerking tussen sojaboonplantpopulasie en rywydte op opbrengs (geplant te Ascent op 3 Desember 215)/Interaction between soya bean plant population and row width on yield (planted late at Ascent on December 3, 215). b. Peulgetal Peulgetaldata word in Tabel 24 weergegee en die verband tussen peulgetal en plantpopulasie word in Figuur 23 geïllustreer. Die R 2 -waardes is nie besonder groot nie, maar die konsekwente tendens vir afnemende peulgetal per plant met toenemende plantpopulasie is waarneembaar. c. Peulhoogte Tabel 25 toon peulhoogtes wat in hierdie laat aangeplante proef gemeet is. Die vinnige groeier (klas 5) het peulhoogtes van gemiddeld 6,5 cm gehad terwyl die ander klasse se peule baie hoër gedra is. Peule was oor die algemeen hoër in die nou rye behalwe vir groeiklas 5. Die feit dat die langer groeiklasse se nou rye vinniger toegemaak het met meer beskaduwing van die plante kan die hoër peulvormingshoogte in nou rye moontlik verklaar.

58 Tabel 23. Sojaboonplantpopulasie met oestyd in n plantestandproef met 4 groeiklasse en 2 rywydtes (laat geplant te Ascent op 3 Desember 215)/ Soya bean plant population at harvest in a plant population trial with 4 maturity classes and 2 row widths (planted late at Ascent on December 3, 215). 52 Maturity class Population treatment S S S S Maturity class 5.9 Population treatment S S S S Maturity class 6.4 Population treatment S S S S Maturity class 7.2 Population treatment S S S S over maturity classes Population treatment S S S S

59 Yield (T/ha) Yield (T/ha) Yield (T/ha) Yield (T/ha) Yield (T/ha) Yield (T/ha) Yield (T/ha) Yield (T/ha) Plant population and yield (Maturity 5; late planting -.38m rows) y = -2E-6x R² = Plant population and yield (Maturity 5; late planting -.76m rows) y = -1E-6x R² = a) Plant population and yield (Maturity 5.9; late planting -.38m rows) y = 5E-8x R² = Plant population and yield (Maturity 5.9; late planting -.76m rows) y = -2E-8x R² = 2E b) Plant population and yield (Maturity 6.4; late planting -.38m rows) y = 8E-7x R² = Plant population and yield (Maturity 6.4; late planting -.76m rows) y = 2E-7x R² = c) Plant population and yield (Maturity 7.2; late planting -.38m rows) y = -5E-7x R² = Plant population and yield (Maturity 7.2; late planting -.76m rows) y = -4E-7x R² = d) Figuur 22. Sojaboon plantpopulasie/opbrengs reaksie by twee rywydtes vir a) groeiklas 5.; b) groeiklas 5.9; c) groeiklas 6.4 en d) groeiklas 7.2 (laat geplant te Ascent op 3 Desember 215)/Soya bean plant population/yield reaction on two row widths for a) maturity class 5.; b) maturity class 5.9; c) maturitu class 6.4 and d) maturity class 7.2 (planted late at Ascent on December 3, 215).

60 Tabel 24. Sojaboonpeulgetal per plant soos beïnvloed deur groeiklas, rywydte en plantpopulasie (laat geplant te Ascent op 3 Desember 215)/Soya bean pod number as influenced by maturity class, row width and plant population (planted late at Ascent on December 3, 215). 54 Maturity class 5 Population treatment S S S S Maturity class 5.9 Population treatment S S S S Maturity class 6.4 Population treatment S S S S Maturity class 7.2 Population treatment S S S S over maturity classes Population treatment S S S S

61 Pods per plant Pods per plant Pods per plant Pods per plant Pods per plant Pods per plant Pods/plant Pods/plant Plant population and pods per plant (Maturity 5; late planted -.38m rows) y = -.2x R² = Plant population and pods per plant (Maturity 5; late planted -.76m rows) y = -6E-5x R² = a) b) Plant population and pods per plant (Maturity 5.9; late planted -.38m rows) y = -.1x R² = Plant population and pods per plant (Maturity 5.9; late planted -.76m rows) y = -.3x R² = Plant population and pods per plant (Maturity 6.4; late planted -.38m rows) y = -9E-5x R² = Plant population and pods per plant (Maturity 6.4; late planted -.76m rows) y = -.5x R² = c) d) Plant population and pods per plant (Maturity 7.2; late planted -.38m rows) y = -8E-5x R² = Plant population and pods per plant (Maturity 7.2; late planted -.76m rows) y = -.5x R² = Figuur 23. Sojaboon plantpopulasie/peulgetal reaksie by twee rywydtes vir a) groeiklas 5. b) groeiklas 5.9; c) groeiklas 6.4; en d) groeiklas 7.2 (laat geplant te Ascent op 3 Desember 215)/Soya bean plant population/pod number reaction at two row widths for a) maturity class 5.; b) maturity class 5.9; c) maturity class 6.4 and maturity class 7.2 (planted late at Ascent on December 3, 215).

62 Tabel 25. Sojaboonpeulhoogte soos beïnvloed deur groeiklas, rywydte en plantpopulasie (laat geplant te Ascent op 3 Desember 215)/Soya bean pod height as influenced by maturity class, row width and plant population (planted late at Ascent on December 3, 215). 56 Maturity class 5 Population treatment S S S S a Maturity class 5.9 Population treatment S S S S d Maturity class 6.4 Population treatment S S S S c Maturity class 7.2 Population treatment S S S S b over maturity classes Population treatment S S S S a 14.2 b LSD (cultivar.1) = 1.4; LSD (plant pop..1) = NS; LSD (row width.1) =.98; LSD (cultivar x plant pop. -.1) = NS; LSD (cultivar x row width. -.1) = 2; LSD (row width x plant pop. -.1) = NS; cv = 15%

63 57 d. Ligonderskepping Die eenmalige stralingsonderskeppingsdata is nie statisties ontleed nie. Figuur 24 stel die plantpopulasie-effek vir verskillende behandelingskombinasies voor. Die plante was duidelik op hierdie stadium so ver gevorderd met blaardakvorming dat daar nie meer oënskynlike verskille waargeneem kon word nie. e. Morfologiese ontwikkeling Verskille in morfologiese ontwikkeling tussen die verskillende groeiklasse word in Tabel 26 weergegee. Dit is veral die vegetatiewe fases wat ingekort is vanweë die laat plantdatum. Die eerste ryp het 17 weke na plant voorgekom. Dis duidelik dat die groeiklasse langer as groeiklas 5 deur die ryp benadeel moes gewees het. Dit verklaar ook waarom die langer groeiklasse se groeiseisoenlengtes nie van mekaar verskil het nie. Die ryp was vir hulle bepalend om die seisoen te beëindig. Tabel 26. Sojaboonontwikkelingstempo vir verskillende groeiklasse by n laat aanplanting (laat geplant te Ascent op 3 Desember 215)/Soya bean developmental rate for different maturity classes in a late planting (planted late at Ascent on December 3, 215). Developmental rate (weeks) Planting-R1 R1-R6 R6-R8 Total Maturity class Maturity class Maturity class Maturity class

