Багш мэргэжилтний ёс зүйн өнөөгийн түвшин, сайжруулах арга зам

Size: px

Start display at page:

Download "Багш мэргэжилтний ёс зүйн өнөөгийн түвшин, сайжруулах арга зам"

Alaina Brittney Clark
5 years ago
Views:

1 УЛААНБААТАР ХОТ, БАГАНУУР ДҮҮРЭГ БОЛОВСРОЛ ЦОГЦОЛБОР СУРГУУЛЬ Багш мэргэжилтний ёс зүйн өнөөгийн түвшин, сайжруулах арга зам Ш.Оюунцэцэг З.Чулуунбат Г.Очирболд 2012 оны 10 сарын 15

2 Агуулга Оршил Үндсэн ойлголт Багш мэргэжлийн үндсэн ёс зүйн хэм хэмжээнүүд, дэлхий нийтийн хандлага Мэргэжлийн ёс суртахууны үндсэн хэм хэмжээнүүд Өнөө үеийн багш нарын эн тэргүүнд дагаж мөрдөх мэргэжлийн ёс суртахууны хэм хэмжээнүүд Мэргэжлийн ёс суртахууны хэм хэмжээнүүд Судалгааны хэсэг Дүгнэлт Ном зүй 2

3 Оршил Мэргэжлийн ёс зүй бол тодорхой төрлийн мэргэжлийн үйл ажиллагаан дах зах үйлийг зохицуулах арга хэрэгсэл юм. Өнөө үеийн боловсролын өөрчлөлт, шинэчлэлийн тулах цэг болсон багш мэргэжилд тавигдах ёс зүйн шаардлага улам өсөн нэмэгдэж байна. Судалгааны зорилго Багш мэргэжилтний ёс зүйн түвшинг тодорхойлох Судалгааны таамаглал Багш мэргэжилтний ёс зүйн гажуудлын үндсэн шалтгаан нь боловсролын систем юм 3

4 Үндсэн ойлголт Багш мэргэжилтний ёс зүйн өнөөгийн түвшин, сайжруулах арга зам

5 Багш мэргэжлийн үндсэн ёс зүйн хэм хэмжээнүүд, дэлхий нийтийн хандлага В.Инжинашийн хэлснээр: Буулгаагүй модонд хурц хөрөө хэрэгтэй, буулгаж унагасан модонд уран модчин хэрэгтэй, байгуулаагүй төрдд багшлах мэргэд хэрэгтэй Я.А.Коменский хэлэхдээ: Нарт ертөнцөд байхгүй сайхан алба гагцхүү багш хүнд л заяажээ Олон улсын Боловсролын Байгууллага Багш мэргэжлийн ёс зүйн мэдлэгийг нэмэгдүүлснээр багш болон боловсролын салбарын ажилтнууд ажилдаа сэтгэл хангалуун байх явдлыг нэмэгдүүлж, тэдний статусыг дээшлүүлэх, өөрийгөө хүндэтгэх үзлийг нэмэгдүүлэх, нийгэм дэх мэргэжлийн нэр хүндийг өргөхөд хувь нэмэр оруулна 5

6 Мэргэжлийн ёс суртахууны үндсэн хэм хэмжээнүүд Оросын судлаач И.И. Чернокозовын үзлээр багш мэргэжлийн ёс зүйн үндсэн хэм хэмжээнүүд: Суралцагсдад хүндэтгэл, шаардлаг хоёрыг хослуулах Суралцагсдыг зөв хайрлах, анхаарал тавих Суралцагсдынхаа дотоод ертөнц, биеэ авч явах байдлыг үргэлж судалж байх Суралцагсдын боломж, үзэл бодол, авьяас билэгт үргэлж анхаарч өөдрөг хандах Биеэ эзэмдэх, тэвчээртэй байх, суралцагсдынхаа алдаа дутагдалд тэвчээртэй байж, засаж залруулдаг байх Хэзээ ч суралцагсдадаа элэгсэг, найрсаг хандах Үнэнч шударга зарчимч байх Суралцагсдад зөв үлгэр дууриалал үзүүлэх, биеэ зөв авч явах эдгээр болно 6

