ҮНЭТ ЦААСНЫ ЗАХ ЗЭЭЛ ДЭХ ТӨРИЙН ЗОХИЦУУЛАЛТ, ХЯНАЛТЫН БОДЛОГО БОЛОН ХУУЛЬ ЭРХ ЗҮЙН ОРЧИН:

Size: px

Start display at page:

Download "ҮНЭТ ЦААСНЫ ЗАХ ЗЭЭЛ ДЭХ ТӨРИЙН ЗОХИЦУУЛАЛТ, ХЯНАЛТЫН БОДЛОГО БОЛОН ХУУЛЬ ЭРХ ЗҮЙН ОРЧИН:"

Daniela Lucas
5 years ago
Views:

1 ҮНЭТ ЦААСНЫ ЗАХ ЗЭЭЛ ДЭХ ТӨРИЙН ЗОХИЦУУЛАЛТ, ХЯНАЛТЫН БОДЛОГО БОЛОН ХУУЛЬ ЭРХ ЗҮЙН ОРЧИН: Санхүүгийн зохицуулах хорооны Үнэт цаасны газрын ахлах референт Ц.Цэрэнтогтох

2 Агуулга Үнэт цаасны зах зээл дэх төрийн шууд болон шууд бус бодлого Үнэт цаасны зах зээлийн төрийн шууд бодлогын арга хэрэгсэл Бодлогын дамжуулах механизмын онцлог Монгол Улсын Үнэт цаасны зах зээлийн тухай хуулийн зохицуулалтын онцлог, цаашдын хандлага Асуулт хариулалт

3 Үнэт цаасны зах зээл дэх төрийн шууд болон шууд бус бодлого: Санхүүгийн системийн бүтцийн схем

4 Олон улсын санхүүгийн систем, түүний бүтэц, чиг үүрэг Санхүүгийн зах зээлийн хяналтын бүтэц Institutional Approach /салбарын/ Functional Approach /чиг үүргийн/ Integrated Approach /нэгдсэн/ Twin Peaks Approach /2 туйлт/ Үнэт цаасны зах зээл дэх төрийн шууд бус бодлого Үнэт цаасны зах зээл дэх төрийн шууд бодлого Хятад, Хонг Конг, Мексик, Монгол Бразил, Франц, Итали, Испани Канад, Герман, Япон, Сингапур, Швейцарь, Англи, Солонгос АНУ

Үнэт цаасны зах зээл дэх төрийн шууд бус бодлого САНГИЙН БОДЛОГЫН ҮЗҮҮЛЭХ НӨЛӨӨЛӨЛ: МӨНГӨНИЙ БОДЛОГЫН ҮЗҮҮЛЭХ НӨЛӨӨЛӨЛ: Хөрөнгийн зах зээлийн эрэлтэд үзүүлэх нөлөөлөл: - Татварын хөнгөлөлт, чөлөөлөлт

нийлүүлэлтэд үзүүлэх нөлөөлөл: - Татварын хөнгөлөлт, чөлөөлт /хувьцаат компани, хөрөнгө оруулалтын сан, санхүүгийн мэргэжлийн оролцогч/ - Засгийн газрын орон нутгийн бондын нийлүүлэлт - Жишиг хүүгийн