64 PAR interception (%) PAR interception (%) PAR interception (%) PAR interception (%) PAR interception (%) PAR interception (%) PAR interception (%) PAR interception (%) Plant population and PAR interception (Maturity 5; late planting -.38m rows) 11 1 Plant population and PAR interception (Maturity 5; late planting -.76m rows) a) y = 2E-5x R² = y = -2E-6x R² = Plant population and PAR interception (Maturity 5.9; late planting -.38m rows) 11 1 Plant population and PAR interception (Maturity 5.9; late planting -.76m rows) b) y = 3E-6x R² = y = 9E-6x R² = Plant population and PAR interception (Maturity 6.4; late planting -.38m rows) 11 1 Plant population and PAR interception (Maturity 6.4; late planting -.76m rows) c) y = -4E-7x R² = y = -3E-5x R² = Plant population and PAR interception (Maturity 7.2; late planting -.38m rows) 11 1 Plant population and PAR interception (Maturity 7.2; late planting -.76m rows) d) y = 3E-6x R² = y = 7E-5x R² = Figuur 24. Verband tussen sojaboonstralingsonderskepping en plantpopulasie in twee rywydtes vir a) groeiklas 5; b) groeiklas 5.9; c) groeiklas 6.4 en d) groeiklas 7.2 (laat geplant te Ascent op 3 Desember 215)/Relationship between soya bean radiation interception and plant population in two row widths for a) maturity class 5.; b) maturity class 5.9; c) maturity class 6.4 and d) maturity class 7.2 (planted late at Ascent on December 3, 215).

65 Plant height (cm) Plant height (cm) Plant height (cm) Plant height (cm) 59 f. Planthoogte Planthoogtes word in Figuur 25 voorgestel. Dis duidelik dat planthoogtes redelik kan varieer want die verskille wat waarneembaar is, maak nie veel sin nie. As die planthoogtes van die vergelykbare vroeër geplante proef (Fig. 2) met hierdie planthoogtes vergelyk word, is dit net groeiklas 5 wat in hierdie proef ietwat langer geword het. 74. Row width and plant height (maturity 92. class 5; planted late) m.76 m a) Row width b) Row width and plant height (maturity class 5.9; planted late) m.76 m Row width 94. Row width and plant height (maturity 93. class 6.4; planted late) m.76 m Row width c) d) Row width and plant height (maturity class 7.2; planted late) m.76 m Row width Figuur 25. Sojaboonplanthoogteverskil by twee rywydtes vir a) groeiklas 5; b) groeiklas 5.9; c) groeiklas 6.4 en d) groeiklas 7.2 (geplant te Ascent op 3 Desember 215)/Soya bean plant height differences in two row widths for a) maturity class 5.; b) maturity class 5.9; c) maturity class 6.4 and maturity class 7.2 (planted late at Ascent on December 3, 215).

66 6 g. Olie- en proteïenontleding Volgens Tabel 27 het groeiklas 5 die hoogste olie- en proteïenontledings getoon wat teenstellend is met die vroeë aanplanting. Dit kan verband hou met die plantdatum wat te laat was vir die ander cultivars om nie die groeiseisoen volledig te kon benut nie. Tabel 27. Sojaboonolie- en proteïeninhoud vir verskillende groeiklasse by n laat aanplanting (laat geplant te Ascent op 3 Desember 215)/Soya bean oil- and protein content for different maturity classes in a late planting (planted late at Ascent on December 3, 215). Oil % Protein % Maturity class b 39.5 b Maturity class b ab Maturity class a a Maturity class a a LSD (,5) Cv 1.5% 1.4% F. Sojaboonplantpopulasie x groeiklasproef (Argentynse manier met,5m Apacheplanter - laat geplant: 3 Desember 215) a. Opbrengs Tabel 28 toon dat groeiklas 5 die hoogste opbrengs gegee het in hierdie proef. Die ander groeiklasse se opbrengste het nie betekenisvol van mekaar verskil nie. Daar was betekenisvolle plantpopulasie-effekte omdat die S3 plantpopulasiebehandeling se opbrengs die laagste was. Daar is egter nie n tendens om dit te verklaar nie. Figuur 26 bevestig dat opbrengs nie verband gehou het met plantpopulasie nie. Die plante kon dus voldoende kompenseer vir die reeks plantpopulasies wat geplant is. Tabel 29 toon die plantpopulasies wat gemeet is aan. Die proefgemiddeld was plante/ha en dit verteenwoordig 56% van die beplande populasie.

67 Tabel 28. Sojaboonopbrengs soos beïnvloed deur groeiklas en plantpopulasie (laat geplant te Vrede/Memel op 3 Desember 215)/Soya bean yield as influenced by maturity class and plant population (planted late at Vrede/Memel on December 3, 215). 61 Population Maturity Maturity class Maturity class Maturity class treatment class S b S ab S a S ab 2.19 b 1.39 a 1.53 a 1.53 a 1.66 LSD (cultivar.1) =.32; LSD (plant pop..1) =.32 LSD (cultivar x plant pop..5) =.63; cv = 27.5% Tabel 29. Sojaboonplantpopulasie met oestyd in n plantestandproef met 4 groeiklasse (laat geplant te Vrede/Memel op 3 Desember 215)/Soya bean plant population in a plant population trial with 4 maturity classes (planted late at Vrede/Memel on December 3, 215). Population treatment Maturity class 5 Maturity class 5.9 Maturity class 6.4 Maturity class 7.2 S S S S

68 Yield (T/ha) Yield (T/ha) Yield (T/ha) Yield (T/ha) Plant population and yield (Maturity 5; planted late -.5m rows y = 3E-6x R² = Plant population and yield (Maturity 5.9; planted late -.5m rows y = -4E-7x R² = a) b) Plant population and yield (Maturity 6.4; planted late -.5m rows y = -1E-6x R² = Plant population and yield (Maturity 7.2; planted late -.5m rows y = -2E-6x R² = c) d) Figuur 26. Sojaboonplantpopulasie/opbrengs-reaksie vir a) groeiklas 5; b) groeiklas 5.9; c) groeiklas 6.4 en d) groeiklas 7.2 (laat geplant te Vrede/Memel op 3 Desember 215)/Soya bean plant population/yield reaction for a) maturity class 5.; b) maturity class 5.9; c) maturity class 6.4 and d) maturity class 7.2 (planted late at Vrede/Memel on December 3, 215). b. Peulhoogte Peulhoogtes was die laagste vir groeiklas 5 (Tabel 3). Die populasiehoofeffek was nie betekenisvol nie maar volgens die betekenisvolle wisselwerking kan gesien word dat plantpopulasie tog peulhoogtes by groeiklas 5 verhoog het vanaf 6 cm in die laagste stand tot 1 cm in die hoogste stand.