7 Өнөө үеийн багш нарын эн тэргүүнд дагаж мөрдөх мэргэжлийн ёс суртахууны хэм хэмжээнүүд Д.Тунгалаг бичихдээ: Багш хүн нийгэмд гүйцэтгэх ёс суртахууны үүргийг сайтар ухамсарласан ёс суртахууны үнэт зүйлийг өөртөө шингээсэн байх төдийгүй үлгэрлэгч байх ёстой Багшийн ёс суртахууны хариуцлага нь нөхцөл байдлыг бүх талаас нь ухамсарлан тооцох чөлөөт сонголт юм. 7

8 Мэргэжлийн ёс суртахууны хэм хэмжээнүүд МУИС-ийн багш доктор, профессор Р.Дарьхүүгийн тодорхойлсныг дурдвал: Бүтээлч, ухаалаг, тусч байх, бусдыг ойлгох чадвартай байх Эелдэг, эвсэг, хамтач, нөхөрсөг байх, багшийн эелдэг сайхан харилцаа нь Энгийн даруу байх Зорилго нэгт хамт олон болон өөрийн хөдөлмөрт үнэнч байх, суралцагсдын хөдөлмөрийг шударга бодитой үнэлэх Зарчимч, өөрийн зорилг болон мэргэжилдээ үнэнч, хичээлээ ойлгомтой өгөөжтэй заах Хөдөлмөрч, ажил хэрэгч, цаг баримталдаг, нягт нямбай байх, өөртөө өндөр шаардлага тавин байнга боловсорч байх гэх мэт 8

9 Судалгааны хэсэг Багш мэргэжилтний ёс зүйн өнөөгийн түвшин, сайжруулах арга зам

10 Судалгааны арга, аргачлал Дээр дурдсанчилан багш мэргэжилтний ёс зүйн хэм хэмжээ, өнөө үеийн багш нарын эн тэргүүнд дагаж мөрдөх мэргэжлийн ёс суртахууны хэм хэмжээг багцлан 5 асуулт бүхий асуулгыг анкетаар, санамсаргүй түүврийн аргаар авсан. Боловсрол цогцолбор сургуулийн нийт багш нарын хувь 10

11 1-р асуулт Багш, удирдах ажилтны ёс зүй гэдэгт та юуг хамааруулж ойлгодог вэ? 11

12 1-р асуулт Багш нарын дийлэнх буюу 40 хувь нь ёс зүй гэдгийг менежментийн асуудалтай холбож үзэж байна. Судалгаанд хамрагдагсдын 35 хувь нь мэдэхгүй гэсэн хариулт өгсөн нь үндсэндээ багш, удирдах ажилтны ёс зүйн талаарх ойлголт багш нарын дунд хангалтгүй байгааг харуулж байна. 12

13 2-р асуулт Багш нарын одоогийн ёс зүйн түвшин ямар байна гэж үзэж байна вэ? 13

14 2-р асуулт Багш нарын ёс зүйн түвшинг маш сайн гэж үзсэн багш байхгүй ба маш муу гэж үзсэн тохиолдол гарсангүй. Харин боломжийн түвшинд байгаа гэж үзсэн нь 72 хувь байсан ба дунд зэрэг гэж үзсэн нь 28 хувь байна. 14

15 3-р асуулт Сургуулийн удирдах ажилтны ёс зүйн одоогийн түвшин ямар байна гэж байна вэ? 15

16 3-р асуулт Маш сайн үнэлгээ өгсөн багш байгаагүй Боломжийн гэж үзсэн багш 65 хувь, Дунд зэрэг гэж үзсэн багш 25 хувь, Маш муу гэж үзсэн багш 10 хувь байлаа. Энэ нь удирдах ажилтны ёс зүйн түвшинг харьцангуй боломжийн гэж үзсэн дүгнэлтэнд хүргэж байгаа боловч маш муу гэж үзсэн тохиолдол гарсан нь энэ тал дээр анхаарах шаардлагатай болохыг дохиолж байна. 16

17 4-р асуулт Багш, удирдах ажилтны ёс зүйг өөрчилж дэвшил гаргахад юу хийвэл зохистой вэ? 17

18 4-р асуулт Багш нарын 40 хувь нь сургалт сурталчилгааг сайжруулах шаардлагатай гэж үзсэн нь энэ талын мэдээлэлээр дутагддаг болох нь харагдаж байна. 20 хувь нь энэ талаар сургалт сурталчилгаа их тул хариуцлага тооцох шаардлагатай гэж үзсэн байна. 20 хувь нь энэ талын шүүмжлэл ихэнхдээ гүтгэлгийн шинжтэй байдаг тул ялгаатай хандах хэрэгтэй гэж үзсэн нь мэдээллийн гажуудал үүсдэг болохыг харуулж байна 15 хувь нь ёс зүйн хороог идэвхтэй ажиллуулах шаардлагатай гэж үзсэн 5 хувь нь хариулахаас татгалзсан байна. 18