5 Үнэт цаасны зах зээл дэх төрийн шууд бус бодлого САНГИЙН БОДЛОГЫН ҮЗҮҮЛЭХ НӨЛӨӨЛӨЛ: МӨНГӨНИЙ БОДЛОГЫН ҮЗҮҮЛЭХ НӨЛӨӨЛӨЛ: Хөрөнгийн зах зээлийн эрэлтэд үзүүлэх нөлөөлөл: - Татварын хөнгөлөлт, чөлөөлөлт /ногдол ашиг, ханшний зөрүү/ Хөрөнгийн зах зээлийн эрэлтэд үзүүлэх нөлөөлөл: - Бодлогын хүү - Хөрөнгө оруулалтын банкны үйл хөдлөл - Арилжааны банкны зохистой харьцаа Хөрөнгийн зах зээлийн нийлүүлэлтэд үзүүлэх нөлөөлөл: - Татварын хөнгөлөлт, чөлөөлт /хувьцаат компани, хөрөнгө оруулалтын сан, санхүүгийн мэргэжлийн оролцогч/ - Засгийн газрын орон нутгийн бондын нийлүүлэлт - Жишиг хүүгийн тогтолцоо Хөрөнгийн зах зээлийн дэд бүтцэд үзүүлэх нөлөөлөл: - Арилжаа, төлбөр тооцоо, хадгаламжийн байгууллагын өмчлөл - Дэд бүтцийн програм хангамжийн шинэчлэл - Шаардлагатай дэд бүтцийн байгууллагыг байгуулах санхүүжилт Хөрөнгийн зах зээлийн нийлүүлэлтэд үзүүлэх нөлөөлөл: - Бодлогын хүү - Нээлттэй зах зээлийн үйл ажиллагаа - ТБҮЦ Хөрөнгийн зах зээлийн дэд бүтцэд үзүүлэх нөлөөлөл: - Үнэт цаасны мөнгөн төлбөр тооцоог бодит цагийн горимоор гүйцэтгэх, түргэн шуурхай байдлыг хангах - Төлбөр тооцооны оролцогчид тавих хяналт, зохицуулалт

Үнэт цаасны зах зээл дэх төрийн шууд бодлого Үнэт цаасны зах зээл дэх төрийн шууд бодлогын зорилтууд: - Системийн эрсдэлээс сэргийлэх - Хөрөнгө оруулагчийн эрх ашгийг

санал болгох зохицуулах харилцааг Зохицуулалттай этгээдийн үйл ажиллагааг зохицуулах Мэргэжлийн хөрөнгө оруулагч, хөрөнгө оруулалтын сангийн үйл ажиллагааг зохицуулах

6 Үнэт цаасны зах зээл дэх төрийн шууд бодлого Үнэт цаасны зах зээл дэх төрийн шууд бодлогын зорилтууд: - Системийн эрсдэлээс сэргийлэх - Хөрөнгө оруулагчийн эрх ашгийг хамгаалах - Санхүүгийн зах зээлийн тогтвортой байдлыг хангахад Үнэт цаасны зах зээл дэх төрийн шууд бодлогын хэрэгсэл: Зохицуулалт /regulation/ Үнэт цаасыг олон нийтэд санал болгох зохицуулах харилцааг Зохицуулалттай этгээдийн үйл ажиллагааг зохицуулах Мэргэжлийн хөрөнгө оруулагч, хөрөнгө оруулалтын сангийн үйл ажиллагааг зохицуулах Хоѐрдогч зах зээлийн үйл ажиллагаа Аудит хөрөнгийн үнэлгээ, зэрэглэл тогтоох үйл ажиллагааг зохицуулах Хяналт, шалгалт /supervision/ * * Зайны хяналт * Газар дээрх шалгалт * Мөрдөх шалгах

Үнэт цаасны зах зээл дэх төрийн шууд бодлого Олон улсын валютын сангийн санхүүжилтээр хийгдсэн Үнэт цаасны зах зээлийн хууль тогтоомжийг сахин мөрдүүлэх ажиллагаа сэдэвт судалгаагаар 6 үндсэн хүрээнд

7 Үнэт цаасны зах зээл дэх төрийн шууд бодлого Олон улсын валютын сангийн санхүүжилтээр хийгдсэн Үнэт цаасны зах зээлийн хууль тогтоомжийг сахин мөрдүүлэх ажиллагаа сэдэвт судалгаагаар 6 үндсэн хүрээнд хамруулан хөгжингүй болон хөгжиж буй орнуудын төрийн зохицуулагч байгууллагуудаас хэрэгжүүлж буй чиг үүрэгт нь тулгуурлан ангилжээ. Үүнд: Төрийн зохицуулагч байгууллага нь хууль тогтоомжийг сахин мөрдүүлэх ажиллагааг хуулиар олгогдсон бүрэн эрхийн хүрээнд хэрэгжүүлэх Зохицуулалттай болон зохицуулалтгүй этгээдээс нотлох баримт цуглуулан мөрдөн шалгах, газар дээрх үзлэг, шалгалт хийж, хууль тогтоомжийг сахин мөрдүүлэх Зах зээлд үүссэн эрсдэлийг бууруулах ажиллагааг цаг алдалгүй хэрэгжүүлэх Хууль тогтоомж зөрчсөн этгээдэд захиргааны хариуцлагыг хүлээлгэх Хууль тогтоомжийг зөрчиж зах зээлийн нэр хүнд, хэвийн ажиллагааг алдагдуулсан, хөрөнгө оруулагчдын эрх ашигт ноцтой хохирол учруулсан этгээдэд эрүүгийн хэрэг үүсгэх, гэмт хэргийн бүрэлдэхүүнийг тогтоох, нотлох мөрдөн шалгах ажиллагааг хэрэгжүүлэх Хил дамнасан шинжтэй арилжаа, төлбөр тооцооны хяналтыг хэрэгжүүлэх, дотоод мэдээлэл ашиглан арилжаанд оролцох, зах зээлийг урвуулан ашиглахаас сэргийлэх, мэдээлэл солилцох, хариуцлага хүлээлгэх чиглэлээр гадаад орны ижил төстэй зохицуулагч байгууллагуудтай хоѐр болон олон талт санамж бичгийн хүрээнд ажиллах.