69 Tabel 3. Sojaboonpeulhoogte soos beïnvloed deur groeiklas en plantpopulasie (laat geplant te Vrede/Memel op 3 Desember 215)/Soya bean pod height as influenced by maturity class and plant population (planted late at Vrede/Memel on December 3, 215). 63 Population Maturity Maturity class Maturity class Maturity class treatment class S S S S a 2 c 19 c 16 b 15 LSD (cultivar.1) = 1.6; LSD (plant pop..1) = NS; LSD (cultivar x plant pop..5) = 3.1; cv = 14.5% c. Morfologiese ontwikkeling Tabel 31 toon hoe die groeiklasse se morfologiese ontwikkeling verskil het. Die vegetatiewe periode was ietwat langer as vir die Ascentproef wat op 3 Desember 215 geplant is (Tabel 26). Droogtestremming was groter by hierdie proef en temperature Suid van Vrede is ook koeler en dit speel ook n rol by die ontwikkelingstempo van sojabone. As in ag geneem word dat die eerste ryp 17 weke na plant voorgekom het, kan gesien word dat selfs groeiklas 5 nie ryp vrygespring het nie. Die hele graanvulperiode van die langer groeiklasse het plaasgevind nadat die eerste ryp voorgekom het en dit verklaar hul swakker opbrengs vergeleke met groeiklas 5. Tabel 31. Sojaboonontwikkelingstempo vir verskillende groeiklasse by n laat aanplanting (laat geplant te Vrede/Memel op 3 Desember 215)/Soya bean developmental rate for different maturity classes in a late planting (planted late at Vrede/Memel on December 3, 215). Developmental rate (weeks) Planting-R1 R1-R6 R6-R8 Total Maturity class Maturity class Maturity class Maturity class

70 Plant height (cm) 64 d. Planthoogte Die planthoogtes van hierdie proef (Fig. 27) was 2cm en meer korter vir die drie lang groeiklasse vergeleke met die planthoogtes van die Ascentproewe. Dit bevestig dat daar meer stremming was Plant height and maturity class (Planted late - Memel) , 5,9 6,4 7,2 Maturity class Figuur 27.) Sojaboonplanthoogteverskille tussen vier groeiklasse (laat geplant te Vrede/Memel op 3 Desember 215)/Soya bean plant height differences for four maturity classes (planted late at Vrede/Memel on December 3, 215). e. Olie- en proteïenontleding Tabel 32 toon hoe olie- en proteïenontledings tussen groeiklasse verskil het. Dit skyn asof groeiklas 7.2 die laagste ontledings gehad het en dit kan daarmee te doen hê dat hierdie cultivar die meeste benadeel is toe die seisoen kortgeknip is deur vroeë ryp. Tabel 32. Sojaboonolie- en proteïeninhoud vir verskillende groeiklasse by n laat aanplanting (laat geplant te Vrede/Memel op 3 Desember 215)/Soya bean oil- and protein content for different maturity classes (planted late at Vrede/Memel on December 3, 215). Oil % Protein % Maturity class b b Maturity class ab ab Maturity class b b Maturity class a a LSD (,5) Cv 4.1% 3.2%

71 65 G. Sojaboonrywydteproef in n inboet land Foto 7 toon hoe die verskillende rywydtes bewerkstellig is terwyl Foto 8 wys hoe die grondoppervlak tussen rye effektiewer deur nou rye bedek is. Foto 7. Links word elke tweede ry uitgeskoffel om wye rye te bewerkstellig en regs is die inboetry gelos om nou rye te bewerkstellig/every second row were removed (left) to establish wide rows and narrow rows were established (right) by leaving the replanted rows. Foto 8. Die wye rye (links) moet nog die blaardak toemaak terwyl dit reeds by die nou rye (regs) toegemaak het in n inboetproef/the wide rows (left) haven t canopied yet while the narrow rows (right) have canopied fully.

72 Yield (T/ha) 66 a. Opbrengs Figuur 28 a) illustreer n 6 kg/ha voordeel wat die nou rye gehad het teenoor die wye rye. Figuur 28 b) toon dat totale plantpopulasie per hektaar effektief verdubbel is met die inboetaksie toe dubbelrye gevestig is. Dit is egter nie noodwendig die rede vir hoër opbrengste in die nou rye nie, want die eerste proef op Ascent waar n Pierobonplanter getoets is, het beter opbrengste gegee in nou rye ten spyte van n laer plantpopulasie Row width and yield (replacement planting) 25 2 Row width and plant population (replacement planting) Row width (m) Row width (m) a) b) Figuur 28. a) Opbrengsverskille tussen nou- en wyer rye en b) plantpopulasieverskille tussen nou- en wye rye in n sojabooninboetproef/a) Yield differences between narrow- and wide rows and b) plant population differences in narrow- and wide rows in a soya bean replanted trial. b. Ligonderskepping Die stralingsonderskeppingsverskille tussen nou- en wye rye soos wat in Fig. 29 geïllustreer word, verteenwoordig min of meer wat met die blote oog afleibaar was (Foto 8). Die nou rye het 18% meer straling onderskep as die wye rye.

73 PAR interception (%) Row width effect on PAR interception in a replanted trial ,455 m,91 m Row width Figuur 29. Stralingsonderskeppingverskille tussen nou- en wyer rye in n sojabooninboetproef/radiation interception between narrow- and wide rows in a soya bean replanted trial.

74 68 4. BYKOMSTIGE SOJABOONPROEWE A. Sojaboonplantpopulasie x groeiklasproef te Jim Fouche/Frankfort (vroeg geplant: 28 Oktober 215) Hierdie proef is op besonder sanderige grond geplant en moeilike groeitoestande is daardeur vererger. Die warm en droë toestande met sterk winde het sandskuur van die kiemplante bevorder sodat plantverliese na opkoms voorgekom het. Daar waar plantjies yler gestaan het sodat beskaduwing minimaal was, het hul stammetjies skynbaar by grondvlak gebrand en die plantjies blootgestel aan ander probleme soos swamsiektes, waterstremming, voedingstremming en stremming deur onkruiddoders veroorsaak. Foto 9 b) toon letsels op grondvlak waar plantjies gebrand is. Dit is ook bekend dat Rhizobium bakterieë by hoë temperature en droogtetoestande kan vrek en dit word deur Foto 9 bevestig waar min tot geen wortelknoppies waarneembaar is nie. Visuele inspeksie en monitering van plantwortels kon bevestig dat wortelknopontwikkeling later in die seisoen bevredigend herstel het. Dis onmoontlik om te bepaal of stikstofvoorsiening aan die plant op die einde opbrengsbeperkend was. Die proef is nie as baie verteenwoordigend van normale toestande gesien nie en is gevolglik nie baie fyn gemonitor in terme van peultellings of peulhoogtes nie. a. Opbrengs Tabel 33 toon dat daar betekenisvolle plantpopulasie-verskille vir opbrengs voorgekom het, maar die tendens is nie duidelik nie. Groeiklas 5 en 7,2 het geneig om die hoogste opbrengste te lewer. Die plantpopulasie wat behaal is, word in Tabel 34 aandui. Dit verteenwoordig sowat 6% van die beoogde stand. Dit kan nie uit Tabel 34 afgelei word dat opbrengsverskille in Tabel 33 deur standverskille verklaar kan word nie. Die gebrek aan korrelasie word deur Fig. 3 bevestig.

75 69 a) b) c) Foto 9. Droogte- en hoë temperatuurskade op sandgrond aan sojabone a) verskillende mates van skade aan 9 plante b) die regterkantste 3 plante op foto a) met brandskadeletsels by die grondoppervlak en geen wortelknoppies nie en c) die linkerkantste 3 plante van foto a) waar letsels herstel het en daar wel wortelknoppies is, maar baie min/drought- and high temperature damage on sandy soil to soya beans a) different measures of damage to 9 plants b) the three plants on the right side of photo (a) where lesions were formed at soil surface level with no root knots and c) the left three plants of photo (a) where lesions recovered and some root knots formed.

76 Tabel 33. Sojaboonopbrengs soos beïnvloed deur groeiklas en plantpopulasie (vroeg geplant te Frankfort/Jim Fouche op 28 Oktober 215)/Soya bean yield as influenced by maturity class and plant population (planted early at Frankfort/Jim Fouche on October 28, 215). 7 Yield (t/ha) Population Maturity Maturity class Maturity class Maturity class treatment class S b S a S b S a S a S b 2.1 b 1.69 ab 1.55 a 2.7 b 1.83 LSD (cultivar.5) =.32; LSD (plant pop..5) =.389 LSD (cultivar x plant pop..5) = NS; cv = 27.5% Tabel 34. Sojaboonplantpopulasie met oestyd in n plantestandproef met 4 groeiklasse (vroeg geplant te Frankfort/Jim Fouche op 28 Oktober 215)/Soya bean plant population at harvest in a plant population trial with 4 maturity classes (planted early at Frankfort/Jim Fouche on October 28, 215). Population treatment Maturity class 5 Plant population per ha Maturity class Maturity class Maturity class 7.2 S S S S S S

77 Yield (T/ha) Yield (T/ha) Yield (T/ha) Yield (T/ha) Plant population and yield (Maturity 5; early planted) y = 9E-7x R² = Plant population and yield (Maturity 5.9; early planted) y = -6E-7x R² = a) b) Plant population and yield (Maturity 6.4; early planted) y = 5E-8x R² = Plant population and yield (Maturity 7.2; early planted) y = -3E-6x R² = c) d) Figuur 3. Sojaboonplantpopulasie/opbrengs reaksie in,6m rywydtes vir a) groeiklas 5; b) groeiklas 5.9; c) groeiklas 6.4 en d) groeiklas 7.2 (geplant te Frankfort/Jim Fouche op 28 Oktober 215)/Soya bean plant population/yield reaction in,6m row widths for a) maturity class 5.; b) maturity class 5.9; c) maturity class 6.4 and maturity class 7.2 (planted early at Frankfort/Jim Fouche on October 28, 215). b. Morfologiese ontwikkeling Tabel 35 toon hoe die morfologiese ontwikkeling vir die verskillende groeiklasse daaruit gesien het. Klas 5 se groeiseisoen was n maand korter as die res se seisoen. Die eerste ryp het in die 22 ste week na plant voorgekom wat beteken dat die drie langer groeiers se groeiseisoen beïnvloed is deur koue.

78 Plant height (cm) Tabel 35. Sojaboonontwikkelingstempo vir verskillende groeiklasse in,6m rywydtes (vroeg geplant te Frankfort/Jim Fouche op 28 Oktober 215)/Soya bean developmental rate for different maturity classes plante in,6m rows (planted early at Frankfort/Jim Fouche on October 28, 215). 72 Developmental rate (weeks) Planting-R1 R1-R6 R6-R8 Total Maturity class Maturity class Maturity class Maturity class c. Planthoogte Planthoogteverskille word in Figuur 31 geïllustreer. Groeiklas 5 se planthoogte toon dat die herstel na die aanvanklike moeilike planttoestande nie soveel was as in die geval van die ander groeiklasse nie. Hulle het in vergelyking met ander bevredigende proewe byna hulle potensiële planthoogtes bereik en groeiklas 5 het nie Plant height of soya beans maturity classes (,6 m rows; planted early) , 5,9 6,4 7,2 Maturity class Figuur 31. Sojaboonplanthoogteverskille tussen vier groeiklasse geplant in,6m rye (vroeg geplant te Frankfort/Jim Fouche op 28 Oktober 215)/Soya bean plant height differences for four maturity classes planted in,6m rows (planted early at Frankfort/Jim Fouche on October 28, 215).

79 73 d. Olie- en proteïenontleding Volgens Tabel 36 was daar nie betekenisvolle olie- en proteïeninhoudverskille tussen groeiklasse nie. Tabel 36. Sojaboonolie- en proteïeninhoud vir verskillende groeiklasse by n vroeë aanplanting (vroeg geplant te Frankfort/Jim Fouche op 28 Oktober 215)/Soya bean oil- and protein content for four different maturity classes (planted early at Frankfort/Jim Fouche on October 28, 215). Oil % Protein % Maturity class Maturity class Maturity class Maturity class LSD (,5) NS NS Cv 3.6% 2.1% B. Sojaboonplantpopulasie x groeiklasproef te Jim Fouche/Frankfort (laat geplant: 23 November 215) Hierdie proef is n maand later as die vorige wat hierbo beskryf is geplant, omdat die reën so lank weggebly het. Toestande was na plant baie goed en Foto 1 toon hoe die blaardak relatief vroeg toegemaak het in die,6m rye. Die laaste drie weke van die groeiseisoen het ongelukkig sonder reën verloop en dit was baie beperkend. Foto 1. Sojaboonblaardak het relatief gou toegemaak by die rywydte van,6m/the soya bean leaves canopied relatively early in row widths of,6m

80 74 a. Opbrengs Volgens Tabel 37 het groeiklas 5 die hoogste opbrengs gehad. Die ander groeiklasse is deur laatdroogte geknou en dit sal ook later aangedui word by die morfologiese ontwikkeling, dat ryp n rol gespeel het om die groeiseisoen voortydig tot n einde te bring. Geen betekenisvolle plantpopulasieverskille het voorgekom nie. Hierdie gebrek aan reaksie word ook in Fig. 32 geïllustreer. Die plantpopulasie wat behaal is, word in Tabel 38 aangetoon. Dit verteenwoordig 77% van die beoogde gemiddelde plantpopulasie en verteenwoordig heelwat beter planttoestande as wat in die vroeg geplante proef hierbo beskryf, ervaar is. Tabel 37. Sojaboonopbrengs soos beïnvloed deur groeiklas en plantpopulasie in,6m rye (laat geplant te Frankfort/Jim Fouche op 23 November 215)/Soya bean yield as affected by maturity class and plant population in,6m rows (planted late at Frankfort/Jim Fouche on November 23, 215). Yield (t/ha) Population Maturity Maturity class Maturity class Maturity class treatment class S S S S S c 1.45 b 1.23 a 1.31 ab 1.59 LSD (cultivar.5) =.21; LSD (plant pop..5) = NS; LSD (cultivar x plant pop..5) = NS; cv = 18.2% Tabel 38. Sojaboonplantpopulasie met oestyd in n plantestandproef met 4 groeiklasse in,6m rywydtes (laat geplant te Frankfort/Jim Fouche op 23 November 215)/Soya bean plant population at harvest in a plant population trial with 4 maturity classes in,6m rows (planted late at Frankfort/Jim Fouche on November 23, 215). Plant population/ha Population Maturity Maturity class Maturity class Maturity class treatment class S S S S S

81 Yield (T/ha) Yield (T/ha) Yield (T/ha) Yield (T/ha) 75 4 Plant population and yield (Maturity 5; late planted -.6m rows) y = -2E-7x R² = a) b) Plant population and yield (Maturity 6.4; late planted -.6m rows) y = 7E-7x R² = c) d) Plant population and yield (Maturity 5.9; late planted -.6m rows) y = 2E-6x R² = Plant population and yield (Maturity 7.2; late planted -.6m rows) y = 1E-6x R² = Figuur 32. Sojaboonplantpopulasie/opbrengs reaksie in,6m rywydtes vir a) groeiklas 5; b) groeiklas 5.9; c) groeiklas 6.4 en d) groeiklas 7.2 (laat geplant te Frankfort/Jim Fouche op 23 November 215)/Soya bean plant population/yield reaction in,6m rows for a) maturity class 5.; b) maturity class 5.9; c) maturity class 6.4 and maturity class 7.2 (planted late at Frankfort/Jim Fouche on November 23, 215). b. Peulgetal Tabel 39 toon dat groeiklas 5 die meeste peule per plant gedra het. Dit kan daarmee verband hou dat hierdie cultivar naby aan klaar was met sy groeiseisoen toe die laat droogte voorgekom het. Tabel 39 veronderstel n plantpopulasie-effek met die minste peule per plant by die hoogste plantpopulasie. Figuur 33 illustreer die verwantskap tussen peulgetal en plantpopulasie. Tendense was nie so duidelik soos wat in vorige proewe opgemerk is nie.

82 Pods/plant Pods/plant Pods/plant Pods/plant Tabel 39. Sojaboonpeulgetal per plant in n plantestandproef met 4 groeiklasse in,6m rywydtes (laat geplant te Frankfort/Jim Fouche op 23 November 215)/Soya bean pod number in a plant population trial with 4 maturity classes in,6m rows (planted late at Frankfort/Jim Fouche on November 23, 215). 76 Plant population/ha Population Maturity Maturity class Maturity class Maturity class treatment class S b S b S b S b S a 42 b 22 a 21 a 2 a 26 LSD (cultivar.5) = 5; LSD (plant pop..5) = 6; LSD (cultivar x plant pop..5) = NS; cv = 27.7% Plant population and pod number (Maturity 5; planted late -.6m rows) y = -.1x R² = plants/ha a) b) Plant population and pod number (Maturity 6.4; planted late -.6m rows) y = -5E-5x R² = c) d) Plant population and pod number (Maturity 5.9; planted late -.6m rows) y = -3E-5x R² = Plant population and pod number (Maturity 7.2; planted late -.6m rows) y = -3E-5x R² = Figuur 33. Sojaboonplantpopulasie/peulgetal reaksie in,6m rywydtes vir a) groeiklas 5; b) groeiklas 5.9; c) groeiklas 6.4 en d) groeiklas 7.2 (geplant te Frankfort/Jim Fouche op 23 November 215)/Soya bean plant population/pod number relationship in,6m rows for a) maturity class 5.; b) maturity class 5.9; maturity class 6.4 and maturity class 7.2 (planted late at Frankfort/Jim Fouche on November 23, 215).

83 77 c. Peulhoogte Peulhoogtes word in Tabel 4 aangetoon. Groeiklas 5 se peule het die laagste gedra. Min verskille as gevolg van plantpopulasie het voorgekom en die een behandeling waar peule laer gedra is (S2), maak nie logiese sin nie. Tabel 4. Sojaboonpeulhoogte in n plantestandproef met 4 groeiklasse in,6m rywydtes (laat geplant te Frankfort/Jim Fouche op 23 November 215)/Soya bean pod heights in a plant population trial with 4 maturity classes in,6m rows (planted late at Frankfort/Jim Fouche on November 23, 215). Plant population/ha Population Maturity Maturity class Maturity class Maturity class treatment class S b S a S b S b S b 8 a 2 b 19 b 18 b 16 LSD (cultivar.5) = 2; LSD (plant pop..5) = 2; LSD (cultivar x plant pop..5) = NS; cv = 27.5% d. Ligonderskepping Figuur 34 illustreer die verwantskap tussen plantpopulasie en stralingsonderskepping wat op n bepaalde tydstip in die seisoen geneem is. Geen tendense vir plantpopulasie kon waargeneem word nie.

84 PAR interception (%) PAR interception (%) PAR interception (%) PAR interception (%) Plant population and PAR interception (Maturity 5; planted late -.6m rows) y = -2E-5x R² = a) b) Plant population and PAR interception (Maturity 5.9; planted late -.6m rows) y = -2E-5x R² = Plant population and PAR interception (Maturity 6.4; planted late -.6m rows) 11 1 Plant population and PAR interception (Maturity 7.2; planted late -.6m rows) y = -4E-7x R² = 7E c) d) 8 7 y = -6E-6x R² = Figuur 34. Sojaboonplantpopulasie en stralingsonderskepping in,6m rywydtes vir a) groeiklas 5; b) groeiklas 5.9; c) groeiklas 6.4 en d) groeiklas 7.2 (laat geplant te Frankfort/Jim Fouche op 23 November 215)/Soya bean plant population and radiation interception in,6m rows for a) maturity class 5.; b) maturity class 5.9; maturity class 6.4 and maturity class 7.2 (planted late at Frankfort/Jim Fouche on November 23, 215). e. Morfologiese ontwikkeling Tabel 41 toon dat groeiklas 5 se seisoenlengte n maand korter was as die ander groeiklasse. Die ryp het 19 weke na plant voorgekom, wat soos in die vorige proef die langer groeiklasse nadelig beïnvloed het. Die laat droogte was ook bydraend tot die relatief kort groeiseisoen. Tabel 41. Sojaboonontwikkelingstempo vir verskillende groeiklasse in,6m rywydtes (laat geplant te Frankfort/Jim Fouche op 23 November 215)/Soya bean development rate for different maturity classes planted in,6m rows (planted late at Frankfort/Jim Fouche on November 23, 215). Developmental rate (weeks) Planting-R1 R1-R6 R6-R8 Total Maturity class Maturity class Maturity class Maturity class

85 Plant height (cm) 79 f. Planthoogte Uit Figuur 35 kan afgelei word dat die groeitoestande op die keper beskou, eintlik goed was volgens die goeie planthoogtes wat bereik is. Droogte of reën tydens graanvulling is egter bepalend vir opbrengs en in hierdie geval was dit droogte Plant height and maturity class (planted late;,6 m rows) , 5,9 6,4 7,2 Maturity class Figuur 35. Sojaboonplanthoogte vir vier groeiklasse in,6m rye geplant (laat geplant te Frankfort/Jim Fouche op 23 November 215)/Soya bean plant height for four maturity classes in,6m rows (planted late at Frankfort/Jim Fouche on November 23, 215). g. Olie- en proteïenontleding Volgens Tabel 42 was daar nie betekenisvolle olie- en proteïenontledingsverskille vir die verskillende groeiklasse nie. Tabel 42. Sojaboonolie- en proteïeninhoud vir verskillende groeiklasse by n laat aanplanting (laat geplant te Frankfort/Jim Fouche op 23 November 215)/Soya bean oil- and protein content for different maturity classes (planted late at Frankfort/Jim Fouche on November 23, 215). Oil % Protein % Maturity class Maturity class Maturity class Maturity class LSD (,1) NS NS Cv 3.4% 2.1%

86 C. Sojaboonplantpopulasie x groeiklasproef te Lindley/Petrus Steyn (laat geplant: 23 November 215) 8 Inligting aangaande hierdie proef moet gelees word met die agtergrond dat hael vroeg in die seisoen sowel as laat tydens die graanvulperiode voorgekom het. Die laat hael was redelik straf en daar was na die hael nie genoeg tyd vir hergroei om nog n drag peule te maak nie. a. Opbrengs Tabel 43 toon dat groeiklas 5 die hoogste opbrengs gehad het, hoewel nie betekenisvol verskillend van groeiklas 6.4 nie. Daar was betekenisvolle plantpopulasieverskille, maar volgens Fig. 36 was daar nie goeie tendense op te merk nie. Tabel 44 toon die plantpopulasies wat bereik is aan. Dit verteenwoordig 54% van die beoogde stand. Die afleiding moet na aanleiding van vorige proewe se resultate gemaak word, dat standverlies moontlik deur die eerste hael veroorsaak is nadat ontkieming reeds swak was. Tabel 43. Sojaboonopbrengs soos beïnvloed deur groeiklas en plantpopulasie in,91m rye (laat geplant te Lindley op 23 November 215)/Soya bean yield as influenced by maturity class and plant population in,91m rows (planted late at Lindley on November 23, 215). Population treatment Maturity class 5 Soya bean yield (t/ha) Maturity class Maturity class Maturity class 7.2 S b S ab S a 1.17 b.89 a 1.12 b.97 a 1.3 LSD (cultivar.5) =.12; LSD (plant pop..5) =.15; LSD (cultivar x plant pop..5) = NS; cv = 17.5%

87 Yield (T/ha) Yield (T/ha) Yield (T/ha) Yield (T/ha) Tabel 44. Sojaboonplantpopulasie met oestyd in n plantestandproef met 4 groeiklasse in,91m rye (laat geplant te Lindley op 23 November 215)/Soya bean plant population at harvest in a plant population trial with 4 maturity classes in.91m rows (planted late at Lindley on November 23, 215). 81 Population treatment Maturity class 5 Plant population/ha Maturity class Maturity class Maturity class 7.2 S S S Plant population and Yield (Maturity 5; hail affected -.91m rows) 2. Plant population and Yield (Maturity 5.9; hail affected -.91m rows) y = 1E-6x R² = y = -3E-6x R² = a) b) Plant population and Yield (Maturity 6.4; hail affected -.91m rows) Plant population and Yield (Maturity 7.2; hail affected -.91m rows) y = -7E-8x R² = y = 8E-7x R² = c) d) Figuur 36. Sojaboonplantpopulasie/opbrengs reaksie in,91m rywydtes vir a) groeiklas 5; b) groeiklas 5.9; c) groeiklas 6.4 en d) groeiklas 7.2 (laat geplant te Lindley op 23 November 215)/ Soya bean plant population/yield reaction in.91m rows for a) maturity class 5; b) maturity class 5.9; c) maturity class 6.4; and d) maturity class 7.2 (planted late at Lindley on November 23, 215).

88 82 b. Peulgetal Peulgetalle was relatief tot die ander proewe, redelik laag soos wat in Tabel 45 aangedui word. Daar was nogtans die kompensatoriese vermoë te bespeur soos wat in Fig. 37 geïllustreer word. Tabel 45. Sojaboonpeulgetal soos beïnvloed deur groeiklas en plantpopulasie (laat geplant te Lindley op 23 November 215)/Soya bean pod number as influenced by maturity class and plant population (planted late at Lindley on November 23, 215). Soya bean pod number (pods/plant) Population Maturity Maturity class Maturity class Maturity class treatment class S b S a S a 26 a 29 a 45 b 43 b 36 LSD (cultivar.5) = 13; LSD (plant pop..5) = 11; LSD (cultivar x plant pop..5) = NS; cv = 35.7%

89 Pods/plant Pods/plant Pods/plant Pods/plant 83 6 Plant population and pod number (Maturity 5; hail affected -.91m rows) 6 Plant population and pod number (Maturity 5.9; hail affected -.91m rows) y = -9E-5x R² = Plants/plant 2 y = -3E-5x R² = Plants/plant a) b) Plant population and pod number (Maturity 6.4; hail affected -.91m rows) y = -.5x R² = Plants/plant Plant population and pod number (Maturity 7.2; hail affected -.91m rows) y = -.5x R² = Plants/plant c) d) Figuur 37. Sojaboonplantpopulasie/peulgetal reaksie in,91m rywydtes vir a) groeiklas 5; b) groeiklas 5.9; c) groeiklas 6.4 en d) groeiklas 7.2 (laat geplant te Lindley op 23 November 215)/Soya bean plant population/pod number reaction in.91m rows for a) maturity class 5; b) maturity class 5.9; c) maturity class 6.4; and d) maturity class 7.2; (planted late at Lindley on November 23, 215). c. Peulhoogte Tabel 46 toon hoe die peulhoogte vir die verskillende behandelingskombinasies gelyk het. Groeiklasverskille het voorgekom, maar nie plantpopulasieverskille nie. Tabel 46. Sojaboonpeulhoogte soos beïnvloed deur groeiklas en plantpopulasie (laat geplant te Lindley op 23 November 215)/Soya bean pod height as influenced by maturity class and plant population (planted late at Lindley on November 23, 215). Population treatment Maturity class 5 Maturity class 5.9 Soya bean pod height (cm) Maturity class 6.4 Maturity class 7.2 S S S a 15 c 14 c 12 b 12 LSD (cultivar.5) = 1.4; LSD (plant pop..5) = NS; LSD (cultivar x plant pop..5) = NS; cv = 11.8%

90 Plant height (cm) 84 d. Morfologiese ontwikkeling Tabel 47 toon hoe die morfologiese ontwikkeling vir die verskillende groeiklasse verskil het. Daar was weer nie verskille tussen die drie langer groeiklasse nie maar ryp was n faktor. Die eerste ryp het 19 weke na plant voorgekom waarna die plante vir nog n week gegroei het voordat fisiologiese rypheid ingetree het. Tabel 47. Sojaboonontwikkelingstempo vir verskillende groeiklasse in,91m rywydtes (laat geplant te Lindley op 23 November 215)/Soya bean development rate for different maturity classes in.91m rows (planted late at Lindley on November 23, 215). Developmental rate (weeks) Planting-R1 R1-R6 R6-R8 Total Maturity class Maturity class Maturity class Maturity class e. Planthoogte Volgens die planthoogtes wat in Fig. 38 aangetoon word, kan afgelei word dat daar stremming voorgekom het. Die hael was beslis stremmend en die reënval was ook beperkend Plant height and maturity class (planted late;,91 m rows) , 5,9 6,4 7,2 Maturity class Figuur 38. Sojaboonplanthoogte vir verskillende groeiklasse in,91m rywydtes (laat geplant te Lindley op 23 November 215)/Soya bean plant height for different maturity classes planted in.91m rows (planted late at Lindley on November 23, 215).

91 85 f. Olie- en proteïenontleding Tabel 48 toon geen betekenisvolle verskille vir olie- en proteïenontledings tussen groeiklasse nie. Tabel 48. Sojaboonolie- en proteïeninhoud vir verskillende groeiklasse by n laat aanplanting in,9 m rye (geplant te Lindley op 23 November 215)/Soya bean oil- and protein content for different maturity classes when planted late in.91m rows (planted late at Lindley on November 23, 215). Oil % Protein % Maturity class Maturity class Maturity class Maturity class LSD (,1) NS NS Cv 2.4% 1.5% D. Sojaboonplantpopulasie x groeiklasproef onder besproeiing te Oranjeville (geplant op 28 November 215) a. Opbrengs Volgens Tabel 49 het groeiklas 5 die hoogste opbrengs gehad en daarna was daar n dalende tendens met toename in groeiklasgetal. Die plantpopulasie-effek was nie betekenisvol nie. Tabel 5 toon die plantpopulasies wat behaal is aan. Dit is duidelik dat hoë plantpopulasies nie noodsaaklik is om uitstekende opbrengste te behaal as plantgroeitoestande goed is nie. Die plantpopulasies was ongelukkig nie hoër nie en het nie oor n wyer reeks gestrek nie weens tegniese probleme met die planter. Figuur 39 toon hoe die verband tussen opbrengs en plantpopulasie gelyk het. Daarvolgens was daar nie enige plantpopulasiereaksie nie. Die plante kon dus voldoende kompenseer vir veranderende plantestand.

92 Tabel 49. Sojaboonopbrengs soos beïnvloed deur groeiklas en plantpopulasie in,91m rye (onder besproeiing geplant te Oranjeville op 3 November 215)/Soya bean yield as influenced by maturity class and plant population in,9m rows (planted under irrigation at Oranjeville on November 3, 215). 86 Soya bean yield (t/ha) Population Maturity Maturity class Maturity class Maturity class treatment class S S S S c 4.12 b 3.87 ab 3.74 a 4.1 LSD (cultivar.5) =.28; LSD (plant pop..5) = NS; LSD (cultivar x plant pop..5) = NS; cv = 9.5% Tabel 5. Sojaboonplantpopulasie met oestyd in n plantestandproef met 4 groeiklasse en 4 plantpopulasies in,91m rye (onder besproeiing geplant te Oranjeville op 3 November 215)/Soya bean plant population at harvesting in a plant population trial with 4 maturity classes and 4 plant populations in,91m rows (planted under irrigation at Oranjeville on November 3, 215). Soya bean plants/ha Population Maturity Maturity class Maturity class Maturity class treatment class S S S S

93 Yield (T/ha) Yield (T/ha) Yield (T/ha) Yield (T/ha) Plant population and yield (Maturity 5; irrigated -.91m rows) Plant population and yield (Maturity 5.9; irrigated -.91m rows) y = -8E-6x R² = y = 4E-7x R² = a) b) Plant population and yield (Maturity 6.4; irrigated -.91m rows) y = 1E-6x R² = Plant population and yield (Maturity 7.2; irrigated -.91m rows) y = 5E-6x R² = c) d) Figuur 39. Sojaboonplantpopulasie/opbrengs reaksie in,91m rye vir a) groeiklas 5; b) groeiklas 5.9; c) groeiklas 6.4 en d) groeiklas 7.2 (onder besproeiing geplant te Oranjeville op 3 November 215)/Soya bean plant population/yield reaction in,91m rows for a) maturity class 5.; b) maturity class 5.9; c) maturity class 6.4 en d) maturity class 7.2 (planted under irrigation at Oranjeville on November 3, 215). b. Peulgetal Tabel 51 toon dat groeiklas 7.2 die meeste peule per plant gedra het. Daar was ook n tendens dat die laagste plantestand die meeste peule per plant gevorm het met n afnemende tendens soos wat plantpopulasie toegeneem het. Figuur 4 illustreer die tendens vir die verskillende groeiklasse.

94 Pods/plant Pods/plant Pods/plant Pods/plant Tabel 51. Sojaboonpeulgetal in n plantestandproef met 4 groeiklasse in,91m rye (onder besproeiing geplant te Oranjeville op 3 November 215)/Soya bean pod number in a plant population trial with 4 maturity classes in,91m rows (planted under irrigation at Oranjeville on November 3, 215). 88 Soya bean pod number/plant Population Maturity Maturity class Maturity class Maturity class treatment class S c S b S ab S a 83 b 81 a 96 b 122 c 95 LSD (cultivar.5) = 11; LSD (plant pop..5) = 11; LSD (cultivar x plant pop..5) = 21; cv = 15.8% Plant population and pod number (Maturity 5; irrigated -.91m rows y = -.7x R² = Plant population and pod number (Maturity 5.9; irrigated -.91m rows y = -.3x R² = a) b) 15 Plant population and pod number (Maturity 6.4; irrigated -.91m rows 2 Plant population and pod number (Maturity 7.2; irrigated -.91m rows y = -.2x R² = y = -.8x R² = c) d) Figuur 4. Sojaboonplantpopulasie/peulgetal reaksie in,91m rye vir a) groeiklas 5; b) groeiklas 5.9; c) groeiklas 6.4 en d) groeiklas 7.2 (onder besproeiing geplant te Oranjeville op 3 November 215)/Soya bean plant population/pod number reaction in,91m rows for a) maturity class 5.; b) maturity class 5.9; c) maturity class 6.4 en d) maturity class 7.2 (planted under irrigation at Oranjeville on November 3, 215).

95 89 c. Peulhoogte Peulhoogtes vir die verskillende behandelingskombinasies word in Tabel 52 weergegee. Groeiklas 5 het peule die laagste gedra. Daar was ook n tendens dat peule hoër gedra is met toenemende plantpopulasie. Tabel 52. Sojaboonpeulhoogte in n plantestandproef met 4 groeiklasse in,91m rye (onder besproeiing geplant te Oranjeville op 3 November 215)/Soya bean pod height in a plant population trial with 4 maturity classes in,91m rows for a) maturity class 5.; b) maturity class 5.9; c) maturity class 6.4 en d) maturity class 7.2 (planted under irrigation at Oranjeville on November 3, 215). Population treatment Maturity class 5 Maturity class 5.9 Soya bean pod height (cm) Maturity class 6.4 Maturity class 7.2 S a S b S bc S c 7 a 2 c 15 b 14 b 14 LSD (cultivar.5) = 1.3; LSD (plant pop..5) = 1.3; LSD (cultivar x plant pop. -.5) = 2.6; cv = 12.8% d. Morfologiese ontwikkeling Tabel 53 toon hoe die verskillende groeiklasse verskil het in terme van morfologiese ontwikkeling. Daar was maar twee weke se verskil in groeiseisoenlengte tussen groeiklas 5 en die res. Die eerste ryp het 18 weke na plant voorgekom wat beteken dat die langer groeiklasse se groeiseisoen deur die ryp beïnvloed is.

96 Plant height (cm) 9 Tabel 53. Sojaboonontwikkelingstempo vir verskillende groeiklasse in,91m rywydtes (onder besproeiing geplant te Oranjeville op 3 November 215)/Soya bean development rate for different maturity classes in,91m rows (planted under irrigation at Oranjeville on November 3, 215). Developmental rate (weeks) Planting-R1 R1-R6 R6-R8 Total Maturity class Maturity class Maturity class Maturity class e. Planthoogte Planthoogteverskille word in Fig. 41 geïllustreer. Planthoogtes van 1 cm en hoër dui op welige plantegroei Maturity class and plant height (Irrigation) Maturity class Figuur 41. Sojaboonplanthoogtes vir verskillende groeiklasse (gemiddeld vir vier plantpopulasies, onder besproeiing geplant te Oranjeville op 3 November 215)/Soya bean plant heights for different maturity classes (planted under irrigation at Oranjeville on November 3, 215).

97 Yield (T/ha) 91 f. Rywydte-effek vir groeiklas 6.4 Een van die groeiklasse is gekies om ook by verskillende rywydtes geplant te word. Foto 11 toon hoe vroeg die blaardak al toegemaak het by die nou rywydtes. i. Opbrengs Volgens Fig. 42 het die nou rye n opbrengsonderdrukkende-effek gehad ten spyte van die hoër plantpopulasie daarvan. Foto 11. Nou rye onder besproeiingstoestande se blaardak het toegemaak (links) teenoor die wye rye wat nog moet toemaak (regs) - (onder besproeiing geplant te Oranjeville op 3 November 215)/The leaf canopy of narrow rows under irrigation has closed early (left) while the wide rows have not canopied yet (planted under irrigation at Oranjeville on November 3, 215) Row width and yield (irrigation) Row width and plant population achieved (irrigation) m.455m Row width (m) 1.91m.455m Row width (m) a) b) Figuur 42. Effek van rywydte op a) opbrengs en b) plantpopulasie op n groeiklas 6,4 sojabooncultivar (onder besproeiing geplant te Oranjeville op 3 November 215)/Effect of row width on a) yield an b) plant population of maturity class 6.4 (planted under irrigation at Oranjeville on November 3, 215).

98 PAR interception (cm) Pods/plant 92 ii. Peulgetal Figuur 43 toon hoe die peulgetal afgeneem het in die nou rye alhoewel dit nie betekenisvol was nie. Met die verhoogde plantpopulasie sou daar wel minder peule per plant verwag kon word Row width and pod number (irrigation) 93 NS 73.91m.455m Row width (m) Figuur 43. Invloed van rywydte op peulgetal van n groeiklas 6,4 sojabooncultivar (onder besproeiing geplant te Oranjeville op 3 November 215)/Influence of row width on pod number of maturity class 6.4 (planted under irrigation at Oranjeville on November 3, 215). iii. Stralingsonderskepping Figuur 44 bevestig dat die blaardak in wye rye ook die hele grondoppervlak kon bedek sodat straling nie verlore gegaan het nie. Dit is slegs die tydperk van volle stralingsonderskepping wat beïnvloed sou word soos wat deur Foto 11 veronderstel word Row width and PAR interception (%) (irrigation) m.455m Row width (m) Figuur 44. Invloed van rywydte op stralingsonderskepping van n groeiklas 6,4 sojabooncultivar (onder besproeiing geplant te Oranjeville op 3 November 215)/Influence of row width on radiation interception with a maturity class 6.4 soya bean cultivar (planted under irrigation at Oranjeville on November 3, 215).

99 93 g. Olie- en proteïenontleding Geen betekenisvolle groeiklaseffekte kon vir olie- en proteïeninhoud bepaal word nie (Tabel 54). Tabel 54. Sojaboonolie- en proteïeninhoud vir verskillende groeiklasse by n laat aanplanting (onder besproeiing geplant te Oranjeville op 3 November 215)/Soya bean oil- and protein content for different maturity classes when planted late (planted under irrigation at Oranjeville on November 3, 215). Oil % Protein % Maturity class Maturity class Maturity class Maturity class LSD (,1) NS NS Cv 4.9% 3.1%

100 E. Sojaboonrywydte x plantpopulasie x groeiklasproef te Reitz (laat geplant: 9 Desember 215) Foto 12 illustreer die drie nou rye waar n bykomstige ry in die middel van n,91m ry geplant is. Langs hulle volg n standaard,91m ry en dan is daar die,6m lasry. 94 Foto 12. Ryspasiëring met aangepaste,91m vierryplanter met n bykomstige ry tussen die middelste twee rye en n nouer lasry (laat geplant te Reitz op 9 Desember 215)/Row spacing of a modified,91m four row planter with an extra row between the two middle rows and a narrower joining row (planted late at Reitz on December 9, 215). a. Opbrengs Tabel 55 toon dat groeiklas 5 en 5.9 se opbrengste laer was as die ander twee groeiklasse s n. Die laagste plantpopulasie het ook die hoogste opbrengs gegee. Die rywydte-effek was ook betekenisvol met die nouste rye wat die hoogste opbrengs gegee het. Tabel 56 toon die plantpopulasies wat behaal is aan wat redelik bevredigend was. Figure 45 tot 48 toon die afwesigheid van duidelike verbande tussen plantpopulasie en opbrengs aan. Dit dui weereens op kompensering deur die plant.