19 5-р асуулт Удирдах ажилтан хүний хамгийн гол шалгуур юу вэ? 19

20 5-р асуулт Шалгах асуултанд 45 хувь нь мэргэжлийн өндөр мэдлэг гол шалгуур болдог гэж үзсэн Мэргэжлийн ёс зүй гол шалгуур болно гэж 30 хувь нь үзсэн байна. Багш нар удирдах ажилтны ёс зүйгээс мэргэжлийн мэдлэг илүү гэж үзэж байна. 20 хувь нь зохион байгуулах чадвар гэж үзсэн бол 5 хувь нь албан ёсны хувцаслалт гэсэн байна. Үндсэндээ удирдах ажилтны ёс зүйн шалгуурын талаар ташаа ойлголт давамгайлж байна 20

21 Таамаглал шалгах судалгаа Багш мэргэжилтний ёс зүйн гажуудлын үндсэн шалтгаан нь боловсролын систем юм. Одоог хүртэл үргэлжилж ирсэн сургалтын агуулга нь их байдаг нь хэдхэн хүүхдийг хичээл ойлгоход хүргэдэг.иймээс хичээлээ ойлгоогүй сурагчидтай зөрчилддөг Анги дүүргэлт их байдаг нь сурагч нэг бүртэй ажиллах боломжгүй.энэ нь ихэнх сурагчдыг хичээлд хоцрогдох шалтгаан болж улмаар эдгээр сурагчид үймүүлэх,өөр зүйл хийж эхлэх нь багшийн тэвчээрт нөлөөлөх хэмжээнд байдаг Сургалтын хэрэглэгдэхүүн хангалтгүй байгаа идэвхитэй сургалтын арга хэрэглэх талд сөрөг нөлөөлдөг Өнөөгийн нийгэмд хүүхдийг хөдөлмөрийн хүмүүжилд сургахгүй байгаа нь сурах бэрхшээлийг сурагчид даван туулах чадвар сул байна Багш бэлтгэх сургуулиудад багшийн мэргэжлийн ёс зүйн талын дадал бага олгогддог Багшийн ёс зүйн зөрчил багшийн өөрийн нь хувийн зан чанартай холбоотой Ёс зүйн хороо зэрэг хууль хяналтын байгууллага энэ талаар зөв чиглэлтэй ажиллахгүй байна 21

22 100% Мэргэжлийн ёс зүйн алдаа гаргахад нөлөөлдөг хүчин зүйлс 3% 3% 20% 30% 37% 80% 60% 40% 93% 100% 100% 100% 80% 70% 63% мэдэхгүй үгүй тийм 20% 0% 22 1-р асуулт 2-р асуулт 3-р асуулт 4-р асуулт 5-р асуулт 6-р асуулт 7-р асуулт

23 23

24 Дүгнэлт Багш мэргэжилтний ёс зүйн өнөөгийн түвшин, сайжруулах арга зам

25 Дүгнэлт Багшийн ёс суртахууны ухамсрын гол цөм нь ёс суртахууны хэм хэмжээ, багшийн ёс суртахууны хэм хэмжээ нь тэдний хувийн онцлогоос хамааралгүйгээр багш, суралцагсдын харилцааг зохицуулах нийтлэг ач холбогдолтой бөгөөд багшийн ёс зүйн соёлын түвшинг харуулдаг. Оросын судлаач И.И. Чернокозов багш мэргэжлийн ёс зүйн үндсэн хэм хэмжээнүүдийг нарийн тодорхойлсон байдаг. Өнөө үеийн багш нарын дагаж мөрдөх мэргэжлийн ёс суртахууны хэм хэмжээнүүдийг МУИС-ийн багш доктор, профессор Р.Дарьхүү өөрийн орны соёлын онцлогт тохируулан тодорхойлсон байна 25