Бодлогын дамжуулах механизмын онцлог Төрийн шууд бодлогын зорилт Хөрөнгө оруулагчийн эрхийг хамгалах Ил тод, өрсөлдөөн

шууд бодлогын орц буюу бодлогын хэрэгслүүд: Зохицуулалтын хэрэгсэл: Үнэт цаасыг олон нийтэд санал болгох Мэргэжлийн

сан, удирдлагын үйл ажиллагаан Аудит, хөрөнгийн үнэлгээ, зэрэглэлийн үйл ажиллагаа Хяналт, шалгалтын хэрэгсэл: -

арга хэрэгсэл: - Торгох, тусгай зөвшөөрлийг түдгэлзүүлэх, хүчингүй болгох, хуулийн байгууллагад шилжүүлэх, эрх хасах,

мэдээлэл, тайлагналын үр ашиг Өгөөж, эрсдэлийг тэнцвэржүүлэх Эрхийн хамгаалал Зах зээлийн нийлүүлэлтэд үзүүлэх

Аудитын чанар, зэрэглэл Дэд бүтцэд үзүүлэх нөлөөлөл: -Арилжаа, төлбөр тооцоо, хадгаламжийн байгууллагуудын уялдааг

шинэчлэлийг эрчимжүүлэх -Өрсөлдөөнийг нэмэгдүүлэх, зардлыг бууруулах, үр ашгийг өсгөх Бодлогын гарц буюу хөгжлийн зах

-Хөрвөх чадварын хэмжээ нэмэгдэх -Зах зээлд мэдээллийн үр ашигт байдал хангагдах -Засаглал, тайлагналын ил тод байдал

8 Бодлогын дамжуулах механизмын онцлог Төрийн шууд бодлогын зорилт Хөрөнгө оруулагчийн эрхийг хамгалах Ил тод, өрсөлдөөн бүхий, тунгалаг зах зээлийн тогтолцоог бүрдүүлэх Санхүүгийн тогтвортой байдал, системийн эрсдэлээс хамгаалах Төрийн шууд бодлогын орц буюу бодлогын хэрэгслүүд: Зохицуулалтын хэрэгсэл: Үнэт цаасыг олон нийтэд санал болгох Мэргэжлийн оролцогч, өөрийгөө зохицуулах байгууллага Хоѐрдогч зах зээлийн болон дэд бүтцийн уялдааг хангах Хөрөнгө оруулалтын сан, удирдлагын үйл ажиллагаан Аудит, хөрөнгийн үнэлгээ, зэрэглэлийн үйл ажиллагаа Хяналт, шалгалтын хэрэгсэл: - Эрсдэлд болон дүрэм журамд сууриалсан зайны болон газар дээрх хяналт, шалгалт Хууль сахиулан мөрдүүлэх, хариуцлагын арга хэрэгсэл: - Торгох, тусгай зөвшөөрлийг түдгэлзүүлэх, хүчингүй болгох, хуулийн байгууллагад шилжүүлэх, эрх хасах, сэргийлэх, торгох Хувиргах процесс Зах зээлийн эрэлтэд үзүүлэх нөлөөлөл: Хөрөнгө оруулагчдын үйл хөдлөл Зах зээлийн мэдээлэл, тайлагналын үр ашиг Өгөөж, эрсдэлийг тэнцвэржүүлэх Эрхийн хамгаалал Зах зээлийн нийлүүлэлтэд үзүүлэх нөлөөлөл: Татвар болон бүртгэлийн орчинг Мэдээлэл, тайлагнал, засаглал жижиг хувьцаа эзэмшигчийн эрхийн хамгаалал Аудитын чанар, зэрэглэл Дэд бүтцэд үзүүлэх нөлөөлөл: -Арилжаа, төлбөр тооцоо, хадгаламжийн байгууллагуудын уялдааг хангах - Мэргэжлийн байгууллагуудыг чадавхжуулах, мэргэшүүлэх, зуучлалын зардлыг бууруулах - Шаардлагатай дэд бүтцийн шинэчлэлийг эрчимжүүлэх -Өрсөлдөөнийг нэмэгдүүлэх, зардлыг бууруулах, үр ашгийг өсгөх Бодлогын гарц буюу хөгжлийн зах зээлийн хөгжлийн түвшин -Зах зээлийн хэмжээ нэмэгдэх -Арилжааны хэмжээ өсөх -Зуучлалын үйлчилгээний зардал буурах -Хөрвөх чадварын хэмжээ нэмэгдэх -Зах зээлд мэдээллийн үр ашигт байдал хангагдах -Засаглал, тайлагналын ил тод байдал хангагдах -Санхүүгийн зах зээлд эзлэх хувь өсөх -Хөрөнгө оруулагчийн тоо нэмэгдэх -Татан төвлөрүүлэх хөрөнгийн хэмжээ өсөх -Эдийн засгийн өсөлтийг дэмжих

Монгол Улсын Үнэт цаасны зах зээлийн тухай хуулийн зохицуулалтын онцлог, цаашдын хандлага Үнэт цаасны тухай хууль: /Анхны бие даасан хууль 1995 онд баталсан/ Үнэт цаасны зах зээлийн шинэ дэд бүтцийг

9 Монгол Улсын Үнэт цаасны зах зээлийн тухай хуулийн зохицуулалтын онцлог, цаашдын хандлага Үнэт цаасны тухай хууль: /Анхны бие даасан хууль 1995 онд баталсан/ Үнэт цаасны зах зээлийн шинэ дэд бүтцийг бий болгох, хоѐрдогч зах зээлийг үүсгэх, зохицуулалт, хяналтын байгууллагын эрх зүйн статусыг тогтоох, шинэ харилцааны суурь зохицуулалтыг бий болгосноороо ихээхэн ач холбогдолтой. Үнэт цаасны зах зээлийн тухай хууль /Хоѐрдогч бие даасан хууль 2002 онд баталсан/ Үнэт цаасыг шинээр гаргах /IPO/, бүртгүүлэх, хадгалах, үнэт цаасны төлбөр тооцооны үйл ажиллагаа болон бусад мэргэжлийн оролцогчийн үйл ажиллагаа, зах зээлийг бэхжүүлэх, мэргэжлийн байгууллагын үйл ажиллагааны онцлог, чиг үүргийг тогтоож энэ төрлийн харилцааг зохицуулж өгсөн.

Үнэт цаасны зах зээлийн тухай хуулийг шинэчлэн найруулах нөхцөл, шалтгаан Үнэт цаасны

төрлийн үүсмэл санхүүгийн хэрэгсэл, хадгаламжийн бичиг чухал санхүүгийн хэрэгслүүдийн

нарийвчилж зохицуулагдаагүй; Зах зээлийг зохицуулагч байгууллагын гадаадын үнэт цаасны зах

солилцохтой холбоотой зохицуулалт байхгүй; Өөрийгөө зохицуулах байгууллагын эрх зүйн статус

10 Үнэт цаасны зах зээлийн тухай хуулийг шинэчлэн найруулах нөхцөл, шалтгаан Үнэт цаасны анхдагч болон хоѐрдогч зах зээлийн харилцаа тодорхой зааглагдаагүй; Зах зээл дээрх шинэ төрлийн үүсмэл санхүүгийн хэрэгсэл, хадгаламжийн бичиг чухал санхүүгийн хэрэгслүүдийн зохицуулалт дутмаг; Дотоод мэдээлэл ашиглах, зах зээлийн манипуляци хийх зэрэг зөрчил нарийвчилж зохицуулагдаагүй; Зах зээлийг зохицуулагч байгууллагын гадаадын үнэт цаасны зах зээлийг зохицуулагч байгууллагатай хамтран ажиллах, харилцан туслалцаа үзүүлэх, мэдээлэл солилцохтой холбоотой зохицуулалт байхгүй; Өөрийгөө зохицуулах байгууллагын эрх зүйн статус байхгүй; Нээлттэй тайлагналын тогтолцоог хэрэгжүүлэх үүрэг, мэдээллийн урсгалын чөлөөт байдал зэрэг нь бүрэн зохицуулагдаагүй

11 Үнэт цаасны зах зээлийн тухай хуулийг шинэчлэн найруулах нөхцөл, шалтгаан Үнэт цаас гаргагчийн үнэт цаасаа нийтэд гаргах замаар олон нийтээс татан төвлөрүүлсэн хөрөнгийн зарцуулалтад тавих хяналт тодорхойгүй; Зах зээлийн мэргэжлийн байгууллагад тавигдах шаардлага өндөр биш - Арилжааны системийн өөрчлөлтийг зохицуулах шаардлага; Төрийн зохицуулах байгууллагад зохицуулалтын зорилго, чиг үүргээ хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай бүрэн эрхийг олгоогүй, төрийн бусад захиргааны байгууллагын эрх хэмжээтэй дүйцүүлэн тодорхойлсон нь уг салбарын онцлогт тохироогүй; - Үнэт цаас гаргагч буюу олон нийтийн хөрөнгө дээр үйл ажиллагаа явуулдаг нээлттэй хувьцаат компанийн үйл ажиллагаанд тавих хяналт туйлын хангалтгүй; Хөрөнгийн бирж дээрх үнэт цаасны давхар бүртгэлийн асуудал, гадаадын хөрөнгийн бирж дээр үнэт цаасаа гаргах зохицуулалт дутмаг; -

12 Монгол Улсын Үнэт цаасны зах зээлийн тухай хуулийн зохицуулалтын онцлог, цаашдын хандлага Үнэт цаасны хороодын олон улсын байгууллага /IOSCO/-аас үнэт цаасны зах зээлийн зохицуулалтын чиглэлээр 3 үндсэн зорилтыг дэвшүүлэн, тэдгээрийг хэрэгжүүлэх 7 хүрээнд 38 суурь зарчмыг шинэчлэн өөрийн гишүүн байгууллагуудад мөрдөхийг зөвлөсөн.

13 Үнэт цаасны хороодын олон улсын байгууллага /IOSCO/-аас гаргасан зөрчим : Төрийн зохицуулагч байгууллагын үйл ажиллагаатай холбоотой зарчмууд /1-8/ Өөрийгөө зохицуулах байгууллагатай холбоотой зарчмууд /9 / Хууль тогтоомжийг сахиулан мөрдүүлэх ажиллагааны зарчим / 10-12/ Төрийн зохицуулагч байгууллагуудын хамтын ажиллагааны зарчим /13-15/ Үнэт цаас гаргагчтай холбоотой зарчим /16-18/ Аудитын зэрэглэл тогтоогчтой холбоотой зарчмууд /19-23/ Хамтын хөрөнгө оруулалтын сангийн үйл ажиллагаатай холбоотой зарчмууд /24-28/ Зах зээлийн зуучлагч байгууллагуудтай холбоотой зарчим /29-32/ Хоѐрдогч зах зээлийн үйл ажиллагаатай холбоотой зарчмууд /33-38/

14 Монгол Улсын Үнэт цаасны зах зээлийн тухай хуулийн зохицуулалт Үнэт цаас гаргах, арилжаалах /2 дугаар бүлэг/ Компанийн хувьцааг бүхэлд нь буюу түүний хяналтын багцыг худалдан авах /3 дугаар бүлэг/ Зохицуулалттай үйл ажиллагаа /4 дүгээр бүлэг/ Нягтлан бодох бүртгэл, аудит / 5 дугаар дэд бүлэг/ Үнэт цаасны зах зээлийн мэдээлэл /5 дугаар бүлэг/ Үнэт цаасны зах зээлийн зохицуулалт / 6 дугаар бүлэг/ Үнэт цаасны зах зээл дэх өөрийгөө зохицуулах байгууллага / Хоѐрдугаар дэд бүлэг/ Үнэт цаасны зах зээлд хориглох үйл ажиллагаа /7 дугаар бүлэг/ Үнэт цаасны зах зээлийн хяналт, шалгалт /8 бүлэг/ Бусад зүйл /9 дүгээр бүлэг/

Үнэт цаас гаргах, арилжаалах Үнэт цаас -Хувьцаат компанийн хувьцаа - Компанийн өрийн хэрэгсэл - ХОС-ийн нэгж эрх, хувьцаа - Варрант, DR - Үүсмэл

Бүрдүүлбэр, хөндлөнгийн байгууллагы дүгнэлт, андеррайтер Үнэт цаасыг бүртгэх, нийтэд санал болгохыг зөвшөөрөх : Санхүүгийн зохицуулах хороо нийтэд санал

Үнэт цаасыг нийтэд санал болгох: Үнэт цаас гаргагч нь дангаар, эсхүл зохицуулалттай этгээдтэй байгуулсан гэрээний үндсэн дээр анхдагч зах зээлд

15 Үнэт цаас гаргах, арилжаалах Үнэт цаас -Хувьцаат компанийн хувьцаа - Компанийн өрийн хэрэгсэл - ХОС-ийн нэгж эрх, хувьцаа - Варрант, DR - Үүсмэл хэрэгсэл Үнэт цаас гаргах -Нээлттэй, хаалттай, гадаад улсад Үнэт цаас гаргагч: -ЗГ, аймаг нийслэлийн ЗД, компани гэх мэт Үнэт цаасны танилцуулга: Бүрдүүлбэр, хөндлөнгийн байгууллагы дүгнэлт, андеррайтер Үнэт цаасыг бүртгэх, нийтэд санал болгохыг зөвшөөрөх : Санхүүгийн зохицуулах хороо нийтэд санал болгон гаргах үнэт цаасыг бүртгэж, үнэт цаасны анхдагч зах зээлд санал болгох зөвшөөрлийг олгоно. Үнэт цаасыг нийтэд санал болгох: Үнэт цаас гаргагч нь дангаар, эсхүл зохицуулалттай этгээдтэй байгуулсан гэрээний үндсэн дээр анхдагч зах зээлд худалдахаар 50 ба түүнээс дээш этгээдэд танилцуулгах, сурталчлах Үнэт цаасыг анхдагч зах зээлд худалдах, тайлагнах - Анхдагч зах зээлийн арилжаа - Арилжаалах зөвшөөрөл олгох - Арилжааны тайланг ирүүлэх - Амжилтай болсонд тооцох

16 Үнэт цаасны зах зээлийн тухай хуулиар зохицуулагдсан шинэ төрлийн бүтээгдэхүүн: Хадгаламжийн бичиг /Монгол, Гадаад/ Компанийн өрийн хэрэгсэл - Хөрөнгийн биржид бүртгэлтэй компани гадаад улсад үнэт цаас гаргах - Гадаад улсад бүртгэлтэй хуулийн этгээд үнэт цаас гаргах Үүсмэл санхүүгийн хэрэгсэл арилжих Компанийн хувьцааг худалдан авах санал болгох

Зохицуулалттай үйл ажиллагаа: Үнэт цаас гаргах Үнэт цаас

оруулалтын зөвлөх Үйлчлүүлэгч Хөрөнгө менежментийн компани

бүртгэх Хүчингүй болгох Хөрөнгийн үнэлгээ Хууль зүйн

дилер /худалдах авагч / Арилжаа эрхлэх байгууллага Төлбөр

хүсэлт гаргах, олгох, бүртгэх Төвлөрсөн хадгаламж

17 Зохицуулалттай үйл ажиллагаа: Үнэт цаас гаргах Үнэт цаас гаргагч Аудит үйлчилгээ Үнэт цаасны зах зээл Хөрөнгө оруулалтын зөвлөх Үйлчлүүлэгч Хөрөнгө менежментийн компани Хөрөнгө оруулалтын сан Тусгай зөвшөөрөл, зөвшөөрөл, бүртгэх Хүчингүй болгох Хөрөнгийн үнэлгээ Хууль зүйн зөвлөгөө Андеррайтер Брокер, дилер /худалдагч/ Брокер, дилер /худалдах авагч / Арилжаа эрхлэх байгууллага Төлбөр тооцоо Тусгай зөвшөөрөл түдгэлзүүлэх Тусгай зөвшөөрөл авах хүсэлт гаргах, олгох, бүртгэх Төвлөрсөн хадгаламж Кастодиан банкууд Зохицуулалттай үйл ажиллагааны зарчим, тохиромжтой этгээдийг тодорхойлох

Үнэт цаасны зах зээлийн зохицуулалт болон хяналт, шалгалт : Төрийн зохицуулалт Өөрийн

байгууллагын бүрэн эрх, бүртэх Зөвлөмж, даалгавар өгөх, зохицуулалттай этгээдийн бүртгэл

ажиллагаа, онцгой нөхцөл байдал үүсэх ӨЗБ-ын удирдлага, зохион байгуулалт Тохирожмтой

18 Үнэт цаасны зах зээлийн зохицуулалт болон хяналт, шалгалт : Төрийн зохицуулалт Өөрийн зохицуулах зохицуулалт Хорооны бүрэн эрх, гадаад хамтын ажиллаа Өөрийгөө зохицуулах байгууллагын бүрэн эрх, бүртэх Зөвлөмж, даалгавар өгөх, зохицуулалттай этгээдийн бүртгэл Өөрийгөө зохицуулах байгууллагын дүрэм, журам Хяналт, шалгалт, хууль сахиулан мөрдүүлэх ажиллагаа, онцгой нөхцөл байдал үүсэх ӨЗБ-ын удирдлага, зохион байгуулалт Тохирожмтой этгээдийг тодорхойлох, мэдээлэл шаардах ӨЗБ, Төрийн байгууллагын хамтын ажиллагаа, үйл ажиллагааны хяналт

19 Үнэт цаасны зах зээлд хориглох үйл ажиллагаа Дотоод мэдээлэл эзэмшигчид хориглох үйл ажиллагаа Зах зээлийг урвуулан ашиглах

20 Монгол Улсын Үнэт цаасны зах зээлийн тухай хуулийн цаашдын хандлага Монгол Улсын Их Хурлаас 2017 оны 01 дүгээр сарын 12-ны өдөр баталсан Монгол Улсын хууль тогтоомжийг 2020 он хүртэл боловсронгуй болгох үндсэн чиглэл -д тусгагдсан хөрөнгийн зах зээлийн эрх зүйн шинэчлэлийн хүрээнд Хорооноос боловсруулах хууль тогтоомжийн талаар

21 Хөрөнгийн зах зээлийн эрх зүйн шинэчлэл Хуулийн төслийн нэр Боловсруулах хэлбэр Хуулийн төслийн үндэслэл, зохицуулах харилцааны товч утга 1. Хамтын санхүүжилтийн тухай хууль Шинэчлэн боловсруулах 2017 он Хамтын санхүүжилт нь өндөр эрсдэлтэй санхүүгийн үйл ажиллагаанд хамаарах учир цаашид хөрөнгө оруулагчдын эрх ашгийг хамгаалах зорилгоор цахим технологийг ашиглан хувь хүн, аж ахуйн нэгжээс хөрөнгө татан төвлөрүүлэх үйл ажиллагааг тодорхойлох. Улмаар бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний хэлбэр, өөрийн хөрөнгийн доод хэмжээ, бүртгэлийн шаардлага, татан төвлөрүүлсэн хөрөнгийг олон нийтэд мэдээлэх журам, татан төвлөрүүлэх хөрөнгийн хэмжээ, харилцагчаа таньж мэдэх маягт, төлбөр тооцоо, гэрээ цуцлах, татгалзах нөхцлийг тус тус зохицуулна. 2. Хөрөнгө оруулагчийг хамгаалах сангийн тухай Шинэчлэн боловсруулах 2018 он Үнэт цаасны компаниуд төлбөрийн чадваргүй болж дампуурсанаас харилцагчдын хөрөнгийг буцаан олгож чадахгүй болсон тохиолдолд гишүүдээс татан төвлөрүүлсэн нэгдсэн сангийн хөрөнгөнөөс нөхөн олговрыг олгох, тухайн хөрөнгийг үр ашигтай хөрөнгө оруулалтад оруулах, хөрөнгийн удирдлагыг хэрэгжүүлэх, сангийн бүтэц зохион байгуулалт, засаглал, мэдээлэл тайлагналын тогтолцоог зохицуулахад оршино. 3. Үнэт цаасны зах зээлийн тухай хууль Нэмэлт, өөрчлөлт оруулах 2018 он Засгийн газар, аймаг, нийслэлийн Засаг даргын гаргасан өрийн хэрэгслийг үнэт цаасанд хамааруулах, Хорооны бүртгэлийг бүртгэлийн /listing/ хэлбэрээс зөвшөөрлийн /registering/ хэлбэрт шилжүүлэх, үнэт цаасны өмчлөх эрхийн бүртгэлийн үйл ажиллагааны төвлөрсөн болон тухайлсан бүртгэлийн зохицуулалтыг тодорхойлох, өөрийгөө зохицуулах байгууллагуудын үйл ажиллагааг нарийвчлан тодорхойлж, зааг ялгааг тогтоох 4. Хөрөнгө оруулалтын сангийн тухай хууль Нэмэлт, өөрчлөлт оруулах 2018 он Нэгж эрх, хувьцаа гэсэн зөрүүтэй ойлголтыг тодорхой болгох, хамтын хөрөнгө оруулалтын санд хөрөнгө оруулж болох активын төрөлд гадаадын Засгийн газрын үнэт цаасыг нэмж оруулах, хөрөнгө оруулалтын сангийн удирдлага зохицуулалтын чиг үүрэгтэй холбоотой заалтыг нарийвчлан тусгах

22 Хөрөнгийн зах зээлийн эрх зүйн шинэчлэл Хуулийн төслийн нэр Боловсруулах хэлбэр Хуулийн төслийн үндэслэл, зохицуулах харилцааны товч утга 5 Хөдөө аж ахуйн гаралтай бараа, түүхий эдийн биржийн тухай хууль Шинэчлэн найруулах 2018 он Төрийн зохицуулагч байгууллагын чиг үүргийг тодорхой болгох, биржийн үйл ажиллагаанд тавих төрийн хяналт, шалгалтыг сайжруулах, үүсмэл үнэт цаасны арилжаа, төлбөр тооцооны ажиллагааг зохицуулах, брокерийн компаниудад тавигдаж буй шаардлагуудыг нэмэгдүүлэх, чадавхжуулах асуудлыг тусгаж зохицуулна 6 Эрдэс баялагийн биржийн тухай хууль Шинэчлэн боловсруулах 2017 он Эрдэс баялгийн түүхий эдийн биржийг байгуулах, түүний үйл ажиллагааны эрх зүйн зохицуулалтыг бий болгох 7 Компанийн тухай хууль Шинэчлэн найруулах 2017 он Компанийн хувьцааны хяналтын багцыг эзэмшигчид өөрсдийн болон нэгдмэл сонирхолтой этгээдүүдийн эрх ашигт нийцүүлэн шийдвэр гаргах, эрх хэмжээгээ хэтрүүлэн ашиглах үйлдлийг хязгаарлах, компанийн хэлбэр, нэгдлийн тухай ойлголтыг тодорхой болгох, толгой болон охин, хараат компанийн хоорондын харилцааг нарийвчлан зохицуулах, зөрчил, давхардлыг арилгах

23 АНХААРАЛ ХАНДУУЛСАНД БАЯРЛАЛАА!

ҮНЭТ ЦААСНЫ БҮРТГЭЛИЙН ЖУРАМ, БҮРТГЭЛТЭЙ КОМПАНИУДААС ЦАХИМ ХЭЛБЭРЭЭР МЭДЭЭЛЭЛ ИРҮҮЛЭХ ЗААВАР

ҮНЭТ ЦААСНЫ БҮРТГЭЛИЙН ЖУРАМ, БҮРТГЭЛТЭЙ КОМПАНИУДААС ЦАХИМ ХЭЛБЭРЭЭР МЭДЭЭЛЭЛ ИРҮҮЛЭХ ЗААВАР Монголын хөрөнгийн бирж ТӨХК Хяналт шалгалтын албаны ахлах мэргэжилтэн: С.Гэрэлмаа Эрх зүйн зохицуулалт, дүрэм