26 Дүгнэлт Дээр дурдсанчилан багш мэргэжилтний ёс зүйн хэм хэмжээ, өнөө үеийн багш нарын эн тэргүүнд дагаж мөрдөх мэргэжлийн ёс суртахууны хэм хэмжээг багцлан 5 асуулт бүхий судалгааны анкетаар түүвэр судалгаа, багшийг ёс зүйн алдаа гаргахад нөлөөлөх хүчин зүйлийг тодруулах зорилго бүхий судалгааг 7 асуултаар Боловсрол цогцолбор сургуулийн нийт багш нарын хувиас авсан. Судалгааны үр дүнгээс дурдвал: Багш нар ёс зүй гэдгийг менежментийн асуудалтай холбож үзэн ёс зүйн түвшинг боломжийн түвшинд байна гэж үзжээ. Удирдах ажилтны ёс зүйн түвшинг боломжийн гэж дүгнэсэн боловч маш муу гэж үзсэн тохиолдлууд гарсан тул энэ тал дээр анхаарах шаардлагатай байна. Багшийн ёс зүйн хэм хэмжээг баримтлан ажиллахад хувь хүний хамаарлаас гадна нийгэм, эдийн засаг, холбогдох байгууллагуудын бодлогыг дахин хянан үзэх нь чухал асуудал болон тавигдаж байна. 26

27 Санал, зөвлөмж Багш,удирдах ажилтны ёс зүйг өөрчлөн шинэ түвшинд гаргахад дараах ажлуудыг хэрэгжүүлэх нь зүйтэй гэж үзэж байна. Багш, удирдах ажилтны ёс зүйг өөрчилж, дэвшил гаргахад энэ талын сургалт сурталчилгааг нэмэгдүүлэх. Ёс зүйн зөвлөлийн ажлын хүрээнд зөвхөн хариуцлага тооцохоос гадна сургалт сурталчилгаа, судалгаа хийх ажлыг нэмж оруулах,ингэснээр багшийн мэргэжлийн хэм хэмжээг хянан чиглүүлэхэд онцгой анхаарах үүргийг хүлээх шаардлагатай байна. Багшийг ёс зүйн алдаа гаргахад нөлөөлж байгаа эдийн засгийн болон хөрөнгө шаардах /анги дүүргэлтийг багасгах,хичээлийн хэрэглэгдэхүүн зэрэг/ нөхцөлийг сайжруулахад цаг хугацаа шаардах нь дамжиггүй юм.харин багш бэлтгэх сургуулиудад хүнтэй ажиллах ёс зүйн хэм хэмжээг сургалтын гол асуудал болгон авч үзэх. Түүнчлэн 7,8,9-р ангид 1 өдөрт орох хичээлийн тоог шинжлэх ухааны үндэстэй судлаж дүгнэлт гаргаж өөрчлөх нь зэрэг нь багшийн мэргэжлийн ёс зүйн хэм хэмжээг баримтлахад дэвшил гарахад нөлөөлөх нь дамжиггүй юм. 27

28 Ном зүй Дарьхүү, Р., & Гаадмаа, Ч. (2005). Багш мэргэжлийн ёс зүйн асуудалд. Боловсрол судлал сэтгүүл, МУИС-ийн эрдэм шинжилгээний бичиг. МУ-ын Засгийн Газар. (2002). Боловсролын тухай хууль. Төрийн мэдээлэл, 19 /256/. Олон Улсын Боловсролын Байгууллага. (2003). Багшийн ёс зүйн тунхаглал. Боловсрол судлал, Улаанбаатар. Содномгомбо, Д., & Дарьхүү, Р. (2004). Философи. Улаанбаатар. Тунгалаг, Д. (2002). Ёс зүй. Улаанбаатар. Тунгалаг, Д. (2007). Мэргэжлийн ба хэрэглээний ёс зүй. Улаанбаатар: Адмон. Bowman, J. S., & Mezel, D. C. (1998). Teaching Ethics. Гусейнов, А. А., & Апресян, Р. Г. (1999). Этика. М. Котигер, Я. С., & Чамлер, В. И. (1988). Сурган хүмүүжүүлэх ёс зүй. Улаанбаатар. 28

29 Анхаарал хандуулсанд баярлалаа Сайн үйлс дэлгэрэх болтугай

Томас Жеферсон Дунд Сургуулийн сурлагын шударга зарчим

Томас Жеферсон Дунд Сургуулийн сурлагын шударга зарчим Сурлагын шударга зарчим гэж юу болох, яагаад журам шаардлагатай вэ? IB Learner Profile 1 д дурьдсанаар сурагч нь зарчимч, шударга, анги, хамт